سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 5 كۇن بۇرىن)
سىزىقتى جانە تارماقتالعان الگوريتمدەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى:
«سىزىقتى جانە تارماقتالعان الگوريتمدەر»
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا الگوريتمدەر تۇرلەرى تۋرالى تولىق تۇسىنىك الۋ. ەسەپتەر تۇرلەرىن كورسەتۋ، ەسەپتەر شىعارۋ، الگوريتم تىلىندە ەسەپتەر كورسەتۋ، بلوك- سحەما قۇرا الۋ. بلوك –سحەمانى MS Word پروگرامماسىندا سىزىپ ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءوي-ورىسىن دامىتۋ، تانىمدىلىققا، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ. الگوريتم تىلىندە تاپسىرمالىق ەسەپتەر شىعارا الۋ.
تاربيەلىك: جىلدامدىققا، ساۋاتتىلىققا، ءار ساباقتا قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ساقتاۋعا، تەحنيكالىق قۇرالداردى ساقتاۋعا تاربەلەۋ.
ساباقتىڭ ادىستەرى: ءتۇسىندىرۋ –كورسەتۋ، ىزدەنۋ، سۇراق-جاۋاپ، وي قوزعاۋ، ءوز بەتىمەن جۇمىس، توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كومپيۋتەر، كارتوچكالار، ،ساباقتا قولداناتىن پروگراممالاردى قولدانۋ، كىتاپ، داپتەر جانە قوسىمشا زاتتار ت.ب.
ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا،سىزۋ، قازاق ءتىلى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، ساباققا جۇمىلدىرۋ، كومپيۋتەردىڭ دايىندىعىن باقىلاۋ، تەحنيكالىق قاۋىپسىزدىگىن ەسكەرتۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ب) بۇگىنگى ساباقتىڭ بارىسىمەن تانىستىرۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ ءۇشىن قىسقاشا سۇراقتار بەرىلەدى:

 الگوريتم دەگەنىمىز نە؟
 الگوريتم ءتىل دەگەنىمىز نە؟
 پروگرامما دەگەنىمىز نە؟
 الگوريتم ورىنداۋشىسى دەگەنىمىز نە؟
 الگوريتم ءتىلى دەگەنىمىز نە؟

جاۋاپتار:
1. الگوريتم دەگەنىمىز – ينفورماتيكانىڭ ىرگەلى تۇسىنىكتەرىنىڭ ءبىرى.
2. الگوريتمدىك ءتىل دەگەنىمىز- الگوريتمدەردى ءبىرىڭعاي، انىق جازۋعا جانە ولاردى ورىنداۋعا ارنالعان بەلگىلەۋلەر مەن ەرەجەلەر جۇيەسى.
3. پروگرامما دەگەنىمىز - قانداي دا ءبىر پروگراممالاۋ تىلىندە جازىلعان الگوريتم كومپيۋتەرگە قاجەتتى كوماندالاردىڭ جيىنتىعى.
4. الگوريتم ورىنداۋشىسى دەگەنىمىز - قۇراستىرىلعان الگوريتممەن باسقارعا ءتيىستى وبەكت نەمەسە سۋبەكت.
5. الگوريتم ءتىلى – بۇل الگوريتمدەر مەن ولاردى ورىنداۋدىڭ بىرتەكتى جانە ءدال جازبالارىنا ارنالعان بەلگىلەر مەن ەرەجەلەر جۇيەسى.
ءى.قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
“الگوريتم”ءسوزى 21 عاسىرداعى ورتا ازيانىڭ ۇلى ماتەماتيگى ءال – حورەزمي اتىنىڭ لاتىنشا جازىلۋ - algorithmi – قالپىنان شىققان. الگوريتم قاتىناس ادامداردىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنەن، ولاردىڭ ادەتتەگى جۇمىسىنان ايىرعىسىز.
باسىم كوپ جاعدايلاردا ادام قىزمەتىنىڭ ناتيجەسى ونىڭ ءوز ارەكەتىنىڭ الگوريتمدىك ءمانىن قانشالىقتى باسىم ءدال بىلەتىندىگىنە تاۋەلدى: ءار مەزەتتە، قانداي رەتتە نە ىستەۋ كەرەك، ارەكتتەر قورىتىندىسى قانداي بولۋ كەرەك. بۇل بەلگىلى دارەجەدە الگوريتمدەردى قۇراستىرۋ مەن پايدالانا بىلۋگە قاتىستى.
قازىرگى زاماندا ادام كوپ ءىستى كومپيۋتەردى پايدالانۋ ارقىلى اتقارادى. كەز- كەلگەن مىندەتتى ورىنداۋ الگوريتمنىڭ بولۋىن، ياعني ناتيجە الۋعا جەتكىزەتىن ارەكەتتەردىڭ الدىن الا جازىلعانىن قاجەت ەتەدى. اگوريتمنىڭ نەگىزىندە پروگرامما تۇزەلەدى، ەسەپ شەشۋىنىڭ الگوريتمى ونى كومپيۋتەردە ورىنداۋعا جارامدى تۇردە جازىلادى. وسىدان بارىپ كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن ەسەپتى شەشۋ پروسەسسىنىڭ ءمانى الگوريتم قۇرۋ ەكەنى كورىنەدى.

ساباق جوسپارى:
1. ميعا شابۋىل
2. جاتتىعۋ كەزەڭى
3. كومپيۋتەردە جۇمىس
4. قورىتىندى “ويلان، تاپ”، “پوليگلوت”
5. باعالاۋ . ءۇي تاپسىرماسى.
ءىى. ميعا شابۋىل
الگوريتم دەگەنىمىز نە؟
الگوريتم-ماقساتقا جەتۋ جولىنداعى ورىنداۋشىعابەرىلەتىن امالدار، ىس-ارەكەتتەر، نۇسقاۋلار جۇيەسى.
الگوريتمنىڭ كوماندالارى؟ جاي جانە قۇراما
الگوريتم مەن پروگراممانىڭ قانداي ايىرماشىلىقتارى بار؟
الگوريتم-بەرىلگەن ەسەپتىڭ شىعارۋ جولىن رەتتەلگەن امالدار تىزبەگى تۇرىنە كەلتىرۋ.
پروگرامما-كوماندالار تىزبەگى.
الگوريتم جازىلۋ ءتۇرى نەدەن تۇرادى؟
الگوريتم جازىلۋ ءتۇرى:1.باسى 2. الگوريتم كوماندالارى (سەريا) 3.سوڭى
تارماقتالۋ وپەراتورى؟ەگەر ، وندا ، ايتپەسە
ەنگىزۋ، شىعارۋ وپەراتورلارى؟ ارگۋمەنت، ناتيجە
وپەراتورلار ءبولىمى قانداي ءتۇيىندى سوزدەردىڭ ورتاسىندا ورنالاسادى؟
باسى سوڭى
ءبۇتىن تيپتەردىڭ جازىلۋى؟ ناقتى
پروگرامما قاي تىلدە جازىلادى؟ اعىلشىن
الگوريتم تىلىندە ابسوليۋت شامانىڭ جازىلۋى؟ ABS (ح)
الگوريتم تىلىندە ءتۇبىر بەلگىسىنىڭ جازىلۋى؟ SQR (X)
پاسكال تىلىندە كۆادرات دارەجە قالاي جازىلادى؟ X^ 2
ناقتى تيپتەردىڭ جازىلۋى؟ ناقتى
جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ:
ەگەر ورىنداۋشى كوماندالاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن ىلەسۋ تارتىبىمەن ورىندايتىن بولسا، الگوريتم سىزىقتى دەپ اتالادى.
ورىنداۋشىنىڭ ارەكەتتەرى كەيبىر شارتتاردى تەكسەرۋ ناتيجەلەرىمەن بەلگىلەنەتىن بولسا، ول الگوريتم تارماقتالعان بولىپ سانالادى.
 پروگراممالاۋ تىلدەرى: ماشيناعا بەيىمدەلگەن (تومەنگى دەڭگەيلى) - ءاربىر كوماندا پروسەسسوردىڭ ءبىر كومانداسىنا سايكەس كەلەدى (اسسەمبلەر)
 جوعارعى دەڭگەيلى تىلدەر – كادىمگى تابيعي تىلگە(اعىلشىن تىلىنە) ۇقسايدى، ادامنىڭ تۇسىنۋىنە وڭاي، ءبىر عانا كومپيۋتەرگە تاۋەلدى بولمايدى.
 جاڭادان ۇيرەنۋشىلەرگە: بەيسيك، لوگو، پاسكال
 كاسىبي: سي، فورتران، پاسكال
 جاساندى ينتەللەكت تاپسىرمالارى ءۇشىن: پرولوگ، ليسپ
 ينتەرنەت ءۇشىن: javascript، Java، Perl، PHP، ASP
سىزىقتىق الگوريتمنىڭ بلوك-سحەماسى (9 بەتتى قاراڭىز وقۋلىقتان)
تارماقتالۋ الگوريتمدەرى:
ەسەپ. ەكى ءبۇتىن سان ەنگىزىپ، ولاردىڭ ۇلكەنىن تاپ .
شىعارۋ امالى: ءبىرىنشى سان ەكىنشى ساننان ۇلكەن بولسا، ءبىرىنشىسىن، ال ەگەر كىشى بولسا ەكىنشىسىن ەكرانعا شىعارۋ.
ەرەكشەلىگى: اتقارۋشىنىڭ ارەكەتى كەيبىر شارتتاردىڭ ورىندالۋىنا بايلانىستى بولادى (ەگەر …ايتپەسە …).
قادامداردىڭ تىزبەكتەپ ورىندالۋى كەيبىر شارتتارعا بايلانىستى بولاتىن الگوريتمدەردى تارماقتالۋ الگوريتمدەرى دەپ اتايدى.
بلوك-سحەما (37 بەتتەن قاراڭىز كىتاپتان)
ەسەپ. ەكى ءبۇتىن سان ەنگىزىپ، ولاردىڭ ۇلكەنىن تاپ .
شىعارۋ امالى: ءبىرىنشى سان ەكىنشى ساننان ۇلكەن بولسا، ءبىرىنشىسىن، ال ەگەر كىشى بولسا ەكىنشىسىن ەكرانعا شىعارۋ.
ەرەكشەلىگى: اتقارۋشىنىڭ ارەكەتى كەيبىر شارتتاردىڭ ورىندالۋىنا بايلانىستى بولادى (ەگەر …ايتپەسە …).
ەسەپ. فيرما 25 پەن 40 جاس اراسىنداعى قىزمەتكەرلەردى جۇمىسقا الۋدا. ادامنىڭ جاسىن ەنگىزىپ، ونى فيرماعا الۋعا بولاتىندىعى نەمەسە بولمايتىندىعى تۋرالى مالىمەت شىعارۋ («بولادى» نەمەسە «بولمايدى» دەگەن جاۋاپ شىعارۋ).
ەرەكشەلىگى: ەكى شارتتىڭ ءبىر مەزگىلدە ورىندالاتىنىن نەمەسە ورىندالمايتىنىن تەكسەرۋ.
ءىۇ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ: «ويلان تاپ» ويىنى
IX عاسىردا ورتا ازيا ۇلى ماتەماتيگى
.... ... قولايلى لاتىنشا جازىلۋ ءتۇرىن ۇسىنعان بولاتىن.
الگوريتم ءتىلىنىڭ جالپى كورىنىسى تۇرادى:
.......
......
......
كەز كەلگەن العاشقى الگوريتمدىك جولى ............ سوزىنەن
باستالاتىن ونىڭ تاقىرىبىنان تۇرادى.
ودان كەيىن پروگراممانىڭ ىشكى وبەكتىلەرىنىڭ جازىلادى ...........
تارماقتالۋ وپەراتورى ...............
پوليگلوت ويىنىن ويناۋ : سوزدەردى قازاقشا، ورىسشا، اعىلشىن تىلىندە اۋدارۋ.
الگوريتم........الگوريتم
باسى..............ناچالو
ەنگىزۋ.............ۆۆود داننىح
شىعارۋ..........ۆىۆود داننىح
ەگەر...............ەسلي
وندا..............توگدا
ايتپەسە..........يناچە
سوڭى..............كونەس
ۇيگە تاپسىرما: سىزىقتى جانە تارماقتالعان الگوريتمدەر تۋرالى وقۋ، ءتۇسىنۋ، لوگيكالىق ەسەپتەر شىعارىپ كەلۋ.
ەسەپ. اۆتوموبيل 60 كم/ساع جىلدامدىقپەن ءبىرقالىپتى ءجۇرىپ كەلەدى. ول 300 م قاشىقتىقتى قانشا ۋاقىتتا ءجۇرىپ وتەتىنىن انىقتاۋ كەرەك.
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
• قاتەلەرىن تەكسەرۋ
• ءار وقۋشى قاي دارەجەدە تولىق جۇمىستى جاساعانىن كورۋ
• قاتەلەرىن ايتىپ،وزدەرىنە قاتەسىن تۇزەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما