سىزىقتىق ماسسيۆ
ءپانى: ينفورماتيكا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سىزىقتىق ماسسيۆ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: Q Basic باعدارلاماسىنداعى سىزىقتىق ماسسيۆ جايىندا تۇسىندىرە وتىرىپ، وسى باعدارلامادا قولدانىلاتىن وپەراتورلاردى دۇرىس پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ، ويلاۋ، قابىلداي الۋشىلىق قابىلەتتەرىن، پانگە قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ، ءبىلىم، بىلىك داعدىسىن قالىپتاستىرۋ؛
ب) تاربيەلىك:وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە، سىن تۇرعىسىنان باعالاي الۋعا باۋلۋ، كوپشىلدىككە، دوستىق قارىم-قاتىناسقا تاربيەلەۋ؛
ۆ) كاسىبي: قازىرگى زامان تالابىنا ساي وقۋشىلاردىڭ كاسىبي ماماندىعىندا پايدالاناتىن Q Basic باعدارلاماسى جايىندا ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: لابوراتوريالىق ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
قولدانىلاتىن پەد.تەحنولوگيا: دەڭگەيلەپ سارالاپ وقىتۋ تەحنولوگياسى /دسوت/،
كومپيۋتەرلىك وقىتۋ تەحنولوگياسى /كوت/؛
وقىتۋ ادىس-تاسىلدەرى: تۇسىندىرە-بايانداۋ ءادىسى، سۇراق-جاۋاپ ءادىسى، ميعا شابۋىل
ءادىسى، اقپارات ءادىسى، كورنەكىلىك ءادىسى؛
قولدانىلاتىن تەحنيكالىق قۇرالدار، كورنەكىلىك: كومپيۋتەر، پروەكتور، سلايد، تاراتپا لابوراتوريالىق جۇمىستار نۇسقاسى، تاپسىرمالار، ادەبيەتتەر
ءپانارالىق بايلانىس: اعىلشىن، ماتەماتيكا، گەومەتريا، سىزۋ
قولدانىلاتىن ادەبيەتتەر:
1. «ينفورماتيكادان 30 ساباق»، بورىبايەۆ، بالاپانوۆ
2. «ينفورماتيكا»، م.بايجۇمانوۆ، ل.جاپساربايەۆا
3. «ينفورماتيكا نەگىزدەرى»، گ.جاپاروۆا
4. «ەسەپتەۋىش تەحنيكا نەگىزدەرى»، ن.ت.ەرمەكوۆ
وقىتۋ ناتيجەسىندە قالىپتاستىرىلاتىن:
ءبىلىم: Q Basic باعدارلاماسىندا سىزىقتىق ماسسيۆپەن ەسەپ شىعارۋ جايىندا جاڭا اقپارات
الادى: جۇمىس جاساۋ داعدىسى قالىپتاسادى؛
بىلىك: وقۋشىلار سىزىقتىق ماسسيۆتەردى ءوز بەتىنشە قولدانا الادى، سول سىزىقتىق
ماسسيۆتەرمەن ەسەپ شىعارۋعا ماشىقتانادى؛
داعدى: Q Basic باعدارلاماسىندا سىزىقتىق ماسسيۆتەردى پايدالانۋ داعدىسىن مەڭگەرەدى؛
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ، ىنتالاندىرۋ.
1. ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارى.
ا) سالەمدەسىپ، وقۋشىلاردىڭ كابينەتتەگى ورىندارىنا ۇقىپتى ورنىعۋىن،
كومپيۋتەر الدىندا ارتىق زاتتىڭ بولماۋىن قاداعالاۋ؛
ب) جۋرنالعا بەلگى سوعۋ؛
ۆ) ساباقتىڭ ماقسات-مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ؛
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، وتكەنگە شولۋ جاساۋ.
ا) باقىلاۋ سۇراقتارى:
1. قايتالانۋ كوماندالارى دەگەنىمىز نە؟
2. FOR وپەراتورى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
3. WHILE وپەراتورى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
4. REPEAT وپەراتورى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
5. قايتالانۋ وپەراتورلارى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
ءا) داپتەردەگى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ؛
II. جاڭا ماعىنانى تانۋ.
1. سىزىقتىق ماسسيۆ تۋرالى جالپى تۇسىنىك.
BASIC تىلىندە ءبىرىڭعاي شامالاردى ماسسيۆكە بىرىكتىرۋگە بولادى. جالپى اتى بار ءبىرىڭعاي ەلەمەنتتىڭ رەتتەلگەن جيىنى ماسسيۆ بولىپ تابىلادى. ول ماتەماتيكادا ۆەكتور ۇعىمىنا ال مەكتەپتىك الگوريتمدىك تىلدە سىزىقتىق كەستەگە سايكەس كەلەدى. ءماسسيۆتىڭ ءاربىر ەلەمەنتىنە سوڭىنان يندەكسى كەلەتىن ءماسسيۆتىڭ اتى مەنشىكتەلەدى. سوندىقتان دا ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىن يندەكستى اينىمالىلار دەپ تە اتايدى.
نەگىزگى ەلەمەنتتەرىنە توقتالايىق:
ماسسيۆتەردى سيپاتتاۋ ءۇشىن DIM وپەراتورى قولدانىلادى.
DIM - ولشەم دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
SWAP - ەكى اينىمالىنى سالىستىرادى.
READ – وقى.
2. ماسسيۆتەرگە بايلانىستى مىسالدار قاراستىرۋ.
ماسسيۆتەرگە بايلانىستى بىرنەشە مىسالدار كەلتىرەيىك.
مىسالى: 1. ناقتى 10 سانىنان قۇرىلعان ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەۋ:
10 REM
20 DIM X(10)
30 DATA 5،8،5،4،7،9،6،3،12،56
40 FOR I= 1 TO 10
50 READ X(I)
60 S=S+ X(I)
70 NEXT
80 S=S/10
90 PRINT “S=”؛S
100 END
بۇل مىسالدا ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ ماندەرى 30 جولداعى DATA وپەراتورىنا جازىلعان. ول ماندەر سيكلدىڭ ىشىندەگى READ وپەراتورى ارقىلى مەنشىكتەلەدى، سيكل ورىندالىپ بىتكەندە S اينىمالىسىنىڭ ءمانى ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ قوسىندىسىنا تەڭ بولادى، ودان كەيىن ول قوسىندى 10-عا ءبولىنىپ اريفمەتيكالىق ورتاسى تابىلادى. ەگەر باسقا ءماسسيۆتىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەۋ كەرەك بولسا، وندا پروگراممانىڭ 30-جولىنا قاجەتتى ساندار جازىلادى.
مىسالى: 2. ناقتى n سانىنان قۇرالعان ماسسيۆتەگى ەڭ ۇلكەن ەلەمەنتتى تابۋ.
10 REM
20 INPUT N%
30 DIM A(N%)
40 FOR I% =1 TO N%
50 PRINT I%؛ “ەلەمەنت ەنگىز”
60 INPUT A (I%): NEXT
70 R=A(I)
80 FOR I% =2 O N%
90 IF R
100 NEXT
11 PRINT “ماكس ەلەمەنت=”؛R
120 END
بۇل پروگرامماداعى 50-جول پايدالانۋشى مەن كومپيۋتەر اراسىنداعى ديالوگتى قونىمدى تۇردە جۇرگىزۋگە ارنالعان. پروگرامما ورىندالعاندا ەكرانعا « 1ء-شى ەلەمەنتتى ەنگىز»؛ « 2ء-شى ەلەمەنتتى ەنگىز» ... ت س س دەگەن سوزدەر شىعىپ وتىرادى.
ەكى ولشەمدى ماسسيۆتەردى ماتريسالار مەن سالىستىرۋعا بولادى. مۇنداي ماسسيۆتەردى سيپاتتاعاندا ولشەمدەرىن ەكى يندەكسى بويىنشا كورسەتۋ كەرەك، باسقاشا ايتقاندا ماتريسانىڭ جاتىق جولدارى مەن تىك جولدارىنىڭ سانىن كورسەتۋ كەرەك.
IV. وي تولعانىس كەزەڭى.
1. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
كومپيۋتەردە جەكە لابوراتوريالىق (دەڭگەيلىك تاپسىرما) ورىنداۋ؛
2. قورىتىندىلاۋ. ءبىلىمدى، باعالاۋ.
بارلىق وقۋشىلار ساباقتا كورسەتكەن بەلسەندىلىگىنە قاراي جانە بەرىلگەن دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىنداۋىنا بايلانىستى باعالانادى؛
3. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
ا) سىزىقتىق ءماسسيۆتىڭ جازىلۋ ءپىشىنى، بلوك – سحەماسى (وقىپ، زەرتتەۋ) (تەوريالىق)؛
ءا) ەكى ساننىڭ ۇلكەنىن تابۋ پروگرامماسىن قۇرۋ (پراكتيكالىق)؛
ب) سىزىقتىق ماسسيۆكە قاتىستى كەز-كەلگەن 2 پروگرامما قۇرىپ كەلۋ
(شىعارماشىلىق).
لابوراتوريالىق جۇمىس
تاقىرىبى: سىزىق ماسسيۆ
ماقساتى:
ماسسيۆ جايىندا ماعلۇمات الۋ؛
ماسسيۆتەردى پايدالانىپ ەسەپتەر شىعارۋ؛
سىزىقتىق ماسسيۆتەرمەن جۇمىس
BASIC تىلىندە ءبىرىڭعاي شامالاردى ماسسيۆكە بىرىكتىرۋگە بولادى. جالپى اتى بار ءبىرىڭعاي ەلەمەنتتىڭ رەتتەلگەن جيىنى ماسسيۆ بولىپ تابىلادى. ول ماتەماتيكادا ۆەكتور ۇعىمىنا ال مەكتەپتىك الگوريتمدىك تىلدە سىزىقتىق كەستەگە سايكەس كەلەدى. ءماسسيۆتىڭ ءاربىر ەلەمەنتىنە سوڭىنان يندەكسى كەلەتىن ءماسسيۆتىڭ اتى مەنشىكتەلەدى. سوندىقتان دا ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىن يندەكستى اينىمالىلار دەپ تە اتايدى.
ا دەڭگەي
گەرون فورمۋلاسىن پايدالانىپ، ءۇشبۇرىشتىڭ اۋدانىن تاباتىن پروگرامما قۇرىڭىز.
ءۇشبۇرىش قابرعالارىنىڭ ءمانىن 4سم، 5سم، 6سم دەپ الىڭىز جانە سول قۇرىلعان پروگرامماعا بەرىلگەن قابىرعالار ءمانىن قويۋ ارقىلى ءۇشبۇرىشتىڭ اۋدىنىن تابىڭىز. تابلعان ناتيجەنى قاراپايىم ماتەماتيكالىق ەسەپتەۋ ارقىلى پروگراممانىڭ دۇرىستىعىن تەكسەرىڭىز.
ۆ دەڭگەي
CIRCLE وپەراتورىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، شەڭبەر سەنترىنىڭ كوورديناتالارىن، راديۋسىن جانە كەسكىن ءتۇسىنىڭ ءنومىرىن بەرىپ اققالانىڭ بەينەسىن سۋرەتتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىز.
س دەڭگەي
بىزگە كەلەسى ساندار بەلگىلى بولسىن: 11، 21، 54، 45، 78، 23، 46، 17، 15، 40؛
وسى بەرىلگەن سانداردىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن جانە ەڭ ۇلكەن، ياعني ماكسيمالدى ءمانىن تاباتىن پروگرامما قۇرىڭىز.
ءوز بەتىنشە ورىندايتىن تاپسىرمالار:
1) ا(15) ءماسسيۆىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار.
2) ح(8) ءماسسيۆىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار.
3) ا(8) ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ كەمۋ رەتى بويىنشا
ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
4) ۋ(21) ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ كەمۋ رەتى بويىنشا
ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
5) ناقتى Y=[1:N3] كەستەنىڭ ەلەمەنتتەرىن ەكى ەسەلەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
6) ناقتى سانداردان تۇراتىن ا[1:15] كەستەسى بەرىلگەن وسى كەستەنىڭ بارلىق ەلەمەنتتەرىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىنان ۇلكەن بولاتىن ەلەمەنتتەرىنىڭ سانىن تابىڭىزدار.
7) ا[1:ك] سىزىقتىق كەستەگە ەنەتىن بارلىق وڭ ساندارىنىڭ قوسىندىسىن انىقتايتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
8) ا(15) ءماسسيۆىنىڭ كەمۋ رەتى بويىنشا رەتتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سىزىقتىق ماسسيۆ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: Q Basic باعدارلاماسىنداعى سىزىقتىق ماسسيۆ جايىندا تۇسىندىرە وتىرىپ، وسى باعدارلامادا قولدانىلاتىن وپەراتورلاردى دۇرىس پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ، ويلاۋ، قابىلداي الۋشىلىق قابىلەتتەرىن، پانگە قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ، ءبىلىم، بىلىك داعدىسىن قالىپتاستىرۋ؛
ب) تاربيەلىك:وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە، سىن تۇرعىسىنان باعالاي الۋعا باۋلۋ، كوپشىلدىككە، دوستىق قارىم-قاتىناسقا تاربيەلەۋ؛
ۆ) كاسىبي: قازىرگى زامان تالابىنا ساي وقۋشىلاردىڭ كاسىبي ماماندىعىندا پايدالاناتىن Q Basic باعدارلاماسى جايىندا ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: لابوراتوريالىق ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
قولدانىلاتىن پەد.تەحنولوگيا: دەڭگەيلەپ سارالاپ وقىتۋ تەحنولوگياسى /دسوت/،
كومپيۋتەرلىك وقىتۋ تەحنولوگياسى /كوت/؛
وقىتۋ ادىس-تاسىلدەرى: تۇسىندىرە-بايانداۋ ءادىسى، سۇراق-جاۋاپ ءادىسى، ميعا شابۋىل
ءادىسى، اقپارات ءادىسى، كورنەكىلىك ءادىسى؛
قولدانىلاتىن تەحنيكالىق قۇرالدار، كورنەكىلىك: كومپيۋتەر، پروەكتور، سلايد، تاراتپا لابوراتوريالىق جۇمىستار نۇسقاسى، تاپسىرمالار، ادەبيەتتەر
ءپانارالىق بايلانىس: اعىلشىن، ماتەماتيكا، گەومەتريا، سىزۋ
قولدانىلاتىن ادەبيەتتەر:
1. «ينفورماتيكادان 30 ساباق»، بورىبايەۆ، بالاپانوۆ
2. «ينفورماتيكا»، م.بايجۇمانوۆ، ل.جاپساربايەۆا
3. «ينفورماتيكا نەگىزدەرى»، گ.جاپاروۆا
4. «ەسەپتەۋىش تەحنيكا نەگىزدەرى»، ن.ت.ەرمەكوۆ
وقىتۋ ناتيجەسىندە قالىپتاستىرىلاتىن:
ءبىلىم: Q Basic باعدارلاماسىندا سىزىقتىق ماسسيۆپەن ەسەپ شىعارۋ جايىندا جاڭا اقپارات
الادى: جۇمىس جاساۋ داعدىسى قالىپتاسادى؛
بىلىك: وقۋشىلار سىزىقتىق ماسسيۆتەردى ءوز بەتىنشە قولدانا الادى، سول سىزىقتىق
ماسسيۆتەرمەن ەسەپ شىعارۋعا ماشىقتانادى؛
داعدى: Q Basic باعدارلاماسىندا سىزىقتىق ماسسيۆتەردى پايدالانۋ داعدىسىن مەڭگەرەدى؛
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ، ىنتالاندىرۋ.
1. ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارى.
ا) سالەمدەسىپ، وقۋشىلاردىڭ كابينەتتەگى ورىندارىنا ۇقىپتى ورنىعۋىن،
كومپيۋتەر الدىندا ارتىق زاتتىڭ بولماۋىن قاداعالاۋ؛
ب) جۋرنالعا بەلگى سوعۋ؛
ۆ) ساباقتىڭ ماقسات-مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ؛
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، وتكەنگە شولۋ جاساۋ.
ا) باقىلاۋ سۇراقتارى:
1. قايتالانۋ كوماندالارى دەگەنىمىز نە؟
2. FOR وپەراتورى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
3. WHILE وپەراتورى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
4. REPEAT وپەراتورى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
5. قايتالانۋ وپەراتورلارى قانداي قىزمەت اتقارادى؟
ءا) داپتەردەگى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ؛
II. جاڭا ماعىنانى تانۋ.
1. سىزىقتىق ماسسيۆ تۋرالى جالپى تۇسىنىك.
BASIC تىلىندە ءبىرىڭعاي شامالاردى ماسسيۆكە بىرىكتىرۋگە بولادى. جالپى اتى بار ءبىرىڭعاي ەلەمەنتتىڭ رەتتەلگەن جيىنى ماسسيۆ بولىپ تابىلادى. ول ماتەماتيكادا ۆەكتور ۇعىمىنا ال مەكتەپتىك الگوريتمدىك تىلدە سىزىقتىق كەستەگە سايكەس كەلەدى. ءماسسيۆتىڭ ءاربىر ەلەمەنتىنە سوڭىنان يندەكسى كەلەتىن ءماسسيۆتىڭ اتى مەنشىكتەلەدى. سوندىقتان دا ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىن يندەكستى اينىمالىلار دەپ تە اتايدى.
نەگىزگى ەلەمەنتتەرىنە توقتالايىق:
ماسسيۆتەردى سيپاتتاۋ ءۇشىن DIM وپەراتورى قولدانىلادى.
DIM - ولشەم دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
SWAP - ەكى اينىمالىنى سالىستىرادى.
READ – وقى.
2. ماسسيۆتەرگە بايلانىستى مىسالدار قاراستىرۋ.
ماسسيۆتەرگە بايلانىستى بىرنەشە مىسالدار كەلتىرەيىك.
مىسالى: 1. ناقتى 10 سانىنان قۇرىلعان ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەۋ:
10 REM
20 DIM X(10)
30 DATA 5،8،5،4،7،9،6،3،12،56
40 FOR I= 1 TO 10
50 READ X(I)
60 S=S+ X(I)
70 NEXT
80 S=S/10
90 PRINT “S=”؛S
100 END
بۇل مىسالدا ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ ماندەرى 30 جولداعى DATA وپەراتورىنا جازىلعان. ول ماندەر سيكلدىڭ ىشىندەگى READ وپەراتورى ارقىلى مەنشىكتەلەدى، سيكل ورىندالىپ بىتكەندە S اينىمالىسىنىڭ ءمانى ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ قوسىندىسىنا تەڭ بولادى، ودان كەيىن ول قوسىندى 10-عا ءبولىنىپ اريفمەتيكالىق ورتاسى تابىلادى. ەگەر باسقا ءماسسيۆتىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەۋ كەرەك بولسا، وندا پروگراممانىڭ 30-جولىنا قاجەتتى ساندار جازىلادى.
مىسالى: 2. ناقتى n سانىنان قۇرالعان ماسسيۆتەگى ەڭ ۇلكەن ەلەمەنتتى تابۋ.
10 REM
20 INPUT N%
30 DIM A(N%)
40 FOR I% =1 TO N%
50 PRINT I%؛ “ەلەمەنت ەنگىز”
60 INPUT A (I%): NEXT
70 R=A(I)
80 FOR I% =2 O N%
90 IF R
100 NEXT
11 PRINT “ماكس ەلەمەنت=”؛R
120 END
بۇل پروگرامماداعى 50-جول پايدالانۋشى مەن كومپيۋتەر اراسىنداعى ديالوگتى قونىمدى تۇردە جۇرگىزۋگە ارنالعان. پروگرامما ورىندالعاندا ەكرانعا « 1ء-شى ەلەمەنتتى ەنگىز»؛ « 2ء-شى ەلەمەنتتى ەنگىز» ... ت س س دەگەن سوزدەر شىعىپ وتىرادى.
ەكى ولشەمدى ماسسيۆتەردى ماتريسالار مەن سالىستىرۋعا بولادى. مۇنداي ماسسيۆتەردى سيپاتتاعاندا ولشەمدەرىن ەكى يندەكسى بويىنشا كورسەتۋ كەرەك، باسقاشا ايتقاندا ماتريسانىڭ جاتىق جولدارى مەن تىك جولدارىنىڭ سانىن كورسەتۋ كەرەك.
IV. وي تولعانىس كەزەڭى.
1. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
كومپيۋتەردە جەكە لابوراتوريالىق (دەڭگەيلىك تاپسىرما) ورىنداۋ؛
2. قورىتىندىلاۋ. ءبىلىمدى، باعالاۋ.
بارلىق وقۋشىلار ساباقتا كورسەتكەن بەلسەندىلىگىنە قاراي جانە بەرىلگەن دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىنداۋىنا بايلانىستى باعالانادى؛
3. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
ا) سىزىقتىق ءماسسيۆتىڭ جازىلۋ ءپىشىنى، بلوك – سحەماسى (وقىپ، زەرتتەۋ) (تەوريالىق)؛
ءا) ەكى ساننىڭ ۇلكەنىن تابۋ پروگرامماسىن قۇرۋ (پراكتيكالىق)؛
ب) سىزىقتىق ماسسيۆكە قاتىستى كەز-كەلگەن 2 پروگرامما قۇرىپ كەلۋ
(شىعارماشىلىق).
لابوراتوريالىق جۇمىس
تاقىرىبى: سىزىق ماسسيۆ
ماقساتى:
ماسسيۆ جايىندا ماعلۇمات الۋ؛
ماسسيۆتەردى پايدالانىپ ەسەپتەر شىعارۋ؛
سىزىقتىق ماسسيۆتەرمەن جۇمىس
BASIC تىلىندە ءبىرىڭعاي شامالاردى ماسسيۆكە بىرىكتىرۋگە بولادى. جالپى اتى بار ءبىرىڭعاي ەلەمەنتتىڭ رەتتەلگەن جيىنى ماسسيۆ بولىپ تابىلادى. ول ماتەماتيكادا ۆەكتور ۇعىمىنا ال مەكتەپتىك الگوريتمدىك تىلدە سىزىقتىق كەستەگە سايكەس كەلەدى. ءماسسيۆتىڭ ءاربىر ەلەمەنتىنە سوڭىنان يندەكسى كەلەتىن ءماسسيۆتىڭ اتى مەنشىكتەلەدى. سوندىقتان دا ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىن يندەكستى اينىمالىلار دەپ تە اتايدى.
ا دەڭگەي
گەرون فورمۋلاسىن پايدالانىپ، ءۇشبۇرىشتىڭ اۋدانىن تاباتىن پروگرامما قۇرىڭىز.
ءۇشبۇرىش قابرعالارىنىڭ ءمانىن 4سم، 5سم، 6سم دەپ الىڭىز جانە سول قۇرىلعان پروگرامماعا بەرىلگەن قابىرعالار ءمانىن قويۋ ارقىلى ءۇشبۇرىشتىڭ اۋدىنىن تابىڭىز. تابلعان ناتيجەنى قاراپايىم ماتەماتيكالىق ەسەپتەۋ ارقىلى پروگراممانىڭ دۇرىستىعىن تەكسەرىڭىز.
ۆ دەڭگەي
CIRCLE وپەراتورىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، شەڭبەر سەنترىنىڭ كوورديناتالارىن، راديۋسىن جانە كەسكىن ءتۇسىنىڭ ءنومىرىن بەرىپ اققالانىڭ بەينەسىن سۋرەتتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىز.
س دەڭگەي
بىزگە كەلەسى ساندار بەلگىلى بولسىن: 11، 21، 54، 45، 78، 23، 46، 17، 15، 40؛
وسى بەرىلگەن سانداردىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن جانە ەڭ ۇلكەن، ياعني ماكسيمالدى ءمانىن تاباتىن پروگرامما قۇرىڭىز.
ءوز بەتىنشە ورىندايتىن تاپسىرمالار:
1) ا(15) ءماسسيۆىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار.
2) ح(8) ءماسسيۆىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىن ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار.
3) ا(8) ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ كەمۋ رەتى بويىنشا
ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
4) ۋ(21) ماسسيۆ ەلەمەنتتەرىنىڭ كەمۋ رەتى بويىنشا
ەسەپتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
5) ناقتى Y=[1:N3] كەستەنىڭ ەلەمەنتتەرىن ەكى ەسەلەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
6) ناقتى سانداردان تۇراتىن ا[1:15] كەستەسى بەرىلگەن وسى كەستەنىڭ بارلىق ەلەمەنتتەرىنىڭ اريفمەتيكالىق ورتاسىنان ۇلكەن بولاتىن ەلەمەنتتەرىنىڭ سانىن تابىڭىزدار.
7) ا[1:ك] سىزىقتىق كەستەگە ەنەتىن بارلىق وڭ ساندارىنىڭ قوسىندىسىن انىقتايتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار
8) ا(15) ءماسسيۆىنىڭ كەمۋ رەتى بويىنشا رەتتەيتىن پروگرامما قۇرىڭىزدار.
You Might Also Like
-
وقۋشىلارعا ق ر پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ تۋىپ - وسكەن، وقىپ ءبىلىم العان، ەڭبەك جولىنىڭ باستالۋى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ، ەلباسىنىڭ ەڭبەك جولىنان ۇلگى الىپ، ەلىنە دەگەن پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتۋ، ح...
