سوعىستىڭ سوڭعى جەسىرى
حاديشا تاعى دا كۇتىپ جاتتى. جانىنداعى ورىس كەمپىر قورىلداپ ۇيىقتاپ قالدى. بايعۇس، جاقسى ادام. اقكوڭىل. تەك تۇندە قورىلدايتىنى قيىن. حاديشا بۇعان دا ۇيرەنىپ، ەتى ولگەن.
ەكەۋى بىرنەشە جىلدان بەرى ءبىر بولمەدە. جەتىم قارتتار ۇيىندە باس-باسىنا ءبىر-بىر بولمە قايدا. ەكى-ەكەۋدەن، كەي بولمەلەردە ۇشەۋدەن، تورتەۋدەن جاتاتىندارى دا بار. ولگا بايعۇس جاتاعىن ءجيى اۋىستىردى. باسقا كورشىلەرمەن سىيىسپايدى. سەبەبى: قورىلدايدى. قورىلدىڭ ەمى جوق. سوندىقتان كورشىلەر ۇستىنەن ارىز تۇسىرەدى. جەتىمحانا باستىقتارى ونى باسقا بولمەگە اۋىستىرادى. وندا دا تۇراقتامايدى.
تۇراقتاپ، بايىز تاپقان جەرى — وسى حاديشانىڭ قاسى. ءتۇنى بويى قورىلداپ شىعاتىن كەمپىردى كىم جاقسى كورسىن. ءبىراق حاديشا ەشكىمگە ارىز ايتقان جوق. ويتكەنى، حاديشاعا ءبارىبىر. ول ءتۇن بالاسى ۇيىقتامايدى. قورىلدان ۇيقىسى بۇزىلىپ جاتقان جوق. ول كۇندىز مىزعىپ الادى. تۇندە كوز ىلمەيدى.
ول كۇتىپ جاتادى. انتىنا بەرىك. باياعىدا ابىسىنى اقشايمەن ۇرسىسىپ قالعاندا:
— ءجۇز جىل كۇتەمىن! — دەپ قانى قاتقان.
— اقشاي دا كەسىرلى ەدى-اۋ، مارقۇم. نەسى بار حاديشانىڭ جۇرەگىندەگى جارانى تىرناپ. بايىڭدى ەندى كۇتپەي-اق قوي، ەندى كەلمەيدى دەپ.
سويتكەن اقشاي دا الدەقاشان ءولىپ قالدى. حاديشا ءالى ءتىرى. «ءجۇز جىل كۇتەمىن!» دەگەنى قۇدايدىڭ قۇلاعىنا شالىنىپ، حاديشانىڭ عۇمىرىن ادەيى ۇزارتىپ قويعانداي. ەكى كوزىنىڭ نۇرى ءسونىپ بارا جاتقانى بولماسا، ءال-ازىر ەشكىمگە ماسىل ەمەس. ءوزى ءجۇرىپ-تۇرا الادى.
ولگا دا حاديشا شامالاس، قارتايعان كەمپىر. حاديشادان ايىرماشىلىعى — سەمىزدىگى. كارى كىسى دە وسىنشا سەمىرەدى ەكەن-اۋ. نەسىنە جەتىسىپ، نە جەپ سەمىرەدى — بەلگىسىز. جەتىمحانانىڭ تاماعى ادام سەمىرتەرلىكتەي ەمەس. استا-توك دانەڭە دە جوق. تاماعى تاقىل-تۇقىل. ولگا دومالانىپ قالعان، دەنەسى ىركىلدەك. قورىلدايتىنى سودان شىعار.
حاديشا كەيدە ونى ءتۇرتىپ وياتادى. ولگا باۋىزداعان جىلقىداي تىم قاتتى قورىلداعاندا حاديشا قورقا باستايدى. ءۇزىلىپ كەتەر مە ەكەن دەپ، توسەگىنەن تۇرىپ بارىپ جاي عانا تۇرتكىلەيدى. اناۋ «اھ-ا-ا» دەپ شوشىپ ويانادى.
— ءاي، ولگا، ءبىر قىرىڭمەن جاتساڭشى، — دەيدى.
ورىس كەمپىر ەسىن جيا الماي، توسەكتەن اياعىن سالبىراتىپ وتىرىپ قالادى. الدەن ۋاقىتتان سوڭ:
— مەندە قىر بار ما، بايعۇس-اۋ، — دەپ ءوز دەنەسىن ءوزى قوس قولىمەن اينالدىرا سيپالاپ شىعادى. سودان سوڭ، «و، بوجە، و، بوجە»، دەپ بولار-بولماس شوقىنىپ، جاستىققا قايتادان قيسايادى.
تەرەزەدەن بۇلدىراپ، جان-جاعىنا كىرپىكتەرىن تىكىرەيتىپ، وتتار جىلتىرايدى. حاديشا توسەگىندە وتىرىپ، سول جىمىڭ-جىمىڭ جىلتىراق وتتارعا شالا سوقىر كوزىمەن قادالا قاراپ قالادى. سارعىش وتتار اراسىنان كەيدە ءبىر ءوشىپ، ءبىر جانىپ، جاسىل، قىزىل وتتار كوز قىسىپ، ويناپ تۇرعانداي كورىنەدى.
بۇل كوشە قيىلىسىنداعى باعدارشام عوي. ءبىراق بوتەن، مۇلدە بوگدە دۇنيە سياقتى. سول بەيتانىس دۇنيەنىڭ اراسىنان ءوزى كۇتكەن ماقسۇت شىعا كەلەتىندەي حاديشا تەرەزەدەن كوز الماي قالادى.
اسپان قاراڭعى. ءسىرا، كۇزدىڭ سوڭى شىعار، اسپاندى اجداھاداي اۋناقشىعان قارا بۇلتتار قاپتايدى دا تۇرادى. جاۋىنى كوپ. جاڭبىر تەرەزەنى تىرسىلداتادى. تەرەزە جىلاپ تۇرادى. تەرەزەدەن تارام-تارام جاس سورا-سورا بولىپ اعادى.
حاديشانىڭ دا ءىشى ۋىلدەپ جىلايدى. ءبىراق، كوزىنەن جاس شىقپايدى. جىلاي-جىلاي كوزىنىڭ جاسى سارقىلىپ، كەۋىپ قالعان.
حاديشا تۋاسى اۋىلدا وسكەن ادام عوي. جان-جاعىنىڭ ءبارى اسپانمەن تىرەسكەن تاۋلار بولاتىن. دۇنيە-الەمنىڭ ءبارى وسى تاۋلاردىڭ اراسى عانا دەپ ويلايتىن. كەيىن-كەيىن مەكتەپكە باردى. سوندا ءمۇعالىم ايتتى: دۇنيە بۇل تاۋلاردىڭ اراسىنان مىڭ-ميلليون ەسە ۇلكەن. وسى تاۋلاردىڭ ار جاعىندا تالاي-تالاي ەلدەر بار. ءتىلى باسقا، ءتۇرى باسقا ادامدار بار، — دەپ. — ادامدارى قۇمىرسقاداي قۇجىناعان قالالار بار، — دەپ.
ەندى مىنە، سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە شىققاندا حاديشا سول قالالاردىڭ بىرىندە جاتىر. كىشكەنتايىنان كورىپ وسكەن تاۋلار بۇل جاقتا جوق. تاۋدى ساعىنادى. كوبىنەسە تۇسىندە كورەدى.
اۋىلداعى مەكتەپتە حاديشا ماقسۇتتى تۇڭعىش رەت كوردى. بىردەن جاقسى كورىپ قالدى. ەكەۋى ءبىر پارتادا وتىرۋشى ەدى. سودان عوي حاديشا ءقازىر ۇدايى ىڭىلداپ ءان سالادى:
جاقسى قۇلىن بىلىنەر جورعاسىنا-ا-ان،
عاشىق بولدىم مەن ساعان ون جاسىمنا-ا-ان.
ماقسۇت-اۋ، قاراق-اي،
ءومىر ءوتى-ى-ىپ بارادى-اي.
حاديشا وسىلاي دەپ ماقسۇتىن كۇتىپ جاتادى. مەيىرىمسىز، بەزبۇيرەك ماقسۇت كەلمەيدى. مىنە، الپىس جىل بولدى ءالى كەلمەيدى.
كەيدە حاديشا ءوزىن-وزى كىنالايدى. ءيا، بالەنىڭ ءبارى حاديشانىڭ وزىنەن بولدى. بۇعان كىنالى نەمىس تە ەمەس، سوعىس تا ەمەس، ءدال ءوزى. ماقسۇتقا قاتتى ەركەلەۋشى ەدى، نازدانا بەرۋشى ەدى. ەكەۋىنىڭ تۇڭعىشى جانات تۋعاندا ماقسۇت حاديشادان:
— قالاعانىڭدى ايت. سەن ماعان پەرزەنت سىيلادىڭ. قارىمتاسىنا نە سىيلايىن؟ — دەپ سۇرادى.
— سوناۋ بيىك شىڭنىڭ باسىندا ەڭلىك گ ۇلى بار دەيدى. سونى سىيلا، — دەپ نازداندى حاديشا.
سودان سول ماقسۇت ەڭلىك گۇلىن ىزدەپ كەتە بارسىن. ءبىر كۇن ءوتسىن، ەكى كۇن ءوتسىن... ءبىر جىل ءوتسىن، ەكى جىل ءوتسىن... التى جىل ءوتسىن، الپىس جىل ءوتسىن...
سول جوقتان ماقسۇت ءالى جوق. حاديشا دا قىزىق قوي: تاۋلاردىڭ باۋرايىندا دۇنيەدە سيرەك كەزدەسەتىن كەرىك قىزعالداعى تۇرعاندا، شىڭنىڭ باسىنداعى ەڭلىك گۇلىندە نەسى بار؟
وزىنشە ەركەلەگەنى عوي. تىم نازدانىپ كەتكەن عوي. ءتالپىش دەۋگە كەلمەيدى. نازدى. ادام بايعۇس قول جەتپەسكە قۇمار. قۇمار دا ەمەس، قۇشتار. قول جەتپەسكە قۇشتارلىقتى قۇدايدىڭ ءوزى دە قالامايدى عوي. اناۋ يكار دەگەن ءبىر تاۋفيحسىز كۇننىڭ وزىنە جەتەمىن دەپ، اسپانعا ۇشىپ، كۇنگە جاقىنداي بەرگەندە كۇيىپ كەتكەن جوق پا؟ اسپانعا ۇشساڭ — ۇش. ءبىراق كۇنگە جاقىنداپ نەڭ بار؟ ادامعا نىساپ كەرەك. نىساپسىز بولساڭ، نالاعا قالاسىڭ. قۇداي نىساپسىزدى قالامايدى.
كەرىك قىزعالداعى تۇرعاندا ەڭلىك گۇلىن اڭسايمىن دەپ، حاديشا ەندى قانشاما قاسىرەت شەكتى. ا، بالكىم، حاديشا ەڭلىك گۇلىن مۇلدە اڭساماعان دا شىعار. باقىتتان باسى اينالعاندا ايتا سالعان ءازىلى شىعار.
باقىتتان باسى اينالعان دا جامان. باقىتتىڭ ءوزىن ايالاپ، باعا بىلمەسەڭ، باقىت باسىڭنان ۇشىپ كەتۋى وپ-وڭاي. سونى سوڭىنان تۇسىنگەن حاديشا ءقازىر سىقىرلاۋىق تەمىر توسەكتەن اياعىن سالبىراتىپ وتىرىپ:
مىنا زامان — قاي زامان — قىسقان زامان،
باسىمىزدان باق-داۋلەت ۇشقان زامان،
ماقسۇت-اۋ، قاراق-اي،
ءومىر ءوتى-ى-ىپ بارادى-اي، —
دەپ ىزىڭدايدى. ابايسىزدا ۇيگە كىرىپ كەتىپ، قايتادان دالاعا شىعا الماي، تەرەزەنى تەپكىلەگەن ارا سياقتى ىزىڭدايدى.
حاديشانىڭ تەمىر توسەگى تەرەزەنىڭ تۇبىندە. كوزى بۇلدىراڭقى، شالا سوقىر بولسا دا مەزگىلدى مەڭزەي الادى. سىرتقا ءۇڭىلىپ ەدى، قالا شامدارىنىڭ سارى كىرپىكتەرى شانشىلا تىكىرەيىپ تۇر ەكەن. شام ساۋلەسىن بۇركەمەلەپ الدەنە جىبىرلاعانداي بولادى. قالىڭ شىبىن قاپتاپ ۇشقانداي. شىبىن ۇشاتىن كەز ەمەس. كۇن سۋىتقان.
«قار جاۋىپ تۇر ەكەن»، — دەپ ويلادى حاديشا.
«قىس ءتۇستى. بۇل قىستان دا امان شىقسام، مۇمكىن، ماقسۇتتى تىرىمدە كورىپ قالارمىن» دەپ قويدى حاديشا.
حاديشا ماقسۇتتان ايىرىلعالى بەرى قانشا قىس وتكەنىنەن اداسىپ قالا بەرەتىن بولدى. تەك جەتىمحانانىڭ مەدبيكەلەرى وعان ءبىر ۋىس گۇل ۇستاتىپ، «تۋعان كۇنىڭىز قۇتتى بولسىن» دەگەندە عانا، ءوزىنىڭ سەكسەنگە تولعانىن، ماقسۇتتى كورمەگەلى الپىس جىل وتكەنىن اڭعاردى.
مەدبيكەلەر بەرگەن ءبىر ۋىس گۇلدى ۇستاپ وتىرىپ، باياعى ەڭلىك گ ۇلى ەسىنە ءتۇستى. ماقسۇتتى سول گۇلگە جۇمساپ جىبەرگەنى ويىنا ورالدى. «اي، سورلى باسىم، ەڭلىك گۇل مەنىڭ نە تەڭىم. ەسىل ەردىڭ وبالىنا قالدىم با؟» دەپ قويدى.
تەرەزەنىڭ ار جاعىندا قاردىڭ قاپالاقتاپ، جاپالاقتاپ جاۋعانى انىق كورىنە باستادى. مۇنارلانىپ، بۇلدىراپ كورىنگەنىنىڭ ءوزىن دە، كوزىمەن ەمەس، كوڭىلىمەن سەزدى.
تەرەزە سىرتىنا ءبىر شىمشىق قونعانداي بولدى. ۇستىنە تۇسكەن قاردى قاناتىن قاعىپ، مامىعىن قوبىراتىپ، سىلكىنىپ-سىلكىنىپ، ءتۇسىرىپ تاستاپ، الدەنەگە شيق-شيق ەتىپ قويدى.
ونىسىن حاديشا انىق ەستىدى. سوقىرلاردىڭ قۇداي جانارىن السا دا، ساققۇلاق قىلادى. ادامنىڭ ءبىر كەمىستىگىن ءبىر جەتىستىكپەن تولتىرعانداي بولادى.
باياعىدا، سوعىس جىلدارىندا حاديشا مۇسىرەپحان قاينىسىنا تاڭ قالۋشى ەدى. مۇسىرەپحان سۋ قاراڭعى سوقىر عوي، ءبىراق اۋىلدىڭ ادامدارىن انادايدان، الىستان تانىپ قويادى: داۋىسىنان، ءجۇرىس-تۇرىسىنان. ءتىپتى پىسىلداپ دەم العانىنان، قاقىرىنىپ جوتەلگەنىنەن...
سوقىرلاردىڭ ءبىر كوزى — قولىنداعى تاياعى. مۇسىرەپحاننىڭ القورىدان كەسىپ العان قىزىلكۇرەڭ تاياعى بولۋشى ەدى: ءوزى سالماقتى، ءوزى قاتتى. جولداسبەك قۇرداسى بىلدىرمەي بۇقپالاپ كەلىپ، مۇسىرەپحاننىڭ قۇيرىعىنان تەۋىپ كەپ كەتپەك بولادى. ويناعان ءتۇرى. ءبىراق وعان مۇسىرەپحان دايىن تۇرادى. جولداسبەكتىڭ بۇقپالاپ كەلە جاتقانىن الدەقاشان ءبىلىپ قويعان. اپپاق شەل باسقان كوزدەرى اسپانعا قاراپ، تۇك باسقان اۋىزى انتەك اشىلىپ قالادى. ەشتەڭە سەزبەگەن بولىپ، اڭقيىپ تۇرادى. جولداسبەك تاياق سىلتەر جەرگە جەتتى-اۋ دەگەندە شالت بۇرىلىپ، ارتىنداعى جولداسبەكتى القورى قىزىل كۇرەڭ تاياقپەن سالىپ كەپ قالعاندا، مۇسىرەپحاندى ءبىر تەۋىپ قاشپاق بولعان جوكەڭ قارا تۇمسىعىنا تاس تيگەن توبەتتەي قاڭسىلايدى دا قالادى.
مۇنى كورىپ تۇرعان حاديشالار ال كەپ ءبىر ءماز بولىپ كۇلەدى دەيسىڭ.
سويتكەن حاديشا، سوقىر مۇسىرەپحاننىڭ قىلىعىنا كۇلگەن حاديشا ەندى ءوزى ازگە اينالدى. ەكى كوزدىڭ الدى تۇمشالانادى دا تۇرادى. كىرەۋكەلەنىپ، بىلشىق باسىپ قالعانداي. ورامالمەن ارى سۇرتەدى، بەرى سۇرتەدى — اشىلمايدى.
جاپالاقتاپ جاۋعان قار تىيىلار ەمەس. كەي-كەيدە ۇيىتقىپ-ۇيىتقىپ جەل سوققاندا تەرەزە الدى اق تۇتەككە اينالادى. تەرەزە الدىنا قونعان شىمشىقتىڭ مامىعى قوبىراپ كەتەدى. شىمشىق شيق-شيق ەتەدى.
حاديشا قۇستىڭ ءتىلىن بىلمەيدى. بىلمەسە دە سەزەدى: شىمشىققا پانا كەرەك، جىلى كەرەك، تاماق كەرەك. ىشكە كىرگىزىپ الايىن دەسە تەرەزە جابىق، شىنىسى بىتەۋ. مەدبيكەلەر تاياۋدا عانا تەرەزەنىڭ جىرتىعىن جاماپ، تىعىنداپ، تاس بەكىتىپ تاستاعان.
حاديشا كورشى توسەكتەگى كەمپىردى تاياعىمەن ءتۇرتىپ وياتادى.
— ءاي، ولگا، ءتۇر-اي، تاڭ اتتى. ستاباي، ستاباي.
كورشى كەمپىر تەمىر توسەكتى بەزىلدەتىپ، بەرى قاراپ، اۋىر اۋناپ تۇسەدى دە:
— نە بولعان كەرەك ساعان؟ — دەپ قوتىراش قازاقشاسىمەن ءتىل قاتادى.
— انا شىمشىقتى قارا، پتيتسا، پتيتسا...
كورشى كەمپىر بۋرىل شاشى بۋدا-بۋدا بولىپ، ءىش كويلەگىمەن توسەكتەن ىرعالا تۇرىپ، تەرەزەنىڭ الدىنا بارىپ، حاديشانىڭ ۇستىنەن اسىلا سىرتقا ۇڭىلەدى.
— و، بوجە، بەدنياجكا، زامەرزلا! — دەيدى داۋسى بارقىراڭقىراپ، — ونىكي ۋلەدي، ۋلەدي. نەت ەتو نە ۆوروبەي، شيمشيك ەمەس ول.
— ەندى نە، بايعۇس-اۋ؟
— پو موەمۋ، يۆولگا.
— ءىبىلعى دەگەن نە تاعى دا؟
— ونىكي ۋياسي بۋتاك ۋشىندا.
— ە، قۇداي، زارعالداق دەسەڭشى. سۋدىڭ جاعاسىندا ءورىم تالدىڭ بۇتاعىنىڭ ۇشىنا ۇيا سالادى. ءبىزدىڭ سايلاردا كوپ بولۋشى ەدى.
ولگا ازداپ قازاقشا بىلەدى، حاديشا ازداپ ورىسشا بىلەدى. ءسويتىپ-اق بەس جىلدان بەرى ءبىرىن-بىرى ءتۇسىنىپ-اق كەلەدى. تۇسىنبەگەنىن ىممەن، قيمىلمەن جەتكىزەدى.
ۇكىمەتتىڭ مۇنىسىنا دا شۇكىر. قارتايعان عارىپتەرگە، قارت جەتىمدەرگە جەتىمحانا تاۋىپ بەرگەن. ايتپەسە، حاديشا كىمگە سىيار ەدى. قارتايعان ابىسىنى، سوعىستان جالعىز ۇلى قايراق قايتپاي قالعان گۇلشاپيا تابان قاينىسىنىڭ بوساعاسىندا جاتىپ، جانازاسى دا شىعارىلماي، يمانى دا ۇيىرىلمەي، يت ولىممەن دۇنيەدەن ءوتىپ كەتىپتى.
ماقسۇت پەن حاديشانىڭ شەكسىز ماحابباتىنان قالعان جانات ءتىرى بولعاندا حاديشا ءبۇيتىپ جەتىمحانادا جاتپاس ەدى...
مەدبيكە گۇلبانۋ كەلىپ حاديشانىڭ كوزىنە ءدارى تامىزدى. كوزىنىڭ قىشىعانى ءسال سايابىرلادى.
— كوپ جاسا، قىزىم، باقىتتى بول، — دەدى حاديشا، — ءبىراق سالدەن كەيىن قايتا قىشىعاندا: — قۋ جانىمدى قويارعا جەر تابا المايمىن. بۇل سوقىر كوزدىڭ قىشىماسىن ءبىرجولا جوياتىن ءدارى تابىلماي ما، قاراعىم؟ — دەيدى.
گۇلبانۋ نە دەرىن بىلمەي قالدى. ازىرگە تابىلعانى وسى. بۇدان كۇشتىسى بار ما، جوق پا، ونى دارىگەر بىلەدى. بۇل — بار بولعانى مەدبيكە.
— اپا، شىداي تۇرىڭىز، تابىلىپ قالار، — دەيدى گۇلبانۋ.
— ءسويتشى، قاراعىم، ايتپەسە، سوقىر كوز نە شىكارام، جۇلىپ الىپ تاستاعىم كەلەدى. وسىنى ويىپ الىپ تاستاسا قايتەدى؟ ونداي امال جوق پا، قاراعىم؟
— ولاي دەمەڭىز، اپا، كوزىڭىز جازىلىپ كەتەدى ءالى، — دەي سالادى گۇلبانۋ، وعان ءوزى سەنبەسە دە.
جاقسى ءسوز — جارىم ىرىس. حاديشا كوزىن ويعىزىپ تاستاۋ رايىنان قايتقانداي بولادى.
سىرتتا بوران ەكىلەنە تۇسكەندەي. سىرتقى دۇنيە تۇپ-تۇتاس تۇنەك. تۇنەك حاديشاعا تاڭسىق ەمەس. ول تۇنەككە ۇيرەنگەن. بوراننىڭ ۇدەگەنىن ازىناعان، بوزداعان ۇنىنەن، تەرەزەگە لەكىلدەتە سوققان ەكپىنىنەن سەزەدى.
قۇلاعى ساق. كوز ورنىنا قۇداي قۇلاق بەرگەن. اق داۋىلدىڭ ۋىلىنەن حاديشا عارىش كۇيىن تىڭدايدى. ونداي كۇيدى قورقىت اتا دا، ءىقىلاس بابا دا شىعارا الماعان-اۋ. ارقانىڭ اق داۋىل كۇيى باسقاشا، عالامي كۇي. اسپانداعى مىڭ-ميلليون ءارۋاقتاردىڭ قوسىلىپ ايتقان حورىنداي، ءارى تاڭعاجايىپ، ءارى قورقىنىشتى.
ءبىر جاعىنان سول حور ايتۋشىلاردىڭ اراسىندا بولعىسى كەلەدى؛ ءبىر جاعىنان سۇپ-سۋىق، بەيمالىم دۇنيەدەن شوشىنادى. شوشىنسا دا ءبىر ىنتىزارلىق باسىم. بالكىم، سول حور ايتۋشىلار اراسىندا ماقسۇت تا بار شىعار دەگەن سيقىرلى ءۇمىت.
«سەنى الپىس جىل كۇتتىم، ماقسۇت. بۇل سۇم دۇنيەدە كەلمەسەڭ كەلمەي-اق قوي. ەندى مەن سەنى انا دۇنيەدەن، شىن دۇنيەدەن ىزدەيمىن، ءادىرام قالعىر»، — دەپ قويادى حاديشا ىزاسى كەلگەندە.
ارتىنشا سۇرلەنگەن ساعىنىشتان ءىشى-باۋىرى ەلجىرەپ، اق داۋىلعا قوسىلىپ، ىڭىلداپ ءان سالادى.
سەن زارعالداق، ماقسۇت-اۋ، مەن زارعالداق،
ەكەۋمىزدى دۇنيە قويدى الداپ،
ارامىزدا الىنباس قامال جاتىر،
وتەر مە ەدىم قامالدان جۇلدىز جالداپ.
ماقسۇت-اۋ، قاراق-اي،
ءومىر ءوتى-ى-ىپ بارادى-اي.
ولگا كەمپىر باسىن كوتەرىپ:
— سەن نە زارعالداق، زارعالداق! سەن نە، يۆولگا، چتو لي، — دەپ قويادى.
— ءيا، ىبىلعى، ءوزىڭ ىبىلعى، قاراڭ قالعىر، — دەپ حاديشا جاستىققا قيسايا كەتەدى.
ءسويتىپ جاتىپ، وزگە ءبىر ءومىردىڭ وزەگىنە كىرىپ كەتەدى. باياعى ءوزىنىڭ قورجىن تامى ەكەن دەيدى. باياعى مىڭبۇلاق. قورجىن تامنىڭ جاماۋ تەرەزەسىن تارسىلداتىپ، شاقپاقتىڭ اق بورانى ازىناپ تۇر ەكەن دەيدى.
«ە، جارىقتىق، شاقپاقتىڭ بورانى ەرىنسە ەكى كۇن سوعادى، جەلىكسە جەتى كۇن تۇرادى» دەپ قويادى حاديشا.
ءبىر كەزدە سىقىرلاۋىق ەسىك وزىنەن-وزى اشىلىپ كەتىپ، قارلى جەل لاپ ەتىپ، ءۇيدىڭ جىلۋىمەن ارالاسىپ، اق بۋعا اينالادى.
اق بۋالدىر اراسىنان مۇنارلانىپ ءبىر سۇلبا بايقالعانداي بولادى.
— ماقسۇتپىسىڭ؟ — دەيدى حاديشا. — ەسىكتى جابا كەلسەڭشى، ءۇيدىڭ ءىشى سۋىپ كەتتى عوي. مەن سەنى كەلەدى عوي دەپ كۇتىپ جاتىر ەدىم. جاقسى بولدى عوي. مەن سەنى ەڭلىك گۇلىن ىزدەپ كەتكەن ەكەن دەسەم، سوعىسقا كەتىپ قالىپسىڭ عوي. سەن قايتىپ كەلسەڭ توي جاسايمىن عوي دەپ ءبىر قۇنان قوشقاردى بورداقىلاپ ءجۇر ەدىم، بۇيىرعان ەكەن، جاقسى بولدى عوي.
سۇلبا ۇندەمەيدى. نە بەرى جىلجىمايدى. حاديشا ءوزى بارايىن دەسە ورنىنان تۇرا المايدى.
— قاراڭ قالعىر، قۋ كارىلىك-اي، بىلامىق ىشەيىن دەگەن اسىم با ەدى، بۇ سەكسەن جاسايىن دەگەن جاسىم با ەدى. مەشەل بوپ قالدىم، ماقسۇت. كوزىم دە كورمەي قالدى. ءبىراق مەن سەنى تانىپ جاتىرمىن. جىلاپ تۇرسىڭ عوي، نەگە جىلايسىڭ؟ قايتا قۋانبايسىڭ با، امان-ەسەن ءوز ءۇيىڭ، ولەڭ توسەگىڭە ورالعانىڭا.
سۇلبا ءۇن قاتپايدى. حاديشا ەكى كوزىن ۋكالاپ-ۋقالاپ، قايتا قارادى. سۇلبا دەگەنى قاتىپ قالعان مۇز سياقتى. مۇز ادام بولسا ول ەسىكتى قالاي اشتى؟ الدە ءارۋاق پا؟ ەلەس شىعار. ءبىراق تۇلعاسى ماقسۇتتان اينىمايدى.
— ءاي، كىم دە بولساڭ جاقىنداساڭشى بەرى. شىننان قاتىپ قالعان مۇزسىڭ با، ادامسىڭ با؟
سۇلبا نە سويلەمەيدى. نە جىلجىمايدى.
— ەگەر ماقسۇت بولساڭ، تىڭدا. اڭگىمە كوپ. ءالى ەسىم دۇرىس. ەسەپتەپ ءجۇرمىن. مەن سەنى كورمەگەلى الپىس جىل بولدى. الپىس جىل! سەنەن قالعان جالعىز قىز جانات بوي جەتىپ، ونى تەرىساققانداعى ءبىر باقا قاڭلىعا ۇزاتتىق. ودان ءبىر ۇل تۋدى. اتىن ارمان قويدىق. كوپ ۇزاماي اكەسى كوكپاردا اتتان قۇلاپ، موينى ءۇزىلىپ ءولدى. ارتىنشا جانات قىزىڭ اۋىرىپ ءولدى. كۇيىكتەن ءولدى-اۋ، دەيمىن بايعۇس. كىشكەنتاي ارمان مەنىڭ قولىمدا قالدى. ەشكىنىڭ ءسۇتىن بەرىپ اسىراپ، يتشىلەپ ءجۇرىپ ءوسىردىم. ءپاميلاسىن «ماقسۇتوۆ» دەپ جازدىردىم. جالعىز سيىردى ساتىپ وقۋعا ءتۇسىردىم. وقۋىن دا ءبىتىردى. جۇمىسقا ارقالىق دەگەن قالاعا جىبەردى. جۇمىسقا تۇرىپ، مەنى ارمان ءوز قولىنا الدى. كۇن كورىسىمىز ءتاپ-تاۋىر بولدى. ارمان نەمەرەڭدى ايتامىن، سول ارمان بىزنەس دەگەن جەردەن اقشانى كوپ تاۋىپ، بايي باستادىق. انە-مىنە ۇيلەنەمىن دەپ جۇرگەندە، باقتالاستارى ونى دا ءولتىرىپ كەتتى. ايدالادا، ەلدەن، تۋعان جەردەن الىستا جالعىز قالدىم. نە دەگەن جالماۋىز ەدىم. جان-جاعىمنىڭ ءبارىن جالماپ بولدىم، ماقسۇت. جىلاي-جىلاي ەكى كوزىم سوقىر بولدى. ەندى جىلايىن دەسەم، كوزىمنەن جاس شىقپايدى. قۋارىپ، سۋالىپ قالدى. سوقىر كەمپىردى ۇكىمەت جەتىمحاناعا وتكىزىپ جىبەردى. ەندى جاتىرمىن قازىنانىڭ ۇيىندە.
وسىنى ايتىپ بولا بەرگەندە ولگا ونى ءتۇرتىپ وياتىپ جىبەردى.
حاديشا ەسەڭگىرەپ، اڭىرىپ ءبىراز وتىردى. جاڭا عانا مىڭبۇلاقتاعى قورجىن تامدا جاتىر ەدى. ەندى مىنە، اقورداداعى جەتىمحانادا وتىر.
— نەگە وياتتىڭ! — دەپ ۇرىستى ولگاعا. — ادەمى ءتۇس كورىپ جاتىر ەدىم. ماقسۇت كەلىپ ەدى...
— وي، يزۆيني، پوجالۋيستا، — ۇيەلمەندەي سەمىز كەمپىر ورتەنە جازداپ قىزارىپ كەتتى. ۇياتتان بەتى قىزارعان ادامدا يمان بار. — سەنيكي ۇيىقتاپ جاتىپ سويلەگەن، قاتتى جىلاعان. سودان مەن وياتقان.
— ءاي، سورلىعار، مەن جىلاعان جوقپىن. مىنە، كوزىم دە، جاستىعىم دا قۇپ-قۇرعاق. قايدا جىلاعان، — دەپ سەمىز كەمپىرگە وكپەلەگەندەي، تەرەزە جاققا بۇرىلدى.
دۇلەي بوران باسىلعانىن سەزدى. كۇن بۇلتتان شىققان با دەپ قالدى.
تەرەزە سىرتى قىبىر-جىبىر تىرشىلىك بەلگىسى بار. اعىلىپ جاتقان ماشينەلەر-اۋ، ءسىرا. ماشينەلەر اعىلىپ جاتقان جولدىڭ بەر جاعىندا قارايىپ ادام سياقتى بىردەڭە كورىنەدى. ادام دەيىن دەسەڭ، ادامنان الدەقايدا ۇلكەن.
حاديشا ونى بۇرىن دا بايقايتىن. ءبىراق نە نارسە ەكەنىن اجىراتا المايدى. دىڭگەك پە دەيدى. ەلەكتردىڭ ۇيشىگى مە دەيدى. ءارى دەسە كۇن تۇنجىرايدى دا تۇرادى. كەيدە تۇمان. كەيدە بوران.
بۇگىن عانا كۇن جارقىراپ اشىلعانى. ءبىراق ءبارىبىر حاديشا الگى زاتتىڭ نە ەكەنىن اجىراتا المايدى: كوزىنىڭ الدى بۇلدىراپ، سول قارايعان بىرەسە الىستاپ، بىرەسە باياعى قالپىنا كەلىپ، مۇنارتىپ قانا بايقالادى. ال، بۇگىن ونى حاديشا قالشيىپ قالعان ماقسۇت پا دەپ قوبالجىدى. جاڭا عانا ءوزى ۇرىسقان كورشىسىنە بۇرىلىپ:
— ءاي، ولگا، اناۋ نە؟ سەنىڭ كوزىڭ ساۋ عوي، — دەدى.
ولگا ىڭىرانىپ كەلىپ تەرەزەگە ءۇڭىلدى.
— ول قايسى؟ نە سۇرايدى؟
— انە ۇپ-ۇزىن. قارايىپ، قوزعالماي تۇر عوي.
— ا،-ا، ول قالاي ەندي... پامياتنيك. پامياتنيك نەيزۆەستنومۋ سولداتۋ.
— سولدات دەيدى؟ قانداي سولدات؟ ءتىرى مە؟
— نەت جە. پامياتنيك... نۋ، كازاحشا بيلمەيد. تەمير سولدات. ۋلگەن. بيلدي؟ ۋلگەن سولدات.
حاديشا شامالادى. ەندى شامالادى.
— ە، قاراڭ قالعىر، ەسكەرتكىش دەسەڭشى. مەن ماقسۇت پا دەپ قالسام. الگىندە تۇسىمدە ول دا وسىلاي مەلشيدى دە تۇردى عوي.
ولگا سوقىر كورشىسىنە قاراپ تۇرىپ-تۇرىپ:
— ەح، بەدنياجكا، — دەپ ءوز توسەگىنە بارىپ وتىردى.
حاديشا سوقىر كوزدەرىن ەسكەرتكىشكە قادادى دا قالدى. بۇرىن قالاي بايقاماعان. دالاعا شىعىپ، جۇرۋگە جاراسا، سول ەسكەرتكىشتىڭ تۇبىنە بارىپ وتىرار ەدى. سيپاپ كورەر ەدى. بالكىم، ءوزى بىلەتىن بىر-ەكى اۋىز دۇعاسىن وقىر ەدى.
ءبىراق ءدال ءقازىر بارماي-اق قويعانى دا ءجون. ويتكەنى ەسكەرتكىش كەيىپسىزدەۋ. جىرىم-جىرىم. ونى اۋەلى گيپستەن قۇيىپ، سىرتىن جەز قاڭىلتىرمەن قاپتاعان عوي. سويتسە، وسى تاياۋدا عانا جەز قاڭىلتىرىن الدەكىمدەر سىپىرىپ، جىرتىپ-جىرتىپ الىپ كەتىپتى. جەزدى، مىستى، قالايىنى، سىم تەمىردى قىناداي قيىپ، سىپىرىپ-سيىرىپ الىپ كەتەتىن زامان شىقتى عوي. ساتادى ەكەن. سيراعىڭدى سىندىرىپ ساتقىرلار! اقشا تولەسە سيراعىن سىندىرىپ ساتار-اۋ. ساتىلماعان نە قالدى؟
حاديشا ونى بىلمەي-اق قويعانى جاقسى.
«كوزدى العانشا قۇداي ادامنىڭ ءوزىن العانى جاقسى دا» دەپ قويدى حاديشا شينەلىنەن ايىرىلعان ەسكەرتكىشكە قادالىپ وتىرىپ-وتىرىپ.
ءبىر نۇكتەگە قادالىپ قاراي بەرسەڭ، جانسىزدىڭ ءوزى جانى بار سياقتى بوپ كەتەدى. مۇمكىن، الگى مەديتاسيا دەگەنمەن شۇعىلداناتىن كورىپكەلدەردىڭ ءفاني دۇنيەدەن الدەقاشان ءوتىپ كەتكەن ارۋاقتارمەن سويلەسىپ جۇرگەنى وسىنداي شىعار.
قادالىپ قاراي بەرگەن سوڭ حاديشاعا الگى جالاڭاش ەسكەرتكىش قيمىلداعانداي بوپ سەزىلدى.
— ءاي، ولگا، — دەدى كورشىسىنە.
— چتو تەبە، ستارايا؟
— قاراشى، انا پاميتنىگىڭ ءتىرى ادام سياقتى قيمىلدايدى.
— و، بوجە، ەششە چەگو نە حۆاتالو، — دەپ ولگا توسەگىنەن دوڭبەكشي اۋدارىلىپ، اھىلاپ-ۋھىلەپ، حاديشانىڭ ۇستىنەن ارتىلىپ، تەرەزەگە ءۇڭىلدى.
— تۋك تە قيمىلدامايدى. توبەسيندە شىمشىق وتىر. سول شوشاڭداي بەرەدى. سودان ساعان قيمىلداعانداي بولىپ كورينەدي. موجەت، ەتو يۆولگا.
— زارعالداق سوندا وتىر ما؟
— مەن بيلمەيدي، زار-گال-داك، ا موجەت بىت ۆوروبەي...
حاديشا ويلاندى: «قىستا زارعالداق مۇندا قايدان جۇرەدى؟ ول جازعان مىڭ-بۇلاقتىڭ سايلارىندا، ءورىمتالدىڭ سولقىلداق شىبىقتارىنىڭ ۇشىنا ۇيا سالىپ، زارلاپ وتىرۋشى ەدى. استىندا ءمولدىر بۇلاق اعىپ جاتادى. سولقىلداق نازىك بۇتاقتىڭ ۇشىنا ۇيا سالۋعا ءماجبۇر ەتكەن سۇر جىلان. ۇياسىن تالقانداپ، جۇمىرتقاسىن جەپ قويادى».
«ا، بالكىم، زارعالداق ماقسۇتتىڭ جانى شىعار؟ ولگەن ادامنىڭ جانى الدەبىر ماقۇلىقتىڭ، جانۋاردىڭ بىرىنە اۋىسادى دەسەدى عوي. ايتپەسە، قىستىڭ كۇنى ارقادا زارعالداق جۇرە مە؟»
«كەشە اق تۇتەك بوراندا نەگە ول مەنىڭ تەرەزەمنىڭ الدىنان كەتپەي قويدى؟ مامىعىن جەل جۇلمالاپ، قوبىراتىپ، قالتىراتسا دا كەتپەي قويدى عوي. مەن سورلى سونى نەگە تۇسىنبەدىم؟ تەرەزەنى اشىپ جىبەرىپ، ۇيگە نەگە كىرگىزىپ المادىم؟ مەدبيكەلەر تەرەزەنىڭ ساڭىلاۋلارىن ماقتامەن تىعىنداپ، جەلىمدەپ تاستاپ: «اشپاڭىز» دەپ ەسكەرتتى-اۋ، ءبىراق».
ءسىرا، كۇن باتىپ كەتكەن شىعار. ويتكەنى، ەسكەرتكىشتىڭ ار جاعىنداعى كوشە بويىندا قىزىل-جاسىل وتتار كوز قىسپاق ويناي باستادى. قاران-قۇراڭ، الدەنەلەر قيمىلدايدى. ماشينەلەر بولار. ادامدار دا جىبىرلايدى. كىلەڭ سۇلبالار. انىق، ايقىن كورىنبەيدى.
ەسكەرتكىش تە قيمىلداپ تۇرعانداي بولادى. توبەسىندە شوشاڭداپ وتىرعان زارعالداققا كوز جەتپەيدى. كورىنبەي قالدى. تىم كىشكەنتاي عوي.
ول شىننان ماقسۇتتىڭ رۋحى بولسا، وندا ەسكەرتكىش تە ماقسۇتتىكى بولعانى دا. ونىڭ عازيز باسى سوعىستىڭ قاي جەرىندە قالدى ەكەن؟ مولاسى بەلگىسىز بولعان سوڭ رۋح-زارعالداق ەسكەرتكىشىن ىزدەپ تاپقان عوي. رۋح جۇيرىك، رۋح زىمىران. ستالينگراد پەن اقوردا اراسى زىمىران زارعالداق ءۇشىن «ءپىشتۋ» — قاس قاعىم ءسات.
حاديشا وسىلاي ويلاپ وتىرعاندا، ەسكەرتكىشتىڭ توبەسىنەن ءبىر يزوق وقتاي اتىلىپ ۇشىپ، تەرەزەنىڭ الدىنا كەلىپ ءتۇستى.
زارعالداق ەكەن. حاديشا ماقسۇتتىڭ ءوزىن كورگەندەي، كارى جۇرەك كەۋدەسىن ءدۇرس-دۇرس سوعىپ، قۋانىپ كەتتى. تەرەزەنىڭ شىنىسىن سەكسەۋىلدىڭ جىگەرىندەي سەمىپ قالعان ساۋساعىمەن تىقىلداتىپ:
— ماقسۇت، سەنسىڭ بە؟ امان-ەسەن كەلدىڭ بە؟ — دەدى.
ەكەۋىنىڭ اراسىن تەرەزەنىڭ قىراۋ تۇتقان شىنىسى عانا ءبولىپ تۇر. وت بەينەلى زارعالداقتىڭ جىلۋىنان قىراۋ ەرىپ، شىنى بويىنان جاس سورعالادى.
— سەن جىلاپ تۇرسىڭ با، ماقسۇت؟ — دەدى حاديشا. — مەن دە جىلاپ تۇرمىن. ءبىراق كوزىمنەن جاس شىقپايدى. كوزىم سۋالعان. ءومىر بويى جىلاي-جىلاي، كوز تامىرىم تارتىلىپ قالعان.
ەرلەرى سوعىستان قايتپاعان مەن قۇرالپى كەلىنشەكتەر كەيىن بايعا ءتيىپ الدى. بالا ءسۇيدى. ءتىپتى امەڭگەرلىك جولىمەن ءجاسوسپىرىم قايىندارىمەن نەكەلەسىپ، ون بالا تاپقاندارى دا بار.
اۋىلدىڭ اقساقال-كوكساقالدارى جينالىپ كەلىپ، ماعان دا ءسوز سالدى: — انا شالاباي سەنىڭ قاينىڭ. سوعىس بىتكەلى تالاي جىل بولدى. ماقسۇت ءتىرى جۇرسە كەلەر ەدى. ءبارى قۇدايدان. ۋاقىت بولسا جۇيرىك، ءومىر ءوتىپ بارادى. داۋرەنىڭ باردا شالابايعا ءتيىپ ال، — دەدى.
مەن:
— ماقسۇت ءولدى دەپ ەستىپ پە ەدىڭدەر. ءبىر جاپىراق قارا قاعازى دا جوق. ءۇمىتسىز شايتان دەگەن. ماقسۇت كەلىپ قالسا، مەن شالاباي شىرىككە ءتيىپ السام، نە بەتىمدى ايتامىن؟ بايسىراپ كەتىپ ەدىم دەيمىن بە؟ جەر باسىپ قالاي جۇرەمىن؟ — دەدىم.
ساقالدارى سەلتيىپ، ءۇن-تۇنسىز تاراپ كەتتى. اق تاياعىن بوكسەسىنە باسىپ الىپ، بۇكىرەيىپ جۇرەتىن ءابىش قايناعا:
— ءا-ا-ا، بولمادى، بولمادى، قويىڭدار، — دەپ شالدارعا ءسوز بيلەتپەي توقتاتتى.
ءسويتىپ مەن سەنى الپىس جىل كۇتتىم، ماقسۇت.
كەنەت زارعالداق اسپان تىلىندە اندەتىپ:
— ءجۇر، كەتەيىك، حاديشا، — دەدى.
— قايدا، بايعۇس-اۋ، مىڭبۇلاققا ما؟ مىڭبۇلاقتاعى ءۇيىڭ قۇلاپ قالعان. مۇرجاسىنان ءتۇتىن شىقپايدى. ءۇنسىز مەڭىرەۋ. اۋىل باسقا جاقتان كوشە سالىپ العان. سەنى مەن مەنى بىلەتىندەردەن ءقازىر كوزى ءتىرى ەشكىم جوق. كەيىنگىلەر ءبىزدى تانىمايدى. سوندا كىمدى پانا تۇتىپ بارامىز؟
— ءبىزدى بىلەتىندەردىڭ ءبارى ءقازىر اسپاندا، — دەدى زارعالداق اندەتىپ.
— اندەتپەسەڭ، سويلەي المايتىن بولعانسىڭ با، ماقسۇت؟ — دەدى حاديشا قوبىراڭقىراپ قالعان بۋرىل شاشىن كوك تاراقپەن تاراپ وتىرىپ.
بۇرىن ءۇستى-باسىنا مۇقيات قاراي بەرمەيتىن حاديشا كەنەت سىلانىپ-سيپانا باستادى.
— سەنىڭ جالعىز قىزىڭنان تۋعان نەمەرەڭ ارمان مەنى ءبىر كۇنى تەاتر دەگەنگە الىپ باردى. سوندا كوردىم: ارتىستەردىڭ ءبارى ءان سالىپ سويلەسەدى ەكەن. وپىرا دەي مە، وپەرا دەي مە...
— اسپاندا دا سونداي، حاديشا. ونداعىلار اندەتىپ، نازىك اۋەن سالىپ سويلەسەدى. وندا اقىرىپ-جەكىرۋ، دورەكى قاتتى سويلەۋ دەگەن بولمايدى، — دەدى ماقسۇت تاعى دا وتە جاعىمدى، جۇرەك جىلىتار ۇنمەنەن. — كەتەيىك، حاديشا.
— قايدا، بايعۇس-اۋ؟
— جاننات جۇلدىزعا. مەنىڭ مەكەنىم سوندا.
— مەنىڭ قاناتىم جوق قوي، ماقسۇت-اۋ.
— قاناتسىز ۇشاسىڭ. مەنىڭ كەمپىرقوساق دەگەن پىراعىم بار. سوعان ءمىنىپ الامىز.
— مەنى مەدبيكەلەر دالاعا شىعارمايدى عوي.
— تەرەزەنى اش.
— قۇلاپ كەتەم.
— قۇلامايسىڭ. قۇلاسا تەك سەنىڭ قابىعىڭ عانا قۇلايدى. ءوزىڭ كەمپىرقوساققا قارعىپ مىنەسىڭ.
ماقسۇت ايتسا، حاديشا نەگە كونبەسىن. تەرەزەنىڭ تۇتقاسىن تارتىپ-تارتىپ قالىپ ەدى، جەلىمدەپ قويعان اق قاعازدار دار-دار ەتىپ، تەرەزە اشىلدى دا، جازدان بەرى لەپ كىرمەي تىمىرسىق تۇرعان بولمەگە ىزعارلى سالقىن اۋا لاپ قويدى.
ولگا كەمپىر باج ەتە قالدى:
— چتو تى دەلاەش، ستارايا؟
سويتكەنشە بولمادى، تەرەزەنىڭ سىرتىنان قۇلپىرما ءبىر وت جارق ەتىپ، شۇعىلا شاشىپ، دوعاشا ءيىلىپ تۇرا قالدى دا، لەزدە اسپانعا كوتەرىلدى.
قىستىڭ كۇنى اسپاننىڭ و شەتى مەن بۇ شەتىنە دەيىن ءيىلىپ تۇرعان شۇعىلا-كەمپىرقوساقتى كورىپ بۇكىل قالا شۋلادى.
— استافىراللا! استافىراللا! — دەدى مۇسىلماندار.
— گوسپودي! گوسپودي! — دەدى حريستياندار.
مەشىتتەردە ازان شاقىرىلىپ، شىركەۋلەردە قوڭىراۋ كۇڭىرەندى.
— اقىرزامان! اقىرزامان! — دەپ شۋلادى ادامدار.
— قىستىڭ قاق ورتاسىندا، اق قار، كوك مۇزدا كەمپىرقوساق يىلگەنىن كىم كورگەن!
قۇلپىرما شۇعىلا بىرتە-بىرتە دوڭگەلەنە بەردى.
— ۇشاتىن تاباق، ۇشاتىن تاباق! — لەتايۋششايا تارەلكا! لەتايۋششايا تارەلكا!
— نلو! نلو! — دەپ قالا ازان-قازان بولدى.
* * *
جەتىم قارتتار ۇيىنە پوليسيا لەزدە ۇيمەلەپ قالدى. ماشينەلەر قيقۋىنان قۇلاق تۇندى. پوليسيا تەرەزەنىڭ تۇسىندا، جاڭا جاۋعان ۇلپا قاردىڭ ۇستىندە جاتقان ادامدى كوردى.
شالقاسىنان قۇلاپتى. بۋرىل شاشىن جاياۋ بوران جەلبىرەتىپ تۇر ەكەن. ادامداردىڭ اڭ-تاڭ قالعانى: قۇلاعان كەمپىردىڭ ءجۇزى بالبۇل جايناپ، كەلىنشەك كەزىندەگىدەي قۇلپىرىپ، كۇلىمسىرەپ جاتىر ەكەن.
كەيىن ونى ءمايىتحاناعا اپارىپ، ارۋلاپ جۋعاندا دا، بەت-اۋزىن ماسساجداعاندا دا، ەزۋىنەن الگى كۇلكى نىشانى وشپەي قويدى.
You Might Also Like
-
ۇلكەن ساسكەدە بوراندىنىڭ ساۋداسىنان ءسان كەتە باستايدى. تارقاعان بازاردىڭ جۇرتى كوڭىلسىز. شاقالاق شالدىڭ كوڭىلى ءقازىر سەلكەۋ جارمەنكەنىڭ قۇلازىعان جۇرتىنداي.
-
الاعاقتاعى قۇدانىڭ ۇيىنەن تۇستىك جەپ، ەندى اتتانايىق دەپ ەسىك الدىنا شىققان كەزىمىزدە قۇداعي قاسىمىزعا كەلدى:
