سومكەنىڭ بالا دەنساۋلىعىنا اسەرى
ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى
«جالپى ءبىلىم بەرەتىن №65 ورتا مەكتەپ» كمم
تاقىرىبى:
«مەكتەپ سومكەسىنىڭ بالا دەنساۋلىعىنا تيگىزەر اسەرى»
باعىتى: ۆالەولوگيا
ورىنداعان:
ساۋلەحان اقنۇر،سەريكوۆا اسەل
3ءا سىنىپ
جببوم №65 كمم
قاراعاندى قالاسى قاراعاندى وبلىسى
جوبا جەتەكشىسى: نۋربەكوۆا
سالتانات كارىبايەۆنا
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
قاراعاندى – 2014 ج.
مازمۇنى
ءى. كىرىسپە
1 سومكەنىڭ پايدا بولۋ تاريحى.
2 مەكتەپ سومكەسىنە قويىلاتىن تالاپتار
3 مەكتەپ سومكەسىنىڭ بالا دەنساۋلىعىنا تيگىزەر اسەرى.
ءىىى. نەگىزگى، ەكسپەريمەنتتىك ءبولىم
3.1 وقۋشىلاردان ساۋالناما الۋ.
3.2 دارىگەردەن سۇحبات الۋ.
3.3 مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سومكەلەرىنىڭ سالماعىن انىقتاپ، سارالاۋ.
IV. قورىتىندى.
«مەكتەپ سومكەسىن ساتىپ العاندا ەسكەرىلەتىن تالاپتار ءتىزىمى».
V. قولدانىلعان اىدەبيەتتەر ءتىزىمى
1.1 زەرتتەۋ جۇمىسىمنىڭ ماقساتى: ارقاداعى اۋىرتپالىقتى كۇندەلىكتى باقىلاۋ ارقىلى ءوز دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا نازار اۋدارۋ.
زەرتتەۋ جۇمىسىمنىڭ مىندەتتەرى:
زەرتتەۋ تاقىرىبى بويىنشا مەديسينالىق ادەبيەتتەردەگى مالىمەتتەردى تالداۋ
1 اۋىر سومكەلەردىڭ بالانىڭ ءوسىپ كەلە جاتقان ورگانيزمىنە اسەرىن سيپاتتاۋ جانە قانداي زارداپتارعا اكەلەتىنىڭ انىقتاۋ.
2 اۋىر سومكەنىڭ دەنساۋلىققا زيچندىعىن دالەلەدەۋ.
3 ماسەلەنى شەشۋدىڭ وزىندىك تاسىلدەرىن ۇسىنۋ.
بۇل زەرتتەۋدە مىناداي سۇراقتار قاراستىرىلادى:
1 اۋىر سومكە بالا دەنساۋلىعىنا قالاي اسەر ەتەدى؟
2 سومكە سالماعى قانداي بولۋ كەرەك؟
3 سومكەنى قالاي دۇرىس تاڭداۋ كەرەك؟
زەرتتەۋ نىسانى: ادام
زەرتتەۋ ءپانى: وقۋشىلاردىڭ ومىرتقاسى دەنساۋلىق نەگىزى.
زەرتتەۋگە قاتىسۋشىلار: وقۋشى.
زەرتتەۋ بولجامى: ءبىز اۋىر سومكەنى دەنساۋلىققا زياندى دەپ ەسەپتەيمىز
زەرتتەۋ ادىستەرى: تالداۋ، ساۋالداۋ، بايقاۋ، اقپارات جيناۋ، ەكسپەريمەنت.
وزەكتىلىگى:
جاڭا وقۋ جىلىن باستاعاندا مەكتەپ وقۋشىلارى اتا-اناسىنىڭ جاڭا سومكە الىپ بەرۋىن كۇتەدى. ولار ونى تازا داپتەرلەرىمەن، قالام ،قارىنداشتارىمەن تولتىرۋعا اسىعادى.باستاپقىدا ولار جاڭا سومكەنى مۇقيات ،تياناقتى پايدالانادى.ۋاقىت وتە كەلە ول سومكە ءواراپايىم سومكەگە اينالادى. مەكتەپتە،سىنىپتا بارلى بالالارمەن كەڭەسە وتىرىپ،سومكەلەرى ءار ءتۇرلى ەكەنىن بايقادىق. ءتىپتى بالالار ول سومكەنىڭ اتاۋىندا بىلمەيدى. «ول سومكە نەگە اۋىر»، بالالاردىڭ سومكەلەرىندە نە بار؟ دەگەن سۇراقتار تۋىنداپ ءبىزدىڭ مەكتەپ وقۋشىلارى قانداي سومكە ۇستايدى؟ جانە دۇرىس تاڭداۋ جاسادى ما؟ وسى جونىندە بىلگىمىز كەلىپ، زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزگىمىز كەلدى.
كىرىسپە ءبولىم:
16 عاسىردىڭ باسىندا سومكە قازىرگى كەزدەگى سومكەلەرگە قاراعاندا وزگەشە بولعان. العاشقى سومكەلەر قالتاشىق تۇرىندە بولىپ، ول كويلەككە قادالاتىن بولعان. بۇل دورباعا تيىن اقشا سالۋ وتە ىڭعايلى بولعانىمەن اسا كوپ زات سيا قويمايتىن ەدى. ونى تومەنگى سۋرەتتەردەن بايقاۋىمىزعا بولادى.
گوتيكالىق ءداۋىردىڭ كەلۋىمەن ايەل ادامدار وسى دوربالاردىڭ ءبىر ەمەس بىرنەشەۋىن ۇستاعان. ولار كويلەكتىڭ بەلدەمشەسىنە بەكىتىلەتىن بولعان. ولار تەك عانا ماتەريالدان ەمەس سونىمەن قاتار بىلعارى تەرىدەن ازىرلەنەگەن. كەيىن كەلە وسى دوربالاردىڭ ەركەكتەرگە ارنالعان تۇرلەرى دە پايدا بولا باستادى.
ال 17 عاسىردىڭ سوڭىنا قاراي ەركەكتەرگە ارنالعان شالبارلار قالتالارىمەن تىگىلە باستادى. سوندىقتان ولار دوربالاردى تاستاپ قالتالارىنا سياتىن توقىما ءاميانداردى قولدانا باستادى. ال كەيننەن ايەلدەرگە ارنالعان بەلدەمشەلەر ارتقى قالتالارىمەن تىگىلە باستادى
كەيىنگى ءداۋىر ايەل ادامدارعا مونشاقتارمەن بەزەندىرىلگەن كيسەت ءتارىزدى سومكەلەردى ۇسىندى. بۇل سومكەلەر ۇستاۋعا ىنعايلى، ءتۇر تۇستەرىدە ادەمى ءارتۇرلى ماتالاردان تىگىلە باستادى. كيسەت-سومكەگە قاراپ يەسىنىڭ قانداي تاپقا، قانداي ورتاعا جاتاتىنىن انىقتايتىن بولعان.
19 عاسىردا كويلەك استىنا جاسىرىلعان سومكەلەر ساننەن شىعىپ، ونىڭ ورنىنا قولعا يىققا ىلەتىن شاعىن سومكەلەر شىعا باستادى. سومكەنىڭ دامۋ تاريحى 20 عاسىردىڭ كەلۋىمەن شارىقتاي ءتۇستى. الۋان تۇرمەن ستيلدە، ءار ادامنىڭ تالعاۋىمەن دە تىگىلەتىن بولدى. قازىرگى كەزدە سومكە ادام ءيميدجىنىڭ ەڭ ماڭىزدى جانە باستى بولشەگىنىڭ ءبىرى.
بۇگىنگى كۇنى ەڭ كوپ تارالعان تۇرلەرگە جاتاتىن مەكتەپ سومكەلەرىنە توقتالا كەتەيىن:
ارقاسومكە ريۋكزاك (اعىل. Backpack). ەڭ تانىمال مەكتەپ سومكەسى. ۇزىندىعى رەتتەلەتىن جالپاقتىعى ءار ءتۇرلى باۋلارى بولادى. قاتتىلىعى ءار ءتۇرلى ارقاسومكەلەر دە بار. مىسالى، ءپىشىنىن وزگەرتەتىن جۇمساق ارقا سومكە. مۇنداي سومكە تەك جەڭىل ءارى جۇمساق زاتتاردى تاسۋعا پايدالانعان ءجون.
رانەس. ءوزىنىڭ فورماسىن وزگەرتپەيدى. مەكتەپ پورتفەلىنە ۇقساس تۇرلەرى دە كەزدەسەدى. وتە ىڭعايلى، بىرنەشە قالتاشىقتارى مەن بولىمدەرى بار. ارقا باۋلارى جالپاق، ءارى ۇزىندىعىن بالانىڭ بويىنا ىڭعايلى ەتىپ كەلتىرۋگە بولادى.
تەلەجكا (rolling bag). سىرتقى ءتۇرى چەمودان نەمەسە كوفر، قوسىمشا كونسترۋكسيالارى، جۇك تاسيتىن سومكەلەرگە ۇقساس جىلجىمالى ۇستاعىشى مەن دوڭگەلەكتەرى بار. مەكتەپكە كوپ كىتاپ تاسيتىن وقۋشىلارعا ارنالعان. كەمشىلىگى- ونداي سومكەلەر قىمبات، باسپالداقتان كوتەرىلۋ قيىن جانە قوعامدىق كولىكتەردە تاسۋ ىڭعايسىز.
Tote. سومكە Tote – ۇستىڭگى بولىگى اشىق، ەكى تۇتقاسى بار، كولەمى جاعىنان ۇلكەن سومكەلەر، كوپ زات سيادى. سوڭعى ۋاقىتتا ۇستىڭگى بولىگى ماگنيتپەن نەمەسە زاموكپەن جابىلاتىن تۇرلەرى كوپ كەزدەسەدى. بۇل جوعارعى سىنىپتىڭ قىزدارىنا ءستيلدى ءتۇرى بولىپ تابىلادى. وڭ جاقتارى- مۇنداي سومكەنى مەكتەپتەن تىس تاسۋعا بولادى.
پوچتالون سومكەسى، – «پوچتالونكا» (messenger bag). كوپ زات سياتىن، ءبىراق كولەمى ونداي ۇلكەن ەمەس جۇمساق سومكە. ءبىر جالپاق تۇتقاسى (ۇزارتىپ نەمەسە قىسقارتۋعا بولاتىن) جانە ۇلكەن كلاپانى بار. مۇنداي سومكەگە ستاندارتتى مولشەرلى وقۋلىقتار مەن داپتەرلەر جانە ا4 فورماتتى قاعازدار مەن قۇجاتتار، سونىمەن قاتار نوۋتبۋك، iPad، ءموبيلدى تەلەفون، جازۋ قۇرالدارى سالۋعا ىڭعايلى، جوعارعى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا كەڭىنەن قولدانىلادى.
پورتفەل، ديپلومات. كلاسسيكالىق ستيلدەگى ۇلكەنلەردىڭ قۇجاتتار سالاتىن ىسكەرلىك سومكەسىنە ۇقساتىپ جاسالعان. سوۆەت ۇكىمەتى كەزىندەگى ەڭ تانىمال سومكە. ءقازىر- ەسكى مودەلدەر تۇرىنە جاتادى.
نوۋتبۋككە ارنالعان سومكە. (laptop bag)، IPod –دىڭ پايدا بولۋىمەن سومكەنىڭ IPod bag تۇرلەرىنىڭ شىعۋىنا سەبەپشى بولدى. (سۋمكا دليا IPod). مۇنىڭ ۇزىن يىققا اساتىن جانە جاي عانا قولعا ۇستايتىن تۇتقاسى بار. نەگىزگىسى بۇل سومكە نوۋتبۋكتى سىنۋدان ساقتايتىن بولىمدەرى بار.
1.2 مەكتەپ سومكەسىنە قويىلاتىن تالاپتار مەكتەپ سومكەلەرىنىڭ يىققا ىلەر تۇستاعى جولاقتىڭ جالپاق بولۋ كەرەكتىگىن ايتادى. . سومكە قىمبات بولسا دا ايگىلى برەندتەردىڭ ساپالى سومكەسىن تاڭداۋ قاجەت. جاس جانە جىنىس ەرەكشەلىگىنە ساي تاڭداۋ كەرەك. ءوز فورماسىن وزگەرتپەگەن سومكە بولۋ كەرەك. ءتۇس جانە سۋرەت بۇل وتە ماڭىزدى. بالا ءوز قالاۋىمەن تاڭداعان ءجون. رەسەيلىك ماماندار وسى ماسەلەگە باس اۋىرتا كەلە، پورتفەلدىڭ سالماعى وقۋشىنىڭ سالماعىنىڭ 1/10 بولۋى ءتيىس دەگەندى ايتادى. بالاڭىز 27 كەلى تارتسا، سايكەسىنشە، مەكتەپ «دورباسى» دا 2،7 كەلىدەن ارتىق بولماۋ كەرەك. ال تومەنگى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ سومكەلەرى 1200 گرامنىڭ شاماسى بولسا قۇپ. ءوز كەزەگىندە رەسەيلىك سانيتار-ماماندار باستاۋىش سىنىپقا ارنالعان وقۋلىقتاردىڭ سالماعى 300 گرامنان، 5-6 سىنىپتار ءۇشىن — 400 گر، 7-9 سىنىپ وقۋشىلارىنا — 500 گرامنان اسپاۋى كەرەكتىگىن ەسەپتەپ شىعارعان. سونىمەن قاتار سومكەنى ارقاعا ىلگەندە، سومكە ەكى يىققا بىردەي ءىلىنۋى كەرەك.
1.3 مەكتەپ سومكەسىنىڭ بالا دەنساۋلىعىنا تيگىزەر اسەرى. جالپى، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءىشى تولى «قورجىندارىنىڭ» اۋىرلىعى مەن شامادان تىس زاتتاردى تاسۋى دەنساۋلىققا كەرى اسەرىن تيگىزبەي قويمايدى ەكەن. بالانىڭ قان قىسىمىنىڭ قالىپتان شىعۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. ءتىپتى ءالى قاتايا قويماعان وقۋشىنىڭ كەۋدە سۇيەكتەرىنىڭ قيسايۋىنا اكەپ سوعادى. ول از بولسا، مۇنىڭ سالدارى ميدىڭ قالىپتى جۇمىسىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى.
قاندايدا بولماسىن اۋىر سالماق وقۋشىنىڭ ومىرتقا جوتاسىمەن ارقا بۇلشىق ەتتەرىنە ناشار اسەر ەتەدى. جانە جاس ۇلعايعان سايىن ونىڭ زاردابى ۇلكەيە تۇسەدى.
رەسەي زەرتتەۋشىلەرىنىڭ ەڭبەكتەرىنە سۇيەنسەك دۇرىس تاڭدالماعان مەكتەپ سومكەسى 50% سكاليوزدىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەدى.
سكاليوز ومىرتقا جوتاسىنىڭ ءبىر بۇيىرگە قاراي قيسايۋى.
سونىمەن بىرگە ءبىر يىققا سومكەنى اسۋعا بولمايدى. ويتكەنى اۋىر سالماق ءبىر يىققا ءتۇسىپ دەنە سۇيەگى ءبىر جاققا قيسايىپ بۇيرەكتىڭ تومەن تۇسۋىنە اكەلىپ سوعادى.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە مەكتەپ سومكەسىنىڭ قانداي بولۋ كەرەكتىگىن قاداعالايتىن مەملەكەتتىك ستاندارتتار جوق.
ءىى. نەگىزگى ەكسپەريمەنتتىك ءبولىم. ءار وقۋ جىلىنىڭ باسىندا وقۋشىلار اتا-انالارىمەن بىرگە مەكتەپكە ارنالعان سومكە تاڭداۋعا دۇكەندەر مەن بازارلارعا بارادى. باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن بۇل قۋانىشتى دا، ماڭىزدى ءىس. سومكە بۇل قاجەتتى دە، ماڭىزدى وقۋ قۇرالدارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ونىڭ ادەمى دە، ىڭعايلى بولۋىن بارلىعىمىز قالايمىز عوي. وقۋ جىلىنىڭ باسىندا ءبىز ءۇزىلىس كەزىندە قۇربىلارىمىزدىڭ سومكەلەرىن قاراستىرىپ، قىزىقتايمىز. وزىمىزدىكىمەن ماقتانامىز. بارلىعىمىزدىڭ سومكەلەرىمىز ءار-تۇرلى. تۇستەرى دە، فورمالارى دا، سۋرەتتەرى دە.. وسى مالىمەتتەرگە قاراي وتىرىپ مەكتەپ سومكەسىنىڭ بالا دەنساۋلىعىنا قانشالىقتى اسەرى بار دەگەن وي مەنى دە تولعاندىردى. ونى قالاي تاڭداۋ كەرەكتىگىن، دارىگەرلەردىڭ پىكىرىن ءبىلۋ ماقساتىندا مەن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سومكەلەرىن زەرتتەۋگە كىرىستىم جانە دۇرىس تاڭدالماعان مەكتەپ سومكەسىنىڭ وقۋشى اعزاسىنا كەرى اسەر ەتەتىنىن دالەلدەمەكپىن. جانە وسى سۇراققا مەن تاجىريبە جۇزىندە كوز جەتكىزگىم كەلىپ باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنان ساۋالناما الدىم ساۋالناماعا ءار سىنىپتان 5 وقۋشىدان 25 وقۋشى قاتىستى.
– قىزىعى، باستاۋىش سىنىپتىڭ وقۋشىلارىنىڭ سومكەلەرىندە نە جوق دەسەڭىزشى؟! ولار وقۋلىقتاردىڭ كەرەگىن دە، كەرەك ەمەسىن دە تاسي بەرەدى ەكەن. سومكەلەرىندە ءتىپتى ويىنشىق، ۇزىلىستە ىشەتىن تاماعىنا (پىراندىك، سۋسىن) دەيىن بار.
2.1 وقۋشىلاردان ساۋالناما الۋ.
2.2 انا انالاردان الىنعان ساۋالناما ناتيجەسى.
2.3 مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سومكەلەرىنىڭ سالماعىن انىقتاپ، سارالاۋ.
|
|
بالا سالماعى |
بوس سومكە سالماعى |
تولىق سومكە سالماعى |
سپورتتىق كيىمدەرمەن قوسقاندا |
بارلىعى |
|
1 سىنىپ |
20 |
0،5 |
3 |
3،5 |
7 |
|
22 |
0،2 |
3 |
3،5 |
6،7 |
|
|
21 |
0،9 |
3،5 |
3،8 |
8،2 |
|
|
19 |
0،8 |
3،2 |
3،7 |
7،7 |
|
|
20 |
0،3 |
3 |
3،5 |
6،8 |
|
|
2 سىنىپ |
23 |
0،7 |
1،7 |
2 |
4،4 |
|
28 |
1 |
2،1 |
2،7 |
5،8 |
|
|
29 |
1 |
3 |
3،8 |
7،8 |
|
|
34 |
0،8 |
2 |
2،8 |
5،6 |
|
|
26 |
0،8 |
3 |
3،9 |
7،7 |
|
|
3 سىنىپ |
24 |
1 |
2،5 |
3 |
6،5 |
|
27 |
0،8 |
2،5 |
3 |
6،3 |
|
|
38 |
1 |
3،9 |
4،1 |
9 |
|
|
30 |
0،8 |
4 |
5 |
9،8 |
|
|
30 |
0،8 |
3،2 |
4 |
8 |
|
|
4 سىنىپ |
31 |
0،8 |
3،8 |
4 |
8،6 |
|
30 |
0،1 |
1،8 |
2،5 |
4،4 |
|
|
32 |
0،5 |
2،2 |
2،7 |
5،4 |
|
|
33 |
0،7 |
1،9 |
2،3 |
4،9 |
|
|
31 |
0،1 |
2،1 |
2،7 |
4،9 |
وقۋشىلاردىڭ ساۋالناماسىنان قورىتىندى شىعارار بولساق وقۋشىلاردىڭ 52% ءى ماعان ءبارىبىر، 28%ءى تۇسىنە قارايمىن، 28% ءى سۋرەتىنە قارايمىن دەگەن. ياعني ماعان ءبارىبىر دەگەن جاۋاپقا باسىم كوپشلىگى جاۋاپ بەرگەن.
سومكەنى كىم تاڭدايدى 60% ءى ءوزىم، 28% ءى اناسى تاڭدايدى ياعني كوپ وقۋشى وزدەرى تاڭدايدى ەكەن.
اتا –انالاردان ساۋالناما العان كەزدە 80% سومكەنى بالانىڭ ءوزى تاندايتىندى-عىن جانە كوبىنەسە سومكە تاڭداعاندا ونىڭ ادەمىلىگىنە سونىمەن قاتار اسپالى سومكەنى تاڭدايتىندىقتارىن ءبىلدىم.بۇدان اتا-انالاردىڭ سومكە تاڭداعاندا سومكەنىڭ ساپاسىنا كوڭىل بولمەيتىندىكتەرىن بايقادىم. سونىمەن سومكەنى بالا سالماعىنا قاراي تاڭدايتىن اتا-انا 40 %
باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ سالماعىن، سومكە سالماعىن ولشەي وتىرىپ ،مەن وقۋشىلاردىڭ سومكە سالماعى نورماعا ساي ەمەس ەكەنىنە كوز جەتكىزدىم.
دارىگەر مامانداردىڭ ايتۋى بويىنشا بالا سالماعى 27 كگ بولسا ،ونىڭ سومكەسىنىڭ سالماعى 2،7 بولۋ كەرەك .ال مىنا تابليساعا قاراساق ونداي نورماعا ساي كەلەتىن سومكە جوق بولىپ شىقتى
2.4 دارىگەردەن سۇحبات الۋ(ۆيدەو). ءبىز ءوز بولجامدارىمىزدى دالەلدەۋ ءۇشىن مەكتەپ دارىگەرىمەن قممۋ مەديسينالىق كوللەدجىنە بارىپ وقىتۋشىلارىنان سۇحبات الدىق
ءىV. كىرىسپە
مەكتەپ سومكەسىن ساتىپ العاندا ەسكەرىلەتىن تالاپتار ءتىزىمى
جوعارىدا اتقارىلعان ەكسپەريمەنت ناتيجەلەرىن ( وقۋشى، اتا –انا ساۋالناماسى، دارىگەرمەن سۇحبات، سومكە سالماعىن ولشەۋ) قورىتىندىلاي كەلە تومەندەگىدەي توقتامدارعا كەلدىك:
دارىگەردىڭ كەڭەسى: «اۋىر سومكەنى ءبىر قولدا ۇستاۋ نەمەسە سومكەنى ءبىر يىققا اسىنۋ وقۋشى ءۇشىن زيان. ناتيجەسىندە سكاليوزبەن اۋىرۋى مۇمكىن»، - دەيدى. سوندىقتان، دارىگەرلەر بالالار ءۇشىن ورتوپەديالىق ارقاسى بار سومكەنىڭ تاپتىرماس قۇرال بولاتىندىعىن ايتادى.
سومكەنى ساتىپ الاردا تومەندەگى بەلگىلەردى ەسكەرىڭىز:
- سومكە كولەمى ارقادان جالپاق بولماۋى كەرەك؛
- سومكە سالماعى وقۋشىنىڭ سالماعىنىڭ 1/10 بولۋى ءتيىس؛
- ونىڭ تومەنگى بولىگى بەلدەن تومەن تۇسپەگەنى ابزال؛
- ىشىنە سالاتىن وقۋلىقتاردى ءبىر بىرىنە تىعىز ورنالاسۋى كەرەك؛
- يىقباۋى جالپاق، يىققا باتپايتىن بولۋى كەرەك؛
- ماتەريالى ساپالى بولۋى ءجون. ماماندار كەڭەسى پوليەستەر؛
- سونىمەن قاتار قاراڭعى كەزدە كوزگە شاعىلىساتىن جارقىن ءتۇستى جولاعى بولعان ءجون، ول جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىنان وتەر كەزدە جۇرگىزۋشىلەردىڭ كوزىنە بىردەن ءتۇسىن، ءقاۋىپسىزدىقتى قامتاماسىز ەتەدى.
سونىمەن بىرگە مىناداي ۇسىنىس ايتقىم كەلەدى:
- اتا-انالارىنا ايتارىم، باستاۋىش سىنىپتىڭ وقۋشىلارىنا قاجەت ەمەس زاتتاردى تەكسەرىپ وتىرسا. ەڭ بولماعاندا، ونسىز دا اۋىر سومكەنى جەڭىلدەتىپ، كەرەك ەمەسىن ۇيلەرىنە قالدىرسا ەكەن.
- مەكتەپ باسشىلارىنا وقۋشىلار مىندەتتى تۇردە «ەكىنشى اياق كيىممەن» ءجۇرۋ كەرەك. ول دا – ءبىر دوربا. دەنە تاربيەسىنە اكەلەتىن كيىم جانە بار. وسىلاردى سىنىپتا قالدىرىپ كەتەتىندەي، تاسىپ جۇرمەيتىندەي جاعداي جاساسا دەپ ويلايمىز.
- وقۋشىلارعا ايتارىم سومكە تاڭداعاندا مىندەتتى تۇردە اتا-انانىڭ اقىلىن تىڭداپ ونىڭ ساپاسىنا كوپ ءمان بەرۋلەرىن سۇرايمىن.
قورىتىندى
جۇمىسىمدى قورىتىندىلاي كەلە مەن وقۋشىعا ىڭعايلى سومكە رانەس سومكەسى دەپ ويلايمىن. .سەبەبى بۇل سومكە
قۇرمەتتى اتا – انا، ارداقتى دوس وسى تالاپتاردى ەسكەرىپ ساپالى سومكە تاڭداۋىڭىزعا تىلەكتەسپىن.
قولدانىلعان ادەبيەتتەر مەن ينتەرنەت رەسۋرستارى:
1- «ول كىم؟ بۇل نە ؟» قازاق ەنسيكلوپەدياسى. الماتى، 1-2 توم.
2- http://يستوريا-ۆەششەي.رف/galantereya/istoriya-sumok.html
3- yandex.kz
4- «دەنساۋلىق» جۋرنالى.
You Might Also Like
-
قازاقستان - مەنىڭ وتانىم. ول بارلىق ادام بەيبىتشىلىك پەن تاتۋلىقتا تۇرىپ جاتقان مەملەكەت 1991 جىلدىڭ 16 جەلتوقسانىندا قازاقست...
-
اقش-تا كاليفورنيا تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى مايكل براۋن مەن كونستانتين باتىگين كۇن جۇيەسىندە جەردەن سالماعى 10 ەسە ارتىق الىپ پلانەتانىڭ بار ەكەندىگىنە دالەلدەر ۇسىندى، - دەپ جازادى BBC&...
