سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارلارى)
قازاق ءتىلى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ءتىلى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
16. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى
17. وقشاۋ سوزدەر
18. قاراتپا سوزدەر
19. قىستىرما سوزدەر
20. وداعاي سوزدەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، ءبىلىم دەڭگەيلەرىن تياناقتاۋ، جيناقتاۋ، تەرەڭدەتۋ، سوزدىك قورىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىق – ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، سالىستىرا وتىرىپ اجىراتۋ داعدىلارىن دامىتۋ، جيناقىلىققا، تەز، ۇتىمدى جاۋاپ بەرۋگە ۇيرەتۋ؛
تاربيەلىك – سالت - ءداستۇرىن بىلەتىن ازامات تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پلاكات، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، قوسىمشا ماتەريالدار.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ورىس ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا وتكەن ساباقتى قالاي مەڭگەرگەنىن بايقاۋ ءۇشىن بىرنەشە سۇراقتار قويامىن
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
سويلەمدەگى قىزمەتى، تۇلعاسى، سۇراقتارى بىردەي جانە ءبىر عانا ورتاق مۇشەمەن بايلانىساتىن سوزدەر ءبىرىڭعاي مۇشەلەر بولادى.
سويلەمنىڭ تۇرلاۋلى مۇشەلەرى دە، تۇرلاۋسىز مۇشەلەرى دە ءبىرىڭعاي مۇشە تۇرىندە كەلە الادى.
مىسالى: تۇيە، جىلقى، وگىز كولىك رەتىندە پايدالانىلادى، ونى شاناعا، ارباعا جەگەدى، مىنەدى. («جەتى قازىنا»)
ءبىرىڭعاي باستاۋىشتار: نە؟ (تۇيە، جىلقى، وگىز)
ءبىرىڭعاي تولىقتاۋىشتار: نەگە؟ (شاناعا، ارباعا)
ءبىرىڭعاي بايانداۋىشتار: قايتەدى؟ (جەگەدى، مىنەدى)
جىلقى – قازاقتىڭ كادەلى، باعالى، قىمبات قازىناسى دەگەندەگى كادەلى، باعالى، قىمبات – ءبىرىڭعاي انىقتاۋىشتار، سۇراعى – قانداي؟
سيىر تەرىسىنەن يلەپ، بارلىق ات ابزەلدەرىن ويۋلاپ، ورنەكتەپ، ءورىپ جاسايدى. مۇندا ويۋلاپ،، ورنەكتەپ، ءورىپ – ءبىرىڭعاي پىسىقتاۋىشتار، سۇراعى – قالاي؟
ءبىرىڭعاي مۇشەلەر جالعاۋسىز دا، جالعاۋلىقتار ارقىلى دا (مەن، دا، جانە، ءارى، يا، نە، نەمەسە) بايلانىسادى. مىسالى: اربا دا، دوڭگەلەكتەر دە، ادامدار دا قىزعىلت شاڭنىڭ ىشىندە. جالعاۋلىق شىلاۋلار قايتالانباي ءبىر – اق رەت كەلسە، اراسىنا ءۇتىر قويىلمايدى. جاقىپ پەن ەربول جولعا شىقتى.
كەيدە ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ الدىندا نەمەسە سوڭىندا جالپىلاۋىش سوزدەر بولادى. جالپىلاۋىش سوزدەر رەتىندە جالپىلاۋ، سىلتەۋ ەسىمدىكتەرى جانە سان ەسىمدەر جۇمسالادى. ۇيگە ءاسيا، شەشەم، مەن – ۇشەۋمىز عانا كىردىك. مىنەزى دە، ءتۇرى دە – ءبارى ءوزىم.
ەگەر جالپىلاۋىش ءسوز ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ الدىنان كەلسە، وندا جالپىلاۋىش سوزدەن كەيىن قوس نۇكتە، سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرىنىڭ اراسىنا ءۇتىر قويىلادى. مىسالى: ونەركاسىپكە كەرەكتى زاتتار مىنالار: تاس كومىر، مۇناي، مىس، جەز، قورعاسىن – بارلىعى قازاقستان جەرىنەن تابىلادى.
جاتتىعۋمەن جۇمىس: 63 - جاتتىعۋ. تومەندەگى ولەڭدە ءبىرىڭعاي سويلەم مۇشەلەرىنىڭ تىنىس بەلگىلەرى قويىلماعان، قويىپ شىعىپ، ونداعى سويلەم مۇشەلەرىن انىقتاڭدار.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
1. سويلەگەندە نە جازعاندا سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
2. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى بارلىق ءسوز تاپتارىنان بولا بەرە مە؟
3. جالپىلاۋىش سوزدەر نە ءۇشىن كەرەك؟
باعالاۋ: ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداپ كەلگەنىنە جانە جاڭا ساباققا ىنتالى قاتىسىپ وتىرعاندارىن باعالايمىن.
ۇيگە تاپسىرما: 64 - جاتتىعۋ
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ءتىلى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
16. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى
17. وقشاۋ سوزدەر
18. قاراتپا سوزدەر
19. قىستىرما سوزدەر
20. وداعاي سوزدەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، ءبىلىم دەڭگەيلەرىن تياناقتاۋ، جيناقتاۋ، تەرەڭدەتۋ، سوزدىك قورىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىق – ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، سالىستىرا وتىرىپ اجىراتۋ داعدىلارىن دامىتۋ، جيناقىلىققا، تەز، ۇتىمدى جاۋاپ بەرۋگە ۇيرەتۋ؛
تاربيەلىك – سالت - ءداستۇرىن بىلەتىن ازامات تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پلاكات، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، قوسىمشا ماتەريالدار.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ورىس ءتىلى
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا وتكەن ساباقتى قالاي مەڭگەرگەنىن بايقاۋ ءۇشىن بىرنەشە سۇراقتار قويامىن
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
سويلەمدەگى قىزمەتى، تۇلعاسى، سۇراقتارى بىردەي جانە ءبىر عانا ورتاق مۇشەمەن بايلانىساتىن سوزدەر ءبىرىڭعاي مۇشەلەر بولادى.
سويلەمنىڭ تۇرلاۋلى مۇشەلەرى دە، تۇرلاۋسىز مۇشەلەرى دە ءبىرىڭعاي مۇشە تۇرىندە كەلە الادى.
مىسالى: تۇيە، جىلقى، وگىز كولىك رەتىندە پايدالانىلادى، ونى شاناعا، ارباعا جەگەدى، مىنەدى. («جەتى قازىنا»)
ءبىرىڭعاي باستاۋىشتار: نە؟ (تۇيە، جىلقى، وگىز)
ءبىرىڭعاي تولىقتاۋىشتار: نەگە؟ (شاناعا، ارباعا)
ءبىرىڭعاي بايانداۋىشتار: قايتەدى؟ (جەگەدى، مىنەدى)
جىلقى – قازاقتىڭ كادەلى، باعالى، قىمبات قازىناسى دەگەندەگى كادەلى، باعالى، قىمبات – ءبىرىڭعاي انىقتاۋىشتار، سۇراعى – قانداي؟
سيىر تەرىسىنەن يلەپ، بارلىق ات ابزەلدەرىن ويۋلاپ، ورنەكتەپ، ءورىپ جاسايدى. مۇندا ويۋلاپ،، ورنەكتەپ، ءورىپ – ءبىرىڭعاي پىسىقتاۋىشتار، سۇراعى – قالاي؟
ءبىرىڭعاي مۇشەلەر جالعاۋسىز دا، جالعاۋلىقتار ارقىلى دا (مەن، دا، جانە، ءارى، يا، نە، نەمەسە) بايلانىسادى. مىسالى: اربا دا، دوڭگەلەكتەر دە، ادامدار دا قىزعىلت شاڭنىڭ ىشىندە. جالعاۋلىق شىلاۋلار قايتالانباي ءبىر – اق رەت كەلسە، اراسىنا ءۇتىر قويىلمايدى. جاقىپ پەن ەربول جولعا شىقتى.
كەيدە ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ الدىندا نەمەسە سوڭىندا جالپىلاۋىش سوزدەر بولادى. جالپىلاۋىش سوزدەر رەتىندە جالپىلاۋ، سىلتەۋ ەسىمدىكتەرى جانە سان ەسىمدەر جۇمسالادى. ۇيگە ءاسيا، شەشەم، مەن – ۇشەۋمىز عانا كىردىك. مىنەزى دە، ءتۇرى دە – ءبارى ءوزىم.
ەگەر جالپىلاۋىش ءسوز ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ الدىنان كەلسە، وندا جالپىلاۋىش سوزدەن كەيىن قوس نۇكتە، سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرىنىڭ اراسىنا ءۇتىر قويىلادى. مىسالى: ونەركاسىپكە كەرەكتى زاتتار مىنالار: تاس كومىر، مۇناي، مىس، جەز، قورعاسىن – بارلىعى قازاقستان جەرىنەن تابىلادى.
جاتتىعۋمەن جۇمىس: 63 - جاتتىعۋ. تومەندەگى ولەڭدە ءبىرىڭعاي سويلەم مۇشەلەرىنىڭ تىنىس بەلگىلەرى قويىلماعان، قويىپ شىعىپ، ونداعى سويلەم مۇشەلەرىن انىقتاڭدار.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
1. سويلەگەندە نە جازعاندا سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
2. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى بارلىق ءسوز تاپتارىنان بولا بەرە مە؟
3. جالپىلاۋىش سوزدەر نە ءۇشىن كەرەك؟
باعالاۋ: ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداپ كەلگەنىنە جانە جاڭا ساباققا ىنتالى قاتىسىپ وتىرعاندارىن باعالايمىن.
ۇيگە تاپسىرما: 64 - جاتتىعۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
You Might Also Like
-
قازاق ءتىلى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
-
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، گەوگرافيا 8 سىنىپ
