سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 9 ساعات بۇرىن)
ءسوز تاپتارى قازاق ءتىلى 3-سىنىپ
تاقىرىبى: ءسوز تاپتارى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ ءسوز تاپتارى تۋرالى ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ قيالىن شىڭداۋ، بايلانىستىرا سويلەۋ ءتىلىن ارتتىرۋ، ساۋاتتى جازۋعا باۋلۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، جاۋاپكەرشىلىككە، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ىزدەنۋ، كورنەكىلىك، تالداۋ، جيناقتاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: مازمۇندى سۋرەتتەر.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ساباققا دايارلىق.
سالەمدەسۋ
ءبىز ادەپتى بالامىز،
ءبىز ەرەكشە بالامىز.
قوناقتاردى كورگەندە،
سالەمەتسىزدەر مە - دەپ،
سالەمدەسىپ الامىز.
مەن قاندايمىن؟
- اقىلدىمىن
- ادەپتىمىن
- ۇقىپتىمىن
- سۇيكىمدىمىن
- ادەمىمىن
- ءبىلىمدىمىن
- زەرەكپىن
- كىشىپەيىلمىن
- قازاقتىڭ ۇلىمىن
- قازاقتىڭ قىزىمىن
- اجەمنىڭ شۋاعىمىن
- وتاننىڭ ۇلانىمىن
- سابىرلىمىن
- مەيىرىمدىمىن

توپتاستىرۋ:
زات ەسىم
سىن ەسىم
ەتىستىك
سان ەسىم

ءبىلۋ
«وتكەن تاقىرىپ كولەمى بويىنشا ەرەجەلەر سۇراۋ»
1 - توپ ءسوز جانە ونىڭ قۇرامى. ءتۇبىر دەگەن نە؟ قوسىمشا دەگەن نە؟
2 - توپ جۇرناق دەگەن نە؟
جالعاۋ دەگەن نە؟
3 - توپ ءتۇبىر مەن قوسىمشانىڭ جازىلۋى
4 - توپ تۇبىرلەس سوزدەر جانە تۋىندى سوزدەر

ءتۇسىنۋ
«ءوز قيالىڭنان ەرتەگى قۇراستىرۋ»
1 - توپ زات ەسىم
2 - توپ ەتىستىك
3 - توپ سان ەسىم
4 توپ سىن ەسىم

تالداۋ
1. ەرتەگىلەردى سالىستىرۋ
عالامداعى اسقان ونەر اينالاداعى كوركەم سۇلۋلىقتى بەينەلەي الۋ شەبەرلىگى. مۇنداي ونەر شەبەرلەرى انشىلەر، جازۋشىلار بولسا، وسىنداي حاس شەبەر كوسەمى سۋرەتشىلەر بولماق.
وتكەن زاماندا وسىنداي سۇلۋلىقتى ءبىر سۋرەتشى زات ەسىم اتتى بوياۋمەن كەلتىرگەن ەكەن. ونىڭ سۋرەتتەرىندە ءزاۋلىم ۇيلەر، اسقان تاۋلار، وقۋ قۇرالدار مەن نەبىر زاتتار بەينەلەنگەن ەكەن. الايدا، سىنشىلار بۇل سۋرەتتەردى تابيعاتتى تولىققاندى بەينەلەمەي تۇرعانىن ايتادى. ءوز شەبەرحاناسىندا كوپ ويلانىپ، تولعانعان شەبەر ءوز سۋرەتتەرىنە جاڭا بوياۋلاردى قاتىستىرۋدى شەشەدى. ول بۇرىن سوڭدى بولماعان ەتىستىك بوياۋىن پايدالانۋدى شەشەدى. ەندى ونىڭ سۋرەتىندەگى زاتتار قۇبىلىسقا اينالىپ، قوزعالىستى بەينەلەنەتىن بولعان. ماناعى تاۋدان وزەن اعىپ، ءزاۋلىم ۇيلەر اسپان تىرەپ، بۇلتتار اعىپ، كۇن شىعىپ كەلە جاتۋى، جۇگىرگەن بالا، كۇلگەن قىز بەينەلەرى كەلەدى. كوركەم سۋرەتتەر شىعارىلعاننان كەيىن ولاردا سىنشىلار دا، حالىق تا ءومىردى دۇرىس ءارى كوركەم بەينەلەيتىنىنە تامسانىپتى.
باياعى وتكەن زاماندا ەتىستىك دەگەن الەمدە ءارتۇرلى زاتتار تىرشىلىك ەتىپتى. زاتتاردىڭ نە ءتۇسى، نە ءپىشىنى بولماي قىزىقسىز ءومىر ءسۇرىپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە بۇل ەلگە وتە الىس جەردەن سىن ەسىم قاريا كەلىپ ەلمەن تانىسادى ەكەن. سوندا قاريا اڭ - تاڭ بولىپ، ءار تۇرعىنمەن تانىسىپ، سويلەسەدى: - سەنىڭ اتىن كىم؟ - دەدى قاريا زاتتىڭ اتىمەن تانىسايىن دەپ.
- الما – دەپ جاۋاپ بەردى ەشتەڭەگە ۇقسامايتىن زات.
- مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟ – دەدى قاريا ءىس - قيمىلىن بىلەيىن دەپ.
- كۇز كەلگەندىكتەن ءبىز پىسەمىز – دەپ جاۋاپ بەرەدى.
- سىن ەسىمنىڭ جانى قاتتى اشىپ، بارلىق زاتتارعا قۋانىش سىيلايىن دەپ ءسوزىن باستايدى.
- الما سەن بۇدان بىلاي، قىزىل، دومالاق، ءدامدى الماسىن – دەگەنى سول ەدى المامىز قىپ - قىزىل، دومالاق بولدى دا قالدى. سولاي ءبىر اپتا بويى قوناققا كەلگەن سىن ەسىم قاريا قول ۇزبەي جۇمىس ىستەيدى ەكەن. بۇل ەلدە باقىت ورناۋ ءۇشىن بىزدە ءوزىمىزدىڭ قول ۇشىمىزدى بەرىپ كورەيىك. - ءشوپ قانداي بولادى؟ (جازىل، سارى) - اسپان قانداي بولادى؟ (كوگىلدىر، ۇلكەن)
- قاريا قاي جەردەن كەلدى؟ (الىستان) - جارايسىڭدار بالالار، ەندى وي ءتۇيىپ كورەيىك.
سودان ەندى ادامدار سۋرەتتەردى بوياپ، وعان قيمىل بەرگەن سوڭ ەندى ونداعى زاتتار سانىن ساناۋدى ماقسات تۇتىپ ءوز ەلىندە سان ەسىم اتتى كىشىگىرىم پاتشالىق قۇرىپتى. بۇل پاتشالىق وتە ءادىل بولىپتى بارلىق نارسەنى تەڭ جاساپ ءبىر زات ەكىنشى زاتتان ارتىق كەم بولماۋىن كوزدەپتى. وسىلايشا ءتورت پاتشالىق بىرىگىپ ۇلكەن ءسوز تاپتارى اتتى مەملەكەت قۇرىپتى قۇرىپتى. جانە وندا زات ەسىم، سىن ەسىم، تەگىستىك جانە سان ەسىمدەر ۇيلەسىمدى ءارى تاتۋ ءومىر ءسۇرىپتى. جانە ولار ادامنىڭ ءومىرىن ودان ءارى قىزىقتى بولۋىنا بىرىگىپ كۇش قوسىپتى.

2. وقۋلىقپەن جۇمىس
1 - جاتتىعۋ.
1. زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن ءسوز تابىن زات ەسىم دەيمىز.
2. زاتتىڭ قيمىل، ءىس - ارەكەتىن بىلدىرەتىن ءسوز تابىن ەتىستىك دەيمىز.
3. زاتتىڭ ساپاسىن، ءتۇر - ءتۇسىن بىلدىرەتىن ءسوز تابىن سىن ەسىم دەيمىز.
4. زاتتىڭ سانىن، رەتىن بىلدىرەتىن ءسوز تابىن سان ەسىم دەيمىز.

2 - جاتتىعۋ. ءار ءسوز تابى تۋرالى بىلەتىنىڭدى ايت.
نەنى بىلدىرەدى؟ قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟
زات ەسىم
ەتىستىك
سىن ەسىم
سان ەسىم
1 - توپ زات ەسىم – ەتىستىك
2 - توپ سىن ەسىم – سان ەسىم
3 - توپ ەتىستىك – سىن ەسىم
4 - توپ سان ەسىم – زات ەسىم

قولدانۋ
داپتەرمەن جۇمىس كۇن رەتىن جازۋ. كوركەم جازۋ.
3 - جاتتىعۋ سوزدەردى وقۋ، سۇراقتار قويىپ ماعىنالارىنا قاراي كەستەگە ورنالاستىرۋ:
زات ەسىم (جۇلدىز، اتا، اقىن، ادام، قۇس)
ەتىستىك (وقىدى، جۋىندى، ءجۇزدى)
سىن ەسىم (كوك، ۇلكەن، بيىك، جاسىل)
سان ەسىم (ەكى، جەتى، وتىز)

5 - جاتتىعۋ. جاڭىلتپاشتى وقىپ جاتقا ايت. سوزدەردىڭ قاي ءسوز تابىنا جاتاتىنىن انىقتا.
ءۇش كىشى ىشىك ءپىشتىم،
بەس كىشى ىشىك ءپىشتىم.
نەشە كىشى ىشىك ءپىشتىم؟
ەتىستىك – وقيدى
سان ەسىم – جاتقا ايتادى
سىن ەسىم – تۇسىندىرەدى
زات ەسىم – ءسوز تاپتارىن انىقتايدى.

6 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقى. ماتىننەن بورسىق تۋرالى نە بىلەتىنىڭدى ايتىپ بەر.
زات ەسىم – وقيدى
سىن ەسىم – اڭگىمەلەيدى
سان ەسىم – ماتىنگە ات قويادى
ەتىستىك – ءماتىن ءتۇرىن انىقتايدى

جيناقتاۋ
قورىتىندىلاۋ
1. 7 - جاتتىعۋ. سوزدەر مەن ءسوز تاپتارىن سايكەستەندىر.
زات ەسىم - اققۋ، ەمەن، وقۋلىق، اۋا
ەتىستىك - بيلەدى، ءوستى، تازالادى، ۇشتى
سىن ەسىم - ادەپتى، قىزىق، قوڭىر، قىشقىل
سان ەسىم - جەتى، توعىز، جيىرما، ەلۋ، مىڭ

2. سۋرەتپەن جۇمىس.
زات ەسىم – زاتتىڭ اتىن تابۋ
ەتىستىك – قيمىلىن انىقتاۋ
سان ەسىم – زاتتاردىڭ سانىن انىقتاۋ
سىن ەسىم – سۋرەتكە جان ءبىتىرىپ بوياۋ.

ءۇىىى. ۇيگە تاپسىرما:
6 - جاتتىعۋ، بورسىق تۋرالى بەرىلگەن ءماتىندى وقۋ، باستاپقى بولىگىن كوشىرىپ جازۋ.

ءىح. وقۋشىلاردى باعالاۋ
وقۋشىلار وزدەرىنىڭ بىلىمدەرىن سايكەستەندىرۋ پاراقشالارى بويىنشا باعالاپ، توپتار ءبىر - بىرىنە جاقسى تىلەكتەر ايتادى.
كەرى بايلانىس
ماعان ساباق ۇنادى
مەن ساباقتى تۇسىنبەدىم

الماتى وبلىسى، كەربۇلاق اۋدانى، سارىوزەك كەنتى
د. قونايەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
اكىلبەكوۆا كارلىگاش يزتايەۆنا

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما