سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «الاش ۇرانى» ولەڭى
قازاق ادەبيەتى9 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «الاش ۇرانى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاق حالقىنىڭ حح عاسىر باسىنداعى اسا كورنەكتى اقىنى سۇلتانماحمۇت شىعارماشىلىعىنىڭ مازمۇنى مەن ماڭىزىن اشۋ، ءمانىن ءتۇسىندىرۋ؛
تاربيەلىلىك: اقىننىڭ ولەڭىندەگى ۇلتتىق رۋح پەن ءپاتريوتيزمدى ۇعىندىرا وتىرىپ، تۋعان ەلىن، تۋعان ءتىلىن، ادەبيەتىن سۇيۋگە قۇشتارلاندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: ءار وقۋشىنىڭ وزىندىك وي - قيالىنا ەرىك بەرە وتىرىپ، وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، وزدىكتەرىنەن ىزدەنۋگە، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساۋعا جۇمىلدىرۋ.
ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
ءتۇرى: ىزدەنىس ساباق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ىزدەندىرۋ، ءتۇسىندىرۋ، «اينالمالى بەكەت»،«ءتۇيىندى ءسوز» ستراتەگيالارى
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، مۋزىكا
كورنەكىلىكتەر: سۇلتانماحمۇت سۋرەتى، شىعارمالار جيناعى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. (2 - مينۋت)
ينتەراكتيۆتى تاقتاعا نازار اۋدارۋ.
تاقتاعا الاش قايراتكەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرى شىعادى.
وقۋشىلار، وتكەن ساباقتا تانىسقان سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «تانىستىرۋ پوەماسىندا» اقىن زامانداستارىن نە ءۇشىن ماقتاپ، جىرعا قوستى؟
كوركەيەر قايتكەندە الاش دەگەن ويدان،
باسقا ويدى ومىرىندە مالدانباعان.
زاماندا باسقان اياق كەيىن كەتكەن،
جاسىماي الاشىنا قىزمەت ەتكەن - دەپ ەلى ءۇشىن تاۋەكەلگە بەل بايلايتىن ازاماتتار ەكەنىن تانىتقىسى كەلگەن بولسا كەرەك. الاشوردا پارتياسىنىڭ قۇرىلۋىن اقىن ءوزى دە قولداعان ەكەن. ولاي بولسا، بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزدا سۇلتانماحمۇتتىڭ «الاش ۇرانى» ولەڭىمەن تانىسامىز.
III. جاڭا ساباق. (2 - مينۋت)
تاقتادان سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «الاش ۇرانى» ولەڭىن تىڭداتۋ.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ
الاش ۇرانى
1 - وقۋشى.
الاش تۋى استىندا،
ءبىز الاشتىڭ بالاسى.
كۇنىمىز تۋىپ كوگەردى،
سارىارقانىڭ دالاسى.
قۇرت اۋرۋداي جايلاعان،
قۇرتپاققا ءبىزدى ويلاعان،
قانىمىزعا تويماعان،
قولىمىزدى بايلاعان،
ەرىمىزدى ايداعان،
ەلىمىزدى لايلاعان.
جەرىمىزدى شيمايلاعان،
ءوشتى زالىم قاراسى.
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
قولدايتىن الاش بابامىز.
"تۋىسقاندىق"، "تەڭدىك" دەپ،
تۋىن قولعا اپ شابامىز.
بەرىلگەندە تىلەكتەر،
جارىلماي ما جۇرەكتەر؟!
2 - وقۋشى.
زاڭ جاسايتىن ورىنعا،
جۇرتپەن بىرگە بارامىز!
قاتاردان ورىن الامىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
كۋا بولسىن ارىمىز.
كوركەيتۋگە الاشتى،
قۇرباندىق ءبىزدىڭ جانىمىز!
بىلاي تۇرسىن مالىمىز،
الاش دەگەن ەل ءۇشىن
سارىارقانىڭ جەرى ءۇشىن،
بوستاندىق بەرگەن ەر ءۇشىن،
توگىلسىن ءبىزدىڭ قانىمىز!
ايالماسىن جانىمىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
ولسەك بىرگە ولدىك ءبىز.
3 - وقۋشى.
نە جاقسىلىق، نە قايعى،
كورسەك بىرگە كوردىك ءبىز!
ىشكى جانجال تالاستى،
كۇنشىلدىكپەن قاراستى،
مىنا جەرگە كومدىك ءبىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
كۇن سونگەنشە سونبەيمىز.
ەندى ەشكىمنىڭ الاشتى،
قورلىعىنا بەرمەيمىز!
ادامدىقتىڭ جولىنا،
باستاعان ەرلەر سوڭىڭدا،
باسقاعا كوڭىل بولمەيمىز،
قانداي شايتان كەلسە دە،
الداۋىنا كونبەيمىز.
ولەر جەردەن كەتتىك ءبىز،
بۇل زامانعا جەتتىك ءبىز!
جاسايدى الاش، ولمەيمىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
ولەڭدى 2 - 3 وقۋشىعا مانەرلەپ وقىتۋ. (1 - مينۋت)
III. «اينالمالى بەكەت» ءادىسى (9 - مينۋت)
1 - توپ. 3 - مينۋت
ولەڭنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى نە، اقىن قالىڭ كوپشىلىكتى نەگە شاقىرادى؟
ولەڭنەن تىرەك سوزدەردى تەرىپ جازىپ، اقىننىڭ ايتپاق ويىن تۇسىندىرىڭدەر.
اقىن ولەڭىندەگى ويدى بۇگىنگى كۇنمەن قالاي ۇندەستىرۋگە بولادى؟
تاقىرىبى نە، اقىن قالىڭ كوپشىلىكتى نەگە شاقىرادى؟
تەرىپ جازىپ، اقىننىڭ ايتپاق ويىن تۇسىندىرىڭدەر.
بۇگىنگى كۇنمەن قالاي ۇندەستىرۋگە بولادى؟
2 - توپ. 3 - مينۋت
«الاش ۇرانى» ولەڭىنىڭ جازىلۋ تاريحى مەن يدەياسى قالاي؟
ولەڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ جاساۋ.
جانر ءتۇرى:
شۋماق:
تارماق:
بۋناق:
بۋىن:
ۇيقاس:
ولەڭ يدەياسى سەندەرگە نە بەردى؟
3 - توپ. 3 - مينۋت
ولەڭدەگى الاش، الاش بالالارى، الاش تۋى سوزدەرىنىڭ ءمانىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ولەڭدە كەزدەسەتىن ادەبي - تەوريالىق ۇعىمدار:
ءوز ەلىنىڭ كەلەشەگىنە دەگەن اقىن سەنىمى مەن ءۇمىتىنىڭ ومىرشەڭدىگىن دالەلدەپ كورىڭدەر.
VI. «ءتۇيىندى ءسوز» ستراتەگياسى بويىنشا قورىتىندىلاۋ.
ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن ورايلاستىرا قورىتىندىلاۋ.
«مەن ماڭگىلىك ەل ۇعىمىن ۇلتىمىزدىڭ ۇلى باعدارى، قازاقستان 2050 ستراتەگياسىنىڭ ءتۇپقازىعى ەتىپ الدىم. تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەننەن گورى ونى ۇستاپ تۇرۋ اسا قيىن ەكەنىن بارلىعىمىز بىلەمىز. بۇل الەم كەڭىستىگىندە عۇمىر كەشكەن تالاي حالىقتىڭ باسىنان كەشكەن تاريحي شىندىعى. ءوزارا الاۋىزدىقپەن جان - جاققا تارتقان بەرەكەسىزدىك تالاي ەلدىڭ تاعدىرىن قۇردىمعا جىبەرگەنىن دە بىلەمىز. تىرشىلىك تەزىنە توتەپ بەرە الماي، جەر بەتىنەن ۇلت رەتىندە جويىلىپ كەتكەن ەلدەر قانشاما؟ ءبىز وزگەنىڭ قاتەلىگىنەن، وتكەننىڭ تاعىلىمىنان ساباق الا ءبىلۋىمىز كەرەك. ول ساباقتىڭ ءتۇيىنى بىرەۋ عانا – «ماڭگىلىك ەل» ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ قولىمىزدا. ول ءۇشىن ءوزىمىزدى ۇنەمى قامشىلاپ، ۇدايى العا ۇمتىلۋىمىز كەرەك. بايلىعىمىز دا، باقىتىمىز دا بولعان ماڭگىلىك تاۋەلسىزدىگىمىزدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاي ءبىلۋىمىز كەرەك. «قازاقستان 2050» ماڭگىلىك ەلگە باستايتىن ەڭ ابىرويلى، ەڭ مارتەبەلى جول. وسى جولدان اينىمايىق، سۇيىكتى حالقىم! ءاربىر كۇنىمىز مەرەكەلى، ءاربىر ءىسىمىز بەرەكەلى بولسىن. دامۋىمىز جەدەل، كەلەشەگىمىز كەمەل بولسىن. جارقىن ىسپەن كۇللى الەمدى تاڭ قىلىپ، جاساي بەرسىن ەلدىگىمىز ماڭگىلىك!»
VII. رەفلەكسيا.
VIII. باعالاۋ. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «الاش ۇرانى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاق حالقىنىڭ حح عاسىر باسىنداعى اسا كورنەكتى اقىنى سۇلتانماحمۇت شىعارماشىلىعىنىڭ مازمۇنى مەن ماڭىزىن اشۋ، ءمانىن ءتۇسىندىرۋ؛
تاربيەلىلىك: اقىننىڭ ولەڭىندەگى ۇلتتىق رۋح پەن ءپاتريوتيزمدى ۇعىندىرا وتىرىپ، تۋعان ەلىن، تۋعان ءتىلىن، ادەبيەتىن سۇيۋگە قۇشتارلاندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: ءار وقۋشىنىڭ وزىندىك وي - قيالىنا ەرىك بەرە وتىرىپ، وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، وزدىكتەرىنەن ىزدەنۋگە، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساۋعا جۇمىلدىرۋ.
ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
ءتۇرى: ىزدەنىس ساباق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ىزدەندىرۋ، ءتۇسىندىرۋ، «اينالمالى بەكەت»،«ءتۇيىندى ءسوز» ستراتەگيالارى
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، مۋزىكا
كورنەكىلىكتەر: سۇلتانماحمۇت سۋرەتى، شىعارمالار جيناعى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. (2 - مينۋت)
ينتەراكتيۆتى تاقتاعا نازار اۋدارۋ.
تاقتاعا الاش قايراتكەرلەرىنىڭ سۋرەتتەرى شىعادى.
وقۋشىلار، وتكەن ساباقتا تانىسقان سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «تانىستىرۋ پوەماسىندا» اقىن زامانداستارىن نە ءۇشىن ماقتاپ، جىرعا قوستى؟
كوركەيەر قايتكەندە الاش دەگەن ويدان،
باسقا ويدى ومىرىندە مالدانباعان.
زاماندا باسقان اياق كەيىن كەتكەن،
جاسىماي الاشىنا قىزمەت ەتكەن - دەپ ەلى ءۇشىن تاۋەكەلگە بەل بايلايتىن ازاماتتار ەكەنىن تانىتقىسى كەلگەن بولسا كەرەك. الاشوردا پارتياسىنىڭ قۇرىلۋىن اقىن ءوزى دە قولداعان ەكەن. ولاي بولسا، بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزدا سۇلتانماحمۇتتىڭ «الاش ۇرانى» ولەڭىمەن تانىسامىز.
III. جاڭا ساباق. (2 - مينۋت)
تاقتادان سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ «الاش ۇرانى» ولەڭىن تىڭداتۋ.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ
الاش ۇرانى
1 - وقۋشى.
الاش تۋى استىندا،
ءبىز الاشتىڭ بالاسى.
كۇنىمىز تۋىپ كوگەردى،
سارىارقانىڭ دالاسى.
قۇرت اۋرۋداي جايلاعان،
قۇرتپاققا ءبىزدى ويلاعان،
قانىمىزعا تويماعان،
قولىمىزدى بايلاعان،
ەرىمىزدى ايداعان،
ەلىمىزدى لايلاعان.
جەرىمىزدى شيمايلاعان،
ءوشتى زالىم قاراسى.
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
قولدايتىن الاش بابامىز.
"تۋىسقاندىق"، "تەڭدىك" دەپ،
تۋىن قولعا اپ شابامىز.
بەرىلگەندە تىلەكتەر،
جارىلماي ما جۇرەكتەر؟!
2 - وقۋشى.
زاڭ جاسايتىن ورىنعا،
جۇرتپەن بىرگە بارامىز!
قاتاردان ورىن الامىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
كۋا بولسىن ارىمىز.
كوركەيتۋگە الاشتى،
قۇرباندىق ءبىزدىڭ جانىمىز!
بىلاي تۇرسىن مالىمىز،
الاش دەگەن ەل ءۇشىن
سارىارقانىڭ جەرى ءۇشىن،
بوستاندىق بەرگەن ەر ءۇشىن،
توگىلسىن ءبىزدىڭ قانىمىز!
ايالماسىن جانىمىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
ولسەك بىرگە ولدىك ءبىز.
3 - وقۋشى.
نە جاقسىلىق، نە قايعى،
كورسەك بىرگە كوردىك ءبىز!
ىشكى جانجال تالاستى،
كۇنشىلدىكپەن قاراستى،
مىنا جەرگە كومدىك ءبىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
الاش تۋى استىندا،
كۇن سونگەنشە سونبەيمىز.
ەندى ەشكىمنىڭ الاشتى،
قورلىعىنا بەرمەيمىز!
ادامدىقتىڭ جولىنا،
باستاعان ەرلەر سوڭىڭدا،
باسقاعا كوڭىل بولمەيمىز،
قانداي شايتان كەلسە دە،
الداۋىنا كونبەيمىز.
ولەر جەردەن كەتتىك ءبىز،
بۇل زامانعا جەتتىك ءبىز!
جاسايدى الاش، ولمەيمىز!
جاساسىن، الاش، جاساسىن!
ولەڭدى 2 - 3 وقۋشىعا مانەرلەپ وقىتۋ. (1 - مينۋت)
III. «اينالمالى بەكەت» ءادىسى (9 - مينۋت)
1 - توپ. 3 - مينۋت
ولەڭنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى نە، اقىن قالىڭ كوپشىلىكتى نەگە شاقىرادى؟
ولەڭنەن تىرەك سوزدەردى تەرىپ جازىپ، اقىننىڭ ايتپاق ويىن تۇسىندىرىڭدەر.
اقىن ولەڭىندەگى ويدى بۇگىنگى كۇنمەن قالاي ۇندەستىرۋگە بولادى؟
تاقىرىبى نە، اقىن قالىڭ كوپشىلىكتى نەگە شاقىرادى؟
تەرىپ جازىپ، اقىننىڭ ايتپاق ويىن تۇسىندىرىڭدەر.
بۇگىنگى كۇنمەن قالاي ۇندەستىرۋگە بولادى؟
2 - توپ. 3 - مينۋت
«الاش ۇرانى» ولەڭىنىڭ جازىلۋ تاريحى مەن يدەياسى قالاي؟
ولەڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ جاساۋ.
جانر ءتۇرى:
شۋماق:
تارماق:
بۋناق:
بۋىن:
ۇيقاس:
ولەڭ يدەياسى سەندەرگە نە بەردى؟
3 - توپ. 3 - مينۋت
ولەڭدەگى الاش، الاش بالالارى، الاش تۋى سوزدەرىنىڭ ءمانىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ولەڭدە كەزدەسەتىن ادەبي - تەوريالىق ۇعىمدار:
ءوز ەلىنىڭ كەلەشەگىنە دەگەن اقىن سەنىمى مەن ءۇمىتىنىڭ ومىرشەڭدىگىن دالەلدەپ كورىڭدەر.
VI. «ءتۇيىندى ءسوز» ستراتەگياسى بويىنشا قورىتىندىلاۋ.
ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن ورايلاستىرا قورىتىندىلاۋ.
«مەن ماڭگىلىك ەل ۇعىمىن ۇلتىمىزدىڭ ۇلى باعدارى، قازاقستان 2050 ستراتەگياسىنىڭ ءتۇپقازىعى ەتىپ الدىم. تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەننەن گورى ونى ۇستاپ تۇرۋ اسا قيىن ەكەنىن بارلىعىمىز بىلەمىز. بۇل الەم كەڭىستىگىندە عۇمىر كەشكەن تالاي حالىقتىڭ باسىنان كەشكەن تاريحي شىندىعى. ءوزارا الاۋىزدىقپەن جان - جاققا تارتقان بەرەكەسىزدىك تالاي ەلدىڭ تاعدىرىن قۇردىمعا جىبەرگەنىن دە بىلەمىز. تىرشىلىك تەزىنە توتەپ بەرە الماي، جەر بەتىنەن ۇلت رەتىندە جويىلىپ كەتكەن ەلدەر قانشاما؟ ءبىز وزگەنىڭ قاتەلىگىنەن، وتكەننىڭ تاعىلىمىنان ساباق الا ءبىلۋىمىز كەرەك. ول ساباقتىڭ ءتۇيىنى بىرەۋ عانا – «ماڭگىلىك ەل» ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ قولىمىزدا. ول ءۇشىن ءوزىمىزدى ۇنەمى قامشىلاپ، ۇدايى العا ۇمتىلۋىمىز كەرەك. بايلىعىمىز دا، باقىتىمىز دا بولعان ماڭگىلىك تاۋەلسىزدىگىمىزدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاي ءبىلۋىمىز كەرەك. «قازاقستان 2050» ماڭگىلىك ەلگە باستايتىن ەڭ ابىرويلى، ەڭ مارتەبەلى جول. وسى جولدان اينىمايىق، سۇيىكتى حالقىم! ءاربىر كۇنىمىز مەرەكەلى، ءاربىر ءىسىمىز بەرەكەلى بولسىن. دامۋىمىز جەدەل، كەلەشەگىمىز كەمەل بولسىن. جارقىن ىسپەن كۇللى الەمدى تاڭ قىلىپ، جاساي بەرسىن ەلدىگىمىز ماڭگىلىك!»
VII. رەفلەكسيا.
VIII. باعالاۋ. ۇيگە تاپسىرما.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۇلشىق ەتتەر، بۇلشىق ەت تيپتەرى، ولاردىڭ قۇرىلىسى مەن ماڭىزى.
