ستۋدەنتتىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ دامىپ - جەتىلۋىنە وقىتۋشىنىڭ پەداگوگيكالىق شەبەرلىگى سەبەپشى
«ادامدى ءبىر نارسەگە ۇيرەتىپ قاجەتى جوق،
بار بولعانى وعان وزىنە كەرەكتى جاڭالىقتى
اشۋعا كومەك بەرۋ قاجەت»
دارىندى ستۋدەنتتەرمەن جۇمىس – كەزەك كۇتتىرمەيتىن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. دارىندى، قابىلەتتى ستۋدەنتتەردى ىزدەۋ، ولاردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋ قوعام ءۇشىن بۇگىنگى كۇنى وتە قاجەت، سەبەبى دارىندى ادام، قابىلەتتى ادام باسقالارعا قاراعاندا كوپ پايدا اكەلەدى. ءاربىر تالانتتى ادام ەڭبەككە بەيىم، ول شىعارماشىلىق تاپقىرلىقپەن جىگەرلى ەڭبەك ەتەدى. الدىمىزدا وتىرعان ءار ستۋدەنت - جەكە تۇلعا. ءار ستۋدەنتتىڭ وزىندىك جەكە ەرەكشەلىگىن، قابىلەتىن ايىرا ءبىلىپ، ونى ءارى قاراي دامىتۋ ۇزاق تا ۇزدىكسىز جۇمىستى قاجەت ەتەدى. ءار وقىتۋشى ءوز جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىن دە كورگىسى كەلەتىنى ءسوزسىز. ءبىراق سول ناتيجەگە جەتكىزۋ ءۇشىن وقىتۋشىعا دا، ستۋدەنتكە دە شىدامدىلىق پەن توزىمدىلىك كەرەك.
بارلىق وقىتۋشىلار ستۋدەنتتەرگە ءبىلىم بەرۋدە بارىنشا جوعارى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قولايلى ورتا جاساۋعا تىرىسادى. ءارتۇرلى تەوريالار مەن ستراتەگيالار ستۋدەنتتەردى وقىتۋدىڭ مازمۇنىن انىقتاۋ ءۇشىن ءتيىستى باعدارلاما شەڭبەرىندە قولدانىلادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا مەملەكەتتىك ساياسات نەگىزىندە ەڭ العاش رەت «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن تانىتۋ» سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر ەنگىزىلگەن. دارىندى ستۋدەنتتەرگە ءبىلىم بەرۋدى ءار عىلىمنىڭ بۇگىنگى دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ءبىر جاعىنان قوعامعا تالانتتى ماماندار دايارلاۋدا ءتيىمدى بولسا، ەكىنشى جاعىنان قوعامعا ەرەكشە دارىندى ستۋدەنتتەردىڭ تەك ءوزىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى. جاس جەتكىنشەكتىڭ بويىنداعى تابيعات بەرگەن ەرەكشە قابىلەتتى، دارىندىلىقتى تاني ءبىلۋ، ونىڭ ودان ءارى دامۋىنا باعىت - باعدار بەرە ءبىلۋ ەرەكشە قيىن ءىس. الايدا ءار ستۋدەنتتىڭ جەكە قابىلەتىن انىقتاپ، ونى سول باعىتتا جەتەلەۋ - وقىتۋشى پارىزى. ستۋدەنتتى زامانىنا قاراي يكەمدەپ، ءوز زامانىنىڭ وزىق ونەگەسىن ونىڭ ساناسىنا سىڭىرە ءبىلۋ، ولاردى شىعارماشىلىق باعىتتا جان - جاقتى دامىتۋ - بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
دارىندىلىقتىڭ ءمان - ماعىناسى جونىندە زەرتتەۋشىلەر ورتاق ءبىر پىكىرگە كەلە قويمادى. سوندىقتان دا، ءبىز ستۋدەنتتىڭ دارىندىلىعى دەپ، ونى ءوز قۇرداستارىمەن سالىستىرعاندا بىردەي جاعدايدا ءبىلىم يگەرۋ دەڭگەيىنىڭ شوعىرلىعىمەن اسا ەرەكشە بايقالاتىن شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ بايقالۋى دەپ تۇسىنەمىز. دارىندىلىققا پەداگوگيكالىق ەنسيكلوپەديادا مىناداي انىقتاما بەرىلگەن: دارىندىلىق - بەلگىلى ءبىر ارەكەت سالاسىندا ەرەكشە جەتىستىككە جەتكىزەتىن ادام قابىلەتى دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيى. دارىندىلىق ۇعىمىمەن قاتار شىعارماشىلىق، تالانت، دانىشپاندىق ۇعىمدارى دا بار. شىعارماشىلىق - ءوزىنىڭ جاڭاشىلدىعىمەن، وزگەشەلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءونىم الۋعا مۇمكىندىك جاسايتىن، جەكە تۇلعا بويىنداعى قابىلەتتىلىكتىڭ، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتىڭ بولۋى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم سالاسىنىڭ الدىندا جۇيەلى دايىندالىپ بەرگەن ءبىلىمدى، داعدىلارى مەڭگەرەتىن شىعارماشىلىق باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن، تىڭ جاڭالىقتار الاتىن، ءبىر تۋما ويلاۋ قابىلەتىمەن ەرەكشەلەنەتىن جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ بۇل ارينە، ستۋدەنتتەردىڭ شىعارماشىلىق ارەكەتىن دامىتۋدىڭ ماڭىزى ماسەلە ەكەندىگىن دالەلدەيدى.
بار بولعانى وعان وزىنە كەرەكتى جاڭالىقتى
اشۋعا كومەك بەرۋ قاجەت»
دارىندى ستۋدەنتتەرمەن جۇمىس – كەزەك كۇتتىرمەيتىن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. دارىندى، قابىلەتتى ستۋدەنتتەردى ىزدەۋ، ولاردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋ قوعام ءۇشىن بۇگىنگى كۇنى وتە قاجەت، سەبەبى دارىندى ادام، قابىلەتتى ادام باسقالارعا قاراعاندا كوپ پايدا اكەلەدى. ءاربىر تالانتتى ادام ەڭبەككە بەيىم، ول شىعارماشىلىق تاپقىرلىقپەن جىگەرلى ەڭبەك ەتەدى. الدىمىزدا وتىرعان ءار ستۋدەنت - جەكە تۇلعا. ءار ستۋدەنتتىڭ وزىندىك جەكە ەرەكشەلىگىن، قابىلەتىن ايىرا ءبىلىپ، ونى ءارى قاراي دامىتۋ ۇزاق تا ۇزدىكسىز جۇمىستى قاجەت ەتەدى. ءار وقىتۋشى ءوز جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىن دە كورگىسى كەلەتىنى ءسوزسىز. ءبىراق سول ناتيجەگە جەتكىزۋ ءۇشىن وقىتۋشىعا دا، ستۋدەنتكە دە شىدامدىلىق پەن توزىمدىلىك كەرەك.
بارلىق وقىتۋشىلار ستۋدەنتتەرگە ءبىلىم بەرۋدە بارىنشا جوعارى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قولايلى ورتا جاساۋعا تىرىسادى. ءارتۇرلى تەوريالار مەن ستراتەگيالار ستۋدەنتتەردى وقىتۋدىڭ مازمۇنىن انىقتاۋ ءۇشىن ءتيىستى باعدارلاما شەڭبەرىندە قولدانىلادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا مەملەكەتتىك ساياسات نەگىزىندە ەڭ العاش رەت «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن تانىتۋ» سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر ەنگىزىلگەن. دارىندى ستۋدەنتتەرگە ءبىلىم بەرۋدى ءار عىلىمنىڭ بۇگىنگى دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ءبىر جاعىنان قوعامعا تالانتتى ماماندار دايارلاۋدا ءتيىمدى بولسا، ەكىنشى جاعىنان قوعامعا ەرەكشە دارىندى ستۋدەنتتەردىڭ تەك ءوزىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى. جاس جەتكىنشەكتىڭ بويىنداعى تابيعات بەرگەن ەرەكشە قابىلەتتى، دارىندىلىقتى تاني ءبىلۋ، ونىڭ ودان ءارى دامۋىنا باعىت - باعدار بەرە ءبىلۋ ەرەكشە قيىن ءىس. الايدا ءار ستۋدەنتتىڭ جەكە قابىلەتىن انىقتاپ، ونى سول باعىتتا جەتەلەۋ - وقىتۋشى پارىزى. ستۋدەنتتى زامانىنا قاراي يكەمدەپ، ءوز زامانىنىڭ وزىق ونەگەسىن ونىڭ ساناسىنا سىڭىرە ءبىلۋ، ولاردى شىعارماشىلىق باعىتتا جان - جاقتى دامىتۋ - بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
دارىندىلىقتىڭ ءمان - ماعىناسى جونىندە زەرتتەۋشىلەر ورتاق ءبىر پىكىرگە كەلە قويمادى. سوندىقتان دا، ءبىز ستۋدەنتتىڭ دارىندىلىعى دەپ، ونى ءوز قۇرداستارىمەن سالىستىرعاندا بىردەي جاعدايدا ءبىلىم يگەرۋ دەڭگەيىنىڭ شوعىرلىعىمەن اسا ەرەكشە بايقالاتىن شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ بايقالۋى دەپ تۇسىنەمىز. دارىندىلىققا پەداگوگيكالىق ەنسيكلوپەديادا مىناداي انىقتاما بەرىلگەن: دارىندىلىق - بەلگىلى ءبىر ارەكەت سالاسىندا ەرەكشە جەتىستىككە جەتكىزەتىن ادام قابىلەتى دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيى. دارىندىلىق ۇعىمىمەن قاتار شىعارماشىلىق، تالانت، دانىشپاندىق ۇعىمدارى دا بار. شىعارماشىلىق - ءوزىنىڭ جاڭاشىلدىعىمەن، وزگەشەلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءونىم الۋعا مۇمكىندىك جاسايتىن، جەكە تۇلعا بويىنداعى قابىلەتتىلىكتىڭ، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتىڭ بولۋى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم سالاسىنىڭ الدىندا جۇيەلى دايىندالىپ بەرگەن ءبىلىمدى، داعدىلارى مەڭگەرەتىن شىعارماشىلىق باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن، تىڭ جاڭالىقتار الاتىن، ءبىر تۋما ويلاۋ قابىلەتىمەن ەرەكشەلەنەتىن جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ بۇل ارينە، ستۋدەنتتەردىڭ شىعارماشىلىق ارەكەتىن دامىتۋدىڭ ماڭىزى ماسەلە ەكەندىگىن دالەلدەيدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
