سۋ - تىرشىلىك ءنارى
زەرتتەۋدىڭ ماقساتى: ادام دەنساۋلىعى ءۇشىن اۋىز سۋ ساپاسىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتا وتىرىپ، سۋدىڭ قاسيەتتەرىمەن حيميالىق، قۇرامىمەن، اعزادا اسەر ەتەتىن فاكتورلاردىڭ بولۋى نە بولماۋىن سيپاتتاۋ.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ عىلىمي بولجامى: جەر بەتىندە ادامزات بالاسى ءوزى ىشەتىن تۇنىق سۋدىڭ لايلانباۋىن، ءوزى اياسىندا تىرشىلىك ەتەتىن تابيعاتىنان تىنىستايتىن اۋاسىنىڭ جاقسارۋىن قاتاڭ قاداعالاپ وتىراتىن بولماق.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ ادىستەمەلىك نەگىزى: زەرتتەۋ جۇمىسى بارىسىندا گازەت، جۋرنال، كىتاپتار، ينتەرنەت ارقىلى ماتەريالدارىن قولدانىلدى، زەرتتەۋ جۇيەلەۋ قورىتۋ ادىستەرى قولدانىلدى..
زەرتتەۋدىڭ جاڭالىعى مەن دەربەستىگى: سۋدىڭ قۇرامىن، ساپاسىن زەرتتەي وتىرىپ، قولدانىلاتىن سۋدىڭ ەكولوگيالىق جاعىنان ءقاۋىپسىز بولۋىن كورسەتۋ.
جۇمىستىڭ ناتيجەسى مەن قورىتىندىسى: جوعارى ساپالى سۋدى پايدالانۋ قوعامنىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ كەپىلى، دەمەك ونىڭ تۇرمىس جاعدايىنىڭ جاقسارتۋىنىڭ كەپىلى ەكەنىن كورسەتەدى.
مازمۇنى
ءى. كىرىسپە............................................................................................. 3 - 4
ءىى. زەرتتەۋ ءبولىمى
2. 1 سۋدىڭ فيزيكالىق - حيميالىق جانە بيولوگيالىق قاسيەتى............. 5 - 6
2. 2 اۋىز سۋدىڭ ساپاسى........................................................................... 7 - 12
2. 3ەكولوگيالىق تازا سۋ ادام دەنساۋلىعىنىڭ كەپىلى........................ 13 - 23
ءىىى. قورىتىندى.................................................................................. 24
ءىV. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر......................................................... 25
كىرىسپە
تابيعاتتىڭ باعا جەتپەس ەڭ قىمبات قازىناسىنىڭ ءبىرى سۋ. سۋ - تىرىشىلىك كوزى، جەردىڭ ءنارى. جەردىڭ كليماتىن جاساعان سۋ. ەگەر سۋ بولماسا، ءبىزدىڭ پلانەتامىز باياعىدا – اق سۋىنىپ، جەر بەتىندەگى تىرشىلىك جويىلعان بولار ەدى. سۋسىز ەشبىر ورگانيزم ءومىر دەۋگە بولادى. سۋ جەردىڭ گەولوگيالىق تاريحىندا، عالامشاردا، كليماتتىڭ قالىپتاسۋىندا، تىرشىلىكتىڭ پايدا بولۋىندا اسا ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
سۋ – قاسيەتتى زات. سۋدىڭ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىڭ مىنا قاسيەتتەرىنەن كورۋگە بولادى.
سۋ - ەرىتكىش. باسقا سۇيىقتارمەن سالىستىرعاندا زاتتار سۋدا جاقسى ەريدى.
سۋدىڭ جىلۋ وتكىزگىشتىك قاسيەتى جوعارى بولادى. ءتىرى ورگانيزمدە ءجۇرىپ جاتقان حيميالىق رەاكسيالاردىڭ ناتيجەسىندە بولىنەتىن جىلۋدىڭ بەلگىلى ءبىر مولشەرى دەنەدەگى سۋ ارقىلى بىركەلكى تارالىپ جانە سىرتقى ورتاعا شىعارىلىپ وتىرادى؛
سۋ قايناۋ تەمپەراتۋراسى جوعارى بولعاندىقتان، جەر بەتىندەگى سۋدىڭ قايناپ كەتۋى جانە ورگانيزمدەردىڭ قالىپتى تىرشىلىك ەتۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ تىرشىلىگىندە سۋدىڭ بيولوگيالىق ماڭىزى زور.
سۋدىڭ قاسيەتىن حالقىمىز ەرتەدە بىلگەن، ويتكەنى سۋمەن جۋىنعاندا ادام دەنەسىندن مىناداي ون ءتۇرلى قاسيەت پايدا بولادى دەپ ەسەپتەگەن: اقىل ويى انىقتالادى؛ ادام بەتىنە جاس ءوڭ بەرەدى؛ سەرگەكتىك؛ دەنساۋلىق؛ كۇش؛ سۇلۋلىق؛ جاسارۋ قۇبىلىسى؛ تازالىق ادام تەرىسى جۇمسارىپ، ارلەنەدى؛ سۇلۋ ايەلدەر كوڭىل اۋدارادى. وسىدان بارىپ «سۋداي سۇلۋعا جولىق» دەگەن قاناتتى العىس ءسوز شىققان.
سۋ ادام دەنساۋلىعىنىڭ كەپىلى ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. قوعامدىق ءوندىرىستىڭ جەدەل دامۋى، قالالاردىڭ ۋربانيزاسياسى، حالىق سانىنىڭ تەز ءوسۋى، قوعامنىڭ تۇرمىس جاعدايىنىڭ جاقسارۋى، حالىقتىڭ مادەني دەڭگەيىنىڭ ءوسۋى وسىنىڭ ءبارى سۋدىڭ قاجەتتىلىگىن وسىرەدى جانە قولدانىلاتىن سۋ ەكولوگيالىق جاعىنان ءقاۋىپسىز بولۋى كەرەك.
ىشەتىن سۋ بارلىق سانيتارلىق تازالىق ساقتاۋ تالابىنا ساي بولعان جاعدايدا عانا ءوزىنىڭ فيزيولوگيالىق قىزمەتىن ورىنداي الادى. تازالىعى جونىنەن سۋ ءمولدىر، ءيىسى ءدامى جوق بولىپ، ەڭ باستاسى، قۇرامىندا اعزا ءۇشىن زياندى حيميالىق زاتتار جانە اۋرۋ تۋعىزاتىن ميكروبتار بولماۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار، ادام ءۇشىن سۋداعى ەرىگەن حيميالىق زاتتاردىڭ قۇرامى مەن مولشەرىنىڭ دە ءمانى زور. ىشەتىن سۋدىڭ قۇرامىندا حلوردىڭ، تەمىردىڭ، كۇكىرتتىڭ مارگانەستىڭ، مىستىڭ، مىرىشتىڭ جانە باسقا دا حيميالىق زاتتاردىڭ قوسپالارى بار.
حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ مولشەرىنە قاراي كەيبىر سۋ كوزدەرىنىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى دە بار. سۋلار ەمدەۋ ورىندارىندا ەكى ءتۇرلى جولمەن – اۋىز سۋى رەتىندە جانە شومىلاتىن سۋ رەتىندە پايدالانادى.
تابيعاتتا سۋدىڭ ورنىن اۋىستىراتىن زات جوق. سۋ دەگەنىمىز – ءومىر.
سۋ – جەر بەتىندەگى تىرشىلىك كوزى. سۋ – ءبىر تۇتاس جانە بولىنبەيتىن زات.
سۋ - سۋتەك پەن وتتەكتەن تۇرادى. ءتىرى جانە ءولى تابيعاتتا جۇرەتىن ءتۇرلى پروسەستەر مەن قۇبىلىستاردىڭ ادام تىرشىلىگىنە جۇمسالاتىن زاتتاردىڭ ىشىندە سۋدىڭ ماڭىزى زور. مۇزداردى، باتپاقتاردى قوسىپ ەسەپتەگەندە، جەر بەتىنىڭ 77، 5% - ىن سۋ الىپ جاتىر. سۋ قورلارىنا – مۇحيتتار، تەڭىز، وزەن، كول، جەر استى سۋلارى، مۇزدىقتار، اتموسفەراداعى ىلعال كىرەدى. سۋ ادامدار مەن جانۋارلاردىڭ ورگانيزمىنە ەنىپ، وندا بولاتىن زات جانە ەنەرگيا اينالىمىنا تىكەلەي قاتىسادى. كوپتەگەن پروسەستەر تەك سۋلى ورتادا عانا جۇرە الادى. بەلوك سۋدا پايدا بولعان جانە وسى ورتادا دامي الادى، ال بەلوك ءتىرى كلەتكانىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. جەر بەتىندەگى بيولوگيالىق ونىمدەردىڭ 43% - ىن، ال وتتەگىنىڭ 50% - دان كوبىن مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر بەرەدى. سۋ قورى – حالىق بايلىعى، وكىنىشكە وراي جەر بەتىندەگى تۇششى سۋدىڭ قورى وتە از. وزەندەر مەن كولدەردەگى تۇششى سۋلاردىڭ قورى، گيدروسفەرا رەسۋرسىنىڭ ءبىر پايىزىنا دا جەتپەيدى ەكەن. قۇرلىق بەتىنىڭ ءار ءتۇرلى جەرلەرىندەگى تۇششى سۋلاردىڭ قورلارى ءار ءتۇرلى. قازاقستاندا 1987 جىلى حالىق شارۋاشىلىعىنا جۇمسالعان سۋدىڭ جالپى مولشەرى 38 كم3 - گە جەتتى. پلانەتامىزداعى ادامزاتتىڭ تۇششى سۋدى پايدالانۋى جىل سايىن ءوسىپ كەلەدى. ال، مۇحيتتاردىڭ، تەڭىزدەردىڭ تۇزدى سۋلارى شارۋاشىلىقتا ماردىمسىز بولسا دا قولدانىلىپ ءجۇر. ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدا سۋ تۇششىتقىش ستانسياسى اقتاۋ قالاسىندا عانا بار. ەگەر ەرتە كەزدە، ءبىر ادام باسىنا شاققاندا، تاۋلىگىنە 12 - 18 ليتر سۋ پايدالانسا، XX عاسىردا مادەنيەتى دامىعان ەلدەردە ونىڭ شاماسى ورتا ەسەپپەن 200 - 400 ليترگە جەتىپ وتىر. سۋ رەسۋرستارىنىڭ “مۇحيت - اتموسفەرا - جەر - مۇحيت” سيستەماسىنداعى اينالىم پروسەستەرىندە تاماشا ءبىر قاسيەتى - وزدىگىنەن قايتا قالپىنا كەلۋ قابىلەتى. سوندىقتان تابيعاتتى قورعاۋدىڭ اسا ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى تابيعي سۋلاردىڭ وسى قاسيەتىن ساقتاپ قالۋعا بارىنشا مۇمكىندىك جاساۋ.
سۋدىڭ وزدىگىنەن تازارۋ پروسەسىنە اسەر ەتەتىن فيزيكالىق فاكتورلاردىڭ ىشىندە لاستاۋشى زاتتاردىڭ سۇيىلۋى، ەرۋى جانە ارالاسۋى نەگىزگى ءرول اتقارادى. قازىرگى كەزدە ادامزات قوعامىندا 1 جىلدا تۇششى سۋدىڭ 3000 كم3 شاماسىندايى جۇمسالادى. سۋدى ەڭ كوپ پايدالاناتىن اۋىل شارۋاشىلىعى. اۋىل شارۋاشىلىعىندا پايدالانىلعان سۋدىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى قايتارىلمايدى. مىسالى، 1 توننا بيداي ءوسىرۋ ءۇشىن بارلىق ۆەگەتاسيالىق كەزەڭدە 7000 توننا، ماقتاعا 10000 توننا سۋ جۇمسالادى.
اۋىل شارۋاشىلىعىندا قولدانىلاتىن ۋلى حيميكاتتار توپىراقتان شايىلىپ، سۋعا تۇسەدى. مال شارۋاشىلىعىندا تۇزىلگەن ءولى ورگانيكالىق زاتتار (كوڭ، ءشىرىندى، موچيەۆينا) توپىراقتان سۋعا ءتۇسىپ، سۋ جۇيەلەرىنە ەداۋىر اسەر ەتەدى. ورگانيكالىق زاتتارى كوپ مۇنداي سۋلاردا كوك - جاسىل، قوڭىر بالدىرلار جانە جوعارى ساتىداعى وسىمدىكتەر تەز كوبەيىپ، ولەدى، ناتيجەسىندە سۋداعى ورگانيكالىق زاتتاردىڭ ماسساسى ارتادى، سوندىقتان سۋدا وتتەكتىڭ جەتىسپەۋشىلىگى تۋىندايدى. سونىڭ ناتيجەسىندە سۋ تىرشىلىككە جارامسىز بولىپ، وندا اناەروبتى پروسەستەر باسىم بولا باستايدى.
اۋىز سۋ مىندەتتى تۇردە تازا بولۋ كەرەك جانە قۇرامىندا حلور مەن ونىڭ تابيعي قوسپالارى، اۋىر مەتالدى تۇزدار، نيتراتتار، نيتريتتەر، پەستيسيدتەر، باكتەريالار، ۆيرۋستار جانە باسقالارى بولماۋى قاجەت.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ عىلىمي بولجامى: جەر بەتىندە ادامزات بالاسى ءوزى ىشەتىن تۇنىق سۋدىڭ لايلانباۋىن، ءوزى اياسىندا تىرشىلىك ەتەتىن تابيعاتىنان تىنىستايتىن اۋاسىنىڭ جاقسارۋىن قاتاڭ قاداعالاپ وتىراتىن بولماق.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ ادىستەمەلىك نەگىزى: زەرتتەۋ جۇمىسى بارىسىندا گازەت، جۋرنال، كىتاپتار، ينتەرنەت ارقىلى ماتەريالدارىن قولدانىلدى، زەرتتەۋ جۇيەلەۋ قورىتۋ ادىستەرى قولدانىلدى..
زەرتتەۋدىڭ جاڭالىعى مەن دەربەستىگى: سۋدىڭ قۇرامىن، ساپاسىن زەرتتەي وتىرىپ، قولدانىلاتىن سۋدىڭ ەكولوگيالىق جاعىنان ءقاۋىپسىز بولۋىن كورسەتۋ.
جۇمىستىڭ ناتيجەسى مەن قورىتىندىسى: جوعارى ساپالى سۋدى پايدالانۋ قوعامنىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ كەپىلى، دەمەك ونىڭ تۇرمىس جاعدايىنىڭ جاقسارتۋىنىڭ كەپىلى ەكەنىن كورسەتەدى.
مازمۇنى
ءى. كىرىسپە............................................................................................. 3 - 4
ءىى. زەرتتەۋ ءبولىمى
2. 1 سۋدىڭ فيزيكالىق - حيميالىق جانە بيولوگيالىق قاسيەتى............. 5 - 6
2. 2 اۋىز سۋدىڭ ساپاسى........................................................................... 7 - 12
2. 3ەكولوگيالىق تازا سۋ ادام دەنساۋلىعىنىڭ كەپىلى........................ 13 - 23
ءىىى. قورىتىندى.................................................................................. 24
ءىV. پايدالانىلعان ادەبيەتتەر......................................................... 25
كىرىسپە
تابيعاتتىڭ باعا جەتپەس ەڭ قىمبات قازىناسىنىڭ ءبىرى سۋ. سۋ - تىرىشىلىك كوزى، جەردىڭ ءنارى. جەردىڭ كليماتىن جاساعان سۋ. ەگەر سۋ بولماسا، ءبىزدىڭ پلانەتامىز باياعىدا – اق سۋىنىپ، جەر بەتىندەگى تىرشىلىك جويىلعان بولار ەدى. سۋسىز ەشبىر ورگانيزم ءومىر دەۋگە بولادى. سۋ جەردىڭ گەولوگيالىق تاريحىندا، عالامشاردا، كليماتتىڭ قالىپتاسۋىندا، تىرشىلىكتىڭ پايدا بولۋىندا اسا ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
سۋ – قاسيەتتى زات. سۋدىڭ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىڭ مىنا قاسيەتتەرىنەن كورۋگە بولادى.
سۋ - ەرىتكىش. باسقا سۇيىقتارمەن سالىستىرعاندا زاتتار سۋدا جاقسى ەريدى.
سۋدىڭ جىلۋ وتكىزگىشتىك قاسيەتى جوعارى بولادى. ءتىرى ورگانيزمدە ءجۇرىپ جاتقان حيميالىق رەاكسيالاردىڭ ناتيجەسىندە بولىنەتىن جىلۋدىڭ بەلگىلى ءبىر مولشەرى دەنەدەگى سۋ ارقىلى بىركەلكى تارالىپ جانە سىرتقى ورتاعا شىعارىلىپ وتىرادى؛
سۋ قايناۋ تەمپەراتۋراسى جوعارى بولعاندىقتان، جەر بەتىندەگى سۋدىڭ قايناپ كەتۋى جانە ورگانيزمدەردىڭ قالىپتى تىرشىلىك ەتۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ تىرشىلىگىندە سۋدىڭ بيولوگيالىق ماڭىزى زور.
سۋدىڭ قاسيەتىن حالقىمىز ەرتەدە بىلگەن، ويتكەنى سۋمەن جۋىنعاندا ادام دەنەسىندن مىناداي ون ءتۇرلى قاسيەت پايدا بولادى دەپ ەسەپتەگەن: اقىل ويى انىقتالادى؛ ادام بەتىنە جاس ءوڭ بەرەدى؛ سەرگەكتىك؛ دەنساۋلىق؛ كۇش؛ سۇلۋلىق؛ جاسارۋ قۇبىلىسى؛ تازالىق ادام تەرىسى جۇمسارىپ، ارلەنەدى؛ سۇلۋ ايەلدەر كوڭىل اۋدارادى. وسىدان بارىپ «سۋداي سۇلۋعا جولىق» دەگەن قاناتتى العىس ءسوز شىققان.
سۋ ادام دەنساۋلىعىنىڭ كەپىلى ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. قوعامدىق ءوندىرىستىڭ جەدەل دامۋى، قالالاردىڭ ۋربانيزاسياسى، حالىق سانىنىڭ تەز ءوسۋى، قوعامنىڭ تۇرمىس جاعدايىنىڭ جاقسارۋى، حالىقتىڭ مادەني دەڭگەيىنىڭ ءوسۋى وسىنىڭ ءبارى سۋدىڭ قاجەتتىلىگىن وسىرەدى جانە قولدانىلاتىن سۋ ەكولوگيالىق جاعىنان ءقاۋىپسىز بولۋى كەرەك.
ىشەتىن سۋ بارلىق سانيتارلىق تازالىق ساقتاۋ تالابىنا ساي بولعان جاعدايدا عانا ءوزىنىڭ فيزيولوگيالىق قىزمەتىن ورىنداي الادى. تازالىعى جونىنەن سۋ ءمولدىر، ءيىسى ءدامى جوق بولىپ، ەڭ باستاسى، قۇرامىندا اعزا ءۇشىن زياندى حيميالىق زاتتار جانە اۋرۋ تۋعىزاتىن ميكروبتار بولماۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار، ادام ءۇشىن سۋداعى ەرىگەن حيميالىق زاتتاردىڭ قۇرامى مەن مولشەرىنىڭ دە ءمانى زور. ىشەتىن سۋدىڭ قۇرامىندا حلوردىڭ، تەمىردىڭ، كۇكىرتتىڭ مارگانەستىڭ، مىستىڭ، مىرىشتىڭ جانە باسقا دا حيميالىق زاتتاردىڭ قوسپالارى بار.
حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ مولشەرىنە قاراي كەيبىر سۋ كوزدەرىنىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى دە بار. سۋلار ەمدەۋ ورىندارىندا ەكى ءتۇرلى جولمەن – اۋىز سۋى رەتىندە جانە شومىلاتىن سۋ رەتىندە پايدالانادى.
تابيعاتتا سۋدىڭ ورنىن اۋىستىراتىن زات جوق. سۋ دەگەنىمىز – ءومىر.
سۋ – جەر بەتىندەگى تىرشىلىك كوزى. سۋ – ءبىر تۇتاس جانە بولىنبەيتىن زات.
سۋ - سۋتەك پەن وتتەكتەن تۇرادى. ءتىرى جانە ءولى تابيعاتتا جۇرەتىن ءتۇرلى پروسەستەر مەن قۇبىلىستاردىڭ ادام تىرشىلىگىنە جۇمسالاتىن زاتتاردىڭ ىشىندە سۋدىڭ ماڭىزى زور. مۇزداردى، باتپاقتاردى قوسىپ ەسەپتەگەندە، جەر بەتىنىڭ 77، 5% - ىن سۋ الىپ جاتىر. سۋ قورلارىنا – مۇحيتتار، تەڭىز، وزەن، كول، جەر استى سۋلارى، مۇزدىقتار، اتموسفەراداعى ىلعال كىرەدى. سۋ ادامدار مەن جانۋارلاردىڭ ورگانيزمىنە ەنىپ، وندا بولاتىن زات جانە ەنەرگيا اينالىمىنا تىكەلەي قاتىسادى. كوپتەگەن پروسەستەر تەك سۋلى ورتادا عانا جۇرە الادى. بەلوك سۋدا پايدا بولعان جانە وسى ورتادا دامي الادى، ال بەلوك ءتىرى كلەتكانىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. جەر بەتىندەگى بيولوگيالىق ونىمدەردىڭ 43% - ىن، ال وتتەگىنىڭ 50% - دان كوبىن مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر بەرەدى. سۋ قورى – حالىق بايلىعى، وكىنىشكە وراي جەر بەتىندەگى تۇششى سۋدىڭ قورى وتە از. وزەندەر مەن كولدەردەگى تۇششى سۋلاردىڭ قورى، گيدروسفەرا رەسۋرسىنىڭ ءبىر پايىزىنا دا جەتپەيدى ەكەن. قۇرلىق بەتىنىڭ ءار ءتۇرلى جەرلەرىندەگى تۇششى سۋلاردىڭ قورلارى ءار ءتۇرلى. قازاقستاندا 1987 جىلى حالىق شارۋاشىلىعىنا جۇمسالعان سۋدىڭ جالپى مولشەرى 38 كم3 - گە جەتتى. پلانەتامىزداعى ادامزاتتىڭ تۇششى سۋدى پايدالانۋى جىل سايىن ءوسىپ كەلەدى. ال، مۇحيتتاردىڭ، تەڭىزدەردىڭ تۇزدى سۋلارى شارۋاشىلىقتا ماردىمسىز بولسا دا قولدانىلىپ ءجۇر. ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدا سۋ تۇششىتقىش ستانسياسى اقتاۋ قالاسىندا عانا بار. ەگەر ەرتە كەزدە، ءبىر ادام باسىنا شاققاندا، تاۋلىگىنە 12 - 18 ليتر سۋ پايدالانسا، XX عاسىردا مادەنيەتى دامىعان ەلدەردە ونىڭ شاماسى ورتا ەسەپپەن 200 - 400 ليترگە جەتىپ وتىر. سۋ رەسۋرستارىنىڭ “مۇحيت - اتموسفەرا - جەر - مۇحيت” سيستەماسىنداعى اينالىم پروسەستەرىندە تاماشا ءبىر قاسيەتى - وزدىگىنەن قايتا قالپىنا كەلۋ قابىلەتى. سوندىقتان تابيعاتتى قورعاۋدىڭ اسا ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى تابيعي سۋلاردىڭ وسى قاسيەتىن ساقتاپ قالۋعا بارىنشا مۇمكىندىك جاساۋ.
سۋدىڭ وزدىگىنەن تازارۋ پروسەسىنە اسەر ەتەتىن فيزيكالىق فاكتورلاردىڭ ىشىندە لاستاۋشى زاتتاردىڭ سۇيىلۋى، ەرۋى جانە ارالاسۋى نەگىزگى ءرول اتقارادى. قازىرگى كەزدە ادامزات قوعامىندا 1 جىلدا تۇششى سۋدىڭ 3000 كم3 شاماسىندايى جۇمسالادى. سۋدى ەڭ كوپ پايدالاناتىن اۋىل شارۋاشىلىعى. اۋىل شارۋاشىلىعىندا پايدالانىلعان سۋدىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى قايتارىلمايدى. مىسالى، 1 توننا بيداي ءوسىرۋ ءۇشىن بارلىق ۆەگەتاسيالىق كەزەڭدە 7000 توننا، ماقتاعا 10000 توننا سۋ جۇمسالادى.
اۋىل شارۋاشىلىعىندا قولدانىلاتىن ۋلى حيميكاتتار توپىراقتان شايىلىپ، سۋعا تۇسەدى. مال شارۋاشىلىعىندا تۇزىلگەن ءولى ورگانيكالىق زاتتار (كوڭ، ءشىرىندى، موچيەۆينا) توپىراقتان سۋعا ءتۇسىپ، سۋ جۇيەلەرىنە ەداۋىر اسەر ەتەدى. ورگانيكالىق زاتتارى كوپ مۇنداي سۋلاردا كوك - جاسىل، قوڭىر بالدىرلار جانە جوعارى ساتىداعى وسىمدىكتەر تەز كوبەيىپ، ولەدى، ناتيجەسىندە سۋداعى ورگانيكالىق زاتتاردىڭ ماسساسى ارتادى، سوندىقتان سۋدا وتتەكتىڭ جەتىسپەۋشىلىگى تۋىندايدى. سونىڭ ناتيجەسىندە سۋ تىرشىلىككە جارامسىز بولىپ، وندا اناەروبتى پروسەستەر باسىم بولا باستايدى.
اۋىز سۋ مىندەتتى تۇردە تازا بولۋ كەرەك جانە قۇرامىندا حلور مەن ونىڭ تابيعي قوسپالارى، اۋىر مەتالدى تۇزدار، نيتراتتار، نيتريتتەر، پەستيسيدتەر، باكتەريالار، ۆيرۋستار جانە باسقالارى بولماۋى قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سالالاس قۇرمالاس سويلەمنىڭ تۇرلەرى. ىڭعايلاس سالالاس
