سۋدى پايدالانۋ جانە قورعاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۋدى پايدالانۋ جانە قورعاۋ
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «گيدروسفەرا» تاراۋى بويىنشا العان بىلىمدەرىن ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى سۋ نىساندارىن قورعاي بىلۋگە، ونى ءتيىمدى پايدالانۋعا ۇيرەتۋ، سۋدى لاستاماۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: ءارتۇرلى ويىنداردى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دۇنيە ءجۇزىنىڭ فيزيكالىق كارتاسى، گلوبۋس، ينتەراكتيۆتى تاقتا ت. ب.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى.
ساباق ءادىسى: بايانداما، ۆيكتورينا، تەست جۇمىسى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قورىتىندى سايىس ساباق.
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارعا سايىس ساباق وتكىزىلەتىنىن ەسكەرتىپ، ەكى توپقا ءبولۋ.
1 – توپ «وزەن» 2 - توپ «بۇلاق» 1 - كەزەڭ. ءار توپ ءوزىن تانىستىرادى.. توپ جەتەكشىلەرى ءوز اتتارىنا سايكەس دايىنداپ كەلگەن تانىستىرۋلارىن وقيدى. ءار توپقا ەكى مينۋتتان ۋاقىت بەرىلەدى.
«وزەن» توبى: ءبىزدىڭ توپ - «وزەن» وزەن – تابيعاتتىڭ جانى ەمەس پە؟ وزەن – تابيعاتتىڭ قانى ەمەس پە؟ وزەن جوق جەردە تىرىشىلىك جوق.
«بۇلاق» توبى: ءبىز – بۇلاقپىز، جانىپ تۇرعان شىراقپىز، ەڭ تازا سۇزىلگەن بۇلاقتايمىز، اينالاعا ساۋلە شاشقان شىراقتايمىز.
2 - كەزەڭ. ۆيكتورينالىق سۇراقتار.
1. گيدروسفەرا دەگەنىمىز نە؟ (جەردىڭ سۋ قابىعى)
2. تابيعاتتاعى سۋ قانداي كۇيدە بولادى؟ ( گاز، قاتتى، سۇيىق)
3. تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى قالاي جۇرەدى؟ ( جەردەگى سۋ بۋلانىپ بۇلتقا اينالادى، كەيىن جەرگە جاڭبىر بولىپ جاۋادى)
4. مۇحيت دەگەنىمىز نە؟ (جەر بەتىنىڭ ۇلكەن كولەمدى سۋ قاپتاپ جاتقان بولىگى)
5. ەڭ تەرەڭ جانە ەڭ ۇلكەن مۇحيت. (تىنىق)
6. دۇنيەجۇزىلىك مۇحيت بولىكتەرىن اتا. (تىنىق مۇحيتى، اتلانت مۇحيتى، ءۇندى مۇحيتى، سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت)
7. دۇنيەجۇزىلىك مۇحيت بولىكتەرى ءبىر - بىرىمەن قالاي جالعاسقان؟ (بۇعازدار ارقىلى )
8. ەڭ تەرەڭ شۇڭعىما. (ماريان)
9. بۇعاز دەگەنىمىز نە؟ (ەكى مۇحيتتى نەمەسە كولدلەردى جالعاستىرىپ تۇرعان ەنسىز وتكەل)
10. شىعاناق دەگەنىمىز نە؟ (سۋدىڭ قۇرىلىققا ەنىپ تۇرعان بولىگى)
11. تەڭىز دەگەنىمىز نە؟ (مۇحيتپەن جالعاسىپ جاتقان كول)
12. كول قالاي پايدا بولادى؟ (تابيعي ويىستاردىڭ سۋعا تولۋىنان پايدا بوشلادى)
13. وزەن دەگەنىمىز نە؟ (بەلگىلى ءبىر باعىتتا توقتاۋسىز اعىپ جاتقان سۋ)
14. ارال تەڭىزىنە قانداي وزەندەر قۇيادى؟ ( سىرداريا، امۋداريا)
15. قانداي سۋدى لاستانعان سۋ دەيمىز؟ (ونەركاسىپتە كوپ قولدانىلاتىن سۋلار)
16. تۇششى سۋلارعا قانداي سۋلار جاتادى؟ (كول، وزەن، مۇزدىق، جەراستى سۋلارى)
17. تۇزدى سۋلارعا قانداي سۋلار جاتادى؟ تەڭىز، مۇحيت، اعىنسىز كول سۋلارى)
18. بالقاش كولىنىڭ سۋى تۇزدى ما، تۇششى ما؟ (باتىسى اشى، شىعىسى تۇششى)
19. ءوزىڭ تۇراتىن جەرگە ەڭ جاقىن ورنالاسقان كول. (كاسپيي)
20. ولكەڭدە قانداي وزەندەر بار؟ (جايىق)
3 - كەزەڭ. ماقال – ماتەلدەر جارىسى. بۇل كەزەڭدە وقۋشىلار سۋعا بايلانىستى قازاق حالقىنىڭ سۋدى باعالاۋعا، قورعاۋعا، قادىرلەۋگە تاربيەلەيتىن ماقال - ماتەلدەرىن ايتىپ جارىسادى.
1. بۇلاق كورسەڭ كوزىن اش.
2. سۋ جۇرگەن جەر بەرەكە، - ەل جۇرگەن جەر – مەرەكە.
3. سۋ - ىرىستىڭ كوزى، ەڭبەك - كىرىستىڭ كوزى.
4. داريا باسى – بۇلاق.
5. ساسىق سۋ دا ءبىر، ساراڭ دا ءبىر.
6. سۋمەن ويناما باتارسىڭ، وتپەن ويناما كۇيەرسىڭ.
7. وت پەن سۋ – ءتىلسىز جاۋ.
8. سۋ ىشەتىن قۇدىعىڭا تۇكىرمە.
9. سۇۋدىڭ دا سۇراۋى بار.
10. سۋلى جەر – نۋلى جەر.
11. سۋدىڭ جولىن قۇم بوگەر.
12. بۇلاق كورسەڭ، كوزىن اش.
13. سۋ اتاسى - بۇلاق، ءسوز اتاسى - قۇلاق، جول اتاسى - تياق.
14. سۋ التىننان دا قىمبات.
15. سۋ بەرگەننىڭ ساۋابى بار، سۋ توككەننىڭ جاۋابى بار.
16. سۋ ىشەتىن قۇدىعىڭا تۇكىرمە.
17. سۋلى جەر قۇراقسىز بولماس، تاۋلى جەر بۇلاقسىز بولماس.
«ويلان، تاپ» ويىنى.
1. تابيعي ويىسقا تولعان سۋ. (كول)
2. پاميردەگى كول (سارەز)
3. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن كول (كاسپيي)
4. التايداعى كول (زايسان)
5. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن وزەن (ءنىل)
6. تورعاي ولكەسىنىڭ وزەنى (توبىل)
7. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن مۇحيت (تىنىق)
8. تىنىق مۇحيتتاعى ەڭ ۇلكەن شوڭعىما (ماريان)
9. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ كىشى مۇحيت (سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتى)
10. جەر بەتىندەگى ىلعال كوزى (مۇحيت)
4 - كەزەڭ.
تەست سۇراقتارى:
1. جەردىڭ سۋ قابىعى قالاي اتالادى؟ ا). اتموسفەرا ءا). ليتوسفەرا ب). گيدروسفەرا
2. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ تەرەڭ شۇڭعىما؟ ا) پۋەرتو - ريكو ءا) كەرمادەن ب) ماريانا
3. جەر شارىنداعى ەڭ ۇلكەن جانە ەڭ تەرەڭ مۇحيت ا) ءۇندى ب) اتلانت ب) تىنىق
4. دۇنيەجۇزىلىك مۇحيت قانشا بولىككە بولىنەدى؟ ا) ەكى ءا) ءۇش ب) ءتورت
5. تابيعاتتاعى تۇشى سۋ كوزدەرى ا) وزەن، كول، بۇلاق، جەر استى سۋلارى، مۇزدىقتار، جاڭبىر سۋى ءا) مۇحيت، تەڭىز، مۇزدىقتار ب) شىعاناق، تۇبەك، سارقىراما
6. بەرينگ بۇعازى قانداي مۇحيتتاردى قوسىپ جاتىر؟ ا) اتلانت جانە ءۇندى ءا) تىنىق جانە اتلانت ب) سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتى جانە تىنىق
7. تۇزدى سۋعا قانداي سۋلار جاتادى؟ ا) وزەندەر مەن كولدەر ءا) مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر ب) بوگەندەر مەن كولدەر
8. تابيعاتتاعى سۋ قانداي كۇيدە كەزدەسەدى؟ ا) قاتتى، تۇزدى، جىلى ءا) تۇششى، جۇمساق، گازدى ب) قاتتى، سۇيىق، گاز تارىزدەس
9. لاستانعان سۋ دەپ قانداي سۋدى اتايدى؟ ا) پايدالانعان شايىندى سۋدى ءا) تۇزدى سۋدى ب) تۇششى سۋدى
10. ارال تەڭىزىنە قۇياتىن وزەندەر ا) ەسىل مەن ەرتىس ءا) سىرداريا مەن ءامۋداريا ب) ىلە مەن نۇرا
11. ماريانا شۇڭعىماسىنىڭ تەرەڭدىگى ا) 11022 ءا) 10047 ب) 10882
12. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ لاس تەڭىز ا) كاسپيي ءا) جەرورتا ب) سارگاسس
5 - كەزەڭ. ءتاسىل كەستەسى. ادام تابيعاتتىڭ دوسى ما؟ ءار توپ تاقتاداعى كەستەگە ءوز ويىن جازادى.
ءيا جوق
1. اعاش ەگەدى. 1. اعاشتاردى كەسەدى.
2. گۇل وتىرعىزادى. 2. قوقىس توگەدى.
3. باتپاقتى قۇرعاتادى. 3. توپىراقتى ۇساتادى.
4. بۇلاق كوزىن اشادى. 4. سۋدى لاستايدى.
5. قورىقتار ۇيىمداستىرادى. 5. اۋانى لاستايدى.
«ادام – تابيعاتتىڭ دوسى» دەگەن پىكىردى ۇستانعاندار ءبىر توپ، قارسىلار ءبىر توپتا تالقىلايدى. جارىس بىتكەن سوڭ، ەڭ ۇزدىك توپ مۇشەلەرى جەڭىسكە جەتەدى. بارلىق توپتى ۇپاي ارقىلى باعالايدى.
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «گيدروسفەرا» تاراۋى بويىنشا العان بىلىمدەرىن ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى سۋ نىساندارىن قورعاي بىلۋگە، ونى ءتيىمدى پايدالانۋعا ۇيرەتۋ، سۋدى لاستاماۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: ءارتۇرلى ويىنداردى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دۇنيە ءجۇزىنىڭ فيزيكالىق كارتاسى، گلوبۋس، ينتەراكتيۆتى تاقتا ت. ب.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى.
ساباق ءادىسى: بايانداما، ۆيكتورينا، تەست جۇمىسى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قورىتىندى سايىس ساباق.
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارعا سايىس ساباق وتكىزىلەتىنىن ەسكەرتىپ، ەكى توپقا ءبولۋ.
1 – توپ «وزەن» 2 - توپ «بۇلاق» 1 - كەزەڭ. ءار توپ ءوزىن تانىستىرادى.. توپ جەتەكشىلەرى ءوز اتتارىنا سايكەس دايىنداپ كەلگەن تانىستىرۋلارىن وقيدى. ءار توپقا ەكى مينۋتتان ۋاقىت بەرىلەدى.
«وزەن» توبى: ءبىزدىڭ توپ - «وزەن» وزەن – تابيعاتتىڭ جانى ەمەس پە؟ وزەن – تابيعاتتىڭ قانى ەمەس پە؟ وزەن جوق جەردە تىرىشىلىك جوق.
«بۇلاق» توبى: ءبىز – بۇلاقپىز، جانىپ تۇرعان شىراقپىز، ەڭ تازا سۇزىلگەن بۇلاقتايمىز، اينالاعا ساۋلە شاشقان شىراقتايمىز.
2 - كەزەڭ. ۆيكتورينالىق سۇراقتار.
1. گيدروسفەرا دەگەنىمىز نە؟ (جەردىڭ سۋ قابىعى)
2. تابيعاتتاعى سۋ قانداي كۇيدە بولادى؟ ( گاز، قاتتى، سۇيىق)
3. تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى قالاي جۇرەدى؟ ( جەردەگى سۋ بۋلانىپ بۇلتقا اينالادى، كەيىن جەرگە جاڭبىر بولىپ جاۋادى)
4. مۇحيت دەگەنىمىز نە؟ (جەر بەتىنىڭ ۇلكەن كولەمدى سۋ قاپتاپ جاتقان بولىگى)
5. ەڭ تەرەڭ جانە ەڭ ۇلكەن مۇحيت. (تىنىق)
6. دۇنيەجۇزىلىك مۇحيت بولىكتەرىن اتا. (تىنىق مۇحيتى، اتلانت مۇحيتى، ءۇندى مۇحيتى، سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت)
7. دۇنيەجۇزىلىك مۇحيت بولىكتەرى ءبىر - بىرىمەن قالاي جالعاسقان؟ (بۇعازدار ارقىلى )
8. ەڭ تەرەڭ شۇڭعىما. (ماريان)
9. بۇعاز دەگەنىمىز نە؟ (ەكى مۇحيتتى نەمەسە كولدلەردى جالعاستىرىپ تۇرعان ەنسىز وتكەل)
10. شىعاناق دەگەنىمىز نە؟ (سۋدىڭ قۇرىلىققا ەنىپ تۇرعان بولىگى)
11. تەڭىز دەگەنىمىز نە؟ (مۇحيتپەن جالعاسىپ جاتقان كول)
12. كول قالاي پايدا بولادى؟ (تابيعي ويىستاردىڭ سۋعا تولۋىنان پايدا بوشلادى)
13. وزەن دەگەنىمىز نە؟ (بەلگىلى ءبىر باعىتتا توقتاۋسىز اعىپ جاتقان سۋ)
14. ارال تەڭىزىنە قانداي وزەندەر قۇيادى؟ ( سىرداريا، امۋداريا)
15. قانداي سۋدى لاستانعان سۋ دەيمىز؟ (ونەركاسىپتە كوپ قولدانىلاتىن سۋلار)
16. تۇششى سۋلارعا قانداي سۋلار جاتادى؟ (كول، وزەن، مۇزدىق، جەراستى سۋلارى)
17. تۇزدى سۋلارعا قانداي سۋلار جاتادى؟ تەڭىز، مۇحيت، اعىنسىز كول سۋلارى)
18. بالقاش كولىنىڭ سۋى تۇزدى ما، تۇششى ما؟ (باتىسى اشى، شىعىسى تۇششى)
19. ءوزىڭ تۇراتىن جەرگە ەڭ جاقىن ورنالاسقان كول. (كاسپيي)
20. ولكەڭدە قانداي وزەندەر بار؟ (جايىق)
3 - كەزەڭ. ماقال – ماتەلدەر جارىسى. بۇل كەزەڭدە وقۋشىلار سۋعا بايلانىستى قازاق حالقىنىڭ سۋدى باعالاۋعا، قورعاۋعا، قادىرلەۋگە تاربيەلەيتىن ماقال - ماتەلدەرىن ايتىپ جارىسادى.
1. بۇلاق كورسەڭ كوزىن اش.
2. سۋ جۇرگەن جەر بەرەكە، - ەل جۇرگەن جەر – مەرەكە.
3. سۋ - ىرىستىڭ كوزى، ەڭبەك - كىرىستىڭ كوزى.
4. داريا باسى – بۇلاق.
5. ساسىق سۋ دا ءبىر، ساراڭ دا ءبىر.
6. سۋمەن ويناما باتارسىڭ، وتپەن ويناما كۇيەرسىڭ.
7. وت پەن سۋ – ءتىلسىز جاۋ.
8. سۋ ىشەتىن قۇدىعىڭا تۇكىرمە.
9. سۇۋدىڭ دا سۇراۋى بار.
10. سۋلى جەر – نۋلى جەر.
11. سۋدىڭ جولىن قۇم بوگەر.
12. بۇلاق كورسەڭ، كوزىن اش.
13. سۋ اتاسى - بۇلاق، ءسوز اتاسى - قۇلاق، جول اتاسى - تياق.
14. سۋ التىننان دا قىمبات.
15. سۋ بەرگەننىڭ ساۋابى بار، سۋ توككەننىڭ جاۋابى بار.
16. سۋ ىشەتىن قۇدىعىڭا تۇكىرمە.
17. سۋلى جەر قۇراقسىز بولماس، تاۋلى جەر بۇلاقسىز بولماس.
«ويلان، تاپ» ويىنى.
1. تابيعي ويىسقا تولعان سۋ. (كول)
2. پاميردەگى كول (سارەز)
3. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن كول (كاسپيي)
4. التايداعى كول (زايسان)
5. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن وزەن (ءنىل)
6. تورعاي ولكەسىنىڭ وزەنى (توبىل)
7. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن مۇحيت (تىنىق)
8. تىنىق مۇحيتتاعى ەڭ ۇلكەن شوڭعىما (ماريان)
9. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ كىشى مۇحيت (سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتى)
10. جەر بەتىندەگى ىلعال كوزى (مۇحيت)
4 - كەزەڭ.
تەست سۇراقتارى:
1. جەردىڭ سۋ قابىعى قالاي اتالادى؟ ا). اتموسفەرا ءا). ليتوسفەرا ب). گيدروسفەرا
2. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ تەرەڭ شۇڭعىما؟ ا) پۋەرتو - ريكو ءا) كەرمادەن ب) ماريانا
3. جەر شارىنداعى ەڭ ۇلكەن جانە ەڭ تەرەڭ مۇحيت ا) ءۇندى ب) اتلانت ب) تىنىق
4. دۇنيەجۇزىلىك مۇحيت قانشا بولىككە بولىنەدى؟ ا) ەكى ءا) ءۇش ب) ءتورت
5. تابيعاتتاعى تۇشى سۋ كوزدەرى ا) وزەن، كول، بۇلاق، جەر استى سۋلارى، مۇزدىقتار، جاڭبىر سۋى ءا) مۇحيت، تەڭىز، مۇزدىقتار ب) شىعاناق، تۇبەك، سارقىراما
6. بەرينگ بۇعازى قانداي مۇحيتتاردى قوسىپ جاتىر؟ ا) اتلانت جانە ءۇندى ءا) تىنىق جانە اتلانت ب) سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتى جانە تىنىق
7. تۇزدى سۋعا قانداي سۋلار جاتادى؟ ا) وزەندەر مەن كولدەر ءا) مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر ب) بوگەندەر مەن كولدەر
8. تابيعاتتاعى سۋ قانداي كۇيدە كەزدەسەدى؟ ا) قاتتى، تۇزدى، جىلى ءا) تۇششى، جۇمساق، گازدى ب) قاتتى، سۇيىق، گاز تارىزدەس
9. لاستانعان سۋ دەپ قانداي سۋدى اتايدى؟ ا) پايدالانعان شايىندى سۋدى ءا) تۇزدى سۋدى ب) تۇششى سۋدى
10. ارال تەڭىزىنە قۇياتىن وزەندەر ا) ەسىل مەن ەرتىس ءا) سىرداريا مەن ءامۋداريا ب) ىلە مەن نۇرا
11. ماريانا شۇڭعىماسىنىڭ تەرەڭدىگى ا) 11022 ءا) 10047 ب) 10882
12. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ لاس تەڭىز ا) كاسپيي ءا) جەرورتا ب) سارگاسس
5 - كەزەڭ. ءتاسىل كەستەسى. ادام تابيعاتتىڭ دوسى ما؟ ءار توپ تاقتاداعى كەستەگە ءوز ويىن جازادى.
ءيا جوق
1. اعاش ەگەدى. 1. اعاشتاردى كەسەدى.
2. گۇل وتىرعىزادى. 2. قوقىس توگەدى.
3. باتپاقتى قۇرعاتادى. 3. توپىراقتى ۇساتادى.
4. بۇلاق كوزىن اشادى. 4. سۋدى لاستايدى.
5. قورىقتار ۇيىمداستىرادى. 5. اۋانى لاستايدى.
«ادام – تابيعاتتىڭ دوسى» دەگەن پىكىردى ۇستانعاندار ءبىر توپ، قارسىلار ءبىر توپتا تالقىلايدى. جارىس بىتكەن سوڭ، ەڭ ۇزدىك توپ مۇشەلەرى جەڭىسكە جەتەدى. بارلىق توپتى ۇپاي ارقىلى باعالايدى.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ ماقساتى: تۋعان جەر تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ، تاقىرىپتىڭ نەگىزگى يدەياسىن اشۋ، تاقىرىپقا بايلانىستى سويلەسۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
