InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر پاتشا مەن پاتشايىم ءومىر ءسۇرىپتى. پاتشا حالقىنا وتە ءادىل، ادال ەدى. پاتشانىڭ دوستارى كوپ بولاتىن. ءبىراق ىشىندە ءبىر دوسىنا پاتشا ەش ۇنامايتىن، ول دوسى پاتشانى كورە المايتىن، پاتشانى جەك كورەتىن، ۇنەمى پاتشانىڭ ورنىنا تاققا وتىرعىسى كەلىپ، پاتشاعا ۇنەمى تەك جاماندىق ويلاپ جۇرەتىن.

ءبىر كۇنى پاتشا ورمانعا سەرەۋنگە شىعادى. پاتشانىڭ جەك كورەتىن دوسى ءارى ءۋازىرى بولاتىن. پاتشانى جەك كورەتىن دوسى، پاتشانى اربانىڭ ءتورت بۇرىشتى تەرەزەسىنەن لاقتىرىپ جىبەرمەكشى بولادى، ءبىراق ەش جولى بولمايدى. پاتشانىڭ ارام دوسى ەندى جولى بولماعان سوڭ باسقا جوسپار قۇرادى. پاتشا ءبىر كۇنى تەمىردەن قىلىش جاسايتىن جەرگە جۇمىسشىلارعا بارىپ قىلىشتاردى تاماشالاپ كورىپ تۇرادى. سول كەزدە پاتشانىڭ ارام دوسى ءارى ءۋازىرى پاتشانى قىزىپ تۇرعان شوققا يتەرىپ ولتىرمەكشى بولادى، ءبىراق تاعىدا جولى بولمايدى. پاتشانىڭ ارام دوسى قاتتى اشۋلانىپ، تاعى سوڭعى جۇزەگە اساتىن جوسپار ويلاپ قۇرادى.

ول پاتشا مەن پاتشايىمدى ومىردەگى ەڭ اسىلىنان، ەڭ باعالى بايلىعىننان اجىراتامىن. پاتشادا پاتشايىمدا ەشقاشان بىلمەي قالادى. ال بىلگەن كەزدە كەش بولادى. ەشقاشان ناعىز حانشايىمدى تابا المايدى. پاتشامەن پاتشايىم ومىردە جىلاپ وتەتىن بولادى دەپ جوسپارىنا كىرىسەدى. پاتشانىڭ ارام دوسى ءوز ماقساتىنا، ءوز قۇرعان جوسپارىنا قول جەتكىزەدى.

پاتشانىڭ ومىرگە قىزى كەلەدى، ءبىراق پاتشايىمنان حانشايىمدى ۇرلاپ الىپ، ورنىنا باسقا قىزدى قويادى. پاتشا ەش قانداي بىلمەي قالادى. پاتشايىم ومىرگە قىزىن الىپ كەلگەننەن كەيىن قولىنا العاندا ساپ-سارى تومپاق قىزى ەدى، ءبىر ۇيقتاپ تۇرعاننان كەيىن قىزىن قولىنا الىپ قاراسا، ارىق ءبىر سوپاق قىز بالانى كورىپ، تاڭ قالىپ ەشكىمگە ەشتەنە ايتا المادى. پاتشايىمنىڭ ءبارىبىر جۇرەگىنە كۇدىك ۇيالايدى، سول كۇدىك قالىپ كەتتى. پاتشايىم ەشقاشان بۇل قىزعا جۇرەگى جىبىمەدى، قىزىم دەپ جاقىن تارتپادى. ال پاتشا بولسا ءوز قىزىم دەپ جاقسى كورىپ ءوسىردى. پاتشا مەن پاتشايىم وسىلاي كۇندەرى وتە بەردى. پاتشانىڭ ارام دوسى ومىرگە ريزا بولدى. مەن پاتشانى قۇرتىپ ورنىنا پاتشا بولا الماسام دا، ودان زور جەتىستىككە جەتتىم دەپ قاتتى قۋانا ءومىر ءسۇردى. ال ۇرلانعان ناعىز حانشايىم مۇلدە باسقا جەردە ءومىر ءسۇردى.

ناعىز حانشايىمدى ءولتىرىپ تاستاندار دەپ بۇريىق بەردى، ءبىراق ولىمگە قيمادى، جاس نارەستەنى، ءۋازىردىڭ ءۇي قىزمەتشىسى باسقا ءبىر جانۇياعا بىلدىرمەي بەرە سالدى، سەبەبى ول جانۇيانىن قىزدارى ءولى تۋىلعان ەدى. بۇل جانۇيا وتە جاقسى ادامدار ولاردىڭ باسىنا جاماندىق كەلمەسىن، حانشايىمدى مەنەن باسكا ەشكىم بىلمەيدى، وسى جاقسى جانۇيادا ءومىر ءسۇرسىن دەپ بەرە سالادى. ال ولاردىڭ قىزدارىن پاتشانىڭ ارام دوسىنا مىنە ولدىدە كورسەتە سالادى. ءبىراق  كومەكتەسىپ جۇرگەن ءبىر دوسى، اقشاعا كەلىسە الماي، پاتشانىڭ ارام دوسىنا ناعىز حانشايىم ءتىرى ەكەنىن ايتىپ قويادى. پاتشانىڭ ارام دوسى جارايدى دەپ ۇندەمەي جۇرە بەرەدى. كۇندەردىن كۇنىندە پاتشانىڭ دوستارى پاتشا ۇيىنە جينالىپ وتىرادى، پاتشانىڭ ارام دوسىدا كەلەدى. پاتشانىڭ ارام دوسى شاراپقا ابدەن تويىپ الادى، ماس بولىپ قالادى ءسويتىپ بايقاۋسىزدا پاتشايىمعا ەكى رەت پاتشانى ولتىرمەكشى بولعانىن ايتىپ قويادى.

ءبىر كۇنى پاتشا ورمانعا سەرەۋنگە شىقتى، پاتشانى جەك كورەتىن ەدىم. اربانىڭ ءتورت بۇرىشتى تەرەزەسىنەن لاقتىرىپ جىبەرمەكشى بولدىم، ءبىراق ەش جولىم بولمادى. سودان سوڭ قىزىپ تۇرعان تەمىردىڭ شوعىنا يتەرىپ جىبەرمەكشى بولدىم، جولىم بولمادى، دەپ شىنىن ايتىپ قويدى، تاعى قىزىن اۋىستىرعانىن ايتۋعا شاماسى جەتپەي ۇيىقتاپ قالدى. پاتشايىم جاعاسىن ۇستاپ تاڭ قالادى. پاتشايىم قاتتى ويلانىپ، مەنىڭ ىشىمدەگى كۇدىگىم راس بولسا شە مەنىڭ قىزىمدى اۋىستىرىپ، ۇرلاپ السا قايتەم دەپ، كۇندەر وتكەن سايىن ءوز-وزىن جەي بەردى. ءار ويلانعان سايىن باسى اۋىرا بەردى. پاتشايىم پاتشاعا ايتۋعا قاتتى قورىقتى. پاتشانىڭ ارام دوسى قاپ پاتشا ۇيىندە ماسايىپ قالعانىم قالاي بولدى، شىندىقتى ايتىپ قويسام قايتەم دەپ قورقا باستادى، ەندى نە ىستەسەم پاتشا قىزىن ءولتىرىپ تاستاۋىم كەرەك دەپ باسقا جەردە ءوسىپ جاتقان حانشايىمدى باسقا ءبىر ادامدار ءوز قىزىمىز دەپ ءوسىرىپ وتىرعان ادامداردان، حانشايىمدى ۇرلايدى. 

پاتشانىڭ ارام دوسىنىڭ ارمانى ناعىز حانشايىمدى ءولتىرۋ ەدى. ۇرلاپ الىپ ءوزىنىڭ قىزمەتشىلەرىمەن كەلىسە الماي جاتقاندا حانشايىم ويانىپ ۇرىس كەرىس بولىپ جاتقان جەردەن قاشىپ ءوز ۇيىنە بارادى. پاتشانىڭ ارام دوسى حانشايىمنان ايىرلىپ قالادى. امالى جوق ەندى نە ىستەسەم دەپ ءبىر شەشىمگە كەلدى. پاتشانىڭ ارام دوسى ءوز قىزمەتشىلەرىنە بىلاي دەيدى: ءبىز حانشايىمنان ايىرلىپ قالدىق جارايدى قانشا ىزدەپ تاپپادىق، ەندى ىزدەۋدى توقتاتىندار ەڭ باستىسى مەن ماسايىپ شىندىقتى پاتشايىمعا ايتىپ قويدىم با دەپ قورىقتىم، ەگەر شىندىقتى پاتشايىم بىلگەن بولسا مەن ءقازىر پاتشا سارايىندا ءۋازىر بولماس ەدىم، دەمەك شىندىقتى پاتشا مەن پاتشايىم بىلمەيدى. حانشايىم ءومىر سۇرە بەرسىن، ال پاتشا مەن پاتشايىم حانشايىم جايلى شىندىقتى بىلسە ءبىلسىن، حانشايىم ءومىر ءسۇرسىن، سەبەبى پاتشا مەن پاتشايىم حانشايىمنىڭ ولگەنىن بىلسە، ءبىراق كۇن جىلايدى، ال ءتىرى بولسا حانشايىمدى تاپقانشا جىلايدى، پاتشا مەن پاتشايىم بۇكىل ومىرىندە جىلاۋمەن ءوتسىن دەپ ايتتى.

پاتشايىمنىڭ باسى كۇننەن كۇنگە اۋىرىپ ەش ءبىر دارىگەر جازا المادى. پاتشا ءبىر كۇنى پاتشايىمعا نە بولدى سەن نەگە مۇنداي كۇيگە ءتۇستىڭ، مەنەن جاسىرعان جان سىرىندى ايتشى دەيدى. پاتشايىم مەن بىلمەيمىن ءبىراق قىزىمىز ومىرگە كەلگەن كۇنى ماعان ءبىر كۇدىك پايدا بولدى، مەن ءبىزدىڭ دۇشپاندارىمىز ءوز ماقساتىنا جەتكەنىن سەزەم، ءبىزدىڭ قىزىمىزدى ۇرلاپ الدى، ورنىنا باسقا قىزدى بىزگە بەردى دەپ، ابدەن جىلادى، پاتشاعا بۇعان دالەل مەنىڭ جۇرەگىمدەگى كۇدىك. بۇعان دالەل ءسىزدىڭ ءۋازىرىنىز دەپ ىشىندەگى بار سىرىن ايتادى، پاتشايىمعا پاتشا ءبىز كەش قالساقتا ءبىزدى دۇشپانىمىز ەشقاشاندا جەڭە المايدى. مەن ءوز قىزىمىزدى تابۋعا ساعان ۋادە بەرەمىن، دەپ ىزدەۋگە كىرىسەدى، ءبىراق ارام دوسىنا ەشقانداي بىلدىرمەدى. ارام دوسى قاتتى اۋىرىپ قايتىس بولادى. پاتشا ەشقانداي قىزىن ىزدەپ تابا المادى.

پاتشايىم قىزىم قايتا ورالادى اناسىنا دەپ حانشايىمعا سىيلىعىم بولسىن دەپ التىننان كويلەك تىگۋگە كىرىسەدى، ءبىر كويلەكتى جيىرما جىلدان تىككەنىننە اسىپ كەتەدى. كۇندەردىڭ كۇنىندە پاتشا ەندى نە ىستەيمىن، پاتشايىمعا نە دەيمىن وزىمدە قارتايىپ بارامىن، حانشايىم قايدا تەك ءتىرى بولسا بولدى تابامىن دەپ ءار ءتۇرلى ويعا كەتەدى. ءوز ۇيىندە ويلانىپ وتىرىپ، ءبىر كەزدە ەسىنە ءبىر اجەيدىڭ سىيلىعى ەسىنە تۇسەدى. پاتشا پاتشايىمعا تەك ەكەۋمىز بىلەيىك مەنىڭ ءبىر قۇپيام بار، امال جوق ساعان سول قۇپياىمدى اشامىن، دەپ ايتادى. ەرتەدە مەن حانزادا ەدىم ءبىر كۇنى ورمانعا جالعىز تۇلپارىممەن شىقتىم، تۇلپارىممەن شاۋىپ كەلە جاتىپ، قۇتقارىندار دەگەن ءبىر اجەيدىڭ داۋسىن ەستىدىم. اجەيدىڭ  داۋسى شىققان جاققا دەرەۋ باردىم. ۇلكەن زىندانعا ءبىر اجەي ءتۇسىپ كەتىپتى. مەن ءقازىر قۇتقارامىن دەسەم، اجەي جوق مۇندا جىلان دەپ ءارى داۋسى شىقپاي قالدى، زىندانعا قاراسام، اجەيدى ۇلكەن جىلان وراپ الىپتى، ساداقپەن جىلاننىڭ باسىنان ءدال اتىپ قۇلاتتىپ، اجەيدى  قۇتقاردىم.  اجەيدى پاتشا سارايىنا الىپ كەلىپ، ءوز وزىنە كەلگەنشە ەمدەتتىم، اجەي راحمەت حانزادا، ەندى مەنى ورمانداعى ۇيىمە الىپ بار، دەدى. مەن ورمانعا الىپ باردىم. اجەيمەن قوشتاسىپ كەتىپ بارا جاتقانىمدا، حانزادا ساعان مەنىڭ سىيقىرلى سىيلىعىم بار، توقتا ەشقاشان ەشكىمگە ايتپا ءجۇر دەدى.

ورماننىڭ ورتاسىنا الىپ باردى، وندا وتە ۇلكەن تال ءوسىپ تۇر ەكەن، حانزادا بۇل تالدىڭ قۇپياسىن ساعان ايتايىن بۇل اعاشقا ناعىز حانشايىم عانا قولىن قويسا تالدىڭ توبەسى اشىلىپ حانشايىمنىڭ باسىنا التىن ءتاجى تۇسەدى، كوردىڭ بە مەنىڭ سىيلىعىمدى ومىردە قىزىن بولسا ول وسى تاجىگە ىلايىقتى جان سەن ءوز حانشايىمىنا بۇل ءتاجىنى باسىنا كيگەنىن كور دەدى. مەن راحمەت ورماندا ءوسىپ تۇرا بەرسىڭ دەدىم اجەي جارايدى ءبىراق سەن وسى جەرگە ەلىندى كوشىرىپ الىپ كەل، بۇل اعاش جۇلىنۋعا بولمايدى  دەدى مەن جارايدى كەرەك بولسا ءوز ەلىمدى كوشىرىپ الىپ كەلەمىن اجەي، قولىم بوساعاندا ءوزىم كەلىپ سىزدىدە سىيقىرلى تالدى كورىپ تۇرام دەپ اجەيمەن قوش دەپ كەتتىم. مەن اجەيدىڭ سىيقىرلى سىيلىعى ماعان  ومىرىمدە كەرەك بولادى دەپ ەش ويلاماپپىن، امال قانشا ساعان ءوز قۇپياىمدى اشتىم دەپ  تۇرعان سىيقىرلى تالعا قولىن قويسىنشى، تاعى ءبىر كورەيىكشى دەيدى. پاتشا جارايدى دەپ، پاتشايىم قىزى پاتشا ۇشەۋى ورمانعا بارىپ، سىيقىرلى ءوسىپ تۇرعان تالعا بارىپ قىزىنا قولىن قويعىزادى. سىيقىرلى تالدا ەش وزگەرىس بولمايدى. پاتشا مەن پاتشايىمنىڭ ءوز قىزى ەمەس ەكەنىنە كوزدەرى جەتىپ، وتە كوڭىلسىز بولىپ قايتادى.

پاتشامەن پاتشايىم قىزدارىن الىپ سارايعا كەلدى. اۋىسقان قىزى ول جەرگە نە ءۇشىن باردىق دەپ سۇرايدى.  سەن ءجيى اۋىراسىن ول تال اۋرۋدى  ادام بويىنداعى وزىنە تارتىپ الادى، سول ءۇشىن سەن قايتا اۋىرماسىن دەپ الىپ باردىق دەپ ايتادى. پاتشا كوپ ويلانىپ امال جوق ول جەر قاتتى سۋىق بولسادا كوشۋگە تۋرا كەلەتىنىن ءتۇسىندى، ءسويتىم كوشۋگە شەشىم قابىلدادى. پاتشا ناعىز حانشايىمدى تابۋ ءۇشىن سۋىق جەرگە ەلىمەن بىرگە كوشتى. ورماندى قالاعا اينالدىردى. كوپ كۇش جىبەردى، بۇكىل ەلگە بۇل اعاشتى كىمدە كىم اۋىرسا اعاشقا قولىن تيگىسسە اۋرۋىنان جازىلىپ كەتەدى دەپ جاريا ەتەدى. پاتشا ءوز سارايىن سول سىيقىرلى ءوسىپ تۇرعان تالعا قاراما–قارسى ورنالاستىردى. بۇكىل ەلدەن ادامدار كەلىپ اعاشقا قولدارىن قويدى. پاتشامەن پاتشايىم اسىعا حانشايىمدى كۇتۋدە، حانشايىم ءبىراق جوق. پاتشايىم كۇن وتكەن سايىن حانشايىمدى كۇتۋدە. پاتشا مەن پاتشايىم ءوز تۋعان قىزدارىن قاتتى ساعىنىپ كۇتىپ، ءتىپتى قارتايىپ تا قالدى. ءبىر كۇنى پاتشا سارايى پاتشايىمنىڭ تۋعان كۇنىنە دايىندالدى. تۋعان كۇنىن تويلاپ جاتقان كۇنى ءتۇن ەدى، الگى سىيقىرلى اعاشتىڭ ساۋلەسى بۇكىل ەلگە ءتۇستى. پاتشامەن پاتشايىم تاڭ قالىپ، سىيقىرلى اعاشقا جۇگىردى، سىيقىرلى اعاشقا بارسا ءبىر قىزدىڭ باسىنا التىن ءتاجى كيىلىپ تۇرعانىن كوردى، كۇزەتشى پاتشاعا بۇل قىز اۋىرعان سوڭ سىيقىرلى تالعا كەش كەلدى، ماعان جالىنسا دا مەن سىيقىرلى تالعا قولىن قويۋعا رۇقسات بەرمەدىم، بۇل قىز كەتىپ بارا جاتىپ، اياعى شالىنىپ  كەتىپ اعاشتى قولىمەن ۇستاپ قالدى، كەنەت وسىنداي عاجايىپ بولدى دەپ ايتتى. پاتشا مەن پاتشايىم تاپتىق ول ناعىز حانشايىم دەپ، حانشايىمدى قۇشاقتادى. مۇنى ەستىگەن اۋىستىرىپ جىبەرگەن پاتشا ۇيىندەگى، ارام دوسىنىڭ قىزى، جاردان ءوزىن-وزى تاستاپ ءولدى. پاتشامەن پاتشايىم ناعىز حانشايىممەن باقىتتى ءومىر ءسۇرىپتى.

تاسحودجايەۆا جۇماكۇل بەكتاش قىزى

---