تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز
تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز
ماقساتى: تابيعاتقا قامقورلىق جاساۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ. تابيعاتپەن ۇندەستىكتى سەزىنۋ قابىلەتىن، جاعىمدى قارىم - قاتىناس داعدىلارىن دامىتۋ. تۋعان جەردىڭ تابيعاتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، قيمىلدى ويىن، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىك جۇمىس، قورىتىندى.
سوزدىك جۇمىس: تابيعات، قۇستار، بالىقتار.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: تابيعات - پريرودا، كۇز - وسەن.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، گۇلدەر، قۇستار، بالىقتار، تابيعات كورىنىسى.
بالالار شاتتىق شەڭبەرگە تۇرىپ، سالەمدەسۋ ءراسىمىن ورىندايدى.
كۇلىمدە كۇن كۇلىمدە!
تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز!
كۇلسىن بارلىق بالا شات،
تابيعاتقا بارامىز.
دوستىعىمىز جاراسقان،
ءبىز ادەپتى بالامىز!
بالالار ءبىر - بىرىنە جىلى تىلەكتەرىن ارناپ، جۇرەك جىلۋىن ۇشىرادى.
تاربيەشى: - بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟
بالالار: كۇز مەزگىلى.
تاربيەشى: - كۇز مەزگىلىندە قانداي ەرەكشەلىكتەر بولادى؟
- كۇن قانداي بولادى؟
بالالار: كۇن سالقىن بولادى، جاڭبىر جاۋادى، جەل سوعادى. ادامدار جىلى كيىمدەرىن كيەدى.
تاربيەشى: - ءيا، بالالار، ونىڭ ءبارى تابيعات قۇبىلىسىنا جاتادى.
- بالالار، بۇگىن بىزدەر تابيعات تۋرالى، ءبىزدى قورشاعان ورتا تۋرالى ايتامىز.
تاربيەشى بالالارعا سۋرەت كورسەتىپ، سۋرەتتە نە بەينەلەنگەنىن سۇرايدى.
تاربيەشى: - بالالار سۋرەتتە نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: - سۋرەتتە اسپان، جەر، جانۋارلار، كۇن، قۇس، اعاشتار، وسىمدىكتەر، سۋ، كوبەلەكتەر ت. ب.
- ءيا، بالالار، تابيعات - ءبىزدى قورشاعان ورتا.
كۇننىڭ كوزىنە جىلىنامىز، كۇن ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە كەرەك. وسىمدىكتەر كۇننىڭ كوزىنە وسەدى. سۋدى ىشەمىز. سۋ بالىقتار ءۇشىن قاجەت. بالىق سۋسىز ءومىر سۇرە المايدى. جەردى باسىپ جۇرەمىز. جەردە اعاشتار، وسىمدىكتەر، گۇلدەر وسەدى. جانۋارلار ورماندا تىرشىلىك ەتەدى. اۋامەن دەم الامىز. قۇستار اسپاندا قالىقتاپ ۇشادى. وسىنىڭ ءبارى قورشاعان ورتانىڭ كوركى.
تاربيەشى بالالارعا تابيعاتقا ارناعان وزدەرىنىڭ تاقپاقتارىن ايتۋدى ۇسىنادى.
كاۋسار:
جاۋدى جاڭبىر، ءان جاڭبىر،
ءشولىن باستى ورمان، قىر.
ال، بالالار، وزدەرىن،
قولشاتىرمەن قورعاپ ءجۇر.
دامير:
قايىڭ، تەرەك باسىنان،
سارعىش تارتىپ جاپىراق،
جەرگە ءتۇسىپ شاشىلعان،
جەل ۇرسە تەك قالتىراپ.
ايارۋ:
شىر، شىر ەتكەن تورعايدى،
قورعاماساق بولمايدى.
كىپ-كىشكەنتاي تورعايلار،
اعاشتاردى قورعايدى.
بالالار تىيىم سوزدەر ايتادى:
سۇلۋ: قۇستىڭ ۇياسىن بۇزبا.
اينۇر: سۋدى توكپە.
اقنۇر: سۋعا تۇكىرمە.
نۇرلى: قۇستى تاسپەن اتپا.
تاربيەشى بالالارعا جۇمباق جاسىرادى:
1. جۇرتتىڭ ءبارى سۇيەدى،
ءبىراق قاراي المايدى. كۇن
2. جىلت-جىلت ەتكەن،
جىرادان وتكەن. سۋ.
3. سۋدا وسەدى، ونەدى،
سىرتقا شىقسا ولەدى. بالىق.
سەرگىتۋ ءساتى:
تورعاي، تورعاي، توقىلداق،
جەردەن تارى شوقىپ اپ.
بوتەكەسى بۇلتيىپ،
شىق - شىق - دەپ وتىرماق.
ەسىك قاعىلىپ ىشكە قارعا ۇشىپ كەلەدى. بالالارمەن امانداسادى.
- سالەمەتسىزدەر مە؟
- سالەمەتسىز بە، قارعا!
تاربيەشى: - قارعا، قايدان ۇشىپ كەلە جاتىرسىز؟
قارعا: - مەن وسى بالاباقشانىڭ اينالاسىندا ۇشىپ - قونىپ جۇرەمىن. اعاشتارعا ۇيا سالامىن. ال، قىستا وسى جاقتا قىستاپ قالامىن.
بالالار، مەن ۇشىپ كەلە جاتىپ، جەردەن مىنا جىلتىراعان قوراپشانى تاۋىپ الدىم. ىشىندە نە بار ەكەن، بىرگە اشىپ قارايمىز با؟
- بالىق.
- بالىق قايدا تىرشىلىك ەتەدى؟
- سۋدا تىرشىلىك ەتەدى.
تاربيەشى بالالاردى ءبىر - بىرلەپ شاقىرادى.
بالالار قوراپشادان العان سۋرەتتىڭ اتىن اتاپ، قايدا ءومىر سۇرەتىنىن ايتىپ، تاقتاداعى سۋرەتكە جاپسىرادى.
«مىسىق پەن تورعاي» قيمىلدىق ويىن. بالالار قارعامەن بىرگە ويىندى وينايدى.
قارعا: - بالالار، سەندەر وتە بىلگىر، العىر ەكەنسىڭدەر. شاپشاڭ ءارى تەز قيمىلدايدى ەكەنسىڭدەر. ال، ەندى مەن كەتەيىن. ساۋ بولىڭىزدار!
قارعا بالالارمەن قوشتاسادى.
ترەنينگ: «تىلەك تىلەۋ».
تىلەك تىلەۋ ارقىلى كۇننىڭ شۋاعىن ورنىنا قويىپ، كۇندى قۇراستىرادى.
- كۇن اشىق بولسىن!
- جەر كوگەرسىن!
- تابيعاتىمىز كوركەيە بەرسىن!
- اتا - انامىز امان بولسىن!
- بالاباقشامىز كوركەيە بەرسىن!
- ەلىمىز تىنىش بولسىن!
تاربيەشى: - جارايسىڭدار، بالالار، قاراڭدارشى بىزدەر نەنى قۇراستىردىق.
- كۇن.
- بالالار، تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن قورعاۋىمىز ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
بالالار:- اعاشتاردى سىندىرماۋ كەرەك.
ءوسىپ تۇرعان گۇلدەردى جۇلماۋ كەرەك.
قۇستاردى تاسپەن اتۋعا، سۋدى لاستاۋعا بولمايدى.
تابيعاتتى قورعاۋىمىز كەرەك.
قورىتىندىلاۋ:
ءبىزدى قورشاپ تۇرعاننىڭ ءبارى كەرەمەت جاراتىلىس، تابيعات ەكەنىن بىلدىك.
تابيعاتتىڭ تىرشىلىك يەلەرىنە بەرەرى مول ەكەنىن تۇسىندىك.
ال، ەڭ باستىسى، تابيعات – انا بىزگە كۇش قۋات پەن دەنساۋلىق بەرەتىنىن بىلدىك.
تابيعات ءبىزدى مەيىرىمدىلىككە، توزىمدىلىككە، ۇيلەسىمدىلىككە ۇيرەتەتىنىنە كوزىمىزدى جەتكىزدىك.
تاس توبەدەن قارا بۇلتتى توندىرمەي،
جەر انانىڭ بايلىعى مول، تەڭ بىردەي.
وسى بايلىق بارشامىزعا جەتەدى،
پايدالانساق تابيعاتتى بۇلدىرمەي دەپ، اشىق وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدى اياقتايمىز.
اتىراۋ قالاسى،
№25 «ەركەماي» بالاباقشاسى
ماجييەۆا دينارا باۋىرجان قىزى
ماقساتى: تابيعاتقا قامقورلىق جاساۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ. تابيعاتپەن ۇندەستىكتى سەزىنۋ قابىلەتىن، جاعىمدى قارىم - قاتىناس داعدىلارىن دامىتۋ. تۋعان جەردىڭ تابيعاتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، قيمىلدى ويىن، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىك جۇمىس، قورىتىندى.
سوزدىك جۇمىس: تابيعات، قۇستار، بالىقتار.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: تابيعات - پريرودا، كۇز - وسەن.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، گۇلدەر، قۇستار، بالىقتار، تابيعات كورىنىسى.
بالالار شاتتىق شەڭبەرگە تۇرىپ، سالەمدەسۋ ءراسىمىن ورىندايدى.
كۇلىمدە كۇن كۇلىمدە!
تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز!
كۇلسىن بارلىق بالا شات،
تابيعاتقا بارامىز.
دوستىعىمىز جاراسقان،
ءبىز ادەپتى بالامىز!
بالالار ءبىر - بىرىنە جىلى تىلەكتەرىن ارناپ، جۇرەك جىلۋىن ۇشىرادى.
تاربيەشى: - بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟
بالالار: كۇز مەزگىلى.
تاربيەشى: - كۇز مەزگىلىندە قانداي ەرەكشەلىكتەر بولادى؟
- كۇن قانداي بولادى؟
بالالار: كۇن سالقىن بولادى، جاڭبىر جاۋادى، جەل سوعادى. ادامدار جىلى كيىمدەرىن كيەدى.
تاربيەشى: - ءيا، بالالار، ونىڭ ءبارى تابيعات قۇبىلىسىنا جاتادى.
- بالالار، بۇگىن بىزدەر تابيعات تۋرالى، ءبىزدى قورشاعان ورتا تۋرالى ايتامىز.
تاربيەشى بالالارعا سۋرەت كورسەتىپ، سۋرەتتە نە بەينەلەنگەنىن سۇرايدى.
تاربيەشى: - بالالار سۋرەتتە نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: - سۋرەتتە اسپان، جەر، جانۋارلار، كۇن، قۇس، اعاشتار، وسىمدىكتەر، سۋ، كوبەلەكتەر ت. ب.
- ءيا، بالالار، تابيعات - ءبىزدى قورشاعان ورتا.
كۇننىڭ كوزىنە جىلىنامىز، كۇن ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە كەرەك. وسىمدىكتەر كۇننىڭ كوزىنە وسەدى. سۋدى ىشەمىز. سۋ بالىقتار ءۇشىن قاجەت. بالىق سۋسىز ءومىر سۇرە المايدى. جەردى باسىپ جۇرەمىز. جەردە اعاشتار، وسىمدىكتەر، گۇلدەر وسەدى. جانۋارلار ورماندا تىرشىلىك ەتەدى. اۋامەن دەم الامىز. قۇستار اسپاندا قالىقتاپ ۇشادى. وسىنىڭ ءبارى قورشاعان ورتانىڭ كوركى.
تاربيەشى بالالارعا تابيعاتقا ارناعان وزدەرىنىڭ تاقپاقتارىن ايتۋدى ۇسىنادى.
كاۋسار:
جاۋدى جاڭبىر، ءان جاڭبىر،
ءشولىن باستى ورمان، قىر.
ال، بالالار، وزدەرىن،
قولشاتىرمەن قورعاپ ءجۇر.
دامير:
قايىڭ، تەرەك باسىنان،
سارعىش تارتىپ جاپىراق،
جەرگە ءتۇسىپ شاشىلعان،
جەل ۇرسە تەك قالتىراپ.
ايارۋ:
شىر، شىر ەتكەن تورعايدى،
قورعاماساق بولمايدى.
كىپ-كىشكەنتاي تورعايلار،
اعاشتاردى قورعايدى.
بالالار تىيىم سوزدەر ايتادى:
سۇلۋ: قۇستىڭ ۇياسىن بۇزبا.
اينۇر: سۋدى توكپە.
اقنۇر: سۋعا تۇكىرمە.
نۇرلى: قۇستى تاسپەن اتپا.
تاربيەشى بالالارعا جۇمباق جاسىرادى:
1. جۇرتتىڭ ءبارى سۇيەدى،
ءبىراق قاراي المايدى. كۇن
2. جىلت-جىلت ەتكەن،
جىرادان وتكەن. سۋ.
3. سۋدا وسەدى، ونەدى،
سىرتقا شىقسا ولەدى. بالىق.
سەرگىتۋ ءساتى:
تورعاي، تورعاي، توقىلداق،
جەردەن تارى شوقىپ اپ.
بوتەكەسى بۇلتيىپ،
شىق - شىق - دەپ وتىرماق.
ەسىك قاعىلىپ ىشكە قارعا ۇشىپ كەلەدى. بالالارمەن امانداسادى.
- سالەمەتسىزدەر مە؟
- سالەمەتسىز بە، قارعا!
تاربيەشى: - قارعا، قايدان ۇشىپ كەلە جاتىرسىز؟
قارعا: - مەن وسى بالاباقشانىڭ اينالاسىندا ۇشىپ - قونىپ جۇرەمىن. اعاشتارعا ۇيا سالامىن. ال، قىستا وسى جاقتا قىستاپ قالامىن.
بالالار، مەن ۇشىپ كەلە جاتىپ، جەردەن مىنا جىلتىراعان قوراپشانى تاۋىپ الدىم. ىشىندە نە بار ەكەن، بىرگە اشىپ قارايمىز با؟
- بالىق.
- بالىق قايدا تىرشىلىك ەتەدى؟
- سۋدا تىرشىلىك ەتەدى.
تاربيەشى بالالاردى ءبىر - بىرلەپ شاقىرادى.
بالالار قوراپشادان العان سۋرەتتىڭ اتىن اتاپ، قايدا ءومىر سۇرەتىنىن ايتىپ، تاقتاداعى سۋرەتكە جاپسىرادى.
«مىسىق پەن تورعاي» قيمىلدىق ويىن. بالالار قارعامەن بىرگە ويىندى وينايدى.
قارعا: - بالالار، سەندەر وتە بىلگىر، العىر ەكەنسىڭدەر. شاپشاڭ ءارى تەز قيمىلدايدى ەكەنسىڭدەر. ال، ەندى مەن كەتەيىن. ساۋ بولىڭىزدار!
قارعا بالالارمەن قوشتاسادى.
ترەنينگ: «تىلەك تىلەۋ».
تىلەك تىلەۋ ارقىلى كۇننىڭ شۋاعىن ورنىنا قويىپ، كۇندى قۇراستىرادى.
- كۇن اشىق بولسىن!
- جەر كوگەرسىن!
- تابيعاتىمىز كوركەيە بەرسىن!
- اتا - انامىز امان بولسىن!
- بالاباقشامىز كوركەيە بەرسىن!
- ەلىمىز تىنىش بولسىن!
تاربيەشى: - جارايسىڭدار، بالالار، قاراڭدارشى بىزدەر نەنى قۇراستىردىق.
- كۇن.
- بالالار، تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن قورعاۋىمىز ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
بالالار:- اعاشتاردى سىندىرماۋ كەرەك.
ءوسىپ تۇرعان گۇلدەردى جۇلماۋ كەرەك.
قۇستاردى تاسپەن اتۋعا، سۋدى لاستاۋعا بولمايدى.
تابيعاتتى قورعاۋىمىز كەرەك.
قورىتىندىلاۋ:
ءبىزدى قورشاپ تۇرعاننىڭ ءبارى كەرەمەت جاراتىلىس، تابيعات ەكەنىن بىلدىك.
تابيعاتتىڭ تىرشىلىك يەلەرىنە بەرەرى مول ەكەنىن تۇسىندىك.
ال، ەڭ باستىسى، تابيعات – انا بىزگە كۇش قۋات پەن دەنساۋلىق بەرەتىنىن بىلدىك.
تابيعات ءبىزدى مەيىرىمدىلىككە، توزىمدىلىككە، ۇيلەسىمدىلىككە ۇيرەتەتىنىنە كوزىمىزدى جەتكىزدىك.
تاس توبەدەن قارا بۇلتتى توندىرمەي،
جەر انانىڭ بايلىعى مول، تەڭ بىردەي.
وسى بايلىق بارشامىزعا جەتەدى،
پايدالانساق تابيعاتتى بۇلدىرمەي دەپ، اشىق وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدى اياقتايمىز.
اتىراۋ قالاسى،
№25 «ەركەماي» بالاباقشاسى
ماجييەۆا دينارا باۋىرجان قىزى
You Might Also Like
