تابيعاتقا قۇشتارمىن
مەكتەپ: «سام مەكتەپ - بالاباقشا كەشەنى» كمم
مۇعالiم: مامبەتوۆا نازگۇل دالۋبەكوۆنا
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعىنىڭ جوسپارى
1 سىنىپ
تاقىرىپ: تابيعاتقا قۇشتارمىن
قۇندىلىق: سۇيىسپەنشىلىك قاسيەتتەر: جاقسى كورۋ، ايالاۋ، ءسۇيۋ، جاۋاپكەرشىلىك
ساباق ماقساتى: تابيعات ۇعىمدارىنىڭ ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارى رەتىندەگى ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
- تابيعات ۇعىمىن ءتۇسىندىرۋ.
- بالالادىڭ تابيعاتقا ايالى قارىم - قاتىناسىن دامىتۋ.
- تابيعاتتى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار: (قۇرالدار، ءمالiمەتتەر)
ءتۇرلى - ءتۇستى قالامدار، جۇرەكشەلەر، اق پاراقتار، گۇلدەر، كوبەلەك.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭi. توپقا ءبولۋ
5ت ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ
ءتارتىپ
تالاپ
تىنىشتىق
تازالىق
تاتۋلىق
(گۇلدەر بويىنشا توپقا بولىنەدى.)
«اق گۇلدەر»، «قىزىل گۇلدەر»، «سارى گۇلدەر»
تىنىشتىق ءساتى
- بىزگە قوناققا كەلگەن كوبەلەك قاناتىن جازعاندا الىپ كوبەلەككە اينالىپ كەتكەندەي. ول ءبىزدى قاناتىنا وتىرعىزىپ ۇشىپ بارادى. الۋان ءتۇستى گۇلدەر القابىنا جاقىنداعاندا ءبىزدى قاناتىنان ءتۇسىردى. گۇل القابى جاعاسىندا سۋى ءمولدىر وزەن كوز دەمالتادى. سۋدىڭ تازالىعى سونشالىقتى – سۋ استىندا ءجۇزىپ جۇرگەن جاندىكتەر، ءونىپ تۇرعان وسىمدىكتەر، كوزدىڭ جاۋىن الىپ جاتقان تابيعي تاستار. ودان ءارى توبەسى اسپان تىرەگەن بيىك تاۋلار، جارقىراعان كۇن. اۋەلەپ ۇشىپ جۇرگەن اسەم قۇستار. نەتكەن ادەمى تابيعات! تابيعات سىيلاعان تازا اۋا بويىمىزدى سەرگىتىپ جىبەردى... ءبىز وعان تامسانا ۇزاق قارادىق. الىپ كوبەلەك ءبىزدى قايتادان ءوزىنىڭ قاناتىنا وتىرعىزىپ، سىنىپقا الىپ كەلدى. كوبەلەك قوشتاساردا ءاربىرىمىزدىڭ قۇلاعىمىزعا: «تابيعات سەندەرگە تازا اۋا، جۇپار ءيىس، جاقسى كوڭىل كۇي، جاقسى ءومىر سىيلايدى. تابيعاتتى كۇتىپ، باپتاڭدار، ايالاڭدار»، – دەپ سىبىرلادى. ءاربىرىمىز كوبەلەككە «تابيعاتتى ايالايمىز» دەپ، ىشتەي ۋادە بەردىك. ول ءاربىرىمىزدىڭ كوبەلەكپەن اراداعى سىرىمىز بولسىن. «ەشكىم ەستىپ قويمادى ما؟» دەگەندەي، ءبىز بۇرىنعى قالپىمىزعا كەلىپ، جان - جاعىمىزعا قارايمىز.
- مىنە، ادەمى كوبەلەگىمىز اسەم تابيعاتتى سىنىپقا بىرگە الا كەلىپتى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ەسكەرتۋ
3. دايەكسوز.
جايقالسىن جاسىل الەم ولكەمىزدە،
ءسان تۇزەپ، كورىك بەرسىن جەر بەتىنە
ر. ساتىمبەك ۇلى
ر. ساتىمبەك ۇلىنىڭ ناقىل سوزىمەن ءمۇعالىم وقۋشىلاردى تانىستىرىپ، ونىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەتىندەرىن سۇرايدى
4. وقيعالاردى اڭگiمەلەۋ
ماتىنمەن جۇمىس: ءا. ىسقاقوۆ «تابيعات دەگەن نە؟»
- نەلىكتەن تابيعاتتى اناعا تەڭەيمىز؟
- سەندەر تابيعات دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
وقۋشىلار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى ءومىردىڭ ءمانىن ۇعىنادى. ادام ءوز ءومىرىنىڭ سۇرەتشىسى ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك
5. شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەت، توپتىق جۇمىس
سۋرەتتەردى پايدالانىپ، سويلەمدى اياقتايدى.
ەگەر مەن تاۋ بولسام...
ەگەر مەن كۇن بولسام...
ەگەر مەن وزەن بولسام...
ەگەر مەن قىران بولسام...
ەگەر مەن ەلىك بولسام...
مىسالى: ەگەر مەن تاۋ بولسام اسقاق بولار ەدىم. ەگەر مەن كۇن بولسام شۋاق نۇرىن توگەر ەدىم.
بالالار ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى نەمەسە پوستەر قورعايدى.
ويىن جاتتىعۋ: «جۇمباق»
ول وتە نازىك، ادەمى.
ەشكىمگە جاماندىق ويلامايدى.
گۇلدەردى وتە جاقسى كورەدى.
ول ادەمى القاپتاردا ۇشىپ جۇرەدى.
بالالارعا ءتۇرلى ءتۇستى قاعازدان دايىندالعان گۇل تاراتىپ، مىناداي سۇراق قويامىن
- تابيعاتتاعى نەگە ۇقساعىلارىڭ كەلەدى؟
بالالار جاۋاپتارىن قولدارىنداعى گۇل پىشىندەگى قاعازعا جازىپ، كەزەگىمەن تاقتاعا شىعىپ، نە ءۇشىن وعان ۇقساعىسى كەلەتىنىن ايتىپ، گۇلىن تاقتاعا جاپسىرادى. بارلىق بالالار گۇلىن جاپسىرىپ بىتكەندە، دايىن بولعان گۇلدى القاپقا كوبەلەكتى قوندىرامىن.
بۇل جۇمىستا وقۋشىلار ۇجىمدىق، توپتىق ارەكەتكە تۇسەدى، ءوزارا سىيلاستىقتارى نىعايادى. وقۋ اقپاراتى تۋرالى تۇسىنىكتەرى بەكيدى
6. توپپەن ءان ايتۋ.
گۇل كوبەلەك
ا. قالاۋبايەۆانىڭ ورىنداۋىندىعى «كوڭىلدى كۇن» ءانىن توپپەن ورىندايدى.
7. ءۇي تاپسىرماسى
وزدەرىنە ۇناعان تابيعات كورىنىستەرىنىڭ سۋرەتىن سالۋ
8. ساباقتىڭ سوڭعى تىنىشتىق ءساتi.
بالالار دەنەسىن ءتۇزۋ ۇستاپ، باستارىڭدى جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلانىپ وتىرۋ ۇسىنىلادى. كوزدەرىڭدى جۇمۋعا دا بولادى. اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، تەنرەڭ تىنىس الىڭدار. تازا شيپالى اۋان ى تۇلا بويلارىڭا تولعانىن سەزىنىڭدەر. كوزدەرىڭدى اشۋعا بولادى.
ءمۇعالىم بالالارعا وسى جاتتىعۋدى ورىنداتۋ بارىسىندا ولاردىڭ دەنە قالپىنا، تىنىس الۋى مەن دەنەسىن بوس ۇستاي بىلۋىنە باسا نازار اۋدارۋى ءتيىس. ساباق وسىلاي قورىتىندالادى.
مۇعالiم: مامبەتوۆا نازگۇل دالۋبەكوۆنا
«ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعىنىڭ جوسپارى
1 سىنىپ
تاقىرىپ: تابيعاتقا قۇشتارمىن
قۇندىلىق: سۇيىسپەنشىلىك قاسيەتتەر: جاقسى كورۋ، ايالاۋ، ءسۇيۋ، جاۋاپكەرشىلىك
ساباق ماقساتى: تابيعات ۇعىمدارىنىڭ ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارى رەتىندەگى ءمانىن اشۋ.
مىندەتتەرى:
- تابيعات ۇعىمىن ءتۇسىندىرۋ.
- بالالادىڭ تابيعاتقا ايالى قارىم - قاتىناسىن دامىتۋ.
- تابيعاتتى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار: (قۇرالدار، ءمالiمەتتەر)
ءتۇرلى - ءتۇستى قالامدار، جۇرەكشەلەر، اق پاراقتار، گۇلدەر، كوبەلەك.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭi. توپقا ءبولۋ
5ت ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ
ءتارتىپ
تالاپ
تىنىشتىق
تازالىق
تاتۋلىق
(گۇلدەر بويىنشا توپقا بولىنەدى.)
«اق گۇلدەر»، «قىزىل گۇلدەر»، «سارى گۇلدەر»
تىنىشتىق ءساتى
- بىزگە قوناققا كەلگەن كوبەلەك قاناتىن جازعاندا الىپ كوبەلەككە اينالىپ كەتكەندەي. ول ءبىزدى قاناتىنا وتىرعىزىپ ۇشىپ بارادى. الۋان ءتۇستى گۇلدەر القابىنا جاقىنداعاندا ءبىزدى قاناتىنان ءتۇسىردى. گۇل القابى جاعاسىندا سۋى ءمولدىر وزەن كوز دەمالتادى. سۋدىڭ تازالىعى سونشالىقتى – سۋ استىندا ءجۇزىپ جۇرگەن جاندىكتەر، ءونىپ تۇرعان وسىمدىكتەر، كوزدىڭ جاۋىن الىپ جاتقان تابيعي تاستار. ودان ءارى توبەسى اسپان تىرەگەن بيىك تاۋلار، جارقىراعان كۇن. اۋەلەپ ۇشىپ جۇرگەن اسەم قۇستار. نەتكەن ادەمى تابيعات! تابيعات سىيلاعان تازا اۋا بويىمىزدى سەرگىتىپ جىبەردى... ءبىز وعان تامسانا ۇزاق قارادىق. الىپ كوبەلەك ءبىزدى قايتادان ءوزىنىڭ قاناتىنا وتىرعىزىپ، سىنىپقا الىپ كەلدى. كوبەلەك قوشتاساردا ءاربىرىمىزدىڭ قۇلاعىمىزعا: «تابيعات سەندەرگە تازا اۋا، جۇپار ءيىس، جاقسى كوڭىل كۇي، جاقسى ءومىر سىيلايدى. تابيعاتتى كۇتىپ، باپتاڭدار، ايالاڭدار»، – دەپ سىبىرلادى. ءاربىرىمىز كوبەلەككە «تابيعاتتى ايالايمىز» دەپ، ىشتەي ۋادە بەردىك. ول ءاربىرىمىزدىڭ كوبەلەكپەن اراداعى سىرىمىز بولسىن. «ەشكىم ەستىپ قويمادى ما؟» دەگەندەي، ءبىز بۇرىنعى قالپىمىزعا كەلىپ، جان - جاعىمىزعا قارايمىز.
- مىنە، ادەمى كوبەلەگىمىز اسەم تابيعاتتى سىنىپقا بىرگە الا كەلىپتى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ەسكەرتۋ
3. دايەكسوز.
جايقالسىن جاسىل الەم ولكەمىزدە،
ءسان تۇزەپ، كورىك بەرسىن جەر بەتىنە
ر. ساتىمبەك ۇلى
ر. ساتىمبەك ۇلىنىڭ ناقىل سوزىمەن ءمۇعالىم وقۋشىلاردى تانىستىرىپ، ونىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەتىندەرىن سۇرايدى
4. وقيعالاردى اڭگiمەلەۋ
ماتىنمەن جۇمىس: ءا. ىسقاقوۆ «تابيعات دەگەن نە؟»
- نەلىكتەن تابيعاتتى اناعا تەڭەيمىز؟
- سەندەر تابيعات دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
وقۋشىلار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى ءومىردىڭ ءمانىن ۇعىنادى. ادام ءوز ءومىرىنىڭ سۇرەتشىسى ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك
5. شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەت، توپتىق جۇمىس
سۋرەتتەردى پايدالانىپ، سويلەمدى اياقتايدى.
ەگەر مەن تاۋ بولسام...
ەگەر مەن كۇن بولسام...
ەگەر مەن وزەن بولسام...
ەگەر مەن قىران بولسام...
ەگەر مەن ەلىك بولسام...
مىسالى: ەگەر مەن تاۋ بولسام اسقاق بولار ەدىم. ەگەر مەن كۇن بولسام شۋاق نۇرىن توگەر ەدىم.
بالالار ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى نەمەسە پوستەر قورعايدى.
ويىن جاتتىعۋ: «جۇمباق»
ول وتە نازىك، ادەمى.
ەشكىمگە جاماندىق ويلامايدى.
گۇلدەردى وتە جاقسى كورەدى.
ول ادەمى القاپتاردا ۇشىپ جۇرەدى.
بالالارعا ءتۇرلى ءتۇستى قاعازدان دايىندالعان گۇل تاراتىپ، مىناداي سۇراق قويامىن
- تابيعاتتاعى نەگە ۇقساعىلارىڭ كەلەدى؟
بالالار جاۋاپتارىن قولدارىنداعى گۇل پىشىندەگى قاعازعا جازىپ، كەزەگىمەن تاقتاعا شىعىپ، نە ءۇشىن وعان ۇقساعىسى كەلەتىنىن ايتىپ، گۇلىن تاقتاعا جاپسىرادى. بارلىق بالالار گۇلىن جاپسىرىپ بىتكەندە، دايىن بولعان گۇلدى القاپقا كوبەلەكتى قوندىرامىن.
بۇل جۇمىستا وقۋشىلار ۇجىمدىق، توپتىق ارەكەتكە تۇسەدى، ءوزارا سىيلاستىقتارى نىعايادى. وقۋ اقپاراتى تۋرالى تۇسىنىكتەرى بەكيدى
6. توپپەن ءان ايتۋ.
گۇل كوبەلەك
ا. قالاۋبايەۆانىڭ ورىنداۋىندىعى «كوڭىلدى كۇن» ءانىن توپپەن ورىندايدى.
7. ءۇي تاپسىرماسى
وزدەرىنە ۇناعان تابيعات كورىنىستەرىنىڭ سۋرەتىن سالۋ
8. ساباقتىڭ سوڭعى تىنىشتىق ءساتi.
بالالار دەنەسىن ءتۇزۋ ۇستاپ، باستارىڭدى جوعارى كوتەرىپ، ىڭعايلانىپ وتىرۋ ۇسىنىلادى. كوزدەرىڭدى جۇمۋعا دا بولادى. اۋانى تەرەڭ جۇتىپ، تەنرەڭ تىنىس الىڭدار. تازا شيپالى اۋان ى تۇلا بويلارىڭا تولعانىن سەزىنىڭدەر. كوزدەرىڭدى اشۋعا بولادى.
ءمۇعالىم بالالارعا وسى جاتتىعۋدى ورىنداتۋ بارىسىندا ولاردىڭ دەنە قالپىنا، تىنىس الۋى مەن دەنەسىن بوس ۇستاي بىلۋىنە باسا نازار اۋدارۋى ءتيىس. ساباق وسىلاي قورىتىندالادى.
You Might Also Like
-
شىعىس قازاقستان وبلىسى، سەمەي قالاسى
