تاعام قاۋىپسىزدىگىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى
تاقىرىبى: تاعام قاۋىپسىزدىگىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى.
باعىتى: تازا تابيعي ورتا قازاقستان - 2030 ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋدىڭ نەگىزى.
سەكسياسى: مەديسينا
مازمۇنى:
I. اننوتاسيا
II. كىرىسپە. «اس ادامنىڭ ارقاۋى»
III. نەگىزگى ءبولىم
3. 1. گمو دەگەنىمىز نە؟
3. 2. گمو ونىمدەرىنىڭ پايداسى قانداي؟
3. 3. گمو ونىمدەرىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا زيانى قانشالىقتى؟
3. 4. تەز دايىندالاتىن فاست - فۋد ونىمدەرىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا زيانى؟
3. 5. مەكتەبىمىزدەگى وقۋشىلار اراسىنداعى ساۋالناما قورىتىندىسى.
IV. ۇسىنىستار.
V. قورىتىندى.
VI. پايدالانعان ادەبيەتتەر.
1. كىرىسپە.
قازىرگى تاڭدا گەندىك ينجەنەريا تاڭقالارلىق ناتيجەگە جەتتى. سولاردىڭ نەگىزگىلەرىنىڭ ءبىرى دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار بولىپ تابىلادى. سپيد، قانت ديابەتىنە شالدىققان اۋرۋ ءتۇرىن، سونىمەن بىرگە قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىنا قارسى دارىگەرلەر جانە 200 جاڭا دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار مەديسينالىق پراكتيكاعا ەنگىزىلدى. اقش - تە گەندىك ينجەنەريا ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى كوپتەگەن پرەپاراتتار جاسالدى.
جىل سايىن ترانسگەندىك اۋىلشارۋاشىلىق داقىلدار ەگىستىگى جىلدام قارقىندىلىقپەن ارتۋ ۇستىندە. بيوتەحنولوگيالىق كورپوروسيالار جاڭادان گمو ونىمدەرىن كوممەرسيالىق قولدانۋ ءۇشىن ۇستانۋدا، بۇل ءبارىن كورپوراسيانىڭ جوعارى تابىسقا جەتۋىمەن بايلانىستى.
گمو ونىمدەرىنىڭ ەكوجۇيەگە تيگىزەر زياندى اسەرلەرىن زەرتتەپ قاراستىرماي، ونداي جۇمىستاردى جۇرگىزبەيتىندىكتەرى ارينە الاڭداتارلىق جايت. ەكوجۇيە كۇردەلى ءارى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى قاراستىرۋ كەرەك. بۇل زەرتتەۋلەر قيىن، ءارى ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلادى جانە ءار ترانسگەندىك اعزا جان - جاقتى قامتيتىن عىلىمي ءاناليزدى قاجەت ەتەدى.
ترانس ۇلتتىق بيوتەحنيكالىق كورپوراسيالار ارتىق شىعىنعا ۇشىراماس ءۇشىن بۇل ۇلكەن كولەمدى زەرتتەۋلەردى جۇرگىزبەي - اق جاڭا گمو ونىمدەرىن قورشاعان ورتاعا جانە ادام دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپسىز دەپ جارنامالاپ كەلۋدە. ال ادام دەنساۋلىعى مەن ءومىر ءسۇرۋى ەكىنشى ورىندا تۇر.
جەڭىل تاعامداردىڭ تاريحى ەجەلگى ريمنەن بەلگىلى. ەجەلگى ريمدىكتەر ۇيلەرىنەن تاماق ءپىسىرىپ ىشپەگەن ونىڭ ەسەسىنە قالالارىندا جەڭىل تاعامدار دايىندايتىن ورىندار مەن بازارلار كوپ بولعان. سولاردىڭ ءبىرى - اشىتقىدان دايىندالعان جانە ءزايتۇن مايى جاعىلعان قۇيماقتار مەن شەلپەكتەر. سودان كەيىن گامبۋرگەر ساتىلا باستالدى.
قىتايدا بازارلاردا تەز دايىندالاتىن لاپشا پايدالانىلسا، ينديادا، رەسەيدە، ءارتۇرلى شەلپەكتەر مەن بالىشتەر تارالدى.
فاستفۋد ونىمدەرى 1920 جىلى امەريكادا شىقتى. 1921 جىلى كانزاستا White Castle كومپانياسى اشىلدى. ونىڭ نەگىزگى ءونىمى - گامبۋرگەر بولدى. گامبۋرگەر وسى كەزدە حالىق اراسىندا كەڭىنەن قولدانىلدى، ءبىراق ونىڭ ورگانيزمگە اسەرى تۋرالى بەلگىسىز بولدى.
قازىرگى تاڭدا ءوزىنىڭ جەڭىل ونىمدەردى دايىندايتىن بىرنەشە ورتالىقتارى بار.
2. 1. گمو دەگەنىمىز نە؟
گەندىك ينجەنەريا مەديسينا، اۋىلشارۋاشىلىعى سالالارىندا پايدالانۋعا وتە ءتيىمدى. عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، گەندىك ينجەنەريا حالىقتى ازىق - تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ جاعدايىن جاقسارتا تۇسەدى ءارى كليماتتىق جاعدايى ناشار اۋماقتاردا ەگىننىڭ مول شىعۋىنا اسەر ەتىپ، اۋىلشارۋاشىلىعىنا پايدالانىلاتىن حيميكاتتار مەن سۋ قاجەتتىلىگىن ازايتا تۇسەدى. سول سەبەپتى الەمنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىندە ازىق - تۇلىكتى مولىنان ءوندىرۋ ءۇشىن گەندىك - موديفيسەرلەنگەن ورگانيزمدەردى قوسادى. قازىرگى تاڭدا گەندىك ينجەنەريا تاڭقالالرلىق ناتيجەگە جەتتى. سولاردىڭ نەگىزگىلەرىنىڭ ءبىرى دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار بولىپ تابىلادى. سپيد، قانت ديابەتىنە شالدىققان اۋرۋ ءتۇرىن، سونىمەن بىرگە قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىنا قارسى دارىگەرلەر جانە 200 جاڭا دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار مەديسينالىق پراكتيكاعا ەنگىزىلدى. اقش - تە گەندىك ينجەنەريا ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى كوپتەگەن پرەپاراتتار جاسالدى. سول ارقىلى اقش بىرنەشە ملرد. دوللار پايدا بولدى.
جىل سايىن اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدار ەگىستىگى جىلدام قارقىندىلىقپەن ارتۋ ۇستىندە. بيوتەحنولوگيالىق كورپوراسيالار جاڭادان گمو ونىمدەرىن كوممەرسيالىق قولدانۋ ءۇشىن ۇستانۋدا، بۇل ءبارىن كورپوراسيانىڭ جوعارى تابىسقا جەتۋىمەن بايلانىستى.
گمو ونىمدەرىنىڭ ەكوجۇيەگە تيگىزەر زياندى اسەرلەرىن زەرتتەپ قاراستىرماي، ونداي جۇمىستاردى جۇرگىزبەيتىندىكتەرى ارينە الاڭداتارلىق جايت. ەكوجۇيە كۇردەلى ءارى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى قاراستىرۋ كەرەك. بۇل زەرتتەۋلەر قيىن، ءارى ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلادى جانە ءار ترانسگەندىك اعزا جان - جاقتى قامتيتىن عىلىمي ءاناليزدى قاجەت ەتەدى.
ۇلتتىق بيوتەحنيكالىق كورپوراسيالار ارتىق شىعىنعا ۇشىراماس ءۇشىن بۇل ۇلكەن كولەمدى زەرتتەۋلەردى جۇرگىزبەي - اق جاڭا گمو ونىمدەرىن قورشاعان ورتاعا جانە ادام دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپسىز دەپ جارنامالاپ كەلۋدە. ال ادام دەنساۋلىعى مەن ءومىر ءسۇرۋى ەكىنشى ورىندا تۇر.
70 - جىلداردىڭ باسىندا قورشاعان ورتاعا، اۋىلشارۋاشىلىق قوجالىقتارى ونىمدەرىنىڭ وسىنداي فورماسى نەگاتيۆتى اسەر ەتەتىندىگى انىق كورىندى. گەندىك موديفيكاسياعا ۇشىراعان اعزالارعا ياعني بولجام بويىنشا جەر بەتىندە 2025 جىلعا دەيىن، تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن ولاردىڭ تاعامدىق راسيوندارىن جاقسارتۋ، تولىقتىرۋ ماقساتىندا ازىق - تۇلىك ءوندىرىسىن ەكى ەسەگە كوبەيتۋ كەرەك. ءىرى ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ سورەلەرىندە ازىق - تۇلىكتىڭ سىرتقى قاباتىنداعى «بەز گمو» دەگەن جازۋدى ءجيى ۇشىراتاتىن شىعارسىز. بۇل جازۋ ازىق - تۇلىك ەشبىر ترانسگەندىك قوسپاسىز ءوسىرىلدى دەگەندى بىلدىرەدى. ال بۇگىندە ساپالى ءارى زياندى زاتتاردان ادا وسىمدىكتى ءوسىرۋ ءۇشىن لابوراتوريادا بار - جوعى بىرنەشە ساعات وتىرىپ، ترانسگەندىك قوسپا قوسساڭىز جەتىپ جاتىر. الەم ەلدەرىندە گەندىك - مودي - فيسەرلەنگەن ورگانيزمدەر ءجيى قولدانىلادى.
ال قازاقستاندا...
قازاقستاندا ەل اۋماعىندا گەندىك موديفيكاسياعا ۇشىراعان ازىق - تۇلىكتى باقىلايتىن «گەندىك ينجەنەريا قىزمەتىن مەملەكەتتىك باقىلاۋ» جونىندە زاڭ جوباسى قۇرىلدى. اعىمداعى جىلدىڭ ناۋرىزىندا اتالمىش قۇجات ءماجىلىستىڭ قاراۋىنا ءوتتى. زاڭ جوباسىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى قۇردى. ازىرگە ەلىمىزدە گەندىك موديفيكاسيا قىزمەتىنە توسقاۋىل قوياتىن زاڭناما جوق. كەي مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ازىق - تۇلىك قورابىندا گمو قوسپاسى جونىندە اقپارات بەرىلمەگەندىكتەن قازاقستاندىقتار گەندىك وزگەرىسكە ۇشىراعان ءونىمدى شامادان تىس پايدالانادى. بۇعان ەلىمىزدە ترانسگەندىك ورگانيزمدەردى انىقتايتىن ارنايى لابوراتوريانىڭ جوقتىعى سەپ بولىپ وتىر. ەگەر جوعارىدا اتالعان زاڭ جوباسى قابىلدانسا، ەلىمىزدە قۇرامىندا گمو - سى بار بالالار تاعامى، وندىرىسكە قاجەتتى قوسپالاردى دايىنداۋعا، يمپورت پەن ەكسپورتقا تۇبەگەيلى تىيىم سالىنادى. قازاق - ستانعا تەك مەملەكەتتىك تىركەۋدەن وتكەن گمو - سى بار ازىق - تۇلىكتەر عانا كىرگىزىلەدى. مەملەكەتتىك تىركەۋدەن ءوتۋ ءۇشىن عىلىمي دايەگى بار دالەلدەمەلەر كەلتىرىلىپ، گمو قاۋىپتىلىگى جان - جاقتى ساراپقا سالىنۋى ءتيىس. دالەلدەمەلەر مەن ارنايى ساراپتامالىق قۇجاتتى يمپورتتاۋشى نەمەسە ءوندىرۋشى ۇسىنۋى ءتيىس. ەلىمىزدە ءوندىرۋشىنىڭ ءونىمى تۇبەگەيلى تەكسەرىستەن وتكىزىلۋى ءتيىس. الايدا ادام اعزاسى گمو قۇرامىنىڭ زياندىلىعى بار - جوعىن قاداعالايتىن لابوراتوريانىڭ جوقتىعى بۇل ىستە قولدى بايلاۋى مۇمكىن دەيدى ماماندار.
كەز كەلگەن نارسەنىڭ پايداسى مەن زيانى قاتار جۇرەتىنى بەلگىلى. گەندىك ينجەنەريانىڭ ءدارى - دارمەكتى وندىرۋدە پايداسى زور - اق. الايدا كۇندەلىكتى تاعامعا قوسىلاتىن گەننىڭ قانداي ەكەنىن ەشكىم توپشىلاپ ايتا المايدى. ايتەۋىر گەندىك موديفيكاسيا تابيعات زاڭدىلىعىنا قارسى قۇبىلىس ەكەنى ايان
عالامنىڭ ميلليونداعان ادامدارى كۇن سايىن گمو بار تاعامداردى قولدانۋدا گمو - نىڭ دەنساۋلىققا جەتكىلىكتى مولشەردە قولدانۋى قاۋىپتىلىك اسەرى ءالى تولىق زەرتتەلمەگەندىكتەن، ءقازىر ەكسپەريمەنتتى وسىنداي تاعامدار ارقىلى تاماقتانىپ، ءبىز وزىمىزگە تاجىريبە جاساپ جاتىرمىز دەگەن ءسوز. مىسالى، ءوزىمىز پايدالاناتىن «گرينپيستە» جاريالانعان گمو ينگرەديەنتتەرىن قولداناتىن كومپانيالاردىڭ ءتىزىمى تومەندە كورسەتىلگەن:
Kellogg s (كەللوگس) - دايىن تاڭەرتەڭگى استى، سونىمەن قاتار جۇگەرى ماقتالارىن وندىرەدى.
Nestle (نەستلە)- شوكولاد، كوفە، كوفەيىندى سۋسىندار، بالالار تاعامىن وندىرەدى.
Unilever (يۋنيليەۆەر)- بالالار تاعامىن، مايونەزدەر، سۋسىنداردى وندىرەدى.
Heins Foods (حايەنس - فۋدس)- كەچۋپتەر مەن سوۋستاردى وندىرەدى.
Hersheys (حەرشەس)- شوكولاد جانە الكوگولسىز سۋسىندارىن وندىرەدى.
Coca - Cola(كوكا - كولا)- كوكا - كولا، سپرايت، فانتا.
McDonald s(ماكدونالدە)- تەز تاماقتانۋ مەيرامحانالار جۇيەسى.
Danon (دانون)- يوگۋرتتار، ايران، ىرىمشىك جانە بالالار تاعامىن وندىرەدى.
Similac(سيميلاك)- بالالار تاعامىن وندىرەدى.
Cadbury(كەدبەري)- Frut & Nut كاكاوسىن جانە شوكولاد وندىرەدى.
Mars(مارس)- M&M، Snickers، Twix، Milky Way شوكولادتارىن وندىرەدى.
Pepsi - Cola(پەپسي - كولا)- پەپسي، ميريندا، سيەۆەن - اپ.
اۆتورى: يسماعۇل ءلاززات، Cاگيدۋللايەۆا جۇپار
جەتەكشىسى: يزيموۆا ا.
تاعام قاۋىپسىزدىگىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى جۇكتەۋ
باعىتى: تازا تابيعي ورتا قازاقستان - 2030 ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋدىڭ نەگىزى.
سەكسياسى: مەديسينا
مازمۇنى:
I. اننوتاسيا
II. كىرىسپە. «اس ادامنىڭ ارقاۋى»
III. نەگىزگى ءبولىم
3. 1. گمو دەگەنىمىز نە؟
3. 2. گمو ونىمدەرىنىڭ پايداسى قانداي؟
3. 3. گمو ونىمدەرىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا زيانى قانشالىقتى؟
3. 4. تەز دايىندالاتىن فاست - فۋد ونىمدەرىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا زيانى؟
3. 5. مەكتەبىمىزدەگى وقۋشىلار اراسىنداعى ساۋالناما قورىتىندىسى.
IV. ۇسىنىستار.
V. قورىتىندى.
VI. پايدالانعان ادەبيەتتەر.
1. كىرىسپە.
قازىرگى تاڭدا گەندىك ينجەنەريا تاڭقالارلىق ناتيجەگە جەتتى. سولاردىڭ نەگىزگىلەرىنىڭ ءبىرى دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار بولىپ تابىلادى. سپيد، قانت ديابەتىنە شالدىققان اۋرۋ ءتۇرىن، سونىمەن بىرگە قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىنا قارسى دارىگەرلەر جانە 200 جاڭا دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار مەديسينالىق پراكتيكاعا ەنگىزىلدى. اقش - تە گەندىك ينجەنەريا ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى كوپتەگەن پرەپاراتتار جاسالدى.
جىل سايىن ترانسگەندىك اۋىلشارۋاشىلىق داقىلدار ەگىستىگى جىلدام قارقىندىلىقپەن ارتۋ ۇستىندە. بيوتەحنولوگيالىق كورپوروسيالار جاڭادان گمو ونىمدەرىن كوممەرسيالىق قولدانۋ ءۇشىن ۇستانۋدا، بۇل ءبارىن كورپوراسيانىڭ جوعارى تابىسقا جەتۋىمەن بايلانىستى.
گمو ونىمدەرىنىڭ ەكوجۇيەگە تيگىزەر زياندى اسەرلەرىن زەرتتەپ قاراستىرماي، ونداي جۇمىستاردى جۇرگىزبەيتىندىكتەرى ارينە الاڭداتارلىق جايت. ەكوجۇيە كۇردەلى ءارى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى قاراستىرۋ كەرەك. بۇل زەرتتەۋلەر قيىن، ءارى ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلادى جانە ءار ترانسگەندىك اعزا جان - جاقتى قامتيتىن عىلىمي ءاناليزدى قاجەت ەتەدى.
ترانس ۇلتتىق بيوتەحنيكالىق كورپوراسيالار ارتىق شىعىنعا ۇشىراماس ءۇشىن بۇل ۇلكەن كولەمدى زەرتتەۋلەردى جۇرگىزبەي - اق جاڭا گمو ونىمدەرىن قورشاعان ورتاعا جانە ادام دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپسىز دەپ جارنامالاپ كەلۋدە. ال ادام دەنساۋلىعى مەن ءومىر ءسۇرۋى ەكىنشى ورىندا تۇر.
جەڭىل تاعامداردىڭ تاريحى ەجەلگى ريمنەن بەلگىلى. ەجەلگى ريمدىكتەر ۇيلەرىنەن تاماق ءپىسىرىپ ىشپەگەن ونىڭ ەسەسىنە قالالارىندا جەڭىل تاعامدار دايىندايتىن ورىندار مەن بازارلار كوپ بولعان. سولاردىڭ ءبىرى - اشىتقىدان دايىندالعان جانە ءزايتۇن مايى جاعىلعان قۇيماقتار مەن شەلپەكتەر. سودان كەيىن گامبۋرگەر ساتىلا باستالدى.
قىتايدا بازارلاردا تەز دايىندالاتىن لاپشا پايدالانىلسا، ينديادا، رەسەيدە، ءارتۇرلى شەلپەكتەر مەن بالىشتەر تارالدى.
فاستفۋد ونىمدەرى 1920 جىلى امەريكادا شىقتى. 1921 جىلى كانزاستا White Castle كومپانياسى اشىلدى. ونىڭ نەگىزگى ءونىمى - گامبۋرگەر بولدى. گامبۋرگەر وسى كەزدە حالىق اراسىندا كەڭىنەن قولدانىلدى، ءبىراق ونىڭ ورگانيزمگە اسەرى تۋرالى بەلگىسىز بولدى.
قازىرگى تاڭدا ءوزىنىڭ جەڭىل ونىمدەردى دايىندايتىن بىرنەشە ورتالىقتارى بار.
2. 1. گمو دەگەنىمىز نە؟
گەندىك ينجەنەريا مەديسينا، اۋىلشارۋاشىلىعى سالالارىندا پايدالانۋعا وتە ءتيىمدى. عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، گەندىك ينجەنەريا حالىقتى ازىق - تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ جاعدايىن جاقسارتا تۇسەدى ءارى كليماتتىق جاعدايى ناشار اۋماقتاردا ەگىننىڭ مول شىعۋىنا اسەر ەتىپ، اۋىلشارۋاشىلىعىنا پايدالانىلاتىن حيميكاتتار مەن سۋ قاجەتتىلىگىن ازايتا تۇسەدى. سول سەبەپتى الەمنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىندە ازىق - تۇلىكتى مولىنان ءوندىرۋ ءۇشىن گەندىك - موديفيسەرلەنگەن ورگانيزمدەردى قوسادى. قازىرگى تاڭدا گەندىك ينجەنەريا تاڭقالالرلىق ناتيجەگە جەتتى. سولاردىڭ نەگىزگىلەرىنىڭ ءبىرى دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار بولىپ تابىلادى. سپيد، قانت ديابەتىنە شالدىققان اۋرۋ ءتۇرىن، سونىمەن بىرگە قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىنا قارسى دارىگەرلەر جانە 200 جاڭا دياگنوستيكالىق پرەپاراتتار مەديسينالىق پراكتيكاعا ەنگىزىلدى. اقش - تە گەندىك ينجەنەريا ادىستەرىن قولدانۋ ارقىلى كوپتەگەن پرەپاراتتار جاسالدى. سول ارقىلى اقش بىرنەشە ملرد. دوللار پايدا بولدى.
جىل سايىن اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدار ەگىستىگى جىلدام قارقىندىلىقپەن ارتۋ ۇستىندە. بيوتەحنولوگيالىق كورپوراسيالار جاڭادان گمو ونىمدەرىن كوممەرسيالىق قولدانۋ ءۇشىن ۇستانۋدا، بۇل ءبارىن كورپوراسيانىڭ جوعارى تابىسقا جەتۋىمەن بايلانىستى.
گمو ونىمدەرىنىڭ ەكوجۇيەگە تيگىزەر زياندى اسەرلەرىن زەرتتەپ قاراستىرماي، ونداي جۇمىستاردى جۇرگىزبەيتىندىكتەرى ارينە الاڭداتارلىق جايت. ەكوجۇيە كۇردەلى ءارى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى قاراستىرۋ كەرەك. بۇل زەرتتەۋلەر قيىن، ءارى ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلادى جانە ءار ترانسگەندىك اعزا جان - جاقتى قامتيتىن عىلىمي ءاناليزدى قاجەت ەتەدى.
ۇلتتىق بيوتەحنيكالىق كورپوراسيالار ارتىق شىعىنعا ۇشىراماس ءۇشىن بۇل ۇلكەن كولەمدى زەرتتەۋلەردى جۇرگىزبەي - اق جاڭا گمو ونىمدەرىن قورشاعان ورتاعا جانە ادام دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپسىز دەپ جارنامالاپ كەلۋدە. ال ادام دەنساۋلىعى مەن ءومىر ءسۇرۋى ەكىنشى ورىندا تۇر.
70 - جىلداردىڭ باسىندا قورشاعان ورتاعا، اۋىلشارۋاشىلىق قوجالىقتارى ونىمدەرىنىڭ وسىنداي فورماسى نەگاتيۆتى اسەر ەتەتىندىگى انىق كورىندى. گەندىك موديفيكاسياعا ۇشىراعان اعزالارعا ياعني بولجام بويىنشا جەر بەتىندە 2025 جىلعا دەيىن، تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن ولاردىڭ تاعامدىق راسيوندارىن جاقسارتۋ، تولىقتىرۋ ماقساتىندا ازىق - تۇلىك ءوندىرىسىن ەكى ەسەگە كوبەيتۋ كەرەك. ءىرى ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ سورەلەرىندە ازىق - تۇلىكتىڭ سىرتقى قاباتىنداعى «بەز گمو» دەگەن جازۋدى ءجيى ۇشىراتاتىن شىعارسىز. بۇل جازۋ ازىق - تۇلىك ەشبىر ترانسگەندىك قوسپاسىز ءوسىرىلدى دەگەندى بىلدىرەدى. ال بۇگىندە ساپالى ءارى زياندى زاتتاردان ادا وسىمدىكتى ءوسىرۋ ءۇشىن لابوراتوريادا بار - جوعى بىرنەشە ساعات وتىرىپ، ترانسگەندىك قوسپا قوسساڭىز جەتىپ جاتىر. الەم ەلدەرىندە گەندىك - مودي - فيسەرلەنگەن ورگانيزمدەر ءجيى قولدانىلادى.
ال قازاقستاندا...
قازاقستاندا ەل اۋماعىندا گەندىك موديفيكاسياعا ۇشىراعان ازىق - تۇلىكتى باقىلايتىن «گەندىك ينجەنەريا قىزمەتىن مەملەكەتتىك باقىلاۋ» جونىندە زاڭ جوباسى قۇرىلدى. اعىمداعى جىلدىڭ ناۋرىزىندا اتالمىش قۇجات ءماجىلىستىڭ قاراۋىنا ءوتتى. زاڭ جوباسىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى قۇردى. ازىرگە ەلىمىزدە گەندىك موديفيكاسيا قىزمەتىنە توسقاۋىل قوياتىن زاڭناما جوق. كەي مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ازىق - تۇلىك قورابىندا گمو قوسپاسى جونىندە اقپارات بەرىلمەگەندىكتەن قازاقستاندىقتار گەندىك وزگەرىسكە ۇشىراعان ءونىمدى شامادان تىس پايدالانادى. بۇعان ەلىمىزدە ترانسگەندىك ورگانيزمدەردى انىقتايتىن ارنايى لابوراتوريانىڭ جوقتىعى سەپ بولىپ وتىر. ەگەر جوعارىدا اتالعان زاڭ جوباسى قابىلدانسا، ەلىمىزدە قۇرامىندا گمو - سى بار بالالار تاعامى، وندىرىسكە قاجەتتى قوسپالاردى دايىنداۋعا، يمپورت پەن ەكسپورتقا تۇبەگەيلى تىيىم سالىنادى. قازاق - ستانعا تەك مەملەكەتتىك تىركەۋدەن وتكەن گمو - سى بار ازىق - تۇلىكتەر عانا كىرگىزىلەدى. مەملەكەتتىك تىركەۋدەن ءوتۋ ءۇشىن عىلىمي دايەگى بار دالەلدەمەلەر كەلتىرىلىپ، گمو قاۋىپتىلىگى جان - جاقتى ساراپقا سالىنۋى ءتيىس. دالەلدەمەلەر مەن ارنايى ساراپتامالىق قۇجاتتى يمپورتتاۋشى نەمەسە ءوندىرۋشى ۇسىنۋى ءتيىس. ەلىمىزدە ءوندىرۋشىنىڭ ءونىمى تۇبەگەيلى تەكسەرىستەن وتكىزىلۋى ءتيىس. الايدا ادام اعزاسى گمو قۇرامىنىڭ زياندىلىعى بار - جوعىن قاداعالايتىن لابوراتوريانىڭ جوقتىعى بۇل ىستە قولدى بايلاۋى مۇمكىن دەيدى ماماندار.
كەز كەلگەن نارسەنىڭ پايداسى مەن زيانى قاتار جۇرەتىنى بەلگىلى. گەندىك ينجەنەريانىڭ ءدارى - دارمەكتى وندىرۋدە پايداسى زور - اق. الايدا كۇندەلىكتى تاعامعا قوسىلاتىن گەننىڭ قانداي ەكەنىن ەشكىم توپشىلاپ ايتا المايدى. ايتەۋىر گەندىك موديفيكاسيا تابيعات زاڭدىلىعىنا قارسى قۇبىلىس ەكەنى ايان
عالامنىڭ ميلليونداعان ادامدارى كۇن سايىن گمو بار تاعامداردى قولدانۋدا گمو - نىڭ دەنساۋلىققا جەتكىلىكتى مولشەردە قولدانۋى قاۋىپتىلىك اسەرى ءالى تولىق زەرتتەلمەگەندىكتەن، ءقازىر ەكسپەريمەنتتى وسىنداي تاعامدار ارقىلى تاماقتانىپ، ءبىز وزىمىزگە تاجىريبە جاساپ جاتىرمىز دەگەن ءسوز. مىسالى، ءوزىمىز پايدالاناتىن «گرينپيستە» جاريالانعان گمو ينگرەديەنتتەرىن قولداناتىن كومپانيالاردىڭ ءتىزىمى تومەندە كورسەتىلگەن:
Kellogg s (كەللوگس) - دايىن تاڭەرتەڭگى استى، سونىمەن قاتار جۇگەرى ماقتالارىن وندىرەدى.
Nestle (نەستلە)- شوكولاد، كوفە، كوفەيىندى سۋسىندار، بالالار تاعامىن وندىرەدى.
Unilever (يۋنيليەۆەر)- بالالار تاعامىن، مايونەزدەر، سۋسىنداردى وندىرەدى.
Heins Foods (حايەنس - فۋدس)- كەچۋپتەر مەن سوۋستاردى وندىرەدى.
Hersheys (حەرشەس)- شوكولاد جانە الكوگولسىز سۋسىندارىن وندىرەدى.
Coca - Cola(كوكا - كولا)- كوكا - كولا، سپرايت، فانتا.
McDonald s(ماكدونالدە)- تەز تاماقتانۋ مەيرامحانالار جۇيەسى.
Danon (دانون)- يوگۋرتتار، ايران، ىرىمشىك جانە بالالار تاعامىن وندىرەدى.
Similac(سيميلاك)- بالالار تاعامىن وندىرەدى.
Cadbury(كەدبەري)- Frut & Nut كاكاوسىن جانە شوكولاد وندىرەدى.
Mars(مارس)- M&M، Snickers، Twix، Milky Way شوكولادتارىن وندىرەدى.
Pepsi - Cola(پەپسي - كولا)- پەپسي، ميريندا، سيەۆەن - اپ.
اۆتورى: يسماعۇل ءلاززات، Cاگيدۋللايەۆا جۇپار
جەتەكشىسى: يزيموۆا ا.
تاعام قاۋىپسىزدىگىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى جۇكتەۋ
You Might Also Like
