تاپقىر بولساڭ تاۋىپ كور
«تاپقىر بولساڭ تاۋىپ كور» ويىنى. (5- سىنىپ ارالىقتارىندا)
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ، ءبىلىمىن پايدالان ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، ءوز ويلارىن، بىلىمدەرىن جيناقتاپ تۇجىرىمداي بىلۋگە داعدىلاندىرۋدى ماقسات ەتكەن ساباقتا وقۋشىلاردىڭ ءوزىن كورەرمەندەر الدىندا دۇرىس ۇستاي بىلۋگە، مادەنيەتتىلىككە، العىرلىققا تاربيەلەۋ دە قامتىلدى.
كورنەكىلىك: دۇنيەجۇزىلىك فيزيكالىق كارتاسى، سۋرەتتەر.
ويىننىڭ جۇرگىزىلۋى:
ءى ءبولىم.
ءى- تاراۋ. كۇن – جۇلدىز.
ءىى- تاراۋ. جەر عالامشارى.
ءىى ءبولىم.
دەنە جانە تابيعاتتاعى زاتتار. تاقىرىپقا 2 مينۋتتان جاۋاپ بەرەدى. جاۋابى دۇرىس بولسا، ويىندى جالعاستىرادى، از ۇپاي جيناعان وقۋشى ويىننان شىعىپ وتىرادى.
ويىننىڭ بارىسى:
ءادىلقازىلار وقۋشىلاردىڭ جاۋابىن تىڭداپ بولعاننان كەيىن، تومەن ۇپاي جيناعان وقۋشىلاردى ءار اينالىمدا شىعارىپ وتىرادى. سوڭىندا 2 وقۋشى قالادى. 2 وقۋشىعا 10 سۇراقتان «كىم جىلدام؟» قويىلىپ، سۇراقتا اتى اتالعان جاراتىلىستانۋ وبەكتىلەرى نەنى بىلدىرەتىنىن ويلانباستان تەز اتاۋ كەرەك، سوڭىندا كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشى ويىن جۇلدەگەرى اتانادى.
ءى- كەزەڭ.
5 ا
1) جاراتىلىستانۋ بۇل قانداي عىلىم؟ (تابيعاتتى وقىپ ۇيرەنۋدىڭ ءارتۇرلى ادىستەرى).
5 ءا
2) دەنە نەدەن تۇرادى؟ (زاتتان).
5 ب
3) ورگانيكالىق زات دەگەنىمىز نە؟ (بەلوك، كراحمال).
5 ا
4) تابيعاتتاعى قۇبىلىس دەگەنىمىز نە؟ (ءتىرى جانە ءولى تابيعاتتا بولاتىن وزگەرىستەر).
5 ءا
5) تابيعاتتى وقىپ – ۇيرەنۋ ادىستەرى (باقىلاۋ، تاجىريبە، ولشەۋ).
5 ب
6) اۋانىڭ قىسىمى (بارومەتر - انەرويد).
5 ا
7) جەلدىڭ باعىتى؟ (فليۋگەر).
5 ءا
8) جۇلدىزدى اسپاندى زەرتتەۋدە ۇلكەن ۇلەس قوسقان ورتا ازيالىق عالىم؟ (ۇلىقبەك).
5 ب
9) قازىرگى كەزدە استرونومداردىڭ ەسەپتەۋى بويىنشا قانشا شوقجۇلدىزدار بار؟ (88).
5 ا
10) جەر مەن كۇننىڭ ورتاشا ارا قاشىقتىعى؟ (150 ملن.كم).
5 ءا
11) عالامشارلاردىڭ كۇندى اينالىپ وتەتىن سىزىعىن قالاي ايتادى؟ (وربيتا).
5 ب
12) جەر توبىنا جاتاتىن عالامشار؟ (مەركۋريي، شولپان، جەر، مارس).
5 ا13) ەڭ ءبىرىنشى عارىشكەر؟ (يۋ.گاگارين).
5 ءا
14) تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى؟ (ت.اۋباكىروۆ).
5 ب
15) جۇلدىز دەگەنىمىز؟ (جانىپ، جارقىراپ تۇرعان گازدى شار).
5 ا
16) تەمىرقازىق جۇلدىزدارى قاي جاقتا ورنالاسقان؟ (سولتۇستىكتە).
5 ءا
17) عارىش تۋرالى ەجەلگى كوزقاراستى وزگەرتكەن بەلگىلى پولياك وقىمىستىسى؟ (ن.كوپەرنيك).
5 ب
18) العاش رەت «جەر كۇندى اينالىپ جۇرەدى» دەگەن ويدى ايتقان عالىم؟ (ءال بيرۋني).
5 ا
19) مارستىڭ سەرىكتەرى؟ (فوبوس پەن دەيموس).
5 ءا
20) تەلەسكوپتاردىڭ تۇرلەرى؟ (وپتيكالىق، راديوتەلەسكوپ).
5 ب
21) جەر بەتىنىڭ كىشىرەيتىلگەن ءتۇرى؟ (گلوبۋس).
ءىى- كەزەڭ.
جەر قۇرىلىسى.
گەوگرافيالىق قابىق؟ (ليتوسفەرا، گيدروسفەرا، اتموسفەرا، بيوسفەرا).
نەشە ماتەريك جانە نەشە مۇحيت بار؟ (5 ماتەريك، 4 مۇحيت).
ارحيپەلاگ دەگەنىمىز نە؟ (ارالداردىڭ توپتاسىپ ورنالاسۋى).
تەڭىزدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
جەردىڭ قۇرىلىسى؟ (قىرتىسى، مانتيا، يادرو).
ارالدار نەشەگە بولىنەدى؟ (ماتەريكتىك، جانارتاۋلىق، مارجاندىق).
وزەندەردىڭ قۇرامداس بولىكتەرى؟ (باستاۋ، الابى، اڭعار، جايىلىمى، سالاسى، ساعاسى).
ماسشتابتىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ (ساندىق، اتاۋلىق، ءىرى، ورتا، ۇساق).
تاۋ جىنىستارى؟ (ماگمالىق، شوگىندى، مەتامورفتىق).
توپىراقتىڭ قۇرامداس بولىگى؟ (قاتتى، سۇيىق، گاز تارىزدەس، ءتىرى زاتتاردان تۇرادى).
سۋدىڭ نەشە كۇيى بار؟ (سۇيىق، قاتتى، بۋ).
تەڭىز سۋىنىڭ ورتاشا تۇزدىلىعى؟ (1 مەترگە 35 گ).
شىعاناق دەگەنىمىز نە؟ (مۇحيت، تەڭىز سۋلارىنىڭ قۇرلىققا سۇيىرلەنە نەمەسە تەرەڭىرەك ىشكە ەنگەن بولىگى).
بۇعاز دەگەن نە؟ (قۇرلىقتى بىر-بىرىنەن ءبولىپ تۇرعان تەڭىز، كول، مۇحيت سۋلارىن بىر-بىرىمەن جالعاستىرىپ تۇرعان جىڭىشكە سۋلى وتكەل).
اۋا؟ (گازداردىڭ قوسىندىسى).
ءىى. مەنەن سۇراق – سىزدەن جاۋاپ.
ەڭ ەرەكشە باعالانۋى 1 ۇپاي.
5 ا
ەڭ ۇلكەن مۇحيت – تىنىق
ەڭ سۋىق مۇحيت – سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت
5 ءا
ەڭ جىلى مۇحيت – ءۇندى مۇحيتى
ەڭ ۇزىن –
5 ب
ەڭ تۇزدى -
ەڭ كىشى -
دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن وزەن – ءنىل. ۇزىندىعى 667 كم.
ەڭ سۋى مول وزەن – امازونكا.
قازاقستانداعى ەڭ ۇزىن سۋى مول وزەن – ەرتىس.
ءىىى. جۇمباق شەشۋ.(15، 10، 5)
5 ا
1) كەڭ بايتاق، سۋ ىشۋگە بولمايدى (تەڭىز –مورە- .........)
5 ءا
2) قاناتى جوق ۇشادى، اياعى جوق قاشادى. (جەل – ۆەتەر - ....)
5 ب
3) وتقا جانباس، سۋعا باتپاس. (مۇز - لەد- ....).
IV.
ماقال-ماتەلدەر. 10 ۇپاي.
ءبىر ءسوز ايتىلادى، سوعان ارناپ ماقال ماتەلدى جالعاستىرۋ.
5 ا
1) اۋا. (جۇپار – اۋا جانعا داۋا).
5 ءا
2) تاۋ (اسقار تاۋ الىستان كورىنەدى).
5 ب
3) اي (اي جارىق – قويان ارىق).
V. ءسوز جۇمباق- قۇراستىرۋ ءار توپقا.
10 ۇپاي.
5 ا
1) ماگنيتوفون.
5 ءا
2) تەلەديدار.
5 ب
3) دومبىرا.
VI. تاجىريبە جاساۋ ءار سىنىپ تابيعاتتاعى قۇبىلىستارعا.
VءىI. كىم جىلدام؟
قورىتىندى.
ءى، ءىى، ءىىى ورىنداردى انىقتاپ ماراپاتتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ، ءبىلىمىن پايدالان ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، ءوز ويلارىن، بىلىمدەرىن جيناقتاپ تۇجىرىمداي بىلۋگە داعدىلاندىرۋدى ماقسات ەتكەن ساباقتا وقۋشىلاردىڭ ءوزىن كورەرمەندەر الدىندا دۇرىس ۇستاي بىلۋگە، مادەنيەتتىلىككە، العىرلىققا تاربيەلەۋ دە قامتىلدى.
كورنەكىلىك: دۇنيەجۇزىلىك فيزيكالىق كارتاسى، سۋرەتتەر.
ويىننىڭ جۇرگىزىلۋى:
ءى ءبولىم.
ءى- تاراۋ. كۇن – جۇلدىز.
ءىى- تاراۋ. جەر عالامشارى.
ءىى ءبولىم.
دەنە جانە تابيعاتتاعى زاتتار. تاقىرىپقا 2 مينۋتتان جاۋاپ بەرەدى. جاۋابى دۇرىس بولسا، ويىندى جالعاستىرادى، از ۇپاي جيناعان وقۋشى ويىننان شىعىپ وتىرادى.
ويىننىڭ بارىسى:
ءادىلقازىلار وقۋشىلاردىڭ جاۋابىن تىڭداپ بولعاننان كەيىن، تومەن ۇپاي جيناعان وقۋشىلاردى ءار اينالىمدا شىعارىپ وتىرادى. سوڭىندا 2 وقۋشى قالادى. 2 وقۋشىعا 10 سۇراقتان «كىم جىلدام؟» قويىلىپ، سۇراقتا اتى اتالعان جاراتىلىستانۋ وبەكتىلەرى نەنى بىلدىرەتىنىن ويلانباستان تەز اتاۋ كەرەك، سوڭىندا كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشى ويىن جۇلدەگەرى اتانادى.
ءى- كەزەڭ.
5 ا
1) جاراتىلىستانۋ بۇل قانداي عىلىم؟ (تابيعاتتى وقىپ ۇيرەنۋدىڭ ءارتۇرلى ادىستەرى).
5 ءا
2) دەنە نەدەن تۇرادى؟ (زاتتان).
5 ب
3) ورگانيكالىق زات دەگەنىمىز نە؟ (بەلوك، كراحمال).
5 ا
4) تابيعاتتاعى قۇبىلىس دەگەنىمىز نە؟ (ءتىرى جانە ءولى تابيعاتتا بولاتىن وزگەرىستەر).
5 ءا
5) تابيعاتتى وقىپ – ۇيرەنۋ ادىستەرى (باقىلاۋ، تاجىريبە، ولشەۋ).
5 ب
6) اۋانىڭ قىسىمى (بارومەتر - انەرويد).
5 ا
7) جەلدىڭ باعىتى؟ (فليۋگەر).
5 ءا
8) جۇلدىزدى اسپاندى زەرتتەۋدە ۇلكەن ۇلەس قوسقان ورتا ازيالىق عالىم؟ (ۇلىقبەك).
5 ب
9) قازىرگى كەزدە استرونومداردىڭ ەسەپتەۋى بويىنشا قانشا شوقجۇلدىزدار بار؟ (88).
5 ا
10) جەر مەن كۇننىڭ ورتاشا ارا قاشىقتىعى؟ (150 ملن.كم).
5 ءا
11) عالامشارلاردىڭ كۇندى اينالىپ وتەتىن سىزىعىن قالاي ايتادى؟ (وربيتا).
5 ب
12) جەر توبىنا جاتاتىن عالامشار؟ (مەركۋريي، شولپان، جەر، مارس).
5 ا13) ەڭ ءبىرىنشى عارىشكەر؟ (يۋ.گاگارين).
5 ءا
14) تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى؟ (ت.اۋباكىروۆ).
5 ب
15) جۇلدىز دەگەنىمىز؟ (جانىپ، جارقىراپ تۇرعان گازدى شار).
5 ا
16) تەمىرقازىق جۇلدىزدارى قاي جاقتا ورنالاسقان؟ (سولتۇستىكتە).
5 ءا
17) عارىش تۋرالى ەجەلگى كوزقاراستى وزگەرتكەن بەلگىلى پولياك وقىمىستىسى؟ (ن.كوپەرنيك).
5 ب
18) العاش رەت «جەر كۇندى اينالىپ جۇرەدى» دەگەن ويدى ايتقان عالىم؟ (ءال بيرۋني).
5 ا
19) مارستىڭ سەرىكتەرى؟ (فوبوس پەن دەيموس).
5 ءا
20) تەلەسكوپتاردىڭ تۇرلەرى؟ (وپتيكالىق، راديوتەلەسكوپ).
5 ب
21) جەر بەتىنىڭ كىشىرەيتىلگەن ءتۇرى؟ (گلوبۋس).
ءىى- كەزەڭ.
جەر قۇرىلىسى.
گەوگرافيالىق قابىق؟ (ليتوسفەرا، گيدروسفەرا، اتموسفەرا، بيوسفەرا).
نەشە ماتەريك جانە نەشە مۇحيت بار؟ (5 ماتەريك، 4 مۇحيت).
ارحيپەلاگ دەگەنىمىز نە؟ (ارالداردىڭ توپتاسىپ ورنالاسۋى).
تەڭىزدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
جەردىڭ قۇرىلىسى؟ (قىرتىسى، مانتيا، يادرو).
ارالدار نەشەگە بولىنەدى؟ (ماتەريكتىك، جانارتاۋلىق، مارجاندىق).
وزەندەردىڭ قۇرامداس بولىكتەرى؟ (باستاۋ، الابى، اڭعار، جايىلىمى، سالاسى، ساعاسى).
ماسشتابتىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ (ساندىق، اتاۋلىق، ءىرى، ورتا، ۇساق).
تاۋ جىنىستارى؟ (ماگمالىق، شوگىندى، مەتامورفتىق).
توپىراقتىڭ قۇرامداس بولىگى؟ (قاتتى، سۇيىق، گاز تارىزدەس، ءتىرى زاتتاردان تۇرادى).
سۋدىڭ نەشە كۇيى بار؟ (سۇيىق، قاتتى، بۋ).
تەڭىز سۋىنىڭ ورتاشا تۇزدىلىعى؟ (1 مەترگە 35 گ).
شىعاناق دەگەنىمىز نە؟ (مۇحيت، تەڭىز سۋلارىنىڭ قۇرلىققا سۇيىرلەنە نەمەسە تەرەڭىرەك ىشكە ەنگەن بولىگى).
بۇعاز دەگەن نە؟ (قۇرلىقتى بىر-بىرىنەن ءبولىپ تۇرعان تەڭىز، كول، مۇحيت سۋلارىن بىر-بىرىمەن جالعاستىرىپ تۇرعان جىڭىشكە سۋلى وتكەل).
اۋا؟ (گازداردىڭ قوسىندىسى).
ءىى. مەنەن سۇراق – سىزدەن جاۋاپ.
ەڭ ەرەكشە باعالانۋى 1 ۇپاي.
5 ا
ەڭ ۇلكەن مۇحيت – تىنىق
ەڭ سۋىق مۇحيت – سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت
5 ءا
ەڭ جىلى مۇحيت – ءۇندى مۇحيتى
ەڭ ۇزىن –
5 ب
ەڭ تۇزدى -
ەڭ كىشى -
دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن وزەن – ءنىل. ۇزىندىعى 667 كم.
ەڭ سۋى مول وزەن – امازونكا.
قازاقستانداعى ەڭ ۇزىن سۋى مول وزەن – ەرتىس.
ءىىى. جۇمباق شەشۋ.(15، 10، 5)
5 ا
1) كەڭ بايتاق، سۋ ىشۋگە بولمايدى (تەڭىز –مورە- .........)
5 ءا
2) قاناتى جوق ۇشادى، اياعى جوق قاشادى. (جەل – ۆەتەر - ....)
5 ب
3) وتقا جانباس، سۋعا باتپاس. (مۇز - لەد- ....).
IV.
ماقال-ماتەلدەر. 10 ۇپاي.
ءبىر ءسوز ايتىلادى، سوعان ارناپ ماقال ماتەلدى جالعاستىرۋ.
5 ا
1) اۋا. (جۇپار – اۋا جانعا داۋا).
5 ءا
2) تاۋ (اسقار تاۋ الىستان كورىنەدى).
5 ب
3) اي (اي جارىق – قويان ارىق).
V. ءسوز جۇمباق- قۇراستىرۋ ءار توپقا.
10 ۇپاي.
5 ا
1) ماگنيتوفون.
5 ءا
2) تەلەديدار.
5 ب
3) دومبىرا.
VI. تاجىريبە جاساۋ ءار سىنىپ تابيعاتتاعى قۇبىلىستارعا.
VءىI. كىم جىلدام؟
قورىتىندى.
ءى، ءىى، ءىىى ورىنداردى انىقتاپ ماراپاتتاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
