تاربيەلى ۇرپاق قالاساڭىز...
بالا تاربيەسى ۇلكەن ونەر. وركەنيەتتىڭ بارلىق دەرلىك جولىندا ەڭ ءتيىمدى، ەڭ سەنىمدى جولى ءبىلىم بەرۋ مەن تاربيە ەكەندىگى جاسىرىن ەمەس. بالا دۇنيە ەسىگىن اشقاندا ءاربىر اتا-انا ونىڭ جەكە ادام بولىپ قالىپتاسۋىندا ۇلكەن ءرول وينايدى. ءيا، ءاربىر بالا دۇنيەدە تەڭدەسى جوق فەنومەن بولىپ جارالعان. ال ەندى ءبىزدىڭ قامقورلىعىمىزداعى، قول استىمىزعا بەرىلگەن بالانى قالاي تاربيەلەيمىز؟ بىزگە بۇل ۇلى ميسسيادا كىم ۇلگى؟
كوپ اتا-انا بالانى تاربيەلەۋ كەرەكتىلىگىن بىلەدى، سەزىنەدى. الايدا، ونى قالاي جۇزەگە اسىراتىنىن بىلمەيدى. تاربيە دە ۇلكەن ونەر دەيتىنىمىز وسىدان بولار. بۇل تۇرعىدا كەز-كەلگەن اتا-انا جەر بەتىندەگى بارشا ادامزات بالاسىنا كوركەم مىنەزدى ۇلگى ەتكەن ۇلى ەلشى، ارداقتى مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ (س. ع. س) ۇلگى-ونەگەلەرىنە تەرەڭ زەر سالعانى دۇرىس.
ءومىرىنىڭ ءار ءساتىن قيامەتكە دەيىن ۇلگى ەتىپ قالدىرعان ارداقتى مۇحاممەد (س. ع. س. ) پايعامبارىمىزدىڭ تاربيە سالاسىنداعى ونەگەسى ءتىپتى ولشەۋسىز. ونىڭ بۇل دۇنيەگە جىبەرىلۋىنىڭ ءوزى ادامزاتتى تاربيەلەۋمەن بايلانىستى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. سوندىقتان اللانىڭ سوڭعى ەلشىسىنىڭ وسى سالاداعى مۇراسىنا از - كەم ءۇڭىلىپ كورەيىك.
1. مەيىرىمى مول ەدى. پايعامبارىمىز (س. ع. س. ) تاربيە سالاسىنا ەڭ الدىمەن مەيىرىم سەزىمىن ارقاۋ ەتكەن. ءوزىنىڭ ۇلى ءيبراھيمدى ءسۇت اناعا بەرىپ جىبەرگەن سوڭ، ءوزى ارتىنان ءجيى-جيى بارىپ، قۇشاعىنا قىسىپ، ماۋقىن باسىپ قايتاتىن. نەمەرەلەرى حاسان مەن حۋسەينگە دەگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگى جايلى تاريحي كىتاپتاردا مول دەرەك ساقتالعان.
2. دۇنيەگە كەلمەي تۇرىپ تاربيەنى باستاپ كەتكەن. ول بالا دۇنيەگە كەلمەي جاتىپ، ونىڭ كەلەشەگى تۋرالى قام جەيتىن.
3. بالالاردى جاقسى كەرەتىن. ونىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى – بالاجاندىعى ەدى. بالالاردى «جۇماقتىڭ جۇپارى»، «كوزدىڭ نۇرى» دەپ سيپاتتاپ وتىراتىن. بالالارعا ءمان بەرىپ قارايتىن. سۇيىكتى پايعام بارىمىز (س. ع. س.) بالانى بالا دەپ قومسىنبايتىن. كەرىسىنشە، ولارمەن ۇلكەندەر سەكىلدى ماملە جاسايتىن. جولىققان كەزدە ولارعا سالەم بەرەتىن. كەي بالالارعا ازىلدەيتىن. اۋىرىپ قالعان بالالار بولسا، ارنايى ۋاقىت ءبولىپ كوڭىلىن سۇراپ قايتاتىن.
4. بالالاردى الالامايتىن اللا ەلشىسى (س. ع. س.) « بالالارىڭا بىردەي قاراڭدار » دەپ ۇنەمى ەسكەرتىپ وتىراتىن. حاديستەردىڭ بىرىندە: «بالا - شاعانى بولمەي، بىردەي قاراۋ اتا - انانىڭ جاۋاپكەرشىلىگى، ال بالالاردىڭ اقىسى»، - دەلىنگەن (يبن ءماجا. ساۋدا - ساتتىق، 67).
5. جاقسى ىستەرگە ىنتالاندىرىپ وتىراتىن. ماقتانسۇيگىشتىك جاقسى قاسيەت بولماعانمەن، ءار ادام ءبىر ءىسىنىڭ جۇرتقا ۇناعانىن كورگىسى كەلەدى. اسىرەسە، جاس بالالار ىستەرىن ۇلكەندەر ۇناتسا، ءماز بولادى. يبن ابباس (ر. ا.) ايتادى: « بىردە اللا ەلشىسى (س. ع. س.) اجەتحاناعا كىردى. ول شىققانشا، ءبىر قۇمانعا سۋ قۇيىپ دايىنداپ تۇردىم. مۇنى كىم جاساعانىن سۇراپ، مەنىڭ ءىسىم ەكەنىن ءبىلدى. سوسىن: “اللا تاعالام، ونىڭ دىندەگى تۇسىنىگىن ارتتىرا گور!“ دەپ ماعان دۇعا جاسادى». مىنە، كىشىگىرىم ءبىر ىسكە وسىلاي ءىلتيپات جاسايتىن.
6. مىسالداردى كوپ پايدالاناتىن. تاربيەلەۋ ىسىندە ومىردەن مىسال بەرىپ وتىرۋدىڭ تيىمدىلىگى وتە ۇلكەن. عيبراتتى اڭگىمەلەر، مىسالدار ادامداردىڭ ەسىندە ۇزاق ساقتالادى. سول ءۇشىن بولار، ءازىز پايعامبارىمىز (س. ع. س.) ەلگە نامازدىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن مىناداي مىسال بەردى: « قالاي ويلايسىڭدار، بىرەۋدىڭ ەسىگىنىڭ الدىنان وزەن اعىپ جاتسا، ول سوعان كۇنىنە بەس رەتتەن شومىلىپ وتىرسا، ونىڭ دەنەسىندە كىر اتاۋلى قالا ما ؟ » وتىرعاندار: « جوق، كىردەن ەشتەڭە قالمايدى عوي » دەپ جاۋاپ بەردى. سوندا پاراسات پايعامبارى (س. ع. س.): «ناماز دا سول سەكىلدى، اللا تاعالا ولارمەن ادامنىڭ كۇنالارىن جۋادى » دەدى. بۇدان ارتىق ءتۇسىندىرۋ بولۋى مۇمكىن بە؟!
بۇل ايتىلعانداردان بولەك، بالالاردى مەشىتكە، ءبىلىم ماجىلىستەرىنە اپارۋ، ۋاعىز تىڭداتۋ، ناماز وقىتۋ، بالالارعا سابىردى ۇيرەتۋى، شارۋاعا باۋلۋى، ولارعا ايتاتىن ءسوزىن قايتالاپ وتىرۋى سەكىلدى كوپتەگەن سۇننەتتەر تاربيە سالاسىنا جاتادى. بۇگىنگى قوعامعا دا وسى سۇننەتتەر اۋاداي قاجەت.
ارداقتى پايعامبارىمىزدىڭ (س. ع. س.) جەكە قاسيەتتەرى دە تاربيە ىسىندە ۇلكەن ءرول وينايدى. مىسالى، ۋاعىزدى سوزبەن ەمەس، ىسپەن جاساۋى، ءبىر ىسكە الدىمەن ءوزى كىرىسىپ كەتەتىنى ءومىر دەرەگىنەن انىق كورىنەدى. تۇجىرىمداي كەلگەندە، ادامزاتتىڭ اسىلى، مەيىرىم جارشىسى، اللانىڭ سۇيىكتى ق ۇلى مۇحاممەد (س. ع. س.) پايعامبارىمىزدان قالعان سارا جولدى ۇستانساق، ەش ۋاقىتتا قاتەلەسپەيمىز. ارينە، ونىڭ ارتىندا قالعان مول مۇرا تۋرالى توم - توم كىتاپتار جازساق تا، تاۋىسا المايمىز. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز وي سالۋ عانا. پايعامبارىمىزدىڭ تاربيەسىنەن ءنار الساق، ءۇيىمىز دە، ەلىمىز دە بەرەكەگە كەنەلەدى. اللا تاعالا ۇرپاعىمىزدى سانالى، بولاشاعىمىزدى باياندى قىلسىن!
شايرا جۋراحانوۆا. ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ ستۋدەنتى
You Might Also Like
-
ادام ومىرىندە بولاتىن جايتتاردىڭ كوبىسى ويلاماعان جەردەن ورىن الاتىنى بەلگىلى. اسىرەسە ءدۇيىم دۇنيەنىدۇر سىلكىندىرىپ، الەمدى ابىگەرگە سالعان ىندەت - ويلاماعان جەردەن تاراپ، بارلىق مەملەكەتتىڭ وسال ت...
-
ەكپە ۆيرۋستى جەڭۋدە قانشالىقتى ءتيىمدى؟ كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندەگى سۇراق-وسى. ءقاۋىپتى ىندەت پايدا بولعان بەرى الەم عالىمدارى ۆاكسينا ويلاپ تابۋعا كىرىستى. سولاي دۇنيەجۇزىندە كوروناۆيرۋسقا قارسى 200-دەن...
