تاۋەلسىز ەلىم - كەڭ بايتاق جەرىم
ماقساتى: تاۋەلسىزدىك تاريحىنا شولۋ جاساۋ. وقۋشىلاردى ەلجاندىلىققا، وتانسۇيگىشتىككە باۋلۋ.
جۇرگىزۋشى: قازاقستان تاۋەلسىز ازات ەلىم،
كەڭ بايتاق، قاسيەتتى تۋعان جەرىم.
تاڭداي قاعىپ بار الەم تامساناتىن،
قۇدىرەتىڭنەن اينالدىم اسىل ەلىم.
ارمىسىزدار، ءقادىرلى قاۋىم! تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 29 جىلدىق مەرەكەسى قۇتتى بولسىن! وسى مەرەكەگە وراي وتكىزىپ وتىرعان «تاۋەلسىزدىك – تىرەگىم» اتتى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر!
ءانۇران ورىندالادى.
اتىڭنان اينالايىن قازاق دەگەن،
قازاعىم قايسارلىعىڭ عاجاپ دەر ەم.
ساقتاپسىڭ ەرلىگىڭدى ساعىڭ سىنباي،
كورەرىڭدى كورسەڭ دە ازاپپەنەن.
قازاق حالقىنىڭ تاريحىندا ەل مەن جەر ءۇشىن، وتان ءۇشىن ولىسپەي بەرىسپەگەن كۇرەستەر از بولعان جوق.. ۇلان عايىر جەرىمىزگە تۇس - تۇستان كوز الارتىپ، انتالاعان جاۋدان قازاق ەلىنىڭ قايسار باتىرلارى نايزانىڭ ۇشىمەن، بىلەكتىڭ كۇشىمەن اتامەكەندى ازات ەتىپ وتىردى.
جوڭعارلاردىڭ شاپقىنشىلىعى ايرانداي ۇيىپ وتىرعان قازاقتى تارىداي شاشتى.
ەلىماي اۋەنى ورىندالادى. بوسىپ بارا جاتقان كوشتى سيپاتتايتىن شاعىن قويىلىم كورسەتىلەدى.
1 - وقۋشى: قاراتاۋدىڭ باسىنان كوش كەلەدى،
كوشكەن سايىن ءبىر تايلاق بوس كەلەدى.
ەل - جۇرتىڭنان ايرىلعان جامان ەكەن،
ەكى كوزدەن مولدىرەپ جاس كەلەدى.
قازاقتىڭ قايدا جيىن مەرەكەسى؟
ەل - اۋىل، جەردىڭ كەتتى بەرەكەسى.
حانزادا، حانىم بولىپ وسكەن ۇل - قىز،
قاي ەلدىڭ بولىپ كەتتى كەلەكەسى.
جۇرگىزۋشى: قازاق حالقىنىڭ باستان كەشكەن قاسىرەتىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ وتە قيىن.
الاشتى ءبىر تۋدىڭ استىنا بىرىكتىرگەن ابىلاي حان، قازاقتىڭ تۋرا بيلەرى تولە، ايتەكە، قازىبەكتەردىڭ، ەرجۇرەك باتىرلارى قابانباي، بوگەنباي، ناۋرىزباي سىندى باتىرلاردىڭ اڭساعان ازاتتىعىن الۋدى كوكسەگەن الاش زيالىلارى «حالىق جاۋى»اتالىپ، اتىلىپ كەتە باردى.
رەپرەسسيا قۇرباندارى جايلى سلايدتتار كورسەتىلەدى.
2 - وقۋشى: قۇرباندارىم، جازىقسىز قۇرباندارىم،
بەت باعدارىن باقيعا بۇرعاندارىم.
قارالى جىلدارداي بوپ قاراۋىتىپ،
حالقىمنىڭ ماڭگى ەسىندە ت ۇرعاندارىم،
قۇرباندارىم، جازىقسىز قۇرباندارىم.
جۇرگىزۋشى: قازاق حالقى رەسەيدىڭ قول استىندا وداقتاس ون بەس رەسپۋبليكامەن تىزە قوسىپ،
وتان ءۇشىن قاسىق قاندارى قالعانشا ۇلى وتان سوعىسىندا ەرلىكپەن شايقاستى. سىر ەلىنەن مايدانعا قاتىسقان ەرلەرىمىزدىڭ جيىرماسى «كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى» اتاندى.
ۇلى وتان سوعىسىن سيپاتتايتىن، سلايدتتار كورسەتىلەدى.
ءان - مايدانعا.
جۇرگىزۋشى: تاريحىم جاتىر تاسىمدا،
ءتىل قاتىپ كەلەر عاسىرعا.
ازاتتىق دەيتىن ۇعىمنىڭ،
جەلتوقسان تۇر باسىندا.
ساحناعا جەلتوقساننىڭ قۇرباندارى ەربول، ءلاززات، قايرات شىعادى. جەلتوقسان وقيعاسىن سيپاتتايتىن بەينەۇزىك كورسەتىلەدى.
قايرات: ەلبەڭ، ەلبەڭ جۇگىرگەن،
ەبەلەك وتقا سەمىرگەن.
ارعىماق مىنگەن جاراتىپ،
اق ساۋىت كيگەن تەمىردەن.
الاتاۋداي بابالار!
ارۋاعىڭمەن جەبەي كور.
كۇنادان تازا باسىم بار،
جيىرما بىردە جاسىم بار،
قاسقالداقتاي قانىم بار،
بوستورعايداي جانىم بار
الام دەسەڭ، الىڭدار!
اتام دەسەڭ، اتىڭدار!
ءلاززات: اينالايىن اتىڭنان قازاق ەلىم،
جازىقسىز جاپا شەككەن جانىم مەنىڭ.
نامىستان جانىم كۇيدى، جۇرەك جىلاپ
سەن ءۇشىن شىبىن جاندى قيىپ بەردىم.
ەربول: ەلىمنىڭ ساداعاسى جانىم مەنىڭ،
جىگەرى وت، نامىسشىل ۇلىڭ ەدىم.
جەلتوقساننىڭ الاۋى جاندى مۇزدا،
ماڭگى جاساي بەرسىن تەك قازاق ەلىم!
ءان - جەلتوقسان جەلى.
جۇرگىزۋشى: ەگەمەن ەل بولدىق قاھارمان ەرلىكپەن،
باعىمىز جانادى، باۋىرمال ەلدىكپەن.
قازاقتىڭ مەرەيى جۇلدىزداي جوعارى،
ماڭگىلىك جاسايمىز بىرلىكپەن، ەلدىكپەن.
1991 جىلى 16 جەلتوقساندا سان عاسىرلار بويى ارمانداعان ۇلى كۇنگە جەتتىك. ءوز تۋىمىزدى بيىككە كوتەرىپ، ءانۇرانىمىزدى اۋەلەتتىك. اتا زاڭىمىزدىڭ اياسىندا بەيبىت كۇننىڭ شاپاعاتىنا بولەندىك. الەمگە از ۋاقىتتا تانىلعان جاسامپاز بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ قالاسى استانامىز ماقتانىشىمىزعا اينالدى. ءوز شەكارامىزدى ەنشىلەپ، شەت ەلدەرمەن بايلانىس ورناتتىق.. الپاۋىت ەلدەردەي ەل ەكونوميكاسى قارىشتاپ دامىپ كەلەدى.
ءان - قازاقتاي ەل قايدا؟
جۇرگىزۋشى: قۇتتى بولسىن مەرەيتويىم مەرەيلى،
بەيبىت كۇننىڭ نۇرى ماڭگى سونبەيدى.
بايراعىمىز جەلبىرەيدى بيىكتە،
مەن قازاقپىن، قازاق اتىم ولمەيدى.
ەگەمەنمىن، تاۋەلسىزبىن، ەركىنمىن،
وسە بەرسىن ۇلاندارى ەلىمنىڭ.
قازاقستان قارىشتاي بەر گۇلدەنىپ،
اتامەكەن قاستەر تۇتار كيەلىم.
ءان - اتامەكەن.
ەلدىگىمىز بەن بىرلىگىمىزدى، ىنتىماق پەن تاتۋلىعىمىزدى ايقىندايتىن ەگەمەندىگىمىز ماڭگىلىك، تاۋەلسىزدىگىمىز تۇعىرلى بولعاي! تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولسىن!
جۇرگىزۋشى: قازاقستان تاۋەلسىز ازات ەلىم،
كەڭ بايتاق، قاسيەتتى تۋعان جەرىم.
تاڭداي قاعىپ بار الەم تامساناتىن،
قۇدىرەتىڭنەن اينالدىم اسىل ەلىم.
ارمىسىزدار، ءقادىرلى قاۋىم! تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 29 جىلدىق مەرەكەسى قۇتتى بولسىن! وسى مەرەكەگە وراي وتكىزىپ وتىرعان «تاۋەلسىزدىك – تىرەگىم» اتتى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر!
ءانۇران ورىندالادى.
اتىڭنان اينالايىن قازاق دەگەن،
قازاعىم قايسارلىعىڭ عاجاپ دەر ەم.
ساقتاپسىڭ ەرلىگىڭدى ساعىڭ سىنباي،
كورەرىڭدى كورسەڭ دە ازاپپەنەن.
قازاق حالقىنىڭ تاريحىندا ەل مەن جەر ءۇشىن، وتان ءۇشىن ولىسپەي بەرىسپەگەن كۇرەستەر از بولعان جوق.. ۇلان عايىر جەرىمىزگە تۇس - تۇستان كوز الارتىپ، انتالاعان جاۋدان قازاق ەلىنىڭ قايسار باتىرلارى نايزانىڭ ۇشىمەن، بىلەكتىڭ كۇشىمەن اتامەكەندى ازات ەتىپ وتىردى.
جوڭعارلاردىڭ شاپقىنشىلىعى ايرانداي ۇيىپ وتىرعان قازاقتى تارىداي شاشتى.
ەلىماي اۋەنى ورىندالادى. بوسىپ بارا جاتقان كوشتى سيپاتتايتىن شاعىن قويىلىم كورسەتىلەدى.
1 - وقۋشى: قاراتاۋدىڭ باسىنان كوش كەلەدى،
كوشكەن سايىن ءبىر تايلاق بوس كەلەدى.
ەل - جۇرتىڭنان ايرىلعان جامان ەكەن،
ەكى كوزدەن مولدىرەپ جاس كەلەدى.
قازاقتىڭ قايدا جيىن مەرەكەسى؟
ەل - اۋىل، جەردىڭ كەتتى بەرەكەسى.
حانزادا، حانىم بولىپ وسكەن ۇل - قىز،
قاي ەلدىڭ بولىپ كەتتى كەلەكەسى.
جۇرگىزۋشى: قازاق حالقىنىڭ باستان كەشكەن قاسىرەتىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ وتە قيىن.
الاشتى ءبىر تۋدىڭ استىنا بىرىكتىرگەن ابىلاي حان، قازاقتىڭ تۋرا بيلەرى تولە، ايتەكە، قازىبەكتەردىڭ، ەرجۇرەك باتىرلارى قابانباي، بوگەنباي، ناۋرىزباي سىندى باتىرلاردىڭ اڭساعان ازاتتىعىن الۋدى كوكسەگەن الاش زيالىلارى «حالىق جاۋى»اتالىپ، اتىلىپ كەتە باردى.
رەپرەسسيا قۇرباندارى جايلى سلايدتتار كورسەتىلەدى.
2 - وقۋشى: قۇرباندارىم، جازىقسىز قۇرباندارىم،
بەت باعدارىن باقيعا بۇرعاندارىم.
قارالى جىلدارداي بوپ قاراۋىتىپ،
حالقىمنىڭ ماڭگى ەسىندە ت ۇرعاندارىم،
قۇرباندارىم، جازىقسىز قۇرباندارىم.
جۇرگىزۋشى: قازاق حالقى رەسەيدىڭ قول استىندا وداقتاس ون بەس رەسپۋبليكامەن تىزە قوسىپ،
وتان ءۇشىن قاسىق قاندارى قالعانشا ۇلى وتان سوعىسىندا ەرلىكپەن شايقاستى. سىر ەلىنەن مايدانعا قاتىسقان ەرلەرىمىزدىڭ جيىرماسى «كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى» اتاندى.
ۇلى وتان سوعىسىن سيپاتتايتىن، سلايدتتار كورسەتىلەدى.
ءان - مايدانعا.
جۇرگىزۋشى: تاريحىم جاتىر تاسىمدا،
ءتىل قاتىپ كەلەر عاسىرعا.
ازاتتىق دەيتىن ۇعىمنىڭ،
جەلتوقسان تۇر باسىندا.
ساحناعا جەلتوقساننىڭ قۇرباندارى ەربول، ءلاززات، قايرات شىعادى. جەلتوقسان وقيعاسىن سيپاتتايتىن بەينەۇزىك كورسەتىلەدى.
قايرات: ەلبەڭ، ەلبەڭ جۇگىرگەن،
ەبەلەك وتقا سەمىرگەن.
ارعىماق مىنگەن جاراتىپ،
اق ساۋىت كيگەن تەمىردەن.
الاتاۋداي بابالار!
ارۋاعىڭمەن جەبەي كور.
كۇنادان تازا باسىم بار،
جيىرما بىردە جاسىم بار،
قاسقالداقتاي قانىم بار،
بوستورعايداي جانىم بار
الام دەسەڭ، الىڭدار!
اتام دەسەڭ، اتىڭدار!
ءلاززات: اينالايىن اتىڭنان قازاق ەلىم،
جازىقسىز جاپا شەككەن جانىم مەنىڭ.
نامىستان جانىم كۇيدى، جۇرەك جىلاپ
سەن ءۇشىن شىبىن جاندى قيىپ بەردىم.
ەربول: ەلىمنىڭ ساداعاسى جانىم مەنىڭ،
جىگەرى وت، نامىسشىل ۇلىڭ ەدىم.
جەلتوقساننىڭ الاۋى جاندى مۇزدا،
ماڭگى جاساي بەرسىن تەك قازاق ەلىم!
ءان - جەلتوقسان جەلى.
جۇرگىزۋشى: ەگەمەن ەل بولدىق قاھارمان ەرلىكپەن،
باعىمىز جانادى، باۋىرمال ەلدىكپەن.
قازاقتىڭ مەرەيى جۇلدىزداي جوعارى،
ماڭگىلىك جاسايمىز بىرلىكپەن، ەلدىكپەن.
1991 جىلى 16 جەلتوقساندا سان عاسىرلار بويى ارمانداعان ۇلى كۇنگە جەتتىك. ءوز تۋىمىزدى بيىككە كوتەرىپ، ءانۇرانىمىزدى اۋەلەتتىك. اتا زاڭىمىزدىڭ اياسىندا بەيبىت كۇننىڭ شاپاعاتىنا بولەندىك. الەمگە از ۋاقىتتا تانىلعان جاسامپاز بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ قالاسى استانامىز ماقتانىشىمىزعا اينالدى. ءوز شەكارامىزدى ەنشىلەپ، شەت ەلدەرمەن بايلانىس ورناتتىق.. الپاۋىت ەلدەردەي ەل ەكونوميكاسى قارىشتاپ دامىپ كەلەدى.
ءان - قازاقتاي ەل قايدا؟
جۇرگىزۋشى: قۇتتى بولسىن مەرەيتويىم مەرەيلى،
بەيبىت كۇننىڭ نۇرى ماڭگى سونبەيدى.
بايراعىمىز جەلبىرەيدى بيىكتە،
مەن قازاقپىن، قازاق اتىم ولمەيدى.
ەگەمەنمىن، تاۋەلسىزبىن، ەركىنمىن،
وسە بەرسىن ۇلاندارى ەلىمنىڭ.
قازاقستان قارىشتاي بەر گۇلدەنىپ،
اتامەكەن قاستەر تۇتار كيەلىم.
ءان - اتامەكەن.
ەلدىگىمىز بەن بىرلىگىمىزدى، ىنتىماق پەن تاتۋلىعىمىزدى ايقىندايتىن ەگەمەندىگىمىز ماڭگىلىك، تاۋەلسىزدىگىمىز تۇعىرلى بولعاي! تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولسىن!
You Might Also Like
-
ماقساتى: 1. بىلىمدىك-تانىمدىق: وقۋشىلاردىڭ بىلىمدىك داعدىسىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، ءدىني باعىتتاعى ساۋاتتىلىعىن جەتىلدىرۋ ارقىلى سويلەۋ ءتىلىن دامىتۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن شىڭداۋ.
-
ماتەماتيكادان 2 سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنالعان جابىق تەستتەر جيناعى.قۇراستىرۋشى: يمانبايەۆا جەنيسكۋل كوشەربايەۆنا – ماڭعىستاۋ وبلىسى مۇنايلى اۋدانى «№7 جالپى ءبىلىم بەرۋ ورتا مەكتەپ» كوممۋنالدىق مەملەكەتت...
