InfoHub Logo

و.تۇرماعانبەت ۇلى اتىنداعى جاڭاوزەن مۇناي جانە گاز كوللەدجى
1كيپيا-16ب توبىنىڭ 1 كۋرس ستۋدەنتى
تىلەۋقۇلوۆ ناۋرىزبەك سيسەنباي ۇلى

 

قازاقستان - تاۋەلسىز ەل. تاۋەلسىزدىك جولىندا قازاق بابام نە كورمەدى دەسەڭىزشى؟! ەلىمىزدىڭ باسىنان ازاپ تا، اشتىق تا، سۇم سوعىستا ءوتتى. اسىرەسە، XX عاسىر قازاق حالقى ءۇشىن اۋىر ءتيىپ، قايعىعا تولى كەزەڭمەن ەستە قالدى. قانشا قيىنشىلىق باسىمىزدان وتسەدە، ءبىز ولاردى ەشقاشان ۇمىتپايمىز. سەبەبى، بۇل تاريح «وتكەنىمىزدى ۇمىتساق، بولاشاق ءبىزدى كەشىرمەيدى» دەگەن دانالىق ءسوز بار.

«ەلدىڭ ۇلى بولساڭ، ەلىڭە جانىڭ اشىسا،ازاتتىق نامىسىڭ بولسا، قازاقتىڭ ۇلتتىق جالعىز مەملەكەتىنىڭ نىعايىپ-كوركەيۋى جولىندا جان تەرىڭدى سىعىپ ءجۇرىپ ەڭبەك ەت. جەردىڭ دە، ەلدىڭ دە يەسى ءوزىڭ ەكەنىڭدى ۇمىتپا» (ن.نازاربايەۆ) 1991 جىلى كسرو ىدىراپ، قازاقستان ءوز الدىنا جەكە تاۋەلسىز مەملەكەت بولىپ جاريالاندى. «تاۋەلسىز قازاقستان»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسى». نەتكەن كەرەمەت، كيەلى ۇعىمدار! بۇل سوزدەردەن وتانىمىزدىڭ تاۋەلسىز، ەركىن مەملەكەت ەكەنىن بىردەن بىلۋگە بولادى.  

ەلىمنىڭ ەرتەڭىنەن، بولاشاعىنان قورىقپايمىن، كەرىسىنشە قۋانامىن، ويتكەنى كەلەشەگىم نۇرلى بولماق. وعان سەبەپ، بۇگىنگى «ارىستانداي»، «جولبارىستاي»، «قىرانداي» كۇشتى جاس ۇرپاقتىڭ، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ادەمى ادەتىمىز، ۇتىمدى ۇمتىلىسىمىز. مەن قازاق بولىپ تۋىلعانىما، وسىنداي باي، بايتاق ولكەدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىما باقىتتىمىن. ويتكەنى، مەن تاۋەلسىزبىن، تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. بىلەكتىڭ كۇشىمەن، نايزانىڭ ۇشىمەن، سوڭعى دەمى قالعانشا تۋعان جەرىمىزدى قورعاپ، بىزگە امانات ەتىپ قالدىرعان ۇلى دالانىڭ، ۇلى كەمەڭگەرلەرىنىڭ ارقاسىندا باقىتتى ءومىر كەشۋدەمىز.

پاي! پاي! پاي!
كيەلى نەتكەن جەر!
باتىرلار دۇرىلدەپ وتكەن جەر
تۇلپارلار دۇبىرلەپ تەپكەن جەر-دەپ: قازاقتىڭ اقيىق اقىنى م.ماقاتايەۆ جىرلاعانداي، بۇل ولكە نەنى كورمەدى دەسەڭىزشى؟! عاسىر اعىنىمەن قاندى شايقاستىدا، قوي ۇستىندە بوزتارعاي جۇمىرتقالاعان بەيبىت ءومىردى دە، وزگە مەملەكەتتەردىڭ ۇستەمدىك ەتىپ، بيلىك جۇرگىزۋىن دە، ءبىر-بىرىن جەۋگە دەيىن بارعان اشتىق زاماندى دا، تابيعاتتىڭ دۇلەي كۇشىندە، ءبارىن-بارىن كوردى، كەلەشەك ۇرپاققا جەتۋ ءۇشىن تاسقا قاشاپ ءبارىن ماڭگى وشپەستەي ساقتاپ جازدى.

تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەستەردىڭ ءبىرى، 1986 جىلى بولعان جەلتوقسان كوتەرىلىسى. قازاق جاستارى بيلىك باسشىلارىنىڭ شەشىمىنە كەلىسپەي، نارازىلىق ءبىلدىردى. قازاقستانداعى بيلىكتى قازاق باسقارۋى كەرەك دەپ كەڭەستىك بيلىككە اشىق قارسى شىقتى. الاڭدى ءوز قاندارىمەن جۋعان جانداردىڭ جانقيارلىق ەرلىگى ارقاسىندا، جاۋجۇرەك باتىرلاردىڭ ۇرپاعى ەكەنىمىزدى دالەلدەپ، بوداندىقتان ارىلىپ، بوستاندىقتا ءومىر ءسۇرىپ ءجۇرمىز. تاۋەلسىزدىك تۋىنىڭ جەلبىرەگەنىنە دە مىنە 25 جىل تولادى. ەلباسىمىز ن.ءا.نازاربايەۆتا قازاقستاننىڭ 25 جىلدا بيىك تۇعىرعا كوتەرىلۋىنە ەلەۋلى ۇلەس قوستى. ەرەن ەڭبەگىمەن قازاقستاننىڭ ءار ازاماتىنىڭ جۇرەگىنەن ورىن العان وسىنداي كوشباسشىمىزدىڭ بولعانىنا دا ماقتانامىن. مەن تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىن. ن.ءا.نازاربايەۆ: «الدىمىزدا اسۋ-اسۋ بەلدەر بار، ۇلت جولىندا ۇيىتقي سوققان جەلدەر بار. بەلدە تالار، جەلدە بەتتە قاعار. بارىنە دە ءتوزۋ كەرەك، بارىنە دە كونۋ كەرەك، جاس ۇرپاق»-دەپ ايتقانداي، بىزدەر تاۋەلسىزدىكتىڭ باياندى بولۋى ءۇشىن جاۋاپتى ەكەنىمىزدى، اعا ۇرپاق زور سەنىم ارتىپ وتىرعانىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. بۇگىن پارتادا وتىرعان ۇرپاق-ەرتەڭگى ازامات، ەل پاتريوتى. سول ازاماتتىڭ ءبىرىنشى مىندەتى-وزىنىڭ تاۋەلسىز ەلدىڭ وركەنى ەكەنىن ۇمىتپاۋى، ەكىنشى مىندەتى-سول ەلدى، ىرگە تاسىنىڭ بەرىك بولۋىنا ۇلەس قوسۋ، تاۋەلسىز ەلدىڭ پاتريوتى ەكەنىن دالەلدەۋى.  ءوزىم تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن تۋىلعان جاستاردىڭ اراسىندا بولسام دا، بۇل ەگەمەندىكتىڭ قانداي جولمەن كەلگەنىن بىلەمىن. حالقىمىزدىڭ بوستاندىقتى اڭساپ، تاۋەلسىزدىككە زارىعا جەتتى. تاۋەلسىزدىك جولىندا ەلىمىز از قيىندىق كورگەن جوق. تاۋەلسىزدىك اتا-بابامىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان ارمانى ەدى.               

«ارىستانداي ايباتتى،
جولبارىستاي قايراتتى،
قىرانداي كۇشتى قاناتى،
مەن جاستارعا سەنەمىن!»دەپ ءورشىل اقىن ماعجان جۇمابايەۆ بولاشاققا، جاستارعا ۇلكەن سەنىم ارتتى ەمەس پە؟ اقىننىڭ ولەڭىندە كەلتىرىلگەن كوركەم سوزدەرىنە لايىق بولاتىنىمىزعا سەنەمىن. تاۋەلسىزدىك جاريالانعاننان بەرى، ەلىمىز كوپتەگەن ەلەۋلى تابىستارعا جەتتى. بۇگىنگى بەيبىتتە، شۋاقتى كۇندەردى باعالاي وتىرىپ، جاڭا بيىكتەرگە ۇمتىلۋ - جاستاردىڭ ماڭىزدى باعىتى بولۋى ءتيىس. تاۋەلسىزدىك – بۇل بۇگىنگى ءومىر عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ەرتەڭگى ءومىرىمىز. تاۋەلسىز بولۋ – ءوز تاعدىرىنا جاۋاپ بەرۋ دەگەن ءسوز. تاۋەلسىزدىك - ارمان! جەر بەتىندە قانشا ۇلت بولسا، سونشا ارمان بار. سول ارمانعا ءبىزدىڭ قازاق حالقى جەتتى.         

---