تاۋەلسىزدىك تاڭى (ادەبي - مۋزىكالى كەش)
ادەبي - مۋزىكالى كەش
تاقىرىبى: «تاۋەلسىزدىك تاڭى»
ماقساتى: ءبىلىم الۋشىلارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاريحىن، تاۋەلسىزدىككە جەتكەن جىلدارىنداعى جەتىستىكتەردى بىلۋگە ۇيرەتۋدى جالعاستىرۋ. مەملەكەتىمىز جونىندەگى جەتىستىكتەردى بىلىمدەرىن دامىتۋ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتا وتىرىپ، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن تاربيەلەۋ.
كەشكە قاجەتتى كورنەكى قۇرالدار: ەكران، سلايد، پلاكاتتار، وقۋلىقتا، باسىلىمدارعا شىققان تاقىرىپقا بايلانىستى ماتەريالدار.
مۋزىكا وينالادى. اۆتور ج. تۇياقبايەۆ. ش. سارييەۆ
«اتامەكەن – اي” ءانى ورىندالادى. ەكراندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلدارداعى جەتىستىكتەرى تۋرالى سلايد كورسەتىلەدى.
ءبىلىم الۋشىلار ساحناعا شىعادى.
1 - جۇرگىزۋشى
قۇرمەتتى وقىتۋشىلار جانە ءبىلىم الۋشىلار «تاۋەلسىزدىك تاڭى»
ادەبي – مۋزىكالى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
«مەن قازاقپىن» ج. مولداعالييەۆ
1 - ءبىلىم الۋشى
مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىممەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن.
2 - ءبىلىم الۋشى
مەن قازاقپىن بيىكپىن انامىن مەن،
قۇرساعىما سىيدىردىم دالانى مەن.
پاك ءسابيمىن بەسىكتە ۋىلدەگەن،
داۋىرلەرمەن قۇرداسپىن دانامىن مەن!
3 - ءبىلىم الۋشى
مەن قازاقپىن، بيىكپىن، بايتاق ەلمىن
قايتا تۋدىم ومىرگە، قايتا كەلدىم!
مەن مىڭدا ءبىر ءتىرىلدىم، ماڭگى ولمەسكە
ايتا بەرگىم كەلەدى، ايتا بەرگىم.
جۇرگىزۋشى:
تاريح دەگەنىمىز – كەسەك – كەسەك ايتۋلى وقيعالاردىڭ جيىنتىعى. 1986 جىلعى جەلتوقسان ايىندا دۇنيەنى وزىنە جالت قاراتقان ءۇش كۇنگى وقيعا تەك قازاق ۇلتى تاعدىرىندا عانا ەمەس، كۇللى الەمدىك، قالىپتىق وي - سانا قوزعالىسىنا اينالدى.
II - ءبولىم. عاسىرمەن سۇحبات
4 - ءبىلىم الۋشى.
XI عاسىردا تاۋەلسىز قازاق حاندىعىن قۇردىق. الايدا تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتى بەيبىت ءومىر سۇرە المادى. ۇلان – بايتاق ەلىمىزگە جان – جاقتان كوز تىگىپ ويران سالۋشىلار كوبەيدى.
قازاق جەرى قوناقجاي – جەردىڭ جەرى
قازاق جەرى قاس ساقتاي ەلدىڭ ەرى.
ەلى كەدەي بولسا دا جەرى بايتاق
ەدىگەدەي باتىرداي ەردىڭ جەرى.
5 - ءبىلىم الۋشى
ەل جايلاۋعا كوشىپ، قاننەن – قاپەرسىز جاتقان ەلىمىزگە جوڭعار تۇتقيىلدان شابۋىل جاساپ، قالىڭ جۇرتتى قان جىلاتتى. دۇرلىككەن جۇرت شۇبىرا قاشىپ، «اق تابان شۇبىرىندى» بولدى. حالىق الاكولگە اياقتاپ، قاسيەتتى قاراتاۋعا باس ساۋعالادى.
قازاق جەرى كوپ شەككەن قاسىرەتتى
قازاق ەلى ونەرلى، وسيەتتى
ەگيپەتتى بيلەگەن بەيبارىستىڭ
ەلى تەكتى، كيەلى قاسيەتتى.
“ەلىم – اي” ءانى ورىندالادى. ءان ورىندالىپ جاتقان كەزدە
ەكراننان “اق تابان شۇبىرىندى” جىلدارىنا ارنالعان سلايد كورسەتىلىپ جاتادى.
6 – ءبىلىم الۋشى
قاراتاۋدىڭ باۋىرىندا قالىڭ قازاق باس قوستى. ەلدىڭ ەلدىگىن، ەردىڭ ەرلىگىن سوڭعى رەت سىنايتىن كۇن تۋدى. جۇرتتى امان الىپ قالۋ ءۇشىن، دانىشپان اتا تولە بي باتىرلاردى باتىرلىققا، ەلدى بىرلىككە شاقىردى.
7 – ءبىلىم الۋشى
1923 - 1933 جىلداردا ادام ايتسا نانعىسىز اشارلىقتان التى ميلليونداي ادامنىڭ 2، 2 ميلليونى وپات بولدى. اسىرا سىلتەۋدىڭ كەسىرى ءبىزدىڭ قازاق ادەبيەتىندە جايقالىپ كەلە جاتقان – شاكارىم، احمەت، ماعجان، ءمىرجاقىپ، جۇسىپبەك، بەيىمبەت، ءىلياستاردىڭ تۇبىنە جەتتى. ءوزى ولسە دە، اتى ولمەگەن اعالار رۋحىنا بۇگىنگى ۇرپاق تىزە بۇگىپ، باس يەدى.
ورتاعا ءبىلىم الۋشىلار شىعادى شىراق جاعىلادى.
شاكارىم، احمەت، ماعجان، ءمىرجاقىپ، جۇسىپبەك، بەيىمبەت، ءىلياستاردىڭ ولەڭدەرى وقىلادى.
8 - ءبىلىم الۋشى
1941 - 45 جىلدار. ادامزات تاريحىندا بولماعان بۇل الاپات سوعىستا ەل ءۇشىن جانىن قيعان قازاق باتىرلارى. فاشيزمنەن بۇكىل ادامزاتتى، ادالدىقتى قورعاپ، ەرەكشە ەرلىك كورسەتتى. حالىق قاھارماندارىنا «كەڭەس وداعىنىڭ باتىرلارى» دەگەن ابىرويلى اتاق بەرىلدى.
9 - ءبىلىم الۋشى
ايتا بەرسە، ءسوز تاۋسىلعان با؟ 1941 - 45 جىلداردىڭ ىزعارلى كۇندەرى قانشاما قىرشىنىڭ ءومىرىن قيدى. ەرجۇرەك ۇلدار مەن قىزدار وتان قورعاۋعا ءبىر ادامداي اتتاندى. قاھارماندىقپەن قازا تاپقان باتىر قىزدارىمىز ءاليا مەن مانشۇكتى قايدا قويارسىز؟
اقىل ايتىپ، بابالار جولعا سالعان
اسىل ءسوز دانالاردى مۇرا بولعان
ەرلىگى مانشۇك پەن ءاليانىڭ
جۇرەكتە ماڭگى وشپەس ورىن العان.
10 - ءبىلىم الۋشى
ءيا، ءبىر كەزدە وتان ءۇشىن دەسە جانىن قۇرعان جاستار ەندى تاۋەلسىزدىك ءۇشىن ار – نامىسىن، اتا - بابا ءداستۇرىن جوعارى كوتەرۋ جولىندا ەرەۋىلگە شىقتى. ولاردىڭ بۇل وجەتتىلىگىن ۇلتشىلدىقتىڭ بەلگىسى دەپ كورسەتتى. قانشا قان توگىلدى؟
ءيا، 1986 جىل «جەلتوقسان وقيعاسى» تاريحتا ماڭگى قالماق.
11 - ءبىلىم الۋشى
جەلتوقسان وقيعاسىن د. ا قونايەۆتى ءبىرىنشى حاتشى كوميتەتىنەن بوساتقان قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ 1986ج 16 جەلتوقسانداعى پلەنۋمى تۇتاندىردى. ساياسي بيۋرو اتىنان كوكپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى رازۋمۆسكيي شىعىپ سويلەدى. قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق پلەنۋمىنىڭ شەشىمى تۋرالى حابار رەسپۋبليكالىق راديو بويىنشا 16 – شى جەلتوقساندا ساعات 15. 00 - دە بەرىلدى.
1986 جىلعى جاستار كوتەرىلىسى رۋح پەن ىزا داۋىلى نەمەسە عاسىرلار قويناۋىنان اتىلعان وق.
تاقىرىبى: «تاۋەلسىزدىك تاڭى»
ماقساتى: ءبىلىم الۋشىلارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاريحىن، تاۋەلسىزدىككە جەتكەن جىلدارىنداعى جەتىستىكتەردى بىلۋگە ۇيرەتۋدى جالعاستىرۋ. مەملەكەتىمىز جونىندەگى جەتىستىكتەردى بىلىمدەرىن دامىتۋ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتا وتىرىپ، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن تاربيەلەۋ.
كەشكە قاجەتتى كورنەكى قۇرالدار: ەكران، سلايد، پلاكاتتار، وقۋلىقتا، باسىلىمدارعا شىققان تاقىرىپقا بايلانىستى ماتەريالدار.
مۋزىكا وينالادى. اۆتور ج. تۇياقبايەۆ. ش. سارييەۆ
«اتامەكەن – اي” ءانى ورىندالادى. ەكراندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلدارداعى جەتىستىكتەرى تۋرالى سلايد كورسەتىلەدى.
ءبىلىم الۋشىلار ساحناعا شىعادى.
1 - جۇرگىزۋشى
قۇرمەتتى وقىتۋشىلار جانە ءبىلىم الۋشىلار «تاۋەلسىزدىك تاڭى»
ادەبي – مۋزىكالى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
«مەن قازاقپىن» ج. مولداعالييەۆ
1 - ءبىلىم الۋشى
مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىممەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن.
2 - ءبىلىم الۋشى
مەن قازاقپىن بيىكپىن انامىن مەن،
قۇرساعىما سىيدىردىم دالانى مەن.
پاك ءسابيمىن بەسىكتە ۋىلدەگەن،
داۋىرلەرمەن قۇرداسپىن دانامىن مەن!
3 - ءبىلىم الۋشى
مەن قازاقپىن، بيىكپىن، بايتاق ەلمىن
قايتا تۋدىم ومىرگە، قايتا كەلدىم!
مەن مىڭدا ءبىر ءتىرىلدىم، ماڭگى ولمەسكە
ايتا بەرگىم كەلەدى، ايتا بەرگىم.
جۇرگىزۋشى:
تاريح دەگەنىمىز – كەسەك – كەسەك ايتۋلى وقيعالاردىڭ جيىنتىعى. 1986 جىلعى جەلتوقسان ايىندا دۇنيەنى وزىنە جالت قاراتقان ءۇش كۇنگى وقيعا تەك قازاق ۇلتى تاعدىرىندا عانا ەمەس، كۇللى الەمدىك، قالىپتىق وي - سانا قوزعالىسىنا اينالدى.
II - ءبولىم. عاسىرمەن سۇحبات
4 - ءبىلىم الۋشى.
XI عاسىردا تاۋەلسىز قازاق حاندىعىن قۇردىق. الايدا تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتى بەيبىت ءومىر سۇرە المادى. ۇلان – بايتاق ەلىمىزگە جان – جاقتان كوز تىگىپ ويران سالۋشىلار كوبەيدى.
قازاق جەرى قوناقجاي – جەردىڭ جەرى
قازاق جەرى قاس ساقتاي ەلدىڭ ەرى.
ەلى كەدەي بولسا دا جەرى بايتاق
ەدىگەدەي باتىرداي ەردىڭ جەرى.
5 - ءبىلىم الۋشى
ەل جايلاۋعا كوشىپ، قاننەن – قاپەرسىز جاتقان ەلىمىزگە جوڭعار تۇتقيىلدان شابۋىل جاساپ، قالىڭ جۇرتتى قان جىلاتتى. دۇرلىككەن جۇرت شۇبىرا قاشىپ، «اق تابان شۇبىرىندى» بولدى. حالىق الاكولگە اياقتاپ، قاسيەتتى قاراتاۋعا باس ساۋعالادى.
قازاق جەرى كوپ شەككەن قاسىرەتتى
قازاق ەلى ونەرلى، وسيەتتى
ەگيپەتتى بيلەگەن بەيبارىستىڭ
ەلى تەكتى، كيەلى قاسيەتتى.
“ەلىم – اي” ءانى ورىندالادى. ءان ورىندالىپ جاتقان كەزدە
ەكراننان “اق تابان شۇبىرىندى” جىلدارىنا ارنالعان سلايد كورسەتىلىپ جاتادى.
6 – ءبىلىم الۋشى
قاراتاۋدىڭ باۋىرىندا قالىڭ قازاق باس قوستى. ەلدىڭ ەلدىگىن، ەردىڭ ەرلىگىن سوڭعى رەت سىنايتىن كۇن تۋدى. جۇرتتى امان الىپ قالۋ ءۇشىن، دانىشپان اتا تولە بي باتىرلاردى باتىرلىققا، ەلدى بىرلىككە شاقىردى.
7 – ءبىلىم الۋشى
1923 - 1933 جىلداردا ادام ايتسا نانعىسىز اشارلىقتان التى ميلليونداي ادامنىڭ 2، 2 ميلليونى وپات بولدى. اسىرا سىلتەۋدىڭ كەسىرى ءبىزدىڭ قازاق ادەبيەتىندە جايقالىپ كەلە جاتقان – شاكارىم، احمەت، ماعجان، ءمىرجاقىپ، جۇسىپبەك، بەيىمبەت، ءىلياستاردىڭ تۇبىنە جەتتى. ءوزى ولسە دە، اتى ولمەگەن اعالار رۋحىنا بۇگىنگى ۇرپاق تىزە بۇگىپ، باس يەدى.
ورتاعا ءبىلىم الۋشىلار شىعادى شىراق جاعىلادى.
شاكارىم، احمەت، ماعجان، ءمىرجاقىپ، جۇسىپبەك، بەيىمبەت، ءىلياستاردىڭ ولەڭدەرى وقىلادى.
8 - ءبىلىم الۋشى
1941 - 45 جىلدار. ادامزات تاريحىندا بولماعان بۇل الاپات سوعىستا ەل ءۇشىن جانىن قيعان قازاق باتىرلارى. فاشيزمنەن بۇكىل ادامزاتتى، ادالدىقتى قورعاپ، ەرەكشە ەرلىك كورسەتتى. حالىق قاھارماندارىنا «كەڭەس وداعىنىڭ باتىرلارى» دەگەن ابىرويلى اتاق بەرىلدى.
9 - ءبىلىم الۋشى
ايتا بەرسە، ءسوز تاۋسىلعان با؟ 1941 - 45 جىلداردىڭ ىزعارلى كۇندەرى قانشاما قىرشىنىڭ ءومىرىن قيدى. ەرجۇرەك ۇلدار مەن قىزدار وتان قورعاۋعا ءبىر ادامداي اتتاندى. قاھارماندىقپەن قازا تاپقان باتىر قىزدارىمىز ءاليا مەن مانشۇكتى قايدا قويارسىز؟
اقىل ايتىپ، بابالار جولعا سالعان
اسىل ءسوز دانالاردى مۇرا بولعان
ەرلىگى مانشۇك پەن ءاليانىڭ
جۇرەكتە ماڭگى وشپەس ورىن العان.
10 - ءبىلىم الۋشى
ءيا، ءبىر كەزدە وتان ءۇشىن دەسە جانىن قۇرعان جاستار ەندى تاۋەلسىزدىك ءۇشىن ار – نامىسىن، اتا - بابا ءداستۇرىن جوعارى كوتەرۋ جولىندا ەرەۋىلگە شىقتى. ولاردىڭ بۇل وجەتتىلىگىن ۇلتشىلدىقتىڭ بەلگىسى دەپ كورسەتتى. قانشا قان توگىلدى؟
ءيا، 1986 جىل «جەلتوقسان وقيعاسى» تاريحتا ماڭگى قالماق.
11 - ءبىلىم الۋشى
جەلتوقسان وقيعاسىن د. ا قونايەۆتى ءبىرىنشى حاتشى كوميتەتىنەن بوساتقان قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ 1986ج 16 جەلتوقسانداعى پلەنۋمى تۇتاندىردى. ساياسي بيۋرو اتىنان كوكپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى رازۋمۆسكيي شىعىپ سويلەدى. قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق پلەنۋمىنىڭ شەشىمى تۋرالى حابار رەسپۋبليكالىق راديو بويىنشا 16 – شى جەلتوقساندا ساعات 15. 00 - دە بەرىلدى.
1986 جىلعى جاستار كوتەرىلىسى رۋح پەن ىزا داۋىلى نەمەسە عاسىرلار قويناۋىنان اتىلعان وق.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
مەكتەپتەگى دەنە شىنىقتىرۋ جۇمىسىنىڭ نەگىزگى ءتۇرى - ساباق
