تەلەباعدارلامالار جەلىسىندەگى ينتەللەكتۋالدى جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ءىس- تاجىريبيەمنەن
يبراي ساحييەۆ بازارباي ۇلى
ساحييەۆ ىبىراي بازارباي ۇلى 1983 جىلى ساعىز سەلوسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 2003 جىلى اتىراۋ قالاسىنداعى ق. دۇتبايەۆا اتىنداعى گۋمانيتارلىق كوللەدجدى باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ، قازىرگى ۋاقىتتا ساعىز سەلوسىندا № 9 ورتا مەكتەپتە دەنە شىنىقتىرۋ ءپانى ءمۇعالىمى قىزمەتىن اتقارادى.
ءساناتى-ىى. مەكتەپىشىلىك «كتك» كلۋبىنىڭ جەتەكشىسى. سىنىپ جەتەكشىلىك ىس-تاجىريبەسى وبلىس كولەمىندە تاراتىلعان.
جاس ۇرپاققا سانالى تاربيە بەرۋدەگى جاڭا يننوۆاسيالىق ادىس-تاسىلدەر اتتى كىتاپتىڭ اۆتورى
پ ءى ك ءى ر
وسى پىكىر اتىراۋ وبلىسى، قىزىلقوعا اۋدانى، ساعىز سەلوسىنداعى № 9 ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى، سىنىپ جەتەكشى ساحييەۆ ىبىرايعا بەرىلەدى. ىبىرايدىق قازىرگى تاڭداعى باسەكەگە مەيلىنشە قابىلەتتى ۇرپاق تاربيەلەۋدەگى جاڭاشىل سىنىپ جەتەكشىلەر ەكەنىن ايتۋعا بولادى. وقۋشىلارعا سانالى تاربيە، ساپالى ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭا يننوۆاسيالىق ادىس-تاسىلدەردى پايدالانۋدا ىزدەنىمپاز، شىعارماشىل ۇستاز. يننوۆاسيالىق ادىس-تاسىلدەردى تاربيەلىك شارالاردا پايدالانۋ ارقىلى، تاربيە جۇيەسىندە شىعارماشىلىق ويلار مەن يننوۆاسيالىق تاسىلدەردى اشۋ، قازىرگى زاماندا شەشىمىن تاپپاي جۇرگەن كەي ماسەلەلەردى ۇستانۋدا ءوز ىس-تاجىريبەلەرى ارقىلى ايقىن كورسەتىپ كەلەدى.
ءمۇعالىم ىبىراي ساحييەۆتىڭ اۋدان كولەمىندە «جىل سىنىپ جەتەكشىسى – 2008» جارىسىنا قاتىناسىپ، «جاڭاشىل جەتەكشى» اتاعى بويىنشا ديپلوممەن ،2010 جىلى اۋدان بويىنشا “ەڭ ۇزدىك شاشتاراز” سايىسىنىڭ باس جۇلدەگەرى، 2010 اۋداندىق پەد.وقۋدان ءى ورىن جۇلدەگەرى اتاعىن الىپ،ديپلومدارمەن ماراپاتتالدى. 2010 جىلى “ناتيجەگە باعىتتالعان ءبىلىم بەرۋ جاعدايىندا وقىتۋدىڭ ساپاسىن يننوۆاسيالىق باعىتتا دامىتۋ” تاقىرىبىندا وتكەن مەكتەپ ديرەكتورى ورىنباسارلارىنىڭ اۋداندىق سەمينارىندا ەرەكشە جۇمىستارىمەن تانىلىپ، ءبىلىم بەرۋ ءبولىمىنىڭ العىس حاتتارىمەن ماراپاتتالدى. سىنىپ جەتەكشىلىك ىس-تاجىريبەسى وبلىس كولەمىندە تاراتىلєان. اتىراۋ بلىسى كولەمىندە وتىلگەن “ادىستەمەلىك ۆەرنيساج-2011” بايقاۋىنىڭ ءى ورىن يەگەرى. 2011 جىلى اتىراۋ وبلىستىќ كادرلار بىلىكتىلىگىن ارتتىراتىن جјنە ќايتا دايارلايتىن ينستيتۋتىنىڭ «قۇرمەت گراموتاسىمەن» ماراپاتتالєان.
رەسپۋبليكالىќ “عىلىمي جوبالار الەمى” اتتى عىلىمي ەڭبەكتەرى جۋرنالىنا “تەلەباعدارلامالار جەلىسىندە ينتەللەكتۋالدى جاڭا يننوۆاسيالىق ءادىس-تјسىلدەر” اتتى ەڭبەگى جاريالانىپ “ۇزدىك پەداگوگ - زەرتتەۋشى” كونكۋرسىنان ءى ورىنعا يە بولدى.
ى.ساحييەۆتىڭ ۇسىنىلىپ وتىرعان «تەلەباعدارلامالار جەلىسىندەگى ينتەللەكتۋالدى جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ» تاقىرىبىنداعى ادىستەمەلىك كومەكشى قۇرالىندا مەكتەپ وقۋشىلارىن زامان اعىمىنا ساي تاربيەلەۋدىڭ تۇرلەرى ناقتى كورسەتىلگەن.
مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ قوعامداعى ءوز ورنىن، وزىندىك «مەنىن» قالىپتاستىرۋدا قۇرالدىڭ كومەگى زور دەپ ەسەپتەيمىز.
№9 ورتا مەكتەپ ديرەكتورى: ج.قامىسبايەۆ
ديرەكتوردىق تاربيە
ءىسى ءجونىنىڭ ورىنباسارى: ءو.ءادىلوۆ
تەلەباعدارلامالار جەلىسىندەگى ينتەللەكتۋالدى جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ءىس - تاجىريبەمنەن
«ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، تاربيە بەرىلۋى كەرەك، تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم ادامزاتتىڭ قاس جاۋى،ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى».
ءابۋ ناسىر ءال-فارابي
عالامدىق جاھاندانۋ جاعدايىنداعى جاڭا قوعامدا ورىن العان ءىرى ەكونوميكالىق وزگەرىستەر مەن تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەر قوعام دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى بولىپ تابىلاتىن ءبىلىم جۇيەسىنە وراسان ىقپالىن تيگىزىپ وتىر.الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ءبىرتۇتاس ءبىلىم كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ورتاق مۇددەگە بارىنشا ارەكەتتەنۋى جالپى ادامزاتتىق جانە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرگەن سانالى دا پاراساتتى تۇلعانى تاربيەلەۋ قاجەتتىگىن كورسەتەدى.
تاربيە – حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جيناقتاپ، ىرىكتەپ العان وزىق تاجىريبەسى مەن ىزگى قاسيەتتەرىن جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ، بالانىڭ قورشاعان ورتاداعى قارىم-قاتىناسىن، دۇنيەتانىمىن، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن جانە سوعان ساي مىنەز – قۇلقىن قالىپتاستىرۋ. ادام تاربيەسى-ۇزاق ءۇردىس. كۇن سايىن وزگەرىپ جاتقان زاماندا، كەشەگى تۇجىرىمداما بۇگىن ەسكىرىپ جاتادى. سوندىقتان دا جاس ۇرپاققا تاربيە بەرۋدە ۇستازدار قاۋىمى تاربيەنىڭ قاينار كوزىن، نەگىزگى التىن دىڭگەگىن انىقتاپ الۋىمىز قاجەت. تاربيە جۇمىسىنداعى ايقىن باعىت-باعداردى ەلباسىمىز ن.ءا.نازاربايەۆ «قازاقستاندىق پاتريوتيزم، ۇلتجاندىلىق، حالىقتار دوستىعى» دەپ كورسەتىپ بەرگەن بولاتىن.مىنە، وسى ۇستانىمدى باعىت-باعدار ەتە وتىرىپ مەن ءوزىمنىڭ تاجىريبەمدى بايانداماقپىن.
قازىرگى تاڭدا تاربيە بەرۋدىڭ بارلىق دەڭگەيلەرى بويىنشا ءداستۇرلى تاجىريبەگە يننوۆاسيالىق كوزقاراستار تۇرعىسىنان كەلۋ باعىتىن ۇستانۋ قالىپتاستى.
يننوۆاسيالىق ءۇردىس – ءبىلىم بەرۋدىڭ جۇيەسىن جاڭارتۋ جانە دامىتۋ، سونىمەن قاتار قوعامنىڭ، ەلىمىزدىڭ ءوز دامۋىندا جاڭاشا قوعامنىڭ، الەمنىڭ وقىتۋشىسى قاجەتتىلىگىنەن تۋىنداعان ءۇردىس.
يننوۆاسيالىق ءبىلىم بەرۋ قۇرالدارى: اۋديو-ۆيدەو قۇرالدار، كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ينتەرنەت، يننوۆاسيالىق ۆەب-سايت جانە ت.ب.
بۇگىنگى تاڭدا «عاسىر مەكتەبى مەن ءمۇعالىمى قانداي بولۋى كەرەك؟» دەگەن نەگىزگى سۇراققا جاۋاپ ىزدەلۋدە. ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق مودەلىنە كوشكەن قازىرگى مەكتەپكە ويشىل، زەرتتەۋشى، تاجىريبەلىك قىزمەتتە پەداگوگيكالىق ۇيلەستىرۋدى شەبەر مەڭگەرگەن ىسكەر ءمۇعالىم قاجەت ەكەندىگى از ايتىلىپ جۇرگەن جوق. ءقازىر زامان دا قوعام دا وزگەرگەن. بۇگىنگى بالالاردىڭ ماقساتتارى دا، قۇندىلىقتارى دا ، يدەيالارى دا بۇرىنعىدان مۇلدە باسقاشا. ويتكەنى ولار ءوزىنىڭ بولاشاعىنا تيىمدىلىك تۇرعىسىنان قارايتىن، ىسكەرلىككە بەيىم، جوعارى تالاپ قويا بىلەتىن ادامدار. ول ءۇشىن تاربيە بەرۋ سالاسىندا جۇيەلى جۇمىستار اتقارۋ – ەلىمىزدەگى ەڭ ماڭىزدى ، ءارى كەزەك كۇتتىرمەيتىن اۋقىمدى ىستەر بولىپ تابىلادى.
“بالا جۇرەگى كىشكەنتاي كۇي ساندىق. ول ساندىقتىڭ كىلتىن تاپساڭ عانا اشىلادى. ءمۇعالىم قولىندا سول كىلت ءجۇرۋى كەرەك” دەپ دانا حالقىمىز
ايتقانداي مەكتەپتەگى بالا تاربيەسىن جۇيەلى تۇردە ۇيىمداستىرا وتىرىپ، كەشەندى تۇردە جان-جاقتى جوسپارلاپ ، جاڭا تەحنولوگيا ۇلگىسىندە تاربيەلىك شارالاردى جاساقتاپ، ءوز تاجىريبەمدە قولدانىپ كەلەمىن.
جاڭا يننوۆاسيالىق تاربيە بەرۋدەگى تەلەديداردىڭ، اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءرولى اسا ماڭىزدى. ويتكەنى ، ول بالانىڭ تالعامىن دامىتادى، ادەمىلىك پەن جاعىمسىز دۇنيەلەردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتەدى، سونىمەن قاتار تاربيەنىڭ كوپتەگەن سالاسىمەن تىعىز بايلانىستا بولادى. ادەمىلىكتى كورۋ، ەڭبەك ەتۋ ساپالارى جان-جاقتى دامىعان ادامدى تاربيەلەۋدە وتە قاجەت.
اقپارات قۇرالدارىنىڭ ىشىندە تەلەديدار – وتباسى مەن مەكتەپتەن كەيىن بالاعا تاربيەلىك جاعىنان اسەر ەتەتىن قۇرال بولىپ تابىلادى. تەلەديدار ۇلتتىق جانە مادەني الەۋمەتتەنۋدىڭ ماڭىزدى كوزى. بالانىڭ ءوزى تۇراتىن ورتاداعى مادەنيەتتى قابىلداۋدى تەلەديدار دا ۇيرەتەدى.
«حابار» ارناسىنداعى «تاڭ قالماڭىز!»، «1-ارناداعى» «مالاحوۆ+»، «مينۋتا سلاۆى»، «پۋست گوۆوريات» «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسىنداعى «نامىس دودا»، «دارابوز»، «دالا-دۋمان»، «ەل ارنا» ارناسىنداعى «تاپقىر دوستار» باعدارلامالارى بىلگىر رەجيسسەرلەرمەن، وزگە دە شىعارماشىلىق، تەحنيكالىق توپتىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىندە كورەرمەن كوزايىمىنا اينالدى. قانداي جوبا بولماسىن، قاي تىلدەگى حابار بولماسىن تاريح ساحناسىنان ويىپ تۇرىپ ورىن الاتىن ۇلى قازاق ەلىنىڭ ناعىز ۇلتجاندى ازاماتتارىن تاربيەلەۋگە اتسالىسۋدا. تەلەديدار – ەڭ كۇشتى ناسيحات قۇرالى. جالپى، جۋرناليستيكا حالىقتىق بولىپ سانالادى. سەبەبى ، جۋرناليستيكا حالىقتىڭ قامىن ويلايتىن، سونىڭ قاجەتىن قاراستىراتىن سالا. جۋرناليستيكانىڭ حالىققا قىزمەت ەتۋى – سول حالىقتىڭ رەالدى قاجەتتەرىن وتەۋ ءۇشىن، ونى پروگرەسكە باستايتىن، جاقسىلىققا جەتكىزەتىن جولدى تاڭداۋ دەگەن ءسوز. قوعامدى كەلەڭسىز جايلاردان ساقتاندىرۋ دا اقپارات قۇرالدارىنىڭ مىندەتى. ءدىني ەكسترەميزمگە، ناركومانيا مەن جقتب-عا قارسى كۇرەستە، قىلمىسقا قارسى كۇرەستە تەلەباعدارلامالاردىڭ ماڭىزى زور. وقۋشى جارتى كۇنىن مەكتەپتە وتكىزسە، جارتى كۇنىن اقپارات الۋ ماقساتىنا جۇمسايدى. سول ۋاقىتتا ول تەلەديداردى قارايدى نەمەسە ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى جاڭالىقتارمەن، باعدارلامالارمەن تانىسادى، وزىندىك پىكىرىن بولىسەتىن ادام ىزدەيدى. سوندىقتان بالادا بولاتىن ەلىكتەۋ نەمەسە بالانىڭ ءوز ويلارىن ايتۋى سياقتى قۇبىلىستاردى ءمۇعالىم تاربيە جۇمىسىندا ەسكەرۋى ءتيىس. ءبىراق باعدارلامالاردى پايدالانۋدا بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگى قاتاڭ ەسكەرىلۋى كەرەك. باعدارلامالاردى سول كۇيىندە كوشىرۋگە بولمايدى، بالانىڭ ويى باعدارلاما بارىسىندا جاڭاشا جەتىلۋى كەرەك. سوندىقتان ءمۇعالىم باعدارلامانى مەكتەپ وقۋشىسىنا تاربيە بەرەتىن دەڭگەيگە يكەمدەپ قايتا قۇرادى. مىسالى توك-شوۋ، شوۋ، رەاليتي - شوۋ، اكسيا، ينتەللەكتۋالدىق ويىندار، تاعى دا باسقا تەلە جوبالار مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلارعا يكەمدەپ وتكىزۋگە قولايلى. بۇل باعىتتا جۇمىس جۇرگىزۋ سىنىپتان تىس شارالاردىڭ ساپاسىن جوعارى دەڭگەيگە كوتەرۋگە كومەكتەسەدى.
تاربيەنىڭ جاڭاشا ءۇردىسى رەتىندە تەلەباعدارلامالار جەلىسىندە تاربيە ساعاتتاردى ءوز تاجىريبەمدە توك – شوۋ تۋرىندە وتكىزدىم. ونىڭ تىكەلەي اۋدارماسى – «اڭگىمە - دۋمان». اڭگىمە سۇحباتقا قۇرالادى. سۇحبات ءساتتى شىعۋ ءۇشىن سول شارانىن جۇرگىزۋشىسىنە تالاپ تا جوعارى. ول تاباندى، زەرەك، اسەرشىل، جيناقى، تاپقىر، بايقامپاز، نازارشىل، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى جوعارى، پسيحولوگياسى تۇراقتى بولۋ كەرەك. توك-شوۋ كوپتەگەن تاقىرىپتا ۇيىمداستىرىلادى. مىسال رەتىندە ءوز تاجىريبەمنەن سالاۋاتتى ءومىر سالتى باعىتىندا «ەۆرازيا» تەلەارناسىنداعى «مالاحوۆ+» باعدارلاماسى جەلىسىندەگى «جاسىل ءدارىحانا» اتتى توك-شوۋدىڭ ءجۇرۋ بارىسىندا وقۋشىلار سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندە مەكتەپتىڭ پسيحولوگ، مەدبيكە ماماندارىمەن سۇحباتتاسىپ، وي ءبولىستى.اتالعان «جاسىل ءدارىحانا» اتتى شارا جانە «تاڭ قالماڭىز» اتتى سىنىپتان تىس شارا ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى WWW.SABAK. adamzat.KZ. اتتى سايتتا جاريالاندى. وقۋشىلار ناتيجەسىندە دەنساۋلىق – ادام باقىتىنىڭ ءبىرىنشى بايلىعى ەكەنىن، تابيعات ارقىلى اركىم ءوز دەنساۋلىعىنىڭ كورعاۋشىسى ەكەنىن، تابيعاتتىڭ ءاربىر بولشەگى ادامزات بالاسى ءۇشىن اسقان بايلىق، قايتالانباس قازىناسى، ادام ءومىرىنىڭ قورعاۋشىسى، قورعانى ەكەنىندىگىن ۇعىنا ءبىلدى. توك- شوۋعا شاقىرىلعان ارنايى قوناقتار، اتا-انالار قورشاعان ورتا، تابيعاتتى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ ماقساتىندا تابيعاتتا كەزدەسەتىن وسىمدىكتەر، جەمىس – جيدەكتەر جانە ەمدىك قاسيەتى بار تابيعي زاتتار ارقىلى دەنساۋلىقتى كۇتۋگە بولاتىنىن اشا وتىرىپ، ءىس جۇزىندە كورسەتتى.
ماماندىق تاڭداۋ - ادام ومىرىندەگى اسا ماڭىزدى ماسەلەلەرردىڭ ءبىرى. ءاربىر ادام ءوزى قالاعان ماماندىقتىڭ يەسى بولىپ، ومىردەن ءوز ورنىن تابۋدى ارماندايدى . ماماندىق تاڭداۋ ماسەلەسى بويىنشا پسيحولوگيالىق تۇرعىدان باعىت، كەڭەس بەرۋ ماقساتىندا «كەش قالماڭىز» باعدارلاماسىنىڭ جەلىسىندە «كەرەك كاسىپ ءبارى دە…» اتتى توك -شوۋ وتكىزىپ، وعان ءارتۇرلى ماماندىق يەلەرى مەن ءتۇرلى كاسىپ شەبەرلەرى، اتا-انالار، جوعارى جانە ارناۋلى وقۋ ورنىندا وقىپ جۇرگەن جاستار قاتىستى. تارتىمدى قىزۋ سۇحبات بارىسىندا وقۋشىلار قازىرگى زامانعا قاجەتتى كاسىپتەردى تاڭداۋىنا، قوعامداعى ءار ءتۇرلى پروبلەمالاردى جەڭە ءبىلۋ كەرەكتىگى جونىندە كوپتەگەن پايدالى كەڭەستەر الا ءبىلدى.
وقۋشىلاردىڭ زەردەسىن ۇشتاۋعا ينتەلەكتۋالدى ويىندار كوپ كومەگىن بەرەدى. ال قوعامنىڭ بولاشاعى وسىنداي توقىعانى كوپ زەردەلى ورەندەردىڭ قابىلەتىمەن تىعىز بايلانىستى. وسىعان وراي بۇگىنگى تاڭدا جاڭاشا ادىستە كوپتەگەن تەلە جوبالار جارىق كورۋدە. سولاردىڭ ءبىرى «ەل ارنا» ارناسىندا «تاپقىر دوستار»، «ءححى عاسىر كوشباسشىسى»، «قازاقستان» ارناسىنداعى «ءسوز مەرگەن» اتتى ينتەللەكتۋالدى ويىنداردىڭ جەلىسىندە مەكتەپتە سىنىپ ساعاتتارىن ۇيىمداستىرۋ تاربيەنىڭ جاڭاشىلدىق ءادىسى دەپ بىلەمىن. ءتىل مەرەكەسىنە وراي كىتاپحانامەن بىرلەسە وتىرىپ «تاپقىر دوستار» اتتى ينتەللەكتۋالدى توپتىق سايىستى ۇيىمداستىردىم. بۇل باعدارلاما جەلىسىندە تاربيە ساعاتتارىن ءتۇرلى تاقىرىپتا ۇيىمداستىرا ءبىلۋ ءمۇعالىمنىڭ وزىندىك يدەياسىنا بايلانىستى.
ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ 2030 جىلعا جاساعان جوسپارىندا وسكەلەڭ ۇرپاقتى سالاۋاتتى ەتىپ شىعارۋ باعىتى كوزدەلگەن. كەشەندى تاربيە بەرۋدەگى سالاۋاتتى ءومىر سالتى باعىتى بويىنشا سپورتتىق ويىنداردى تۇرلەندىرۋدىڭ جاڭا ۇلگىلەرى دە تەلەباعدارلامالار جەلىسىندە ۇيىمداستىرۋعا بولادى. «قازاقستان» ارناسىنداعى وتباسىلىق سايىس «تولاعاي»، «ەۆرازيا» ارناسىنداعى فرانسيادا وتكەن سپورتتىق ويىن ەستافەتاسى «نامىس دودا» دا ۇزدىك يدەيالاردىڭ تۋىندىسى. جوعارعى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلعان بۇل جوبالاردى بارلىق بالالار ءسۇيسىنىپ قارايدى جانە وزدەرى دە سونداي شارالارعا قاتىناسقىسى كەلەدى. وسىنداي جوبالاردىڭ جەلىسىندە تاربيە جوسپارىن جاڭاشا ادىسپەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ ماقساتىندا توپتىق سايىستاردى ۇيىمداستىرىپ كەلەمىن. سپورتتىق جاتتىعۋلاردى ورىنداتا وتىرىپ، دەنساۋلىعى مىقتى، شىنىققان، ەستەتيكالىق تالعامى جوعارى وقۋشى دايىنداۋ جاڭاشا ءادىستى تالاپ ەتەدى. جەڭىمپاز بولۋ ءۇشىن بالالار بار جىگەرلەرىن جۇمسايدى. بارلىعى بىردەي العا ۇمتىلىپ، ءوز توبىنىڭ مۇددەسىنە جۇمىستانادى، ۇيىمشىل ۇجىمدىق ءتارتىپ ورنايدى.
سونداي - اق رەاليتي-شوۋ ۇيىمداستىرۋدا جاڭا ينوۆاسيالىق ءادىس. سونىڭ ءبىرى «دارابوز». قازاقتىڭ ۇل-قىزدارىنىڭ قاتىسۋىمەن ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى دارىپتەيتىن شىنشىل باعدارلاما. وسى جوبانىڭ باعىتىن الا وتىرىپ، «ۇلتتىق ويىندار» سايىسىن وتكىزدىم. اتالعان تاربيەلىك شارالاردىڭ بارلىعى جاڭاشىلدىققا جاقىن، باسەكەگە قابىلەتتى تۇلعا قالىپتاستىرۋعا باعىتتالادى. جاڭا باعىتتا وتكىزگەن شارالارىمدى ارىپتەستەرىمە ۇلگى رەتىندە ۇسىنامىن.
ساحييەۆ ىبىراي بازارباي ۇلى 1983 جىلى ساعىز سەلوسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 2003 جىلى اتىراۋ قالاسىنداعى ق. دۇتبايەۆا اتىنداعى گۋمانيتارلىق كوللەدجدى باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ، قازىرگى ۋاقىتتا ساعىز سەلوسىندا № 9 ورتا مەكتەپتە دەنە شىنىقتىرۋ ءپانى ءمۇعالىمى قىزمەتىن اتقارادى.
ءساناتى-ىى. مەكتەپىشىلىك «كتك» كلۋبىنىڭ جەتەكشىسى. سىنىپ جەتەكشىلىك ىس-تاجىريبەسى وبلىس كولەمىندە تاراتىلعان.
جاس ۇرپاققا سانالى تاربيە بەرۋدەگى جاڭا يننوۆاسيالىق ادىس-تاسىلدەر اتتى كىتاپتىڭ اۆتورى
پ ءى ك ءى ر
وسى پىكىر اتىراۋ وبلىسى، قىزىلقوعا اۋدانى، ساعىز سەلوسىنداعى № 9 ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى، سىنىپ جەتەكشى ساحييەۆ ىبىرايعا بەرىلەدى. ىبىرايدىق قازىرگى تاڭداعى باسەكەگە مەيلىنشە قابىلەتتى ۇرپاق تاربيەلەۋدەگى جاڭاشىل سىنىپ جەتەكشىلەر ەكەنىن ايتۋعا بولادى. وقۋشىلارعا سانالى تاربيە، ساپالى ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭا يننوۆاسيالىق ادىس-تاسىلدەردى پايدالانۋدا ىزدەنىمپاز، شىعارماشىل ۇستاز. يننوۆاسيالىق ادىس-تاسىلدەردى تاربيەلىك شارالاردا پايدالانۋ ارقىلى، تاربيە جۇيەسىندە شىعارماشىلىق ويلار مەن يننوۆاسيالىق تاسىلدەردى اشۋ، قازىرگى زاماندا شەشىمىن تاپپاي جۇرگەن كەي ماسەلەلەردى ۇستانۋدا ءوز ىس-تاجىريبەلەرى ارقىلى ايقىن كورسەتىپ كەلەدى.
ءمۇعالىم ىبىراي ساحييەۆتىڭ اۋدان كولەمىندە «جىل سىنىپ جەتەكشىسى – 2008» جارىسىنا قاتىناسىپ، «جاڭاشىل جەتەكشى» اتاعى بويىنشا ديپلوممەن ،2010 جىلى اۋدان بويىنشا “ەڭ ۇزدىك شاشتاراز” سايىسىنىڭ باس جۇلدەگەرى، 2010 اۋداندىق پەد.وقۋدان ءى ورىن جۇلدەگەرى اتاعىن الىپ،ديپلومدارمەن ماراپاتتالدى. 2010 جىلى “ناتيجەگە باعىتتالعان ءبىلىم بەرۋ جاعدايىندا وقىتۋدىڭ ساپاسىن يننوۆاسيالىق باعىتتا دامىتۋ” تاقىرىبىندا وتكەن مەكتەپ ديرەكتورى ورىنباسارلارىنىڭ اۋداندىق سەمينارىندا ەرەكشە جۇمىستارىمەن تانىلىپ، ءبىلىم بەرۋ ءبولىمىنىڭ العىس حاتتارىمەن ماراپاتتالدى. سىنىپ جەتەكشىلىك ىس-تاجىريبەسى وبلىس كولەمىندە تاراتىلєان. اتىراۋ بلىسى كولەمىندە وتىلگەن “ادىستەمەلىك ۆەرنيساج-2011” بايقاۋىنىڭ ءى ورىن يەگەرى. 2011 جىلى اتىراۋ وبلىستىќ كادرلار بىلىكتىلىگىن ارتتىراتىن جјنە ќايتا دايارلايتىن ينستيتۋتىنىڭ «قۇرمەت گراموتاسىمەن» ماراپاتتالєان.
رەسپۋبليكالىќ “عىلىمي جوبالار الەمى” اتتى عىلىمي ەڭبەكتەرى جۋرنالىنا “تەلەباعدارلامالار جەلىسىندە ينتەللەكتۋالدى جاڭا يننوۆاسيالىق ءادىس-تјسىلدەر” اتتى ەڭبەگى جاريالانىپ “ۇزدىك پەداگوگ - زەرتتەۋشى” كونكۋرسىنان ءى ورىنعا يە بولدى.
ى.ساحييەۆتىڭ ۇسىنىلىپ وتىرعان «تەلەباعدارلامالار جەلىسىندەگى ينتەللەكتۋالدى جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ» تاقىرىبىنداعى ادىستەمەلىك كومەكشى قۇرالىندا مەكتەپ وقۋشىلارىن زامان اعىمىنا ساي تاربيەلەۋدىڭ تۇرلەرى ناقتى كورسەتىلگەن.
مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ قوعامداعى ءوز ورنىن، وزىندىك «مەنىن» قالىپتاستىرۋدا قۇرالدىڭ كومەگى زور دەپ ەسەپتەيمىز.
№9 ورتا مەكتەپ ديرەكتورى: ج.قامىسبايەۆ
ديرەكتوردىق تاربيە
ءىسى ءجونىنىڭ ورىنباسارى: ءو.ءادىلوۆ
تەلەباعدارلامالار جەلىسىندەگى ينتەللەكتۋالدى جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ءىس - تاجىريبەمنەن
«ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، تاربيە بەرىلۋى كەرەك، تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم ادامزاتتىڭ قاس جاۋى،ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى».
ءابۋ ناسىر ءال-فارابي
عالامدىق جاھاندانۋ جاعدايىنداعى جاڭا قوعامدا ورىن العان ءىرى ەكونوميكالىق وزگەرىستەر مەن تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەر قوعام دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى بولىپ تابىلاتىن ءبىلىم جۇيەسىنە وراسان ىقپالىن تيگىزىپ وتىر.الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ءبىرتۇتاس ءبىلىم كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ورتاق مۇددەگە بارىنشا ارەكەتتەنۋى جالپى ادامزاتتىق جانە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرگەن سانالى دا پاراساتتى تۇلعانى تاربيەلەۋ قاجەتتىگىن كورسەتەدى.
تاربيە – حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جيناقتاپ، ىرىكتەپ العان وزىق تاجىريبەسى مەن ىزگى قاسيەتتەرىن جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ، بالانىڭ قورشاعان ورتاداعى قارىم-قاتىناسىن، دۇنيەتانىمىن، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن جانە سوعان ساي مىنەز – قۇلقىن قالىپتاستىرۋ. ادام تاربيەسى-ۇزاق ءۇردىس. كۇن سايىن وزگەرىپ جاتقان زاماندا، كەشەگى تۇجىرىمداما بۇگىن ەسكىرىپ جاتادى. سوندىقتان دا جاس ۇرپاققا تاربيە بەرۋدە ۇستازدار قاۋىمى تاربيەنىڭ قاينار كوزىن، نەگىزگى التىن دىڭگەگىن انىقتاپ الۋىمىز قاجەت. تاربيە جۇمىسىنداعى ايقىن باعىت-باعداردى ەلباسىمىز ن.ءا.نازاربايەۆ «قازاقستاندىق پاتريوتيزم، ۇلتجاندىلىق، حالىقتار دوستىعى» دەپ كورسەتىپ بەرگەن بولاتىن.مىنە، وسى ۇستانىمدى باعىت-باعدار ەتە وتىرىپ مەن ءوزىمنىڭ تاجىريبەمدى بايانداماقپىن.
قازىرگى تاڭدا تاربيە بەرۋدىڭ بارلىق دەڭگەيلەرى بويىنشا ءداستۇرلى تاجىريبەگە يننوۆاسيالىق كوزقاراستار تۇرعىسىنان كەلۋ باعىتىن ۇستانۋ قالىپتاستى.
يننوۆاسيالىق ءۇردىس – ءبىلىم بەرۋدىڭ جۇيەسىن جاڭارتۋ جانە دامىتۋ، سونىمەن قاتار قوعامنىڭ، ەلىمىزدىڭ ءوز دامۋىندا جاڭاشا قوعامنىڭ، الەمنىڭ وقىتۋشىسى قاجەتتىلىگىنەن تۋىنداعان ءۇردىس.
يننوۆاسيالىق ءبىلىم بەرۋ قۇرالدارى: اۋديو-ۆيدەو قۇرالدار، كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ينتەرنەت، يننوۆاسيالىق ۆەب-سايت جانە ت.ب.
بۇگىنگى تاڭدا «عاسىر مەكتەبى مەن ءمۇعالىمى قانداي بولۋى كەرەك؟» دەگەن نەگىزگى سۇراققا جاۋاپ ىزدەلۋدە. ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق مودەلىنە كوشكەن قازىرگى مەكتەپكە ويشىل، زەرتتەۋشى، تاجىريبەلىك قىزمەتتە پەداگوگيكالىق ۇيلەستىرۋدى شەبەر مەڭگەرگەن ىسكەر ءمۇعالىم قاجەت ەكەندىگى از ايتىلىپ جۇرگەن جوق. ءقازىر زامان دا قوعام دا وزگەرگەن. بۇگىنگى بالالاردىڭ ماقساتتارى دا، قۇندىلىقتارى دا ، يدەيالارى دا بۇرىنعىدان مۇلدە باسقاشا. ويتكەنى ولار ءوزىنىڭ بولاشاعىنا تيىمدىلىك تۇرعىسىنان قارايتىن، ىسكەرلىككە بەيىم، جوعارى تالاپ قويا بىلەتىن ادامدار. ول ءۇشىن تاربيە بەرۋ سالاسىندا جۇيەلى جۇمىستار اتقارۋ – ەلىمىزدەگى ەڭ ماڭىزدى ، ءارى كەزەك كۇتتىرمەيتىن اۋقىمدى ىستەر بولىپ تابىلادى.
“بالا جۇرەگى كىشكەنتاي كۇي ساندىق. ول ساندىقتىڭ كىلتىن تاپساڭ عانا اشىلادى. ءمۇعالىم قولىندا سول كىلت ءجۇرۋى كەرەك” دەپ دانا حالقىمىز
ايتقانداي مەكتەپتەگى بالا تاربيەسىن جۇيەلى تۇردە ۇيىمداستىرا وتىرىپ، كەشەندى تۇردە جان-جاقتى جوسپارلاپ ، جاڭا تەحنولوگيا ۇلگىسىندە تاربيەلىك شارالاردى جاساقتاپ، ءوز تاجىريبەمدە قولدانىپ كەلەمىن.
جاڭا يننوۆاسيالىق تاربيە بەرۋدەگى تەلەديداردىڭ، اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءرولى اسا ماڭىزدى. ويتكەنى ، ول بالانىڭ تالعامىن دامىتادى، ادەمىلىك پەن جاعىمسىز دۇنيەلەردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتەدى، سونىمەن قاتار تاربيەنىڭ كوپتەگەن سالاسىمەن تىعىز بايلانىستا بولادى. ادەمىلىكتى كورۋ، ەڭبەك ەتۋ ساپالارى جان-جاقتى دامىعان ادامدى تاربيەلەۋدە وتە قاجەت.
اقپارات قۇرالدارىنىڭ ىشىندە تەلەديدار – وتباسى مەن مەكتەپتەن كەيىن بالاعا تاربيەلىك جاعىنان اسەر ەتەتىن قۇرال بولىپ تابىلادى. تەلەديدار ۇلتتىق جانە مادەني الەۋمەتتەنۋدىڭ ماڭىزدى كوزى. بالانىڭ ءوزى تۇراتىن ورتاداعى مادەنيەتتى قابىلداۋدى تەلەديدار دا ۇيرەتەدى.
«حابار» ارناسىنداعى «تاڭ قالماڭىز!»، «1-ارناداعى» «مالاحوۆ+»، «مينۋتا سلاۆى»، «پۋست گوۆوريات» «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسىنداعى «نامىس دودا»، «دارابوز»، «دالا-دۋمان»، «ەل ارنا» ارناسىنداعى «تاپقىر دوستار» باعدارلامالارى بىلگىر رەجيسسەرلەرمەن، وزگە دە شىعارماشىلىق، تەحنيكالىق توپتىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىندە كورەرمەن كوزايىمىنا اينالدى. قانداي جوبا بولماسىن، قاي تىلدەگى حابار بولماسىن تاريح ساحناسىنان ويىپ تۇرىپ ورىن الاتىن ۇلى قازاق ەلىنىڭ ناعىز ۇلتجاندى ازاماتتارىن تاربيەلەۋگە اتسالىسۋدا. تەلەديدار – ەڭ كۇشتى ناسيحات قۇرالى. جالپى، جۋرناليستيكا حالىقتىق بولىپ سانالادى. سەبەبى ، جۋرناليستيكا حالىقتىڭ قامىن ويلايتىن، سونىڭ قاجەتىن قاراستىراتىن سالا. جۋرناليستيكانىڭ حالىققا قىزمەت ەتۋى – سول حالىقتىڭ رەالدى قاجەتتەرىن وتەۋ ءۇشىن، ونى پروگرەسكە باستايتىن، جاقسىلىققا جەتكىزەتىن جولدى تاڭداۋ دەگەن ءسوز. قوعامدى كەلەڭسىز جايلاردان ساقتاندىرۋ دا اقپارات قۇرالدارىنىڭ مىندەتى. ءدىني ەكسترەميزمگە، ناركومانيا مەن جقتب-عا قارسى كۇرەستە، قىلمىسقا قارسى كۇرەستە تەلەباعدارلامالاردىڭ ماڭىزى زور. وقۋشى جارتى كۇنىن مەكتەپتە وتكىزسە، جارتى كۇنىن اقپارات الۋ ماقساتىنا جۇمسايدى. سول ۋاقىتتا ول تەلەديداردى قارايدى نەمەسە ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى جاڭالىقتارمەن، باعدارلامالارمەن تانىسادى، وزىندىك پىكىرىن بولىسەتىن ادام ىزدەيدى. سوندىقتان بالادا بولاتىن ەلىكتەۋ نەمەسە بالانىڭ ءوز ويلارىن ايتۋى سياقتى قۇبىلىستاردى ءمۇعالىم تاربيە جۇمىسىندا ەسكەرۋى ءتيىس. ءبىراق باعدارلامالاردى پايدالانۋدا بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگى قاتاڭ ەسكەرىلۋى كەرەك. باعدارلامالاردى سول كۇيىندە كوشىرۋگە بولمايدى، بالانىڭ ويى باعدارلاما بارىسىندا جاڭاشا جەتىلۋى كەرەك. سوندىقتان ءمۇعالىم باعدارلامانى مەكتەپ وقۋشىسىنا تاربيە بەرەتىن دەڭگەيگە يكەمدەپ قايتا قۇرادى. مىسالى توك-شوۋ، شوۋ، رەاليتي - شوۋ، اكسيا، ينتەللەكتۋالدىق ويىندار، تاعى دا باسقا تەلە جوبالار مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلارعا يكەمدەپ وتكىزۋگە قولايلى. بۇل باعىتتا جۇمىس جۇرگىزۋ سىنىپتان تىس شارالاردىڭ ساپاسىن جوعارى دەڭگەيگە كوتەرۋگە كومەكتەسەدى.
تاربيەنىڭ جاڭاشا ءۇردىسى رەتىندە تەلەباعدارلامالار جەلىسىندە تاربيە ساعاتتاردى ءوز تاجىريبەمدە توك – شوۋ تۋرىندە وتكىزدىم. ونىڭ تىكەلەي اۋدارماسى – «اڭگىمە - دۋمان». اڭگىمە سۇحباتقا قۇرالادى. سۇحبات ءساتتى شىعۋ ءۇشىن سول شارانىن جۇرگىزۋشىسىنە تالاپ تا جوعارى. ول تاباندى، زەرەك، اسەرشىل، جيناقى، تاپقىر، بايقامپاز، نازارشىل، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى جوعارى، پسيحولوگياسى تۇراقتى بولۋ كەرەك. توك-شوۋ كوپتەگەن تاقىرىپتا ۇيىمداستىرىلادى. مىسال رەتىندە ءوز تاجىريبەمنەن سالاۋاتتى ءومىر سالتى باعىتىندا «ەۆرازيا» تەلەارناسىنداعى «مالاحوۆ+» باعدارلاماسى جەلىسىندەگى «جاسىل ءدارىحانا» اتتى توك-شوۋدىڭ ءجۇرۋ بارىسىندا وقۋشىلار سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندە مەكتەپتىڭ پسيحولوگ، مەدبيكە ماماندارىمەن سۇحباتتاسىپ، وي ءبولىستى.اتالعان «جاسىل ءدارىحانا» اتتى شارا جانە «تاڭ قالماڭىز» اتتى سىنىپتان تىس شارا ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى WWW.SABAK. adamzat.KZ. اتتى سايتتا جاريالاندى. وقۋشىلار ناتيجەسىندە دەنساۋلىق – ادام باقىتىنىڭ ءبىرىنشى بايلىعى ەكەنىن، تابيعات ارقىلى اركىم ءوز دەنساۋلىعىنىڭ كورعاۋشىسى ەكەنىن، تابيعاتتىڭ ءاربىر بولشەگى ادامزات بالاسى ءۇشىن اسقان بايلىق، قايتالانباس قازىناسى، ادام ءومىرىنىڭ قورعاۋشىسى، قورعانى ەكەنىندىگىن ۇعىنا ءبىلدى. توك- شوۋعا شاقىرىلعان ارنايى قوناقتار، اتا-انالار قورشاعان ورتا، تابيعاتتى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ ماقساتىندا تابيعاتتا كەزدەسەتىن وسىمدىكتەر، جەمىس – جيدەكتەر جانە ەمدىك قاسيەتى بار تابيعي زاتتار ارقىلى دەنساۋلىقتى كۇتۋگە بولاتىنىن اشا وتىرىپ، ءىس جۇزىندە كورسەتتى.
ماماندىق تاڭداۋ - ادام ومىرىندەگى اسا ماڭىزدى ماسەلەلەرردىڭ ءبىرى. ءاربىر ادام ءوزى قالاعان ماماندىقتىڭ يەسى بولىپ، ومىردەن ءوز ورنىن تابۋدى ارماندايدى . ماماندىق تاڭداۋ ماسەلەسى بويىنشا پسيحولوگيالىق تۇرعىدان باعىت، كەڭەس بەرۋ ماقساتىندا «كەش قالماڭىز» باعدارلاماسىنىڭ جەلىسىندە «كەرەك كاسىپ ءبارى دە…» اتتى توك -شوۋ وتكىزىپ، وعان ءارتۇرلى ماماندىق يەلەرى مەن ءتۇرلى كاسىپ شەبەرلەرى، اتا-انالار، جوعارى جانە ارناۋلى وقۋ ورنىندا وقىپ جۇرگەن جاستار قاتىستى. تارتىمدى قىزۋ سۇحبات بارىسىندا وقۋشىلار قازىرگى زامانعا قاجەتتى كاسىپتەردى تاڭداۋىنا، قوعامداعى ءار ءتۇرلى پروبلەمالاردى جەڭە ءبىلۋ كەرەكتىگى جونىندە كوپتەگەن پايدالى كەڭەستەر الا ءبىلدى.
وقۋشىلاردىڭ زەردەسىن ۇشتاۋعا ينتەلەكتۋالدى ويىندار كوپ كومەگىن بەرەدى. ال قوعامنىڭ بولاشاعى وسىنداي توقىعانى كوپ زەردەلى ورەندەردىڭ قابىلەتىمەن تىعىز بايلانىستى. وسىعان وراي بۇگىنگى تاڭدا جاڭاشا ادىستە كوپتەگەن تەلە جوبالار جارىق كورۋدە. سولاردىڭ ءبىرى «ەل ارنا» ارناسىندا «تاپقىر دوستار»، «ءححى عاسىر كوشباسشىسى»، «قازاقستان» ارناسىنداعى «ءسوز مەرگەن» اتتى ينتەللەكتۋالدى ويىنداردىڭ جەلىسىندە مەكتەپتە سىنىپ ساعاتتارىن ۇيىمداستىرۋ تاربيەنىڭ جاڭاشىلدىق ءادىسى دەپ بىلەمىن. ءتىل مەرەكەسىنە وراي كىتاپحانامەن بىرلەسە وتىرىپ «تاپقىر دوستار» اتتى ينتەللەكتۋالدى توپتىق سايىستى ۇيىمداستىردىم. بۇل باعدارلاما جەلىسىندە تاربيە ساعاتتارىن ءتۇرلى تاقىرىپتا ۇيىمداستىرا ءبىلۋ ءمۇعالىمنىڭ وزىندىك يدەياسىنا بايلانىستى.
ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ 2030 جىلعا جاساعان جوسپارىندا وسكەلەڭ ۇرپاقتى سالاۋاتتى ەتىپ شىعارۋ باعىتى كوزدەلگەن. كەشەندى تاربيە بەرۋدەگى سالاۋاتتى ءومىر سالتى باعىتى بويىنشا سپورتتىق ويىنداردى تۇرلەندىرۋدىڭ جاڭا ۇلگىلەرى دە تەلەباعدارلامالار جەلىسىندە ۇيىمداستىرۋعا بولادى. «قازاقستان» ارناسىنداعى وتباسىلىق سايىس «تولاعاي»، «ەۆرازيا» ارناسىنداعى فرانسيادا وتكەن سپورتتىق ويىن ەستافەتاسى «نامىس دودا» دا ۇزدىك يدەيالاردىڭ تۋىندىسى. جوعارعى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلعان بۇل جوبالاردى بارلىق بالالار ءسۇيسىنىپ قارايدى جانە وزدەرى دە سونداي شارالارعا قاتىناسقىسى كەلەدى. وسىنداي جوبالاردىڭ جەلىسىندە تاربيە جوسپارىن جاڭاشا ادىسپەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ ماقساتىندا توپتىق سايىستاردى ۇيىمداستىرىپ كەلەمىن. سپورتتىق جاتتىعۋلاردى ورىنداتا وتىرىپ، دەنساۋلىعى مىقتى، شىنىققان، ەستەتيكالىق تالعامى جوعارى وقۋشى دايىنداۋ جاڭاشا ءادىستى تالاپ ەتەدى. جەڭىمپاز بولۋ ءۇشىن بالالار بار جىگەرلەرىن جۇمسايدى. بارلىعى بىردەي العا ۇمتىلىپ، ءوز توبىنىڭ مۇددەسىنە جۇمىستانادى، ۇيىمشىل ۇجىمدىق ءتارتىپ ورنايدى.
سونداي - اق رەاليتي-شوۋ ۇيىمداستىرۋدا جاڭا ينوۆاسيالىق ءادىس. سونىڭ ءبىرى «دارابوز». قازاقتىڭ ۇل-قىزدارىنىڭ قاتىسۋىمەن ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى دارىپتەيتىن شىنشىل باعدارلاما. وسى جوبانىڭ باعىتىن الا وتىرىپ، «ۇلتتىق ويىندار» سايىسىن وتكىزدىم. اتالعان تاربيەلىك شارالاردىڭ بارلىعى جاڭاشىلدىققا جاقىن، باسەكەگە قابىلەتتى تۇلعا قالىپتاستىرۋعا باعىتتالادى. جاڭا باعىتتا وتكىزگەن شارالارىمدى ارىپتەستەرىمە ۇلگى رەتىندە ۇسىنامىن.
You Might Also Like
-
ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى جەكە تۇلعا بويىندا قالىپتاستىرۋ
