تەرروريزم جانە ءدىني ەكسترەميزم
تاقىرىبى: تەرروريزم جانە ءدىني ەكسترەميزم
ماقساتى: ا) وقۋشىلارعا تەرروريزم تۋرالى تەرەڭ تۇسىنىك بەرۋ، ونىڭ تۇرلەرى، سەبەپتەرى مەن زارداپتارىن ۇعىندىرۋ؛
ءا) جاسوسپىرىمگە قوعامنىڭ الەۋمەتتىك، قۇقىقتىق، ءدىني سيپاتتارىن ۇعىندىرا وتىرىپ، ولاردى تەررورلىق، لاڭكەستىك جانە ءدىني ەكسترەميستىك باعىتتا ارانداتۋعا جول بەرمەۋ؛
ب) جاسوسپىرىمدەرگە بەيبىتشىلىكتىڭ ماڭىزىن جانە مەيىرىمدىلىك پەن ىزگىلىكتىڭ، ادامدارعا جاقسىلىق جاساي ءبىلۋدىڭ ومىردەگى باستى ۇستانىمى ەكەنىن ۇعىندىرۋ.
ءوتىلۋ ءتۇرى: ويتالقى، پىكىرتالاس.
كورنەكىلىگى: سلايدتار.
تاربيە ساعاتىنىڭ ءجۇرىسى:
جوسپارى:
1. تەرروريزم ۇعىمىنا، تۇرلەرىنە، قاي ۋاقىتتا پايدا بولعانىنا تۇسىنىك بەرۋ.
2. تەررورلىق ارەكەتتەردىڭ بەلەڭ الۋى نەلىكتەن؟ (پىكىرتالاس)
3. تەرروريستىك ۇيىمدار مەن ءدىني سەكتالاردىڭ تارالۋى.
ءمۇعالىم ءسوزى:
- تەرروريزم نە ەكەندىگى تۋرالى ءبىزدىڭ زامانىمىزدا ايتىلعان ءسوز كوپ. بۇل ءسوزدىڭ انىقتاماسى ادامدار مەن قوعامعا بايلانىستى ءارتۇرلى بولادى. مىسالى، كوپتەگەن تۇلعالاردىڭ انىقتاماسى بويىنشا «تەرروريزم» ءسوزى ءوزىنىڭ ۇعىمىندا دجيحادتى، مۋدجاحيدتاردى، شاريعات ەلدەرىندە جازا قولدانۋدى قامتيدى. «تەرروريزم» – اراب تىلىندە «يرحاب» سوزىمەن اتالادى، ماعىناسى – «قورقىتۋ». تەروريزم مەن ءدىني ەكسترەميزم ادامزات بالاسىنا ءقاۋىپ پەن قاتەر توندىرەتىن ۇيىمدار. ولار ءوز مۇددەلەرىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن نەبىر وزبىر ارەكەتتەرگە بارادى. بيلىك پەن بايلىققا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ەشتەڭەدەن تايسالمايدى. بيلىكتى ورنىنان كەتىرىپ، ءدىندى سىلتاۋ ەتىپ، ادامدار ومىرىنە ءقاۋىپ ۇيالاتادى. قوعام اراسىندا الاۋىزدىقتى تۋدىرىپ، تىنىشتىقتى بۇزادى. ەندەشە ءبىز بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدا «تەرروريزم» ۇعىمى تۋرالى كەڭىنەن تۇسىنىك الاتىن بولامىز.
- ەكسترەميزم دەگەن لاتىن ءسوزى «شەتتەۋ»، ياعني ورتالىقتان اۋىتقۋ، تارتىپكە باعىنباۋ، ءوز پىكىرىمەن عانا ءىس - ارەكەت جاساۋشى دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ەكسترەميزمنىڭ پايدا بولۋى ناداندىققا، كورسوقىرلىققا بەيىمدەلگەن كوزقاراستاردان تۋىندايدى، ياعني ولاردىڭ ويى «تەك قانا مەنىڭ پىكىرىم دۇرىس، وزگەنىكى بۇرىس دەگەنگە سايادى». بۇل ونىڭ ەڭ العاشقى كەزەڭدەرى بولىپ سانالادى. سونداي اق تاعى ءبىر كورىنىسى - وزگەلەردى كورە الماۋ، تۇسىنبەۋ نەمەسە تۇسىنگىسى كەلمەۋ. ولار وزدەرىن وتە تازا، كىرشىكسىز ساناپ، باسقانى اداسۋشىلارعا جاتقىزادى. تۋرا جول كورسەتكەندەردى مويىندامايدى. مىنە وسى سەبەپتەردەن، ءتۇرلى توڭكەرىستەر مەن قانتوگىستەردەن ورىن الۋى ىقتيمال.
ەكسترەميزم مۇشەلەرى كوزدەگەن ماقساتتارىنا جەتۋ ءۇشىن ەشنارسەدەن قايمىقپايدى. ءتىپتى وزدەرىن قۇربان ەتۋگە ءازىر. وسىلايشا كۇش، قارۋ قولدانۋ جانە زاڭدار سەنىم - نانىمداردى اياققا تاپتاپ، ءدىن اتىن بۇركەمەلەپ، دىتتەگەندەرىنە جەتۋگە تىرىسادى. ءوزى ءۇشىن بوگدە پىكىردە سانالاتىنداردى ءتۇرلى امال - ايلالارمەن ارانداتۋدى ويلاستىرادى. ەكسترەميزم دىندەگى جەڭىلدەتكەن ۇكىمدەردى اۋىرلاتىپ كورسەتىپ، حالىققا تۇيمەدەيدى تۇيەدەي ەتىپ كورسەتىپ باعادى. مۇسىلماندىق ادال، تازا تىرشىلىكتى لايلاۋعا بارىنشا تىرىسىپ باققان، بوگدە، بوتەن پاسىق پيعىلدى ادامداردىڭ وڭمەڭدەپ ارامىزدى ارامداپ جاتقان جاسىرىن ەمەس. سول اعىمداردىڭ الداۋىنا، ازعىرۋىنا كونىپ، سولاردىڭ قاراماعىنا ىلىنگەن، قاراگوز باۋىرلارىمىزدى ويلاعاندا، وزەگىمە ءورت تۇسكەندەي وكىنىشتى سەزەسىڭ. قانشاما قانداس باۋىرلارىمىز ءدىني ساۋاتسىزدىقتىڭ، رۋحاني دۇنيەنىڭ تايازدىعى سالدارىنان وسى تەرىس اعىمداردىڭ قول - شوقپارى بولا، سولاردىڭ جىرتىسىن جىرتىپ، سويىلىن سوعىپ ءجۇر.
ءى. وي قوزعاۋ.
- وقۋشىلار، «تەرروريزم» دەگەن ءسوزدى ايتقاندا ەڭ ءبىرىنشى ويلارىڭا نە كەلەدى؟
- تەررورلىق ءىس - ارەكەتتەردەن زارداپ شەگەتىن كىم؟
(ويلارىن داپتەرگە جازادى)
ءىى. ماعىنانى تانۋ.
1. تەرروريزم - [لات. terror - قورقىنىش، ۇرەي] - ساياسي ماقساتتى سىلتاۋراتىپ كۇش قولدانۋ؛ ۇعىم XVIII سوڭىندا ۇلى فرانسۋز توڭكەرىسى كەزىندە ياكوبيندىقتار جۇرگىزگەن رەپرەسسيالىق ساياساتتى اتاۋدا قولدانىلدى.
تەرروريزم جانە ءدىني ەكسترەميزم. جۇكتەۋ
ماقساتى: ا) وقۋشىلارعا تەرروريزم تۋرالى تەرەڭ تۇسىنىك بەرۋ، ونىڭ تۇرلەرى، سەبەپتەرى مەن زارداپتارىن ۇعىندىرۋ؛
ءا) جاسوسپىرىمگە قوعامنىڭ الەۋمەتتىك، قۇقىقتىق، ءدىني سيپاتتارىن ۇعىندىرا وتىرىپ، ولاردى تەررورلىق، لاڭكەستىك جانە ءدىني ەكسترەميستىك باعىتتا ارانداتۋعا جول بەرمەۋ؛
ب) جاسوسپىرىمدەرگە بەيبىتشىلىكتىڭ ماڭىزىن جانە مەيىرىمدىلىك پەن ىزگىلىكتىڭ، ادامدارعا جاقسىلىق جاساي ءبىلۋدىڭ ومىردەگى باستى ۇستانىمى ەكەنىن ۇعىندىرۋ.
ءوتىلۋ ءتۇرى: ويتالقى، پىكىرتالاس.
كورنەكىلىگى: سلايدتار.
تاربيە ساعاتىنىڭ ءجۇرىسى:
جوسپارى:
1. تەرروريزم ۇعىمىنا، تۇرلەرىنە، قاي ۋاقىتتا پايدا بولعانىنا تۇسىنىك بەرۋ.
2. تەررورلىق ارەكەتتەردىڭ بەلەڭ الۋى نەلىكتەن؟ (پىكىرتالاس)
3. تەرروريستىك ۇيىمدار مەن ءدىني سەكتالاردىڭ تارالۋى.
ءمۇعالىم ءسوزى:
- تەرروريزم نە ەكەندىگى تۋرالى ءبىزدىڭ زامانىمىزدا ايتىلعان ءسوز كوپ. بۇل ءسوزدىڭ انىقتاماسى ادامدار مەن قوعامعا بايلانىستى ءارتۇرلى بولادى. مىسالى، كوپتەگەن تۇلعالاردىڭ انىقتاماسى بويىنشا «تەرروريزم» ءسوزى ءوزىنىڭ ۇعىمىندا دجيحادتى، مۋدجاحيدتاردى، شاريعات ەلدەرىندە جازا قولدانۋدى قامتيدى. «تەرروريزم» – اراب تىلىندە «يرحاب» سوزىمەن اتالادى، ماعىناسى – «قورقىتۋ». تەروريزم مەن ءدىني ەكسترەميزم ادامزات بالاسىنا ءقاۋىپ پەن قاتەر توندىرەتىن ۇيىمدار. ولار ءوز مۇددەلەرىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن نەبىر وزبىر ارەكەتتەرگە بارادى. بيلىك پەن بايلىققا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ەشتەڭەدەن تايسالمايدى. بيلىكتى ورنىنان كەتىرىپ، ءدىندى سىلتاۋ ەتىپ، ادامدار ومىرىنە ءقاۋىپ ۇيالاتادى. قوعام اراسىندا الاۋىزدىقتى تۋدىرىپ، تىنىشتىقتى بۇزادى. ەندەشە ءبىز بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدا «تەرروريزم» ۇعىمى تۋرالى كەڭىنەن تۇسىنىك الاتىن بولامىز.
- ەكسترەميزم دەگەن لاتىن ءسوزى «شەتتەۋ»، ياعني ورتالىقتان اۋىتقۋ، تارتىپكە باعىنباۋ، ءوز پىكىرىمەن عانا ءىس - ارەكەت جاساۋشى دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ەكسترەميزمنىڭ پايدا بولۋى ناداندىققا، كورسوقىرلىققا بەيىمدەلگەن كوزقاراستاردان تۋىندايدى، ياعني ولاردىڭ ويى «تەك قانا مەنىڭ پىكىرىم دۇرىس، وزگەنىكى بۇرىس دەگەنگە سايادى». بۇل ونىڭ ەڭ العاشقى كەزەڭدەرى بولىپ سانالادى. سونداي اق تاعى ءبىر كورىنىسى - وزگەلەردى كورە الماۋ، تۇسىنبەۋ نەمەسە تۇسىنگىسى كەلمەۋ. ولار وزدەرىن وتە تازا، كىرشىكسىز ساناپ، باسقانى اداسۋشىلارعا جاتقىزادى. تۋرا جول كورسەتكەندەردى مويىندامايدى. مىنە وسى سەبەپتەردەن، ءتۇرلى توڭكەرىستەر مەن قانتوگىستەردەن ورىن الۋى ىقتيمال.
ەكسترەميزم مۇشەلەرى كوزدەگەن ماقساتتارىنا جەتۋ ءۇشىن ەشنارسەدەن قايمىقپايدى. ءتىپتى وزدەرىن قۇربان ەتۋگە ءازىر. وسىلايشا كۇش، قارۋ قولدانۋ جانە زاڭدار سەنىم - نانىمداردى اياققا تاپتاپ، ءدىن اتىن بۇركەمەلەپ، دىتتەگەندەرىنە جەتۋگە تىرىسادى. ءوزى ءۇشىن بوگدە پىكىردە سانالاتىنداردى ءتۇرلى امال - ايلالارمەن ارانداتۋدى ويلاستىرادى. ەكسترەميزم دىندەگى جەڭىلدەتكەن ۇكىمدەردى اۋىرلاتىپ كورسەتىپ، حالىققا تۇيمەدەيدى تۇيەدەي ەتىپ كورسەتىپ باعادى. مۇسىلماندىق ادال، تازا تىرشىلىكتى لايلاۋعا بارىنشا تىرىسىپ باققان، بوگدە، بوتەن پاسىق پيعىلدى ادامداردىڭ وڭمەڭدەپ ارامىزدى ارامداپ جاتقان جاسىرىن ەمەس. سول اعىمداردىڭ الداۋىنا، ازعىرۋىنا كونىپ، سولاردىڭ قاراماعىنا ىلىنگەن، قاراگوز باۋىرلارىمىزدى ويلاعاندا، وزەگىمە ءورت تۇسكەندەي وكىنىشتى سەزەسىڭ. قانشاما قانداس باۋىرلارىمىز ءدىني ساۋاتسىزدىقتىڭ، رۋحاني دۇنيەنىڭ تايازدىعى سالدارىنان وسى تەرىس اعىمداردىڭ قول - شوقپارى بولا، سولاردىڭ جىرتىسىن جىرتىپ، سويىلىن سوعىپ ءجۇر.
ءى. وي قوزعاۋ.
- وقۋشىلار، «تەرروريزم» دەگەن ءسوزدى ايتقاندا ەڭ ءبىرىنشى ويلارىڭا نە كەلەدى؟
- تەررورلىق ءىس - ارەكەتتەردەن زارداپ شەگەتىن كىم؟
(ويلارىن داپتەرگە جازادى)
ءىى. ماعىنانى تانۋ.
1. تەرروريزم - [لات. terror - قورقىنىش، ۇرەي] - ساياسي ماقساتتى سىلتاۋراتىپ كۇش قولدانۋ؛ ۇعىم XVIII سوڭىندا ۇلى فرانسۋز توڭكەرىسى كەزىندە ياكوبيندىقتار جۇرگىزگەن رەپرەسسيالىق ساياساتتى اتاۋدا قولدانىلدى.
تەرروريزم جانە ءدىني ەكسترەميزم. جۇكتەۋ
You Might Also Like
