ءتىل تالاپكەرى
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
ەڭبەك اۋىلى، ەڭبەك نەگىزگى مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
جايلحانوۆا اكنۋر جانتۋرەنوۆنا
كلاسى: 5، 7، 8
قازاق ءتىلى، قازاق ادەبيەتى
تاقىرىبى: «ءتىل تالاپكەرى» سىنىپتان تىس جۇمىس
ماقساتى: جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءوز ەلىنە، تۋعان جەرىنە، تىلىنە دەگەن قۇرمەت سەزىمىن قالىپتاستىرۋ. ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن ساقتاۋعا، قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ، وقۋشىلاردىڭ تەز ويلانىپ، جاۋاپتى جۇيەلى تۇردە شاپشاڭ قايتارا بىلۋىنە ۇيرەتۋ.
جۇرگىزۋشى: - ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! بۇگىنگى «ءتىل تالاپكەرى» اتتى سىنىپتان تىس شارامىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وسسە ءتىلىم، مەن دە بىرگە وسەمىن،
وشسە ءتىلىم، مەن دە بىرگە وشەمىن،- دەمەكشى، ءتىل - وتە ماڭىزدى قۇرال.
ءتىلىن بىلمەگەن، ءتۇبىن بىلمەيدى. ونداي ادام كۇلدىرەمىن دەپ كۇيدىرەدى، سۇيسىندىرەمىن دەپ سۇرىندىرەدى، بىلدىرەمىن دەپ بۇلدىرەدى. قۋانتامىن دەپ قۋارتادى، كەلتىرەمىن دەپ كەتىرەدى، جۇباتامىن دەپ جىلاتادى. (عابيت مۇسىرەپوۆ)
ءتىل بولماسا ادام ءوز ويىن بىرەۋگە جەتكىزە الماس ەدى. وتكەن تاريحىمىز، حالقىمىزدىڭ ادەت - عۇرىپتارى، داستۇرلەرى بىزگە انا ءتىلىمىز ارقىلى جەتەدى. قازاق ءتىلى وتە باي، ءارى كوركەم تىلدەردىڭ ءبىرى. ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى. مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ – ق ر - نىڭ ازاماتىنىڭ پارىزى. – دەمەكشى تىلدەر كۇنىنە بايلانىستى ون كۇندىگىمىزدە بۇگىنگى وتىلەيىن دەپ جاتقان «ءتىل تالاپكەرى»اتتى سىنىپتان تىس شارامىزدى اشىق دەپ جاريالايمىن.
ءقازىر سىزدەردىڭ الدىڭىزعا «ءتىل تالاپكەرى» اتتى ينتەلەكتۋالدىق شوۋدىڭ قاتىسۋشىلارىن شاقىرامىز. قوشەمەت ەتىڭىزدەر! الدارىڭىزدا «ۇلان»، «قىران» توبى.
(قاتىسۋشىلار وزدەرىن تانىستىرادى.)
ادىلقازىلارمەن تانىسۋ...
بۇگىنگى سايىس التى اسۋدان تۇرادى.
ءى تۋر تانىستىرۋ
ءىى تۋر بايگە
ءىىى تۋر ماقال – ماتەلدەر سايىسى
ءىV تۋر دودا
V تۋر كوكپار
Vءى تۋر جورعا
ءى تۋر. تانىستىرۋ
بۇل تۋردا «ۇلان»، «قىران» توبى وزدەرىن تانىستىرادى.
ءىى تۋر. بايگە
ويىندا بارلىقتارىڭا ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، 1 تۋر بايگەنى باستايمىز.
باستاماس بۇرىن ويىننىڭ شارتىن مۇقيات تىڭداڭىزدار. بۇل تۋردا الدارىڭىزعا اق پاراق تاراتىلادى. تەست سۇراقتارى وقىلادى، دۇرىس دەپ ەسەپتەگەن جاۋاپتى اق پاراققا جازاسىزدار. جاۋاپ بەرىپ بولعاننان كەيىن ءمۇعالىم ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپايدان بەرەدى.
قىران توبىنا
سۇراقتار.
1. تۇرمىس - سالت جىرلارىن اتا
ا) جار - جار
ب) بەتاشار
س) باتا - تىلەك
د) بارلىق جاۋاپ دۇرىس
2. جاتىس سەپتىگىنىڭ جالعاۋلارىن اتا.
ا) - دا، - دە، - تا، - تە، - ندا، - ندە
ب) - عا، - گە، - قا، - كە، - نا، - نە، - ا، - ە
س) – دى، - ءدى، - تى، - ءتى، - نى، - ءنى، - ن
د)- نىڭ، - ءنىڭ، - دىڭ، - ءدىڭ، - تىڭ، - ءتىڭ
3. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار؟
ا) 5
ب ) 9
س) 2
د) 8
4. اق كيىمدى دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى.
ءۇستى - باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى دەگەن ولەڭ جولدارىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) ءابۋ سارسەنبايەۆ
ب ) اباي قۇنانباي ۇلى
س) ماعجان جۇمابايەۆ
د) احمەت بايتۇرسىن ۇلى
5. سان ەسىمنىڭ نەشە ماعىنالىق توبى بار؟
ا) 5
ب) 9
س) 2
د) 6
ۇلان توبىنا
1. شوقان – سۇيگەن جارىمىز،
سۇڭقارىم ۇشتى ۇيادان.
جىگىتتىڭ گ ۇلى – نارىمىز.
سۇيگەن جارىم بۇگىندە
اجالعا توقتاۋ بولا الماي.
ءوتتى كەتتى دۇنيەدەن
سارقىلدى قولدا بارىمىز ولەڭ جولدارى تۇرمىس – سالت جىرلارىنىڭ قاي جانرى بولىپ تابىلادى؟
ا) سىڭسۋ
ب) كوڭىل ايتۋ
C) جوقتاۋ
د) شەشەندىك ءسوز.
2. اسان قايعى بابامىز قاي عاسىردا ءومىر سۇرگەن؟
ا) 15
ب) 13
س) 18
د) 17
3. وكپەسى قارا قازانداي – تۇراقتى تىركەسىنىڭ ماعىناسى قانداي؟
ا) رەنجىمەۋ
ب) رەنىشى تاۋداي
س) رەنىشى جوق
د) رەنىشىن ايتپاۋ.
4. ءتورت قانداي بۋىندى ءسوز؟
ا) بىتەۋ
ب) تۇيىق
س) اشىق
د) جالاڭ
5. بەلگىسىزدىك ەسىمدىگى قايسىسى؟
ا) مەن، سەن، ءسىز، ول
ب) بۇل، وسى، سوناۋ، مىناۋ
س) ەشكىم، ەشقايدا، ەشبىرەۋ
د) بىرەۋ، بىردەمە، ءقايسىبىر، الدەكىم
ءادىلقازىلار 1 تۋر بويىنشا باعالارىن ايتادى.
جۇرگىزۋشى:
ءىىى تۋر. ماقال – ماتەل سايىسى.
بۇل تۋردا ويىنشىلار كەزەكپەن ءتىل تۋرالى ماقال - ماتەلدەردى ايتىپ جارىسادى. ەكى توپتان دا ءار ءبىر وقۋشى كەزەكپەن تىلگە بايلانىستى ماقال – ماتەل ايتۋى ءتيىس. كىم - كىم توقتاپ قالسا، كەلەسى ويىنشىعا كەزەك كەلەدى. كىم قانشا ماقال ايتسا، سونشا ۇپاي الادى. ءار توپ قانشا ماقال – ماتەل ايتقانىنا بايلانىستى باعالانادى. ءار جاۋاپ ءۇشىن 5 ۇپايدان بەرىلەدى.
جۇرگىزۋشى:
كەلەسى ءىV تۋر «دودا»دەپ اتالادى. مۇندا بىزدە 10. 20. 30 ۇپايى بار ۇياشىقتار بەرىلگەن. ءارقايسىسىندا 3 سۇراقتان. وقۋشىلار ۇياشىقتاردى وزدەرى تاڭداپ الادى.
سۇراقتار ۇپايدىڭ وسۋىنە وراي قيىنداتىلىپ وتىرادى. ءبىرىنشى بولىپ ۇياشىقتى ۇپايدى كوپ جيناعان توپ تاڭدايدى. ەگەر ويىنشى سۇراققا جاۋاپ بەرە الماسا، باسقا ويىنشىلاردىڭ جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندىكتەرى بار.
«قازاق ءتىلى» ءپانى
10 ۇپاي
1. انىق ءسوزىن قانداي تۇراقتى تىركەسپەن اۋىستىرىپ ايتۋعا بولادى؟ (تايعا تاڭبا باسقانداي)
2. قازاق تىلىندە سىن ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى دەپ نەنى اتايمىز؟ (سىن ەسىمنىڭ شىرايلارىن)
3. قازىرگى ءومىر تالابىنا قويىلاتىن تىلدەر. (قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى، شەت ءتىلى)
20 ۇپاي
1. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار، ولاردى اتا؟ (9، زات ەسىم، سىن ەسىم، سان ەسىم، ەتىستىك، ەسىمدىك، ۇستەۋ، وداعاي، شىلاۋ، ەلىكتەۋ ءسوز)
2. «ازۋى التى قارىس» تۇراقتى تىركەسىنىڭ ماعىناسىن تابىڭىز؟ (قاھارلى)
3. سۇراۋلى شىلاۋلاردى اتا.( ما، مە، با، بە، پا، پە، شە)
30 ۇپاي
1. قازاق ءتىلىنىڭ مورفولوگيا سالاسى نەنى زەرتتەدى؟ (ءسوز قۇرامىن زەرتتەيدى)
2. قازاق ءتىل ءبىلىمىنىڭ زەرتتەيتىن نەشە سالاسى بار؟ (فونەتيكا، لەكسيكا، گرامماتيكا)
3. «كوز شىرىمىن الۋ» تۇراقتى تىركەسىنىڭ ماعىناسىن تابىڭىز؟ (ۇيىقتاۋ)
«قازاق ادەبيەتى» ءپانى
10 ۇپاي
1. ابايدىڭ قارا سوزدەرى نەشە بولىمنەن تۇرادى؟ (45)
2. ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ ولەڭدەرىن اتا. (تارلانىم، قىزعىش قۇس)
3. ابايدىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟ (اباي قۇنانباي ۇلى)
20 ۇپاي
1. ابايدىڭ قارا سوزدەرى نەشە بولىمنەن تۇرادى؟ (45)
2. «اققۋدىڭ ايىرىلۋى» پوەماسىنىڭ اۆتورى كىم؟ (س. سەيفۋللين)
3. اباي قۇنانباي ۇلى قاي جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن؟ (1845 - 1904ج)
30 ۇپاي
1. ابايدىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟ (اباي قۇنانباي ۇلى)
2. اباي قۇنانباي ۇلى قاي جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن؟ (1845 - 1904ج)
3. قىزعىش قۇس ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟ (ماحامبەت وتەمىس ۇلى)
وسى تۋردى قورىتىندىلاۋ. ۇپايى از ەكى ويىنشى ويىننان شىعادى.
V تۋر. كوكپار.
جۇرگىزۋشى: ويىننىڭ شارتى بىلاي:«تۇركىستان»سوزىنەن نەعۇرلىم كوپ ءسوز قۇراستىرۋ كەرەك. ارىپتەر ەكى رەت قايتالانبايدى. ءار سوزگە 1 ۇپايدان بەرىلەدى. كوكپار تۋرىنىڭ ويىنشىلارىنىڭ جازعان سوزدەرىن وقىتقىزىپ ۇپايى از وقۋشى ويىننان شىعادى.
Vءى تۋر. جورعا.
جۇرگىزۋشى: كەلەسى تۋر سوڭعى تۋر «جورعا» دەپ اتالادى. بۇل تۋردىڭ شارتى بىلاي. ءاربىر توپقا 15 سۇراقتان قويىلادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپاي بەرىلەدى. ەكى ويىنشى شىعادى. ۇپايى كوپ ويىنشى باستايدى. (كەزەكپەن جاۋاپ بەرەدى.)
«ۇلان» توبىنا
1. ءبىر جىلدا نەشە اي بار؟ (12)
2. قازاق تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟ (7)
3. كومەكتەس سەپتىكتىڭ نەشە جالعاۋى بار، اتا؟ (- مەن، - بەن، - پەن )
4. ق ر - نىڭ ۆاليۋتاسى؟ (تەڭگە)
5. ق ر - نىڭ اتا زاڭى كۇنى؟ (30 تامىز)
6. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپابى. (دومبىرا)
7. اقمولا وبلىسىنىڭ ورتالىعى؟ (كوكشەتاۋ)
8. جالعاۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار، ولاردى اتا؟ (4، كوپتىك، سەپتىك، تاۋەلدىك، جىكتىك)
9. ۇيقاس، جىر، رومان تەرميندەرى قاي عىلىم سالاسىندا قولدانىلادى؟ (ادەبيەت)
10. كىشكەنتاي ءسوزىنىڭ ديالەكتىسى؟ (تيتتەي)
11. ءمۇعالىم ءسوزىنىڭ سينونيمدەرى. (وقىتۋشى، ۇستاز).
12. سىلەسى قاتۋ – تۇراقتى ءسوز تىركەسىنىڭ ماعىناسى قانداي. (شارشاۋ)
13. ءجيى - ءسوزىنىڭ ءانتونيمىن اتا. (سيرەك)
14. ماقالدى جالعاستىر: «كوپپەن كورگەن....» ( ۇلى توي)
15. جازۋشى مۇقانوۆتىڭ ەسىمى كىم؟ (ءسابيت).
«قىران»توبىنا
1. العاشقى رەت مەكتەپ اشقان كىم؟ (ى. التىنسارين)
2. قازاقتىڭ باتىر قىزدارى كىم؟ (ءاليا، مانشۇك)
3. قازاقتىڭ ءۇش ءبيىن اتا. (ايتەكە، تولە بي، قازىبەك بي)
4. فونەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (دىبىس)
5. ماقالدى اياقتا. «ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا... (باس جارادى)
6. قازىرگى زامان تالابىنا قويىلاتىن 3 ءتىل. (قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى)
7. قورامساق قانداي ءسوز: ارحايزم.، نەولوگيزم.، ديالەكت ءسوز... (ارحايزم)
8. باس ەسپەك بولسا دا،... ماقالدى اياقتاڭىز (ءتىل كەسپەك جوق)
9. پۋنكتۋاسيا ءسوزى قازاق تىلىندە قانداي ماگىنا بەرەدى؟(نۇكتە)
10. ديفتونگ دىبىستاردى اتا. (يا – يا. يۋ – يۋ)
11. قازاق تىلىندە نەشە ءارىپ بار؟(42)
12.«تىرىق»، «كوتەرەم» ديالەكتىلەرىنىڭ ادەبي تىلدەگى بالاماسىن تابىڭىز. (ارىق)
13. انتونيم دەگەنىمىز نە؟ (ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى سوزدەر)
14. يستوريزم سوزدەرگە مىسال كەلتىر؟ (كوپ قولدانىلا بەرمەيتىن سوزدەر. مىسالى: حان، پاتشا، بولىس، ءۋازىر)
15. سويلەم ايتىلۋ ماقساتىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟(حابارلى، لەپتى، سۇراۋلى، بۇيرىقتى)
جۇرگىزۋشى: وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل.
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە – دەپ بۇگىنگى «ءتىل تالاپكەرى» اتتى ينتەللەكتۋالدى
شوۋ اياقتالدى. جەڭىمپاز بولعان ويىنشىلاردى قۇتتىقتايمىز. بيىك بەلەستەردەن كورىنە بەرىڭىزدەر! قوش ساۋ بولىڭىزدار!
ەڭبەك اۋىلى، ەڭبەك نەگىزگى مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
جايلحانوۆا اكنۋر جانتۋرەنوۆنا
كلاسى: 5، 7، 8
قازاق ءتىلى، قازاق ادەبيەتى
تاقىرىبى: «ءتىل تالاپكەرى» سىنىپتان تىس جۇمىس
ماقساتى: جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءوز ەلىنە، تۋعان جەرىنە، تىلىنە دەگەن قۇرمەت سەزىمىن قالىپتاستىرۋ. ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن ساقتاۋعا، قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ، وقۋشىلاردىڭ تەز ويلانىپ، جاۋاپتى جۇيەلى تۇردە شاپشاڭ قايتارا بىلۋىنە ۇيرەتۋ.
جۇرگىزۋشى: - ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! بۇگىنگى «ءتىل تالاپكەرى» اتتى سىنىپتان تىس شارامىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وسسە ءتىلىم، مەن دە بىرگە وسەمىن،
وشسە ءتىلىم، مەن دە بىرگە وشەمىن،- دەمەكشى، ءتىل - وتە ماڭىزدى قۇرال.
ءتىلىن بىلمەگەن، ءتۇبىن بىلمەيدى. ونداي ادام كۇلدىرەمىن دەپ كۇيدىرەدى، سۇيسىندىرەمىن دەپ سۇرىندىرەدى، بىلدىرەمىن دەپ بۇلدىرەدى. قۋانتامىن دەپ قۋارتادى، كەلتىرەمىن دەپ كەتىرەدى، جۇباتامىن دەپ جىلاتادى. (عابيت مۇسىرەپوۆ)
ءتىل بولماسا ادام ءوز ويىن بىرەۋگە جەتكىزە الماس ەدى. وتكەن تاريحىمىز، حالقىمىزدىڭ ادەت - عۇرىپتارى، داستۇرلەرى بىزگە انا ءتىلىمىز ارقىلى جەتەدى. قازاق ءتىلى وتە باي، ءارى كوركەم تىلدەردىڭ ءبىرى. ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى. مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ – ق ر - نىڭ ازاماتىنىڭ پارىزى. – دەمەكشى تىلدەر كۇنىنە بايلانىستى ون كۇندىگىمىزدە بۇگىنگى وتىلەيىن دەپ جاتقان «ءتىل تالاپكەرى»اتتى سىنىپتان تىس شارامىزدى اشىق دەپ جاريالايمىن.
ءقازىر سىزدەردىڭ الدىڭىزعا «ءتىل تالاپكەرى» اتتى ينتەلەكتۋالدىق شوۋدىڭ قاتىسۋشىلارىن شاقىرامىز. قوشەمەت ەتىڭىزدەر! الدارىڭىزدا «ۇلان»، «قىران» توبى.
(قاتىسۋشىلار وزدەرىن تانىستىرادى.)
ادىلقازىلارمەن تانىسۋ...
بۇگىنگى سايىس التى اسۋدان تۇرادى.
ءى تۋر تانىستىرۋ
ءىى تۋر بايگە
ءىىى تۋر ماقال – ماتەلدەر سايىسى
ءىV تۋر دودا
V تۋر كوكپار
Vءى تۋر جورعا
ءى تۋر. تانىستىرۋ
بۇل تۋردا «ۇلان»، «قىران» توبى وزدەرىن تانىستىرادى.
ءىى تۋر. بايگە
ويىندا بارلىقتارىڭا ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، 1 تۋر بايگەنى باستايمىز.
باستاماس بۇرىن ويىننىڭ شارتىن مۇقيات تىڭداڭىزدار. بۇل تۋردا الدارىڭىزعا اق پاراق تاراتىلادى. تەست سۇراقتارى وقىلادى، دۇرىس دەپ ەسەپتەگەن جاۋاپتى اق پاراققا جازاسىزدار. جاۋاپ بەرىپ بولعاننان كەيىن ءمۇعالىم ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپايدان بەرەدى.
قىران توبىنا
سۇراقتار.
1. تۇرمىس - سالت جىرلارىن اتا
ا) جار - جار
ب) بەتاشار
س) باتا - تىلەك
د) بارلىق جاۋاپ دۇرىس
2. جاتىس سەپتىگىنىڭ جالعاۋلارىن اتا.
ا) - دا، - دە، - تا، - تە، - ندا، - ندە
ب) - عا، - گە، - قا، - كە، - نا، - نە، - ا، - ە
س) – دى، - ءدى، - تى، - ءتى، - نى، - ءنى، - ن
د)- نىڭ، - ءنىڭ، - دىڭ، - ءدىڭ، - تىڭ، - ءتىڭ
3. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار؟
ا) 5
ب ) 9
س) 2
د) 8
4. اق كيىمدى دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى.
ءۇستى - باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى دەگەن ولەڭ جولدارىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) ءابۋ سارسەنبايەۆ
ب ) اباي قۇنانباي ۇلى
س) ماعجان جۇمابايەۆ
د) احمەت بايتۇرسىن ۇلى
5. سان ەسىمنىڭ نەشە ماعىنالىق توبى بار؟
ا) 5
ب) 9
س) 2
د) 6
ۇلان توبىنا
1. شوقان – سۇيگەن جارىمىز،
سۇڭقارىم ۇشتى ۇيادان.
جىگىتتىڭ گ ۇلى – نارىمىز.
سۇيگەن جارىم بۇگىندە
اجالعا توقتاۋ بولا الماي.
ءوتتى كەتتى دۇنيەدەن
سارقىلدى قولدا بارىمىز ولەڭ جولدارى تۇرمىس – سالت جىرلارىنىڭ قاي جانرى بولىپ تابىلادى؟
ا) سىڭسۋ
ب) كوڭىل ايتۋ
C) جوقتاۋ
د) شەشەندىك ءسوز.
2. اسان قايعى بابامىز قاي عاسىردا ءومىر سۇرگەن؟
ا) 15
ب) 13
س) 18
د) 17
3. وكپەسى قارا قازانداي – تۇراقتى تىركەسىنىڭ ماعىناسى قانداي؟
ا) رەنجىمەۋ
ب) رەنىشى تاۋداي
س) رەنىشى جوق
د) رەنىشىن ايتپاۋ.
4. ءتورت قانداي بۋىندى ءسوز؟
ا) بىتەۋ
ب) تۇيىق
س) اشىق
د) جالاڭ
5. بەلگىسىزدىك ەسىمدىگى قايسىسى؟
ا) مەن، سەن، ءسىز، ول
ب) بۇل، وسى، سوناۋ، مىناۋ
س) ەشكىم، ەشقايدا، ەشبىرەۋ
د) بىرەۋ، بىردەمە، ءقايسىبىر، الدەكىم
ءادىلقازىلار 1 تۋر بويىنشا باعالارىن ايتادى.
جۇرگىزۋشى:
ءىىى تۋر. ماقال – ماتەل سايىسى.
بۇل تۋردا ويىنشىلار كەزەكپەن ءتىل تۋرالى ماقال - ماتەلدەردى ايتىپ جارىسادى. ەكى توپتان دا ءار ءبىر وقۋشى كەزەكپەن تىلگە بايلانىستى ماقال – ماتەل ايتۋى ءتيىس. كىم - كىم توقتاپ قالسا، كەلەسى ويىنشىعا كەزەك كەلەدى. كىم قانشا ماقال ايتسا، سونشا ۇپاي الادى. ءار توپ قانشا ماقال – ماتەل ايتقانىنا بايلانىستى باعالانادى. ءار جاۋاپ ءۇشىن 5 ۇپايدان بەرىلەدى.
جۇرگىزۋشى:
كەلەسى ءىV تۋر «دودا»دەپ اتالادى. مۇندا بىزدە 10. 20. 30 ۇپايى بار ۇياشىقتار بەرىلگەن. ءارقايسىسىندا 3 سۇراقتان. وقۋشىلار ۇياشىقتاردى وزدەرى تاڭداپ الادى.
سۇراقتار ۇپايدىڭ وسۋىنە وراي قيىنداتىلىپ وتىرادى. ءبىرىنشى بولىپ ۇياشىقتى ۇپايدى كوپ جيناعان توپ تاڭدايدى. ەگەر ويىنشى سۇراققا جاۋاپ بەرە الماسا، باسقا ويىنشىلاردىڭ جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندىكتەرى بار.
«قازاق ءتىلى» ءپانى
10 ۇپاي
1. انىق ءسوزىن قانداي تۇراقتى تىركەسپەن اۋىستىرىپ ايتۋعا بولادى؟ (تايعا تاڭبا باسقانداي)
2. قازاق تىلىندە سىن ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى دەپ نەنى اتايمىز؟ (سىن ەسىمنىڭ شىرايلارىن)
3. قازىرگى ءومىر تالابىنا قويىلاتىن تىلدەر. (قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى، شەت ءتىلى)
20 ۇپاي
1. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار، ولاردى اتا؟ (9، زات ەسىم، سىن ەسىم، سان ەسىم، ەتىستىك، ەسىمدىك، ۇستەۋ، وداعاي، شىلاۋ، ەلىكتەۋ ءسوز)
2. «ازۋى التى قارىس» تۇراقتى تىركەسىنىڭ ماعىناسىن تابىڭىز؟ (قاھارلى)
3. سۇراۋلى شىلاۋلاردى اتا.( ما، مە، با، بە، پا، پە، شە)
30 ۇپاي
1. قازاق ءتىلىنىڭ مورفولوگيا سالاسى نەنى زەرتتەدى؟ (ءسوز قۇرامىن زەرتتەيدى)
2. قازاق ءتىل ءبىلىمىنىڭ زەرتتەيتىن نەشە سالاسى بار؟ (فونەتيكا، لەكسيكا، گرامماتيكا)
3. «كوز شىرىمىن الۋ» تۇراقتى تىركەسىنىڭ ماعىناسىن تابىڭىز؟ (ۇيىقتاۋ)
«قازاق ادەبيەتى» ءپانى
10 ۇپاي
1. ابايدىڭ قارا سوزدەرى نەشە بولىمنەن تۇرادى؟ (45)
2. ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ ولەڭدەرىن اتا. (تارلانىم، قىزعىش قۇس)
3. ابايدىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟ (اباي قۇنانباي ۇلى)
20 ۇپاي
1. ابايدىڭ قارا سوزدەرى نەشە بولىمنەن تۇرادى؟ (45)
2. «اققۋدىڭ ايىرىلۋى» پوەماسىنىڭ اۆتورى كىم؟ (س. سەيفۋللين)
3. اباي قۇنانباي ۇلى قاي جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن؟ (1845 - 1904ج)
30 ۇپاي
1. ابايدىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟ (اباي قۇنانباي ۇلى)
2. اباي قۇنانباي ۇلى قاي جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن؟ (1845 - 1904ج)
3. قىزعىش قۇس ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟ (ماحامبەت وتەمىس ۇلى)
وسى تۋردى قورىتىندىلاۋ. ۇپايى از ەكى ويىنشى ويىننان شىعادى.
V تۋر. كوكپار.
جۇرگىزۋشى: ويىننىڭ شارتى بىلاي:«تۇركىستان»سوزىنەن نەعۇرلىم كوپ ءسوز قۇراستىرۋ كەرەك. ارىپتەر ەكى رەت قايتالانبايدى. ءار سوزگە 1 ۇپايدان بەرىلەدى. كوكپار تۋرىنىڭ ويىنشىلارىنىڭ جازعان سوزدەرىن وقىتقىزىپ ۇپايى از وقۋشى ويىننان شىعادى.
Vءى تۋر. جورعا.
جۇرگىزۋشى: كەلەسى تۋر سوڭعى تۋر «جورعا» دەپ اتالادى. بۇل تۋردىڭ شارتى بىلاي. ءاربىر توپقا 15 سۇراقتان قويىلادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپاي بەرىلەدى. ەكى ويىنشى شىعادى. ۇپايى كوپ ويىنشى باستايدى. (كەزەكپەن جاۋاپ بەرەدى.)
«ۇلان» توبىنا
1. ءبىر جىلدا نەشە اي بار؟ (12)
2. قازاق تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟ (7)
3. كومەكتەس سەپتىكتىڭ نەشە جالعاۋى بار، اتا؟ (- مەن، - بەن، - پەن )
4. ق ر - نىڭ ۆاليۋتاسى؟ (تەڭگە)
5. ق ر - نىڭ اتا زاڭى كۇنى؟ (30 تامىز)
6. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپابى. (دومبىرا)
7. اقمولا وبلىسىنىڭ ورتالىعى؟ (كوكشەتاۋ)
8. جالعاۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار، ولاردى اتا؟ (4، كوپتىك، سەپتىك، تاۋەلدىك، جىكتىك)
9. ۇيقاس، جىر، رومان تەرميندەرى قاي عىلىم سالاسىندا قولدانىلادى؟ (ادەبيەت)
10. كىشكەنتاي ءسوزىنىڭ ديالەكتىسى؟ (تيتتەي)
11. ءمۇعالىم ءسوزىنىڭ سينونيمدەرى. (وقىتۋشى، ۇستاز).
12. سىلەسى قاتۋ – تۇراقتى ءسوز تىركەسىنىڭ ماعىناسى قانداي. (شارشاۋ)
13. ءجيى - ءسوزىنىڭ ءانتونيمىن اتا. (سيرەك)
14. ماقالدى جالعاستىر: «كوپپەن كورگەن....» ( ۇلى توي)
15. جازۋشى مۇقانوۆتىڭ ەسىمى كىم؟ (ءسابيت).
«قىران»توبىنا
1. العاشقى رەت مەكتەپ اشقان كىم؟ (ى. التىنسارين)
2. قازاقتىڭ باتىر قىزدارى كىم؟ (ءاليا، مانشۇك)
3. قازاقتىڭ ءۇش ءبيىن اتا. (ايتەكە، تولە بي، قازىبەك بي)
4. فونەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (دىبىس)
5. ماقالدى اياقتا. «ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا... (باس جارادى)
6. قازىرگى زامان تالابىنا قويىلاتىن 3 ءتىل. (قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى)
7. قورامساق قانداي ءسوز: ارحايزم.، نەولوگيزم.، ديالەكت ءسوز... (ارحايزم)
8. باس ەسپەك بولسا دا،... ماقالدى اياقتاڭىز (ءتىل كەسپەك جوق)
9. پۋنكتۋاسيا ءسوزى قازاق تىلىندە قانداي ماگىنا بەرەدى؟(نۇكتە)
10. ديفتونگ دىبىستاردى اتا. (يا – يا. يۋ – يۋ)
11. قازاق تىلىندە نەشە ءارىپ بار؟(42)
12.«تىرىق»، «كوتەرەم» ديالەكتىلەرىنىڭ ادەبي تىلدەگى بالاماسىن تابىڭىز. (ارىق)
13. انتونيم دەگەنىمىز نە؟ (ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى سوزدەر)
14. يستوريزم سوزدەرگە مىسال كەلتىر؟ (كوپ قولدانىلا بەرمەيتىن سوزدەر. مىسالى: حان، پاتشا، بولىس، ءۋازىر)
15. سويلەم ايتىلۋ ماقساتىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟(حابارلى، لەپتى، سۇراۋلى، بۇيرىقتى)
جۇرگىزۋشى: وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل.
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە – دەپ بۇگىنگى «ءتىل تالاپكەرى» اتتى ينتەللەكتۋالدى
شوۋ اياقتالدى. جەڭىمپاز بولعان ويىنشىلاردى قۇتتىقتايمىز. بيىك بەلەستەردەن كورىنە بەرىڭىزدەر! قوش ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
