ءتىل – تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ تىرەگى
تاربيە ساباعىنىڭ تاقىرىبى: «ءتىل – تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ تىرەگى»
ماقساتى: جاس جەتكىنشەكتەر بويىنا حالقىنىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ءسىڭىرىپ، ءوز انا ءتىلىن جەتىك مەڭگەرتىپ، ۇشقىر دا شەشەن سويلەۋگە باۋلۋ، قاسيەتتى انا ءتىلىن قاستەرلەۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ؛
«ءتىل - جەكە ادامنىڭ تۋىندىسى ەمەس، قوعامنىڭ جەمىسى، قوعامنىڭ ناتيجەسى. ءتىل – قوعامداعى ادامداردىڭ قارىم - قاتىناس قۇرالى. سوندىقتان دا ءتىل - قوعامدىق قۇبىلىس، قوعامدىق قىزمەتىمەن ءومىر سۇرەتىن قۇبىلىس». «قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى».
كورنەكىلىگى: ماقال - ماتەلدەر، ناقىل سوزدەر، رەبۋستار
باستاۋشى: «قازاق ءتىلى - رۋحاني بايلىعىمىزدىڭ قاينار بۇلاعى» دەپ بەكەر ايتىلماعان. قازاق ەلىندە، قازاق جەرىندە قازاق ءتىلى وركەندەۋى ءتيىس. وعان قازاق حالقىنىڭ ۇرپاعى عانا ەمەس، قازاقستاندى مەكەندەپ جاتقان بارلىق حالىق ۇلەس قوسۋى ءتيىس. ول ءۇشىن انا ءتىلىمىزدىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ءوزىمىز ءبىلۋىمىز، دارىپتەۋىمىز، ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك. ەندەشە قازاق ءتىلىنىڭ بايلىعىنا، يكەمدىلىگىنە، ورامىن تاۋىپ، قيسىنىن كەلتىرىپ پايدالانساڭ، تۇپ - تۋرا بال تاماتىنىنا ەشكىمنىڭ كۇمانى بولماس. پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز جولداۋىندا «ۇلتتىق ءتىل - قازاق ۇلتىنىڭ رۋحاني، مادەني بايلىعىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا جەتكىزۋشى قاسيەتتى قۇرال» دەپ باسا كورسەتكەن بولاتىن. ولاي بولسا بۇگىنگى «ءتىل - تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ تىرەگى» اتتى ادەبي - سازدى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
1 - جۇرگىزۋشى پيرنازار دانا: قوش كەلدىڭىزدەر، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار!
2 - جۇرگىزۋشى دوكسابينوۆ ابىلايحان: ارمىسىزدار، قىمباتتى زامانداستار!
1 - جۇرگىزۋشى دانا: قازاق قازاق بولعالى
ءتىل ءۇشىن كۇرەس - كورگەنى.
كورگەنى كوپ ءتىلىمنىڭ،
مۇمكىن ەمەس ولمەگى،- دەمەكشى تولعاۋى توقسان تىلگە ارنالادى. ەندى، ءتىل تۋرالى جاسىرىنعان ءسوزدى تابامىز.
2 - جۇرگىزۋشى ابىلايحان: تۋعان ءتىلدىڭ قازىرگى ءمان - جايى قاي قازاقتى بولسا دا بەيجاي قالدىرىپ وتىرعان جوق. تاۋەلسىزدىك الىپ اڭساعان بوستاندىققا قول جەتكىزسەك تە انا ءتىلىمىزدى ءوز دارەجەسىندە كوتەرە الماي كەلەمىز.
1 - جۇرگىزۋشى دانا: تۋعان ءتىل جايلى تولعاماعان اقىن، جازباعان جازۋشى جوق شىعار، ءسىرا. بۇگىن ءبىز دە انا ءتىلىمىز جايلى سىر شەرتىپ، قوعامنىڭ ءتىل جايىنداعى وي - پىكىرىمەن بولىسكەلى وتىرمىز.
ءان: «انامنىڭ ءتىلى»
2 - جۇرگىزۋشى ابىلايحان: قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرىنەن حابار بەرەتىن كىشكەنە ساحنالىق كورىنىسىمىزدى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. ول باتا بەرۋ ءراسىمى.
1 - جۇرگىزۋشى دانا: حالقىمىزدا باتانى ادەتتە جاسى ۇلكەن، كوپتى كورگەن اقساقال قاريالار بەرەدى. اقساقالدىڭ ءبىز بويجەتكەن قىز بەن بالالى كەلىنشەككە باتا بەرۋ ءساتىن بەينەلەدىك.
باتا بەرۋ.
قاتىسۋشىلار:
اقساقال – مادەنباي عالىمجان
قاريا – اراببايەۆ انۆار
قىز – جاكۋپوۆا مەرەيلى
كىشكەنە نارەستەلى انا - ارىستانبەكوۆا اينۇر
ءبىرىنشى كورىنىس - الىس جولدان شارشاپ كەلگەن قارياعا الدىنان سۋسىن ۇسىنعان قىزعا بەرگەن باتاسى:
تالداي بوي بەرسىن،
جاقسى وي بەرسىن،
قارداي جانار بەرسىن!
اناعا شۋاق بولسىن،
اعاعا قۋات بولسىن.
نازىك جانى بولسىن،
ەلىنىڭ ارى بولسىن.
باسىڭا ونەردىڭ باعى قونسىن،
اق وردانىڭ شامى بولسىن!
ءاۋمين!
كەلەسى كورىنىس – كىشكەنە نارەستەلى انا اۋىل اقساقالىنان نارەستەگە باتا سۇراي كەلەدى. كەلىنشەك:
- ارمىسىز، اتا! مىنا نارەستەگە باتا سۇراي كەلدىك.
- اقساقال:
- قولىڭدى جاي، بالام!
نارەستەنىڭ باۋى بەرىك بولسىن.
ازامات بولىپ ەر جەتسىن.
اقساقال بولىپ تورلەتسىن.
مىنەرى بولسىن سالماقتى
ونەرى بولسىن جان - جاقتى
وسى ايتقاننىڭ ءبارى كەپ،
اللا بەرسىن زور باقتى!
ءاۋمين!
«ت. اۋباكيروۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەپ»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى پولاتوۆا ايگۋل جامانتايەۆنا
ءتىل – تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ تىرەگى. جۇكتەۋ
ماقساتى: جاس جەتكىنشەكتەر بويىنا حالقىنىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ءسىڭىرىپ، ءوز انا ءتىلىن جەتىك مەڭگەرتىپ، ۇشقىر دا شەشەن سويلەۋگە باۋلۋ، قاسيەتتى انا ءتىلىن قاستەرلەۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ؛
«ءتىل - جەكە ادامنىڭ تۋىندىسى ەمەس، قوعامنىڭ جەمىسى، قوعامنىڭ ناتيجەسى. ءتىل – قوعامداعى ادامداردىڭ قارىم - قاتىناس قۇرالى. سوندىقتان دا ءتىل - قوعامدىق قۇبىلىس، قوعامدىق قىزمەتىمەن ءومىر سۇرەتىن قۇبىلىس». «قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى».
كورنەكىلىگى: ماقال - ماتەلدەر، ناقىل سوزدەر، رەبۋستار
باستاۋشى: «قازاق ءتىلى - رۋحاني بايلىعىمىزدىڭ قاينار بۇلاعى» دەپ بەكەر ايتىلماعان. قازاق ەلىندە، قازاق جەرىندە قازاق ءتىلى وركەندەۋى ءتيىس. وعان قازاق حالقىنىڭ ۇرپاعى عانا ەمەس، قازاقستاندى مەكەندەپ جاتقان بارلىق حالىق ۇلەس قوسۋى ءتيىس. ول ءۇشىن انا ءتىلىمىزدىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ءوزىمىز ءبىلۋىمىز، دارىپتەۋىمىز، ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك. ەندەشە قازاق ءتىلىنىڭ بايلىعىنا، يكەمدىلىگىنە، ورامىن تاۋىپ، قيسىنىن كەلتىرىپ پايدالانساڭ، تۇپ - تۋرا بال تاماتىنىنا ەشكىمنىڭ كۇمانى بولماس. پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز جولداۋىندا «ۇلتتىق ءتىل - قازاق ۇلتىنىڭ رۋحاني، مادەني بايلىعىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا جەتكىزۋشى قاسيەتتى قۇرال» دەپ باسا كورسەتكەن بولاتىن. ولاي بولسا بۇگىنگى «ءتىل - تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ تىرەگى» اتتى ادەبي - سازدى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
1 - جۇرگىزۋشى پيرنازار دانا: قوش كەلدىڭىزدەر، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار!
2 - جۇرگىزۋشى دوكسابينوۆ ابىلايحان: ارمىسىزدار، قىمباتتى زامانداستار!
1 - جۇرگىزۋشى دانا: قازاق قازاق بولعالى
ءتىل ءۇشىن كۇرەس - كورگەنى.
كورگەنى كوپ ءتىلىمنىڭ،
مۇمكىن ەمەس ولمەگى،- دەمەكشى تولعاۋى توقسان تىلگە ارنالادى. ەندى، ءتىل تۋرالى جاسىرىنعان ءسوزدى تابامىز.
2 - جۇرگىزۋشى ابىلايحان: تۋعان ءتىلدىڭ قازىرگى ءمان - جايى قاي قازاقتى بولسا دا بەيجاي قالدىرىپ وتىرعان جوق. تاۋەلسىزدىك الىپ اڭساعان بوستاندىققا قول جەتكىزسەك تە انا ءتىلىمىزدى ءوز دارەجەسىندە كوتەرە الماي كەلەمىز.
1 - جۇرگىزۋشى دانا: تۋعان ءتىل جايلى تولعاماعان اقىن، جازباعان جازۋشى جوق شىعار، ءسىرا. بۇگىن ءبىز دە انا ءتىلىمىز جايلى سىر شەرتىپ، قوعامنىڭ ءتىل جايىنداعى وي - پىكىرىمەن بولىسكەلى وتىرمىز.
ءان: «انامنىڭ ءتىلى»
2 - جۇرگىزۋشى ابىلايحان: قازاق حالقىنىڭ سالت - داستۇرىنەن حابار بەرەتىن كىشكەنە ساحنالىق كورىنىسىمىزدى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. ول باتا بەرۋ ءراسىمى.
1 - جۇرگىزۋشى دانا: حالقىمىزدا باتانى ادەتتە جاسى ۇلكەن، كوپتى كورگەن اقساقال قاريالار بەرەدى. اقساقالدىڭ ءبىز بويجەتكەن قىز بەن بالالى كەلىنشەككە باتا بەرۋ ءساتىن بەينەلەدىك.
باتا بەرۋ.
قاتىسۋشىلار:
اقساقال – مادەنباي عالىمجان
قاريا – اراببايەۆ انۆار
قىز – جاكۋپوۆا مەرەيلى
كىشكەنە نارەستەلى انا - ارىستانبەكوۆا اينۇر
ءبىرىنشى كورىنىس - الىس جولدان شارشاپ كەلگەن قارياعا الدىنان سۋسىن ۇسىنعان قىزعا بەرگەن باتاسى:
تالداي بوي بەرسىن،
جاقسى وي بەرسىن،
قارداي جانار بەرسىن!
اناعا شۋاق بولسىن،
اعاعا قۋات بولسىن.
نازىك جانى بولسىن،
ەلىنىڭ ارى بولسىن.
باسىڭا ونەردىڭ باعى قونسىن،
اق وردانىڭ شامى بولسىن!
ءاۋمين!
كەلەسى كورىنىس – كىشكەنە نارەستەلى انا اۋىل اقساقالىنان نارەستەگە باتا سۇراي كەلەدى. كەلىنشەك:
- ارمىسىز، اتا! مىنا نارەستەگە باتا سۇراي كەلدىك.
- اقساقال:
- قولىڭدى جاي، بالام!
نارەستەنىڭ باۋى بەرىك بولسىن.
ازامات بولىپ ەر جەتسىن.
اقساقال بولىپ تورلەتسىن.
مىنەرى بولسىن سالماقتى
ونەرى بولسىن جان - جاقتى
وسى ايتقاننىڭ ءبارى كەپ،
اللا بەرسىن زور باقتى!
ءاۋمين!
«ت. اۋباكيروۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەپ»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى پولاتوۆا ايگۋل جامانتايەۆنا
ءتىل – تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ تىرەگى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
