تىلدەر مەرەكەسى
تاقىرىبى: تىلدەر مەرەكەسى
ماقساتى: ەلباسى باعدارلاپ بەرگەن مەجەلەرگە جەتۋ جولدارىن تالقىلاۋعا سالۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى مەن ماڭىزىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ، وزگە ۇلت وكىلدەرى اراسىندا قازاق ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىن كوتەرۋ جانە وقىپ ۇيرەنۋگە دەگەن ىقىلاسى مەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. پاتريوتتىق سەزىمىن وياتىپ، ءتىلىن، وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، سالت - ءداستۇرىن، تاريحىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ
كورنەكىلىگى: ءتىل تۋرالى ۇلىلار ويلارى، باسپا ءسوز ماتەريالدارى، سلايدتار
ءتۇرى: دوڭگەلەك ۇستەل
عاسىرلار بويى قازاقتىڭ ۇلت رەتىندەگى مادەني تۇتاستىعىن ەڭ نەگىزگى ۇيىتقى بولعان - ونىڭ عاجايىپ ءتىلى. (ن. نازاربايەۆ)
ۇلتتىق رۋحانياتىمىزدىڭ وزەگى - ءتىل. (ءابىش كەكىلبايەۆ)
قازاق ءتىلى - قازاقتىڭ ماڭدايىنداعى جالعىز جارىق جۇلدىزى. (اسىلى وسمان)
حالىقتىڭ ماڭگى عۇمىرى ونىڭ تىلىندە. ءاربىر ءتىل ءوزىنىڭ حالقى ءۇشىن ۇلى (ش. ايتماتوۆ)
دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ بارىسى:
كىرىسپە ءسوز:
قۇرمەتتى بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلگە جينالعان قوناقتار، ءتىل جاناشىرلارى! سىزدەردى وتكىر ءتىلدى، دارحان پەيىلدى، تاۋەلسىزدىگىنە 22 جىل تولعان قازاق ەلىنىڭ «تىلدەر مەرەكەسى» كۇنىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز!
دۇبىرلەتسىن ءوڭىردى،
دۇرىلدەتسىن ءدۇلد ۇلى.
قازاق دەگەن ەلىمنىڭ
قۇتتى بولسىن، بۇل كۇنى!- دەي وتىرىپ، دوڭگەلەك ۇستەلىمىزدى اشۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك گيمنى ورىندالسىن.
I. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ گيمنى ورىندالادى.
II. وقىتۋشىنىڭ ءسوزى:
قازىرگى تاڭدا ەلىمىز ءوز تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزگەننەن كەيىن مەملەكەتتىك ءتىلىمىز – قازاق ءتىلى بولىپ بەكىتىلدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءتىل تۋرالى زاڭى» كۇشىنە ەندى. بولاشاعىمىزدى باياندى ەتەر باستى قارۋىمىز – ءتىلىمىز.
«ادامعا ەكى نارسە تىرەك تەگى،
ءبىرى – ءتىل، ءبىرى – ءدىلىڭ جۇرەكتەگى»، — دەپ ءجۇسىپ بالاساعۇن بابامىز ايتقانداي كەز - كەلگەن مەملەكەتتىڭ، ەلدىڭ ەڭ نەگىزگى ءرامىزى دە، ۇرانى دا، تىرەگى دە سول ەلدىڭ انا ءتىلى بولماق. بيىل ءتىلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك مارتەبە العانىنا 23 جىل ۋاقىت بولدى. وسىنداي اتاۋلى كۇندە ءبارىمىزدىڭ دە مەرەيىمىز ءوسىپ، قويىنىمىز قۋانىشقا تولىپ وتىرعانى ءسوزسىز.
قۋان دالام، قۋاناتىن كۇن بۇگىن،
سەرپىپ تاستا مۇڭدى كوڭىل تۇندىگىن.
ءتىل تۋرالى زاڭىم ەندى كۇشىنە،
پاش ەتكەندەي كەسكەن جاڭا كىندىگىن.
قۋان حالقىم، كۇشىنە ەندى ءتىل زاڭى،
«ءسۇيىنشى» دەپ اقىندارىڭ جىرلادى.
ەل ەلدىگى سىنالادى تىلىمەن
سول ارقىلى جايقالادى گۇل باعى،- دەگەندەي، ءتىل اپتالىعى اياسىندا وتكىزىلىپ وتىرعان "قازاق ءتىلىن ءبىلۋ - قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمنىڭ بەلگىسى"» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل باسىنداعى وي بولىسكە قوش كەلدىڭىزدەر!
ەي، تاكاپپار دۇنيە،
ماعان دا ءبىر قاراشى.
تانيمىسىڭ سەن مەنى
مەن قازاقتىڭ بالاسى!- دەپ اقىن ق. امانجولوۆ اعامىز ايتقانداي وسى دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ارنايى قوناقتارىمەن تانىستىرىپ وتەمىن.
III. دوڭگەلەك ۇستەلىمىزدى باستاماس بۇرىن "ءتىلىم مەنىڭ عاسىرلاردان امانات" تاقىرىبىنا ارنالعان سلايد - شوۋعا نازار اۋدارايىق.
IY. دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ماقساتىمەن سۇراقتارىنا توقتالىپ ءوتۋ.
بۇگىنگى جاس ۇرپاق - مەملەكەتتىڭ بولاشاعى، ەرتەڭگى كۇننىڭ ازاماتى. ال، ونىڭ باقىتقا جەتەر داڭعىل جولى - تۋعان وتانىن، تۋعان ءتىلىن سۇيۋدەن باستالادى. سوندىقتان دا، بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ماقساتى - ۇلتشىل ەمەس، ۇلتتىق سانا - سەزىمى مول، وتانىن، انا ءتىلىن ءوز اناسىنان كەم سۇيمەيتىن ازامات پەن ازاماتشا تاربيەلەۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى مەن ماڭىزىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ، وزگە ۇلت وكىلدەرى اراسىندا قازاق ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىن كوتەرۋ جانە وقىپ ۇيرەنۋگە دەگەن ىقىلاسى مەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋ.
قازىرگى زامان جەكە ادامداردىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ۇلتتاردىڭ دا وتكەنىنە ءۇڭىلىپ، بولاشاعىن باعدارلاۋعا جول اشتى. ەندىگى جەردە قازاق ءتىلىنىڭ بەدەلىن كوتەرۋ، ونىڭ ارىن ارلاپ، جوعىن جوقتاۋ، ولقىسىن تولتىرۋ ءوز قولىمىزدا، ءسىز بەن ءبىزدىڭ قولىمىزدا. سوندىقتان بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلدە تالقىلاناتىن سۇراقتارعا نازار اۋدارايىق.
دوڭگەلەك ۇستەلدە تالقىلاناتىن سۇراقتار:
1. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قازىرگى تاڭداعى جاعدايى قانداي؟
مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋىن تەجەپ تۇرعان نە؟
2. ءتىلدىڭ ءۇش تۇعىرلىعى
3. جاھاندانۋداعى ءتىلدىڭ كورىنىسى، ورنى قانداي بولۋى كەرەك؟
Y. ءار سۇراقتان كەيىن اۋديتورياداعى ستۋدەنتتەردىڭ دە جاۋاپتارى، پىكىرلەرى
تىڭدالادى.
YI. جاس ۇرپاقتى مەملەكەتتىك تىلدە مارتەبەسىن كوتەرۋدە، وقىتۋدا قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ بارىسىندا وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ اراسىندا وتەتىن "اباي وقۋلارى"، «ءتىل - دارىن»، «مەملەكەتتىك ءتىل - ۇلت تىرەگى» اتتى سان - الۋان سايىستار مەن دودالارعا قاتىسىپ، رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق دەڭگەيدە جۇلدەلى ورىندارعا يە بولىپ، ماقتانىشىمىزعا اينالعان ستۋدەنتتەر بار. سولاردىڭ ءبىرى كوللەدجىمىزدىڭ ستۋدەنتى مەدينانىڭ ورىنداۋىنداعا ابايدىڭ «جۇرەگىم نەنى سەزەسىڭ؟» ءانىن قازاق تىلىنە دەگەن قۇرمەتى دەپ قابىل الىڭىزدار..
YII. قورىتىندى ءسوز:
بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى. ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ تۇعىرى قاشان دا تىلىمەنەن بيىك. ءتىل تاعدىرى تۋرالى كوكەيدى تەسكەن كول ويلارمەن سۋسىندادىق. تۋعان ءتىلىم - تۇعىرىم. بۇل سىزدەردىڭ باسقا ءتىلدى مەڭگەرۋلەرىڭە ەشقانداي بوگەت بولمايدى، قايتا ادامگەرشىلىككە، شىن پاتريوت بولۋعا جەتەلەيدى. ءومىردىڭ الماستاي قىرىن، ابزال سىرىن تۇسىنە بىلۋىنە باستى سەبەپكەر - سول انا ءتىلىڭ. انا ءتىلىنىڭ بۇگە - شۇگەسىنە، تەرەڭ يىرىمدەرىنە بويلاي ءبىلۋ - سانالى ازامات بولعىسى كەلەتىن جاس ادامنىڭ ءبىرىنشى پارىزى. ول - تۋعان جەردى، وتاندى، اتا مەكەندى سۇيە ءبىلۋ دەگەن ءسوز. وسى ازعانتاي ۋاقىتتاعى ايتىلعان ءسوز، ونەر تولعاعان سەزىم، ۇلىلاردان قالعان وي - پىكىرلەردى كوكىرەكتەرىڭە ماڭگى قالدىرىڭدار دەي وتىرىپ ابايدىڭ مىنا سوزىمەن اياقتاعىم كەلىپ وتىر.
بىلىمدىدەن شىققان ءسوز،
تالاپتىعا بولسىن كەز.
نۇرىن، سىرىن كورۋگە
كوكىرەگىڭدە بولسىن كوز.
كوڭىل ءبولىپ تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ - كوپ راحمەت!
ماقساتى: ەلباسى باعدارلاپ بەرگەن مەجەلەرگە جەتۋ جولدارىن تالقىلاۋعا سالۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى مەن ماڭىزىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ، وزگە ۇلت وكىلدەرى اراسىندا قازاق ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىن كوتەرۋ جانە وقىپ ۇيرەنۋگە دەگەن ىقىلاسى مەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. پاتريوتتىق سەزىمىن وياتىپ، ءتىلىن، وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، سالت - ءداستۇرىن، تاريحىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ
كورنەكىلىگى: ءتىل تۋرالى ۇلىلار ويلارى، باسپا ءسوز ماتەريالدارى، سلايدتار
ءتۇرى: دوڭگەلەك ۇستەل
عاسىرلار بويى قازاقتىڭ ۇلت رەتىندەگى مادەني تۇتاستىعىن ەڭ نەگىزگى ۇيىتقى بولعان - ونىڭ عاجايىپ ءتىلى. (ن. نازاربايەۆ)
ۇلتتىق رۋحانياتىمىزدىڭ وزەگى - ءتىل. (ءابىش كەكىلبايەۆ)
قازاق ءتىلى - قازاقتىڭ ماڭدايىنداعى جالعىز جارىق جۇلدىزى. (اسىلى وسمان)
حالىقتىڭ ماڭگى عۇمىرى ونىڭ تىلىندە. ءاربىر ءتىل ءوزىنىڭ حالقى ءۇشىن ۇلى (ش. ايتماتوۆ)
دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ بارىسى:
كىرىسپە ءسوز:
قۇرمەتتى بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلگە جينالعان قوناقتار، ءتىل جاناشىرلارى! سىزدەردى وتكىر ءتىلدى، دارحان پەيىلدى، تاۋەلسىزدىگىنە 22 جىل تولعان قازاق ەلىنىڭ «تىلدەر مەرەكەسى» كۇنىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز!
دۇبىرلەتسىن ءوڭىردى،
دۇرىلدەتسىن ءدۇلد ۇلى.
قازاق دەگەن ەلىمنىڭ
قۇتتى بولسىن، بۇل كۇنى!- دەي وتىرىپ، دوڭگەلەك ۇستەلىمىزدى اشۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك گيمنى ورىندالسىن.
I. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ گيمنى ورىندالادى.
II. وقىتۋشىنىڭ ءسوزى:
قازىرگى تاڭدا ەلىمىز ءوز تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزگەننەن كەيىن مەملەكەتتىك ءتىلىمىز – قازاق ءتىلى بولىپ بەكىتىلدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءتىل تۋرالى زاڭى» كۇشىنە ەندى. بولاشاعىمىزدى باياندى ەتەر باستى قارۋىمىز – ءتىلىمىز.
«ادامعا ەكى نارسە تىرەك تەگى،
ءبىرى – ءتىل، ءبىرى – ءدىلىڭ جۇرەكتەگى»، — دەپ ءجۇسىپ بالاساعۇن بابامىز ايتقانداي كەز - كەلگەن مەملەكەتتىڭ، ەلدىڭ ەڭ نەگىزگى ءرامىزى دە، ۇرانى دا، تىرەگى دە سول ەلدىڭ انا ءتىلى بولماق. بيىل ءتىلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك مارتەبە العانىنا 23 جىل ۋاقىت بولدى. وسىنداي اتاۋلى كۇندە ءبارىمىزدىڭ دە مەرەيىمىز ءوسىپ، قويىنىمىز قۋانىشقا تولىپ وتىرعانى ءسوزسىز.
قۋان دالام، قۋاناتىن كۇن بۇگىن،
سەرپىپ تاستا مۇڭدى كوڭىل تۇندىگىن.
ءتىل تۋرالى زاڭىم ەندى كۇشىنە،
پاش ەتكەندەي كەسكەن جاڭا كىندىگىن.
قۋان حالقىم، كۇشىنە ەندى ءتىل زاڭى،
«ءسۇيىنشى» دەپ اقىندارىڭ جىرلادى.
ەل ەلدىگى سىنالادى تىلىمەن
سول ارقىلى جايقالادى گۇل باعى،- دەگەندەي، ءتىل اپتالىعى اياسىندا وتكىزىلىپ وتىرعان "قازاق ءتىلىن ءبىلۋ - قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمنىڭ بەلگىسى"» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل باسىنداعى وي بولىسكە قوش كەلدىڭىزدەر!
ەي، تاكاپپار دۇنيە،
ماعان دا ءبىر قاراشى.
تانيمىسىڭ سەن مەنى
مەن قازاقتىڭ بالاسى!- دەپ اقىن ق. امانجولوۆ اعامىز ايتقانداي وسى دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ارنايى قوناقتارىمەن تانىستىرىپ وتەمىن.
III. دوڭگەلەك ۇستەلىمىزدى باستاماس بۇرىن "ءتىلىم مەنىڭ عاسىرلاردان امانات" تاقىرىبىنا ارنالعان سلايد - شوۋعا نازار اۋدارايىق.
IY. دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ماقساتىمەن سۇراقتارىنا توقتالىپ ءوتۋ.
بۇگىنگى جاس ۇرپاق - مەملەكەتتىڭ بولاشاعى، ەرتەڭگى كۇننىڭ ازاماتى. ال، ونىڭ باقىتقا جەتەر داڭعىل جولى - تۋعان وتانىن، تۋعان ءتىلىن سۇيۋدەن باستالادى. سوندىقتان دا، بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ماقساتى - ۇلتشىل ەمەس، ۇلتتىق سانا - سەزىمى مول، وتانىن، انا ءتىلىن ءوز اناسىنان كەم سۇيمەيتىن ازامات پەن ازاماتشا تاربيەلەۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى مەن ماڭىزىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ، وزگە ۇلت وكىلدەرى اراسىندا قازاق ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىن كوتەرۋ جانە وقىپ ۇيرەنۋگە دەگەن ىقىلاسى مەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋ.
قازىرگى زامان جەكە ادامداردىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ۇلتتاردىڭ دا وتكەنىنە ءۇڭىلىپ، بولاشاعىن باعدارلاۋعا جول اشتى. ەندىگى جەردە قازاق ءتىلىنىڭ بەدەلىن كوتەرۋ، ونىڭ ارىن ارلاپ، جوعىن جوقتاۋ، ولقىسىن تولتىرۋ ءوز قولىمىزدا، ءسىز بەن ءبىزدىڭ قولىمىزدا. سوندىقتان بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلدە تالقىلاناتىن سۇراقتارعا نازار اۋدارايىق.
دوڭگەلەك ۇستەلدە تالقىلاناتىن سۇراقتار:
1. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قازىرگى تاڭداعى جاعدايى قانداي؟
مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋىن تەجەپ تۇرعان نە؟
2. ءتىلدىڭ ءۇش تۇعىرلىعى
3. جاھاندانۋداعى ءتىلدىڭ كورىنىسى، ورنى قانداي بولۋى كەرەك؟
Y. ءار سۇراقتان كەيىن اۋديتورياداعى ستۋدەنتتەردىڭ دە جاۋاپتارى، پىكىرلەرى
تىڭدالادى.
YI. جاس ۇرپاقتى مەملەكەتتىك تىلدە مارتەبەسىن كوتەرۋدە، وقىتۋدا قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ بارىسىندا وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ اراسىندا وتەتىن "اباي وقۋلارى"، «ءتىل - دارىن»، «مەملەكەتتىك ءتىل - ۇلت تىرەگى» اتتى سان - الۋان سايىستار مەن دودالارعا قاتىسىپ، رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق دەڭگەيدە جۇلدەلى ورىندارعا يە بولىپ، ماقتانىشىمىزعا اينالعان ستۋدەنتتەر بار. سولاردىڭ ءبىرى كوللەدجىمىزدىڭ ستۋدەنتى مەدينانىڭ ورىنداۋىنداعا ابايدىڭ «جۇرەگىم نەنى سەزەسىڭ؟» ءانىن قازاق تىلىنە دەگەن قۇرمەتى دەپ قابىل الىڭىزدار..
YII. قورىتىندى ءسوز:
بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى. ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ تۇعىرى قاشان دا تىلىمەنەن بيىك. ءتىل تاعدىرى تۋرالى كوكەيدى تەسكەن كول ويلارمەن سۋسىندادىق. تۋعان ءتىلىم - تۇعىرىم. بۇل سىزدەردىڭ باسقا ءتىلدى مەڭگەرۋلەرىڭە ەشقانداي بوگەت بولمايدى، قايتا ادامگەرشىلىككە، شىن پاتريوت بولۋعا جەتەلەيدى. ءومىردىڭ الماستاي قىرىن، ابزال سىرىن تۇسىنە بىلۋىنە باستى سەبەپكەر - سول انا ءتىلىڭ. انا ءتىلىنىڭ بۇگە - شۇگەسىنە، تەرەڭ يىرىمدەرىنە بويلاي ءبىلۋ - سانالى ازامات بولعىسى كەلەتىن جاس ادامنىڭ ءبىرىنشى پارىزى. ول - تۋعان جەردى، وتاندى، اتا مەكەندى سۇيە ءبىلۋ دەگەن ءسوز. وسى ازعانتاي ۋاقىتتاعى ايتىلعان ءسوز، ونەر تولعاعان سەزىم، ۇلىلاردان قالعان وي - پىكىرلەردى كوكىرەكتەرىڭە ماڭگى قالدىرىڭدار دەي وتىرىپ ابايدىڭ مىنا سوزىمەن اياقتاعىم كەلىپ وتىر.
بىلىمدىدەن شىققان ءسوز،
تالاپتىعا بولسىن كەز.
نۇرىن، سىرىن كورۋگە
كوكىرەگىڭدە بولسىن كوز.
كوڭىل ءبولىپ تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ - كوپ راحمەت!
You Might Also Like
-
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: ونەگەلى بولسا – بالا كورىكتى.
