تىرەك - قيمىل جۇيەسى
اقتوبە وبلىسى، شالقار اۋدانى،
توعىز ورتا مەكتەبىنىڭ بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
وتەگەنوۆا شاربانۋ مۇحامبەتيار قىزى
8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «تىرەك - قيمىل جۇيەسى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
• تىرەك - قيمىل جۇيەسى تۋرالى العان بىلىمدەرىن دامىتۋ، تولىقتىرۋ، جيناقتاۋ.
• وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن، ۇجىممەن جۇمىس جاساۋ بىلىكتەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مەن وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
• سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانا وتىرىپ، ادام دەنساۋلىعىن ساقتاۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: قايتالاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو ستراتەگيالارى، سۇراق - جاۋاپ، جەكە، توپتىق، ۇجىمدىق جۇمىستار مەن سۋرەت بويىنشا اڭگىمە.
كورنەكىلىگى: سلايد - شوۋ ماتەريالدارى، تىرەك - سىزبالار، كەستەلەر، باعالاۋ پاراعى.
ءپانارالىق بايلانىس: مەديسينا، حيميا.
ساباق جوسپارى:
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ
1. «بليس تۋرنير» /قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ /
2. «تۇيىندە» /توپتىق جۇمىس /
3. «ويلان تاپ» /كەستەمەن جۇمىس /
4 سيقىرلى سۋرەت /توپتىق جۇمىس /
5. سەن بىلەسىڭ بە؟
6. پراكتيكالىق جۇمىس «العاشقى كومەك»
7.«وي شاقىرۋ» /شىعارماشىلىق جۇمىس /
8. انوگرامما /جەكە جۇمىس /
9. زەردەلە / تەست جۇمىسى /
10. قورىتىندى
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. بۇگىنگى ساباقتىڭ ماقسات، مىندەتتەرىن قويۋ
پسيحولوگيالىق احۋال.
ءادىسى: توپقا ءبولۋ ترەنينگى.«تىرەك - قيمىل جۇيەسى» ارقىلى توپقا بولىنەدى.
/كەۋدە، اياق، قول سۇيەكتەرى بويىنشا/
1 - تاپسىرما: «بليس تۋرنير»
«ا» دەڭگەيى
1. تىرەك - قيمىل جۇيەسى نەدەن قۇرالادى؟ /قاڭقا جانە بۇلشىقەتتەن /
2. سۇيەكتىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرىن اتا
3. ۇزىن سۇيەكتەر قالاي اتالادى؟ /جىلىك /
4. ەڭ ۇلكەن تابان سۇيەگى /وكشە /
5. يىق بەلدەۋىن تۇزەتىن سۇيەكتەر /بۇعانا، جاۋىرىن /
«ءا»دەڭگەيى
1. سۇيەكتەردىڭ ءوسۋى، جۋانداۋى قانداي بەزدەردىڭ گورموندارىنا بايلانىستى؟ /قالقانشا بەز /
2. قانداي دارۋمەن مولشەرى كوپ بولسا، سۇەكتىڭ ءوسۋى بۇزىلادى؟ /ا دارۋمەنى /
3. سۇيەك قانداي ۇلپاعا جاتادى؟ /دانەكەر /
4. سۇيەكتىڭ شەمىرشەك ارقىلى قوزعالمالى جالعاسۋى قالاي اتالادى؟ /بۋىن /
5. قوزعالمالى سۇيەكتەردى اتا: /قول - اياق، يىق، كەۋدەگە جالعاساتىن قابىرعالار /
«ب» دەڭگەيى
1. قىسقا سۇيەكتەردى اتا: /ومىرتقا، تابان، الاقان سۇيەكتەرى/
2. ومىرتقا جوتاسى نەشە جەردەن يىلەدى؟/4 جەردەن /
3. ارقا ومىرتقاعا قابىرعانىڭ قانشا جۇبى بەكيدى؟ /12 جۇپ /
4. ومىرتقا جوتاسىنىڭ ءبىرىنشى ومىرتقاسى قالاي اتالادى؟ /اتلانتا /
5. سۇيەكتىڭ قاتتىلىعى قانداي زاتتارعا بايلانىستى؟ /مينەرالدى زاتتارعا /
2 - تاپسىرما:
ءى توپ. قاڭقا بولىمدەرى /باس، تۇلعا، اياق - قول سۇيەكتەرى /
ءىى توپ: سۇيەكتەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى /قوزعالمالى، جارتىلاي قوزعالمالى، قوزعالمايتىن /
ءىىى توپ سۋرەتكە قاراپ بۇلشىق ەتتەردى انىقتا.
3 - تاپسىرما: «ويلان تاپ» /كەستەمەن جۇمىس /
ءى توپ: سۇيەكتىڭ تۇرلەرىن انىقتا، بەرىلگەن سۇيەكتەرگە «+» بەلگىسىن ءتيىستى باعانعا
قويىڭدار.
«سۇيەكتەردىڭ ءوزارا جىكتەلۋى» /سۋرەتتەۋ ءادىسى بويىنشا مازمۇنىن ءتۇسىندىر، كەستەنى
تولتىر
ۇزىن ---- جىلىك، قابىرعا
قىسقا ----- ومىرتقا، تابان، بىلەزىك، الاقان سۇيەكتەرى
جالپاق ----- باس سۇيەك، جامباس، قابىرعا، بەت، جاق سۇيەك، ساماي، جاۋىرىن
ءىى توپ. ادام مەن جانۋارلار قاڭقاسىنىڭ ۇقساستىعى مەن ەرەكشەلىكتەرىن كورسەتىڭىز:
/سۋرەتتى پايدالانىپ /
•ادام ----- تىك جۇرەدى، كەۋدە قۋىسى جالپاق، ومىرتقا جوتاسى 4 جەردەن يىلەدى. مي ساۋىتى بەت بولىمىنەن كولەمدى.
• ۇقساستىقتارى ---- قاڭقا بولىمدەرى، جىلىقاندى
• جانۋارلار ----- تىك جۇرۋگە بەيىمدەلگەن، كەۋدە قۋىسى سوپاقشا، ومىرتقا جوتاسىندا ءيىلىم بولمايدى. جاق سۇيەكتەرى جاقسى دامىعان
ءىىى توپ: سۇيەكتىڭ قۇرىلىسىن انىقتا:
4 - تاپسىرما؛ «سيقىرلى سۋرەت»
ءار توپ شارشى بەتىندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى استىنداعى سۋرەتتى اشادى دا، وعان تولىق سيپاتتاما بەرەدى.
ءى توپ: 1. ادام اعزاسىندا قانشا سۇيەك بار؟/220 داي /
2. قاڭقا نەشە جاسقا دەيىن وسەدى؟ /21 جاسقا دەيىن /
3. اعزاداعى بۇلشىقەتتەردىڭ سانى قانشا؟ /600/
4. ومىرتقا جوتاسى نەشە بولىمنەن تۇرادى؟
ءىى توپ: 1. ومىرتقا سانى: /33 - 34 /
2. ادام اعزاسىندا سۇيەكتىڭ تولىق قالىپتاسۋ كەزەڭى /22 - 25 جاس /
3. سۇيەك قۇرامىنداعى ورگانيكالىق زات مولشەرى /70 % /
4. بەيورگانيكالىق زاتتار مولشەرى: /60 % /
ءىىى توپ: 1. بەل ومىرتقا سانى /4 - 5/
2. قابىرعا سانى /12 جۇپ /
3. مويىن ومىرتقا سانى /7/
4. ارقا ومىرتقا سانى /12 /
5 - تاپسىرما: «سەن بىلەسىڭ بە؟»
باس سۇيەكتە 22 سۇيەك بار، ونىڭ 14 - ءى بەت جانە 8 - ءى باس مي سۇيەگى
ەڭ ۇساق سۇيەكتەر – قۇلاقتاعى ۇساق ءۇش سۇيەك
ەڭ ۇزىن سۇيەك – بۇكىل دەنەنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن قۇرايتىن سان سۇيەگى
ەڭ جالپاق سۇيەك – جامباس سۇيەك
كوپتەگەن ادامداردا 12 جۇپ قابىرعا بار، تەك 500 ادامنىڭ بىرىندە عانا 11 نەمەسە 13 جۇپ قابىرعا بولادى. ءبىزدىڭ دەنەمىزدىڭ كوپ بولىكتەرىنىڭ ۇشتەن ءبىرى سۋدان تۇرادى، ال سۇيەكتەر تەك بەستەن ءبىر بولىگىن عانا قۇرايدى.
ادام دەنەسىندەگى بارلىق سۇيەكتەردىڭ جارتىسىنان استامى دەرلىك تابان مەن بىلەكتە ورنالاسقان.
ادام بالاسى ءاربىر ساۋساعىن ءومىر بويىندا 25 ميلليون رەت بۇگەدى.
ادام تۋىلعاندا تىزەسىندەگى كەسەسى بولمايدى، ول 2 - 6 جاس ارالىعىندا پايدا بولادى.
ەرەسەكتەرگە قاراعاندا سابيلەر كوپ سۇيەكپەن تۋىلادى. كەيىن كەيبىر سۇيەكتەر ءبىتىسىپ كەتەدى. ءبىراق جاڭا تۋىلعان سابيلەردە بولمايتىن نارسە بار. ول – توبىق. ول تەك 2 - 6 جاستاردا پايدا بولادى
ادام قاڭقاسىندا 1200 گ كالسيي، 530 گ فوسفور، 11 گ ماگنيي بار. سۇيەك كىرپىشتەن 30ەسە، ال گرانيتتەن 2، 5 ەسە قاتتى. ) قاتتىلىعى جاعىنان قورعاسىننان 9 ەسە اسىپ تۇسەدى. ادامنىڭ ورتان جىلىگى تىك تۇرعان كۇيىندە 1، 5 ت، ال اسىقتى جىلىگى 1، 8 ت قىسىمعا شىدايدى.
سۇيەك مىقتىلىعىنا جىلىك باسىنداعى سۇيەك تالشىقتارىنىڭ ايقاسا ورنالاسۋى بەرىكتىك قاسيەت بەرەدى. بۇل قاسيەتتى كوپىر، مۇنارا سالۋدا قولدانادى ەكەن
6 - تاپسىرما: «العاشقى كومەك»وقۋشىلاردى تىرەك - قيمىل جۇيەسى بويىنشا العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋعا، ءىس جۇزىندە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ءى توپ: قابىرعا مەن ومىرتقا جوتاسى سىنعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى كومەك
ءىى توپ: اياق، قول سۇيەكتەرى سىنعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى جاردەم.
ءىىى توپ: بۋىن شىققاندا، ءسىڭىر سوزىلعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى دارىگەرلىك كومەك
7 - تاپسىرما: شىعارماشىلىق جۇمىس /وقۋشىلار ۇلتتىق دەنە شىنىقتىرۋىمىزدىڭ تىرەك - قيمىل جۇيەسىنىڭ دامۋىنداعى ءوز ورنىن ناقتى دالەلدەرمەن ءتۇسىندىرۋ كەرەك. مىسالى: التىباقان، قىز قۋۋ، كوكپار، ات شابىس، بايگە، كۇرەس، ارقان تارتۋ. /
8 - تاپسىرما: 1. اناگرامما
ج ب ۇ ج س
ا ا ع ا ا
ۋ ن ا م ب
ى ت و ب ى
ر ج ءى ل ق
ى ب ن ءى ق
ن ۋ ى و م
ا ق ت ر ى
سايكەستىگىن انىقتا:
1 اتلانت ------------ ا. ءبىرىنشى مويىن ومىرتقا
2 دانەكەر --------------- ءا. سۇيەك ۇلپاسى
3 سۇيەك قابىعى -------------- ب. سۇيەكتىڭ سىرتقى قاباتى
4 بۋىن ------------------------------- ۆ. سۇيەكتىڭ قوزعالمالى بايلانىسى
5 جەتىم قابىرعالار ---------------- گ. توسكە جەتپەي قىسقا كۇيىندە بولاتىن قابىرعالار
6 سۇيەك كەمىگى --------------------------- ع. سۇيەك قۋىسىندا بولاتىن قان تۇزىلەتىن مۇشە
9 - تاپسىرما: «تەست جۇمىسى»
1. سۇيەكتىڭ قابىعى قاي ۇلپاعا جاتادى.
ا) ماي ءا) دانەكەر ب) جۇيەك ۆ) جابىن
2. جالپاق سۇيەكتەر
ا) قابىرعا ءا) جاۋىرىن ب) جامباس ۆ) شىنتاق
3. ادامنىڭ سۇيەك سانى
ا) 300 ءا) 100 ب) 200 ۆ) 50
4. مويىن ومىرتقالار سانى
ا) 8 ءا) 5 ب) 7 ۆ) 10
5. سۇيەككە قاتتىلىق بەرەتىن زات
ا) اقۋىز ءا) كومىر سۋ ب) ماي ۆ) تۇز
6. سۇيەكتىڭ وسۋىمەن دامۋىنا اسەر ەتەتىن بەز
ا) گيپوفيز ءا) قالقانشا بەز ب) بۇيرەك ءۇستى بەزى ۆ) ۇيقى بەزى
7. مەشەل اۋرۋى قانداي حيميالىق ەلەمەنتتىڭ ىشەككە سىڭبەۋىنەن پايدا بولادى؟
ا) كاليي ءا) ناتريي ب) كالسيي ۆ) تەمىر
. 8. جامباس سۇيەكتىڭ قاي تيپىنە جاتادى؟
ا) ۇزىن ءا) قىسقا ب) جالپاق ۆ) جىڭىشكە
9. سۇيەكتىڭ وسۋىمەن دامۋىن رەتتەيتىن دارۋمەن
ا) ا ءا) ۆ ب) س ۆ) ە
10. سۇيەكتەگى قان تۇزىلەتىن ورىندار
ا) سارى ءتۇستى ءا) قىزىل ءتۇستى ب) جىلىك مايى ۆ) سۇيەك ۇلپاسى
جاۋاپتارى:
1 - ءا، 2 - ءا، 3 - ب، 4 - ب، 5 - ۆ، 6 - ءا، 7 - ب، 8 - ب، 9 - ە، 10 - ءا،.
قورىتىندى: وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
توعىز ورتا مەكتەبىنىڭ بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
وتەگەنوۆا شاربانۋ مۇحامبەتيار قىزى
8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «تىرەك - قيمىل جۇيەسى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
• تىرەك - قيمىل جۇيەسى تۋرالى العان بىلىمدەرىن دامىتۋ، تولىقتىرۋ، جيناقتاۋ.
• وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن، ۇجىممەن جۇمىس جاساۋ بىلىكتەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مەن وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
• سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانا وتىرىپ، ادام دەنساۋلىعىن ساقتاۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: قايتالاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو ستراتەگيالارى، سۇراق - جاۋاپ، جەكە، توپتىق، ۇجىمدىق جۇمىستار مەن سۋرەت بويىنشا اڭگىمە.
كورنەكىلىگى: سلايد - شوۋ ماتەريالدارى، تىرەك - سىزبالار، كەستەلەر، باعالاۋ پاراعى.
ءپانارالىق بايلانىس: مەديسينا، حيميا.
ساباق جوسپارى:
ساباق بارىسى: ۇيىمداستىرۋ
1. «بليس تۋرنير» /قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ /
2. «تۇيىندە» /توپتىق جۇمىس /
3. «ويلان تاپ» /كەستەمەن جۇمىس /
4 سيقىرلى سۋرەت /توپتىق جۇمىس /
5. سەن بىلەسىڭ بە؟
6. پراكتيكالىق جۇمىس «العاشقى كومەك»
7.«وي شاقىرۋ» /شىعارماشىلىق جۇمىس /
8. انوگرامما /جەكە جۇمىس /
9. زەردەلە / تەست جۇمىسى /
10. قورىتىندى
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. بۇگىنگى ساباقتىڭ ماقسات، مىندەتتەرىن قويۋ
پسيحولوگيالىق احۋال.
ءادىسى: توپقا ءبولۋ ترەنينگى.«تىرەك - قيمىل جۇيەسى» ارقىلى توپقا بولىنەدى.
/كەۋدە، اياق، قول سۇيەكتەرى بويىنشا/
1 - تاپسىرما: «بليس تۋرنير»
«ا» دەڭگەيى
1. تىرەك - قيمىل جۇيەسى نەدەن قۇرالادى؟ /قاڭقا جانە بۇلشىقەتتەن /
2. سۇيەكتىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرىن اتا
3. ۇزىن سۇيەكتەر قالاي اتالادى؟ /جىلىك /
4. ەڭ ۇلكەن تابان سۇيەگى /وكشە /
5. يىق بەلدەۋىن تۇزەتىن سۇيەكتەر /بۇعانا، جاۋىرىن /
«ءا»دەڭگەيى
1. سۇيەكتەردىڭ ءوسۋى، جۋانداۋى قانداي بەزدەردىڭ گورموندارىنا بايلانىستى؟ /قالقانشا بەز /
2. قانداي دارۋمەن مولشەرى كوپ بولسا، سۇەكتىڭ ءوسۋى بۇزىلادى؟ /ا دارۋمەنى /
3. سۇيەك قانداي ۇلپاعا جاتادى؟ /دانەكەر /
4. سۇيەكتىڭ شەمىرشەك ارقىلى قوزعالمالى جالعاسۋى قالاي اتالادى؟ /بۋىن /
5. قوزعالمالى سۇيەكتەردى اتا: /قول - اياق، يىق، كەۋدەگە جالعاساتىن قابىرعالار /
«ب» دەڭگەيى
1. قىسقا سۇيەكتەردى اتا: /ومىرتقا، تابان، الاقان سۇيەكتەرى/
2. ومىرتقا جوتاسى نەشە جەردەن يىلەدى؟/4 جەردەن /
3. ارقا ومىرتقاعا قابىرعانىڭ قانشا جۇبى بەكيدى؟ /12 جۇپ /
4. ومىرتقا جوتاسىنىڭ ءبىرىنشى ومىرتقاسى قالاي اتالادى؟ /اتلانتا /
5. سۇيەكتىڭ قاتتىلىعى قانداي زاتتارعا بايلانىستى؟ /مينەرالدى زاتتارعا /
2 - تاپسىرما:
ءى توپ. قاڭقا بولىمدەرى /باس، تۇلعا، اياق - قول سۇيەكتەرى /
ءىى توپ: سۇيەكتەردىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى /قوزعالمالى، جارتىلاي قوزعالمالى، قوزعالمايتىن /
ءىىى توپ سۋرەتكە قاراپ بۇلشىق ەتتەردى انىقتا.
3 - تاپسىرما: «ويلان تاپ» /كەستەمەن جۇمىس /
ءى توپ: سۇيەكتىڭ تۇرلەرىن انىقتا، بەرىلگەن سۇيەكتەرگە «+» بەلگىسىن ءتيىستى باعانعا
قويىڭدار.
«سۇيەكتەردىڭ ءوزارا جىكتەلۋى» /سۋرەتتەۋ ءادىسى بويىنشا مازمۇنىن ءتۇسىندىر، كەستەنى
تولتىر
ۇزىن ---- جىلىك، قابىرعا
قىسقا ----- ومىرتقا، تابان، بىلەزىك، الاقان سۇيەكتەرى
جالپاق ----- باس سۇيەك، جامباس، قابىرعا، بەت، جاق سۇيەك، ساماي، جاۋىرىن
ءىى توپ. ادام مەن جانۋارلار قاڭقاسىنىڭ ۇقساستىعى مەن ەرەكشەلىكتەرىن كورسەتىڭىز:
/سۋرەتتى پايدالانىپ /
•ادام ----- تىك جۇرەدى، كەۋدە قۋىسى جالپاق، ومىرتقا جوتاسى 4 جەردەن يىلەدى. مي ساۋىتى بەت بولىمىنەن كولەمدى.
• ۇقساستىقتارى ---- قاڭقا بولىمدەرى، جىلىقاندى
• جانۋارلار ----- تىك جۇرۋگە بەيىمدەلگەن، كەۋدە قۋىسى سوپاقشا، ومىرتقا جوتاسىندا ءيىلىم بولمايدى. جاق سۇيەكتەرى جاقسى دامىعان
ءىىى توپ: سۇيەكتىڭ قۇرىلىسىن انىقتا:
4 - تاپسىرما؛ «سيقىرلى سۋرەت»
ءار توپ شارشى بەتىندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى استىنداعى سۋرەتتى اشادى دا، وعان تولىق سيپاتتاما بەرەدى.
ءى توپ: 1. ادام اعزاسىندا قانشا سۇيەك بار؟/220 داي /
2. قاڭقا نەشە جاسقا دەيىن وسەدى؟ /21 جاسقا دەيىن /
3. اعزاداعى بۇلشىقەتتەردىڭ سانى قانشا؟ /600/
4. ومىرتقا جوتاسى نەشە بولىمنەن تۇرادى؟
ءىى توپ: 1. ومىرتقا سانى: /33 - 34 /
2. ادام اعزاسىندا سۇيەكتىڭ تولىق قالىپتاسۋ كەزەڭى /22 - 25 جاس /
3. سۇيەك قۇرامىنداعى ورگانيكالىق زات مولشەرى /70 % /
4. بەيورگانيكالىق زاتتار مولشەرى: /60 % /
ءىىى توپ: 1. بەل ومىرتقا سانى /4 - 5/
2. قابىرعا سانى /12 جۇپ /
3. مويىن ومىرتقا سانى /7/
4. ارقا ومىرتقا سانى /12 /
5 - تاپسىرما: «سەن بىلەسىڭ بە؟»
باس سۇيەكتە 22 سۇيەك بار، ونىڭ 14 - ءى بەت جانە 8 - ءى باس مي سۇيەگى
ەڭ ۇساق سۇيەكتەر – قۇلاقتاعى ۇساق ءۇش سۇيەك
ەڭ ۇزىن سۇيەك – بۇكىل دەنەنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن قۇرايتىن سان سۇيەگى
ەڭ جالپاق سۇيەك – جامباس سۇيەك
كوپتەگەن ادامداردا 12 جۇپ قابىرعا بار، تەك 500 ادامنىڭ بىرىندە عانا 11 نەمەسە 13 جۇپ قابىرعا بولادى. ءبىزدىڭ دەنەمىزدىڭ كوپ بولىكتەرىنىڭ ۇشتەن ءبىرى سۋدان تۇرادى، ال سۇيەكتەر تەك بەستەن ءبىر بولىگىن عانا قۇرايدى.
ادام دەنەسىندەگى بارلىق سۇيەكتەردىڭ جارتىسىنان استامى دەرلىك تابان مەن بىلەكتە ورنالاسقان.
ادام بالاسى ءاربىر ساۋساعىن ءومىر بويىندا 25 ميلليون رەت بۇگەدى.
ادام تۋىلعاندا تىزەسىندەگى كەسەسى بولمايدى، ول 2 - 6 جاس ارالىعىندا پايدا بولادى.
ەرەسەكتەرگە قاراعاندا سابيلەر كوپ سۇيەكپەن تۋىلادى. كەيىن كەيبىر سۇيەكتەر ءبىتىسىپ كەتەدى. ءبىراق جاڭا تۋىلعان سابيلەردە بولمايتىن نارسە بار. ول – توبىق. ول تەك 2 - 6 جاستاردا پايدا بولادى
ادام قاڭقاسىندا 1200 گ كالسيي، 530 گ فوسفور، 11 گ ماگنيي بار. سۇيەك كىرپىشتەن 30ەسە، ال گرانيتتەن 2، 5 ەسە قاتتى. ) قاتتىلىعى جاعىنان قورعاسىننان 9 ەسە اسىپ تۇسەدى. ادامنىڭ ورتان جىلىگى تىك تۇرعان كۇيىندە 1، 5 ت، ال اسىقتى جىلىگى 1، 8 ت قىسىمعا شىدايدى.
سۇيەك مىقتىلىعىنا جىلىك باسىنداعى سۇيەك تالشىقتارىنىڭ ايقاسا ورنالاسۋى بەرىكتىك قاسيەت بەرەدى. بۇل قاسيەتتى كوپىر، مۇنارا سالۋدا قولدانادى ەكەن
6 - تاپسىرما: «العاشقى كومەك»وقۋشىلاردى تىرەك - قيمىل جۇيەسى بويىنشا العان بىلىمدەرىن پىسىقتاۋعا، ءىس جۇزىندە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ءى توپ: قابىرعا مەن ومىرتقا جوتاسى سىنعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى كومەك
ءىى توپ: اياق، قول سۇيەكتەرى سىنعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى جاردەم.
ءىىى توپ: بۋىن شىققاندا، ءسىڭىر سوزىلعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى دارىگەرلىك كومەك
7 - تاپسىرما: شىعارماشىلىق جۇمىس /وقۋشىلار ۇلتتىق دەنە شىنىقتىرۋىمىزدىڭ تىرەك - قيمىل جۇيەسىنىڭ دامۋىنداعى ءوز ورنىن ناقتى دالەلدەرمەن ءتۇسىندىرۋ كەرەك. مىسالى: التىباقان، قىز قۋۋ، كوكپار، ات شابىس، بايگە، كۇرەس، ارقان تارتۋ. /
8 - تاپسىرما: 1. اناگرامما
ج ب ۇ ج س
ا ا ع ا ا
ۋ ن ا م ب
ى ت و ب ى
ر ج ءى ل ق
ى ب ن ءى ق
ن ۋ ى و م
ا ق ت ر ى
سايكەستىگىن انىقتا:
1 اتلانت ------------ ا. ءبىرىنشى مويىن ومىرتقا
2 دانەكەر --------------- ءا. سۇيەك ۇلپاسى
3 سۇيەك قابىعى -------------- ب. سۇيەكتىڭ سىرتقى قاباتى
4 بۋىن ------------------------------- ۆ. سۇيەكتىڭ قوزعالمالى بايلانىسى
5 جەتىم قابىرعالار ---------------- گ. توسكە جەتپەي قىسقا كۇيىندە بولاتىن قابىرعالار
6 سۇيەك كەمىگى --------------------------- ع. سۇيەك قۋىسىندا بولاتىن قان تۇزىلەتىن مۇشە
9 - تاپسىرما: «تەست جۇمىسى»
1. سۇيەكتىڭ قابىعى قاي ۇلپاعا جاتادى.
ا) ماي ءا) دانەكەر ب) جۇيەك ۆ) جابىن
2. جالپاق سۇيەكتەر
ا) قابىرعا ءا) جاۋىرىن ب) جامباس ۆ) شىنتاق
3. ادامنىڭ سۇيەك سانى
ا) 300 ءا) 100 ب) 200 ۆ) 50
4. مويىن ومىرتقالار سانى
ا) 8 ءا) 5 ب) 7 ۆ) 10
5. سۇيەككە قاتتىلىق بەرەتىن زات
ا) اقۋىز ءا) كومىر سۋ ب) ماي ۆ) تۇز
6. سۇيەكتىڭ وسۋىمەن دامۋىنا اسەر ەتەتىن بەز
ا) گيپوفيز ءا) قالقانشا بەز ب) بۇيرەك ءۇستى بەزى ۆ) ۇيقى بەزى
7. مەشەل اۋرۋى قانداي حيميالىق ەلەمەنتتىڭ ىشەككە سىڭبەۋىنەن پايدا بولادى؟
ا) كاليي ءا) ناتريي ب) كالسيي ۆ) تەمىر
. 8. جامباس سۇيەكتىڭ قاي تيپىنە جاتادى؟
ا) ۇزىن ءا) قىسقا ب) جالپاق ۆ) جىڭىشكە
9. سۇيەكتىڭ وسۋىمەن دامۋىن رەتتەيتىن دارۋمەن
ا) ا ءا) ۆ ب) س ۆ) ە
10. سۇيەكتەگى قان تۇزىلەتىن ورىندار
ا) سارى ءتۇستى ءا) قىزىل ءتۇستى ب) جىلىك مايى ۆ) سۇيەك ۇلپاسى
جاۋاپتارى:
1 - ءا، 2 - ءا، 3 - ب، 4 - ب، 5 - ۆ، 6 - ءا، 7 - ب، 8 - ب، 9 - ە، 10 - ءا،.
قورىتىندى: وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
