توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك مىندەتى
وقۋشىلارعا ەلەكتر توگىنىڭ جۇمىسى، ەلەكتر توگىنىڭ قۋاتى، پايدالى قۋات، جوعالاتىن قۋات، تولىق قۋات، توكتىڭ جىلۋلىق ارەكەتىنىڭ ءمانىسى، تۋرالى تۇسىنىكتى انىقتاۋى
ب) دامىتۋشىلىق مىندەتى:
وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، عىلىمي دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋ
ۆ) تاربيەلىك مىندەتى:
جاۋاپكەرشىلىككە، ىزدەنىمپازدىققا، ەڭبەكقورلىققا، ۇنەمدىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس – تاسىلدەرى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدىڭ ءتۇرلى ءادىس – تاسىلدەرىن پايدالانۋ، ءببۇ ستراتەگياسى، اسسوسياسيا ادىستەمەسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «مەنىڭ كوڭىل - كۇيىم» پلاكات، پوستەر، ءتۇرلى - ءتۇستى ماركەرلەر، ستيكەرلەر، «ءبىلىم اعاشى»، توپ باسشىنىڭ باعالاۋ پاراعى.
قۇرال – جابدىقتار: ەكى ءتۇرلى شامدار، كارتوچكالار
ساباق بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1) سالەمدەسۋ
2) كەلمەگەن وقۋشىلاردى بەلگىلەۋ
3) وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولىپ، توپ باسشىسىن سايلاپ الۋ
4) وقۋشىلارعا ساباقتىڭ ءتۇرى مەن ماقساتىن حابارلاۋ
قازىرگى تاڭدا بۇكىل ەل كولەمىندە كۇن تارتىبىندە تۇرعان ماڭىزدى دا وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – ەنەرگيانىڭ كولەمىن مەيلىنشە ازايتۋ، ونى ۇنەمدى دە ۇقىپتى پايدالانۋدىڭ وڭتايلى تاسىلدەرىنە كوشۋ. ەلەكتر قۋاتىن ۇنەمدەۋ XXI عاسىردىڭ ەڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق قاتىناستاردا دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنداعى ورنى جانە ازاماتتاردىڭ تۇرمىس دەڭگەيى وسى ماسەلەنى شەشۋدىڭ ناتيجەسىنە بايلانىستى.
ەنەرگيا قۋاتىن ۇنەمدەۋ تۋرالى 1997 ج. 25 جەلتوقسانداعى № 210 - 1 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
كونستيتۋسياسىنا نەگiزدەلەدi جانە وسى زاڭنىڭ، سونداي - اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وزگە دە نورماتيۆتiك قۇقىقتىق اكتiلەرiنەن تۇرادى. الاشتىڭ ايبىنى مەن ايبارىنا اينالعان اجارلى استانادا بۇكىلالەمدىك
ەكسپو - 2017 كورمەسى وتەدى. تاقىرىبى: «بولاشاق ەنەرگياسى» بۇل بۇكىل الەم ءۇشىن ماڭىزدى تاقىرىپ.
وقۋشىلاردى «گەومەتريالىق فيگۋرالار» ارقىلى 2 توپقا ءبولۋ، 2 توپتىڭ اتىن ءبولۋ ارقىلى انىقتاۋ. 1 - توپ: «امپەرمەتر»، 2 - توپ: «ۆولتمەتر»
پايدالانادى مەنى جۇرت،
وتىن مەنەن جارىققا.
قىزمەت ەتەم ءارقاشان،
تۇسىنە بىلگەن حالىققا. (ەلەكتر توگى)
سيپاتتايدى جۇمىستى
تىندىرادى كوپ ءىستى
ول كوپ بولسا شيراقسىڭ
كىمدەر ءالسىز، كىم كۇشتى؟ (قۋات)
جوعالمايدى ەشقاشان،
تۇرلەندىرسەڭ ەگەردە.
باسقا كۇيگە اۋىسسا،
جۇمىس ىستەيدى ءارقاشان. (ەنەرگيا)
ولاي بولسا، وندا بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز «توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى» اباي اتامىزدىڭ 38 – ءشى قارا سوزىندە بىلاي دەلىنگەن: «ادامدار ۇيقى تىنىشتىق، اۋەس قىزىقتىق ءبارىن قويىپ ادام بالاسىنىڭ تۇرمىس تىرشىلىگىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى ىسپەن اينالىسقانىنا، ياعني ەلەكتردى تاۋىپ، دۇنيەنىڭ و شەتىنەن ءقازىر جاۋاپ الىپ ادام بالاسىن باتىلدىققا، وتىرىك پەن جالعاندى ايىرۋعا مۇمكىندىك بەرگەنى ءۇشىن ءبىز ولارعا باس ءيۋىمىز كەرەك» سول سەبەپتەن وسى ەلەكتر توگىن اشقان عالىمدارعا ءبىز مىڭ العىسىمىزدى ايتامىز.
ءببۇ ستاراتەگياسى بويىنشا
«بىلەمىن» نە بىلەمىز؟
1. ەلەكتر توگى دەگەنىمىز نە؟ (ەركىن ەلەكتر زاريادتارىن تاسىمالداۋشىلاردىڭ رەتتەلگەن قوزعالىسى ەلەكتر توگى دەپ اتالادى)
1. العاش رەت «ەلەكتر توگى» تۇسىنىگىن ەنگىزگەن فرانسۋز عالىمى كىم؟ (امپەر). راحمەت.
2. حالىقارالىق بىرلىكتەر جۇيەسىندە ولشەم بىرلىگى تاريحتا ءبىرىنشى بولىپ توك كوزىن ويلاپ تاپقان يتالياندىق عالىم كىم؟ (ۆولت) راحمەت.
3. تىزبەك بويىمەن وتەتىن توكقا وتكىزگىشتىڭ كەدەرگى جاساۋ قاسيەتىن سيپاتتايتىن شامانى نە دەپ اتايمىز؟ (كەدەرگى)
4. توك كۇشىنىڭ كەرنەۋ مەن كەدەرگىگە تاۋەلدىلىك زاڭىن اشقان عالىم كىم؟ (گ. وم) راحمەت.
«بىلگىم كەلەدى» نە بىلگىم كەلەدى؟
اباي اتامىزدىڭ مىنانداي ولەڭىنەن باستاعىم كەلىپ تۇر.
عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا.
قۇمارلانىپ شاتتانبا،
ويناپ بوسقا كۇلۋگە.
بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول.
ادام بولام دەسەڭىز،
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق
ەرىنشەك بەكەر مال شاشپاق –
بەس دۇشپاننىڭ بىلسەڭىز
تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ – وي،
قاناعات، راحىم ويلاپ قوي -
بەس اسىل ءىس كونسەڭىز
ساباقتاعى ءبىرىنشى تالابىمىز: توكتىڭ قۋاتىن ۇنەمدەي ءبىلۋ
ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىز: ەكسپەريمەنت تۇرىندە ەلەكتر توگىن ۇنەمدەۋدى ەسەپتەي ءبىلۋ
ءبىزدىڭ تەرەڭ ويىمىز: لوگيكالىق سۇراقتاردى ءبىلۋ
قاناعاتىمىز: توكتىڭ قۋاتى مەن جۇمىسىنا بايلانىستى فورمۋلالاردى قورىتا ءبىلۋ
ۇيلەرىمىزدەگى ەلەكتر كومەكشىلەرىمىز نەلەر؟ توڭازىتقىش، ەدەن سۇرتكىش، كىر جۋاتىن ماشينالار جانە نان پىسىرەتىن عاجايىپ پەش. بۇنىڭ بارلىعى نەمەن قورەكتەنەدى. توك كوزىنەن، ياعني ەلەكتر شامدارىنىڭ ارقاسىندا ءۇيىمىز جارىق. ەلەكتر شامى ۇيگە تەك قانا جارىق قانا بەرىپ قويمايدى، ول شام - ءۇي قوجايىنىڭ بەت - بەينەسىن، ونىڭ مىنەز - قۇلقىن، ادەتىن، ءتىپتى ساياسي سەنىمىن كورسەتەدى. توك كوزىن پايدالانىپ ءۇيدى جىلىتامىز، نان پىسىرەمىز، كىر جۋامىز. ەلەكتر توك كوزىنىڭ ارقاسىندا اۋىر جۇمىستى جەڭىلدەتەمىز، ياعني اپالارىڭنىڭ، اپكەلەرىڭنىڭ، انالارىڭنىڭ جانە وزدەرىڭنىڭ قولدارىڭ بوسايدى. قولى بوستىڭ ارقاسىندا ءۇندى، تۇرىك سەريالدى كينولارىن ۇزبەي كورەسىڭدەر. ەندى ءبىز وسى ەلەكتر توگىن ۇنەمدەۋدى بىلەمىز بە؟ ءبىز ەلەكتر توگىن تەگىن پايدالانىپ جۇرگەنىمىز جوق، اي سايىن اقشاسىن تولەپ وتىرامىز. نەگىزىندە بۇل اقشاعا بايلانىستى ەمەس. ەگەر دە ءبىز تەلەديداردان ەلەكتر ەنەرگياسىن ءسوندىرىپ جۇرىڭدەر دەسە، وندا ءبىز كەشكە ەلەكتر شامى جاعىلىپ قالىپ كەتكەن جوق پا؟ دەپ شامداردى ءوشىرىپ جۇرەمىز، بۇل جەردە ءبىز ۇنەمدەگىمىز كەلگەنىمىزبەن، تولىق قالاي ۇنەمدەۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەيمىز جانە تۇسىنبەيمىز. ايتسەدە دە ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋدىڭ اسا ماڭىزدى رەزەرۆتەرىنىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ ءارقايسىمىزدىڭ سانامىزدا جاتىر. ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋ تەكتەن – تەك جانىپ تۇرعان شامنان دا تۇسىنۋگە بولادى. ءبىراق ءبىز كوبىنەسە ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋدى، ساتىپ الاتىن ەلەكتر پريبورلارىنىڭ نۇسقاۋ قاعازىنا قاراپ، ولاردىڭ تۇتىناتىن قۋاتى جونىندە ءبىلۋىمىز كەرەك.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك مىندەتى
وقۋشىلارعا ەلەكتر توگىنىڭ جۇمىسى، ەلەكتر توگىنىڭ قۋاتى، پايدالى قۋات، جوعالاتىن قۋات، تولىق قۋات، توكتىڭ جىلۋلىق ارەكەتىنىڭ ءمانىسى، تۋرالى تۇسىنىكتى انىقتاۋى
ب) دامىتۋشىلىق مىندەتى:
وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، عىلىمي دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋ
ۆ) تاربيەلىك مىندەتى:
جاۋاپكەرشىلىككە، ىزدەنىمپازدىققا، ەڭبەكقورلىققا، ۇنەمدىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس – تاسىلدەرى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدىڭ ءتۇرلى ءادىس – تاسىلدەرىن پايدالانۋ، ءببۇ ستراتەگياسى، اسسوسياسيا ادىستەمەسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «مەنىڭ كوڭىل - كۇيىم» پلاكات، پوستەر، ءتۇرلى - ءتۇستى ماركەرلەر، ستيكەرلەر، «ءبىلىم اعاشى»، توپ باسشىنىڭ باعالاۋ پاراعى.
قۇرال – جابدىقتار: ەكى ءتۇرلى شامدار، كارتوچكالار
ساباق بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1) سالەمدەسۋ
2) كەلمەگەن وقۋشىلاردى بەلگىلەۋ
3) وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولىپ، توپ باسشىسىن سايلاپ الۋ
4) وقۋشىلارعا ساباقتىڭ ءتۇرى مەن ماقساتىن حابارلاۋ
قازىرگى تاڭدا بۇكىل ەل كولەمىندە كۇن تارتىبىندە تۇرعان ماڭىزدى دا وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – ەنەرگيانىڭ كولەمىن مەيلىنشە ازايتۋ، ونى ۇنەمدى دە ۇقىپتى پايدالانۋدىڭ وڭتايلى تاسىلدەرىنە كوشۋ. ەلەكتر قۋاتىن ۇنەمدەۋ XXI عاسىردىڭ ەڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق قاتىناستاردا دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنداعى ورنى جانە ازاماتتاردىڭ تۇرمىس دەڭگەيى وسى ماسەلەنى شەشۋدىڭ ناتيجەسىنە بايلانىستى.
ەنەرگيا قۋاتىن ۇنەمدەۋ تۋرالى 1997 ج. 25 جەلتوقسانداعى № 210 - 1 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
كونستيتۋسياسىنا نەگiزدەلەدi جانە وسى زاڭنىڭ، سونداي - اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وزگە دە نورماتيۆتiك قۇقىقتىق اكتiلەرiنەن تۇرادى. الاشتىڭ ايبىنى مەن ايبارىنا اينالعان اجارلى استانادا بۇكىلالەمدىك
ەكسپو - 2017 كورمەسى وتەدى. تاقىرىبى: «بولاشاق ەنەرگياسى» بۇل بۇكىل الەم ءۇشىن ماڭىزدى تاقىرىپ.
وقۋشىلاردى «گەومەتريالىق فيگۋرالار» ارقىلى 2 توپقا ءبولۋ، 2 توپتىڭ اتىن ءبولۋ ارقىلى انىقتاۋ. 1 - توپ: «امپەرمەتر»، 2 - توپ: «ۆولتمەتر»
پايدالانادى مەنى جۇرت،
وتىن مەنەن جارىققا.
قىزمەت ەتەم ءارقاشان،
تۇسىنە بىلگەن حالىققا. (ەلەكتر توگى)
سيپاتتايدى جۇمىستى
تىندىرادى كوپ ءىستى
ول كوپ بولسا شيراقسىڭ
كىمدەر ءالسىز، كىم كۇشتى؟ (قۋات)
جوعالمايدى ەشقاشان،
تۇرلەندىرسەڭ ەگەردە.
باسقا كۇيگە اۋىسسا،
جۇمىس ىستەيدى ءارقاشان. (ەنەرگيا)
ولاي بولسا، وندا بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز «توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى» اباي اتامىزدىڭ 38 – ءشى قارا سوزىندە بىلاي دەلىنگەن: «ادامدار ۇيقى تىنىشتىق، اۋەس قىزىقتىق ءبارىن قويىپ ادام بالاسىنىڭ تۇرمىس تىرشىلىگىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى ىسپەن اينالىسقانىنا، ياعني ەلەكتردى تاۋىپ، دۇنيەنىڭ و شەتىنەن ءقازىر جاۋاپ الىپ ادام بالاسىن باتىلدىققا، وتىرىك پەن جالعاندى ايىرۋعا مۇمكىندىك بەرگەنى ءۇشىن ءبىز ولارعا باس ءيۋىمىز كەرەك» سول سەبەپتەن وسى ەلەكتر توگىن اشقان عالىمدارعا ءبىز مىڭ العىسىمىزدى ايتامىز.
ءببۇ ستاراتەگياسى بويىنشا
«بىلەمىن» نە بىلەمىز؟
1. ەلەكتر توگى دەگەنىمىز نە؟ (ەركىن ەلەكتر زاريادتارىن تاسىمالداۋشىلاردىڭ رەتتەلگەن قوزعالىسى ەلەكتر توگى دەپ اتالادى)
1. العاش رەت «ەلەكتر توگى» تۇسىنىگىن ەنگىزگەن فرانسۋز عالىمى كىم؟ (امپەر). راحمەت.
2. حالىقارالىق بىرلىكتەر جۇيەسىندە ولشەم بىرلىگى تاريحتا ءبىرىنشى بولىپ توك كوزىن ويلاپ تاپقان يتالياندىق عالىم كىم؟ (ۆولت) راحمەت.
3. تىزبەك بويىمەن وتەتىن توكقا وتكىزگىشتىڭ كەدەرگى جاساۋ قاسيەتىن سيپاتتايتىن شامانى نە دەپ اتايمىز؟ (كەدەرگى)
4. توك كۇشىنىڭ كەرنەۋ مەن كەدەرگىگە تاۋەلدىلىك زاڭىن اشقان عالىم كىم؟ (گ. وم) راحمەت.
«بىلگىم كەلەدى» نە بىلگىم كەلەدى؟
اباي اتامىزدىڭ مىنانداي ولەڭىنەن باستاعىم كەلىپ تۇر.
عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا.
قۇمارلانىپ شاتتانبا،
ويناپ بوسقا كۇلۋگە.
بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول.
ادام بولام دەسەڭىز،
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق
ەرىنشەك بەكەر مال شاشپاق –
بەس دۇشپاننىڭ بىلسەڭىز
تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ – وي،
قاناعات، راحىم ويلاپ قوي -
بەس اسىل ءىس كونسەڭىز
ساباقتاعى ءبىرىنشى تالابىمىز: توكتىڭ قۋاتىن ۇنەمدەي ءبىلۋ
ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىز: ەكسپەريمەنت تۇرىندە ەلەكتر توگىن ۇنەمدەۋدى ەسەپتەي ءبىلۋ
ءبىزدىڭ تەرەڭ ويىمىز: لوگيكالىق سۇراقتاردى ءبىلۋ
قاناعاتىمىز: توكتىڭ قۋاتى مەن جۇمىسىنا بايلانىستى فورمۋلالاردى قورىتا ءبىلۋ
ۇيلەرىمىزدەگى ەلەكتر كومەكشىلەرىمىز نەلەر؟ توڭازىتقىش، ەدەن سۇرتكىش، كىر جۋاتىن ماشينالار جانە نان پىسىرەتىن عاجايىپ پەش. بۇنىڭ بارلىعى نەمەن قورەكتەنەدى. توك كوزىنەن، ياعني ەلەكتر شامدارىنىڭ ارقاسىندا ءۇيىمىز جارىق. ەلەكتر شامى ۇيگە تەك قانا جارىق قانا بەرىپ قويمايدى، ول شام - ءۇي قوجايىنىڭ بەت - بەينەسىن، ونىڭ مىنەز - قۇلقىن، ادەتىن، ءتىپتى ساياسي سەنىمىن كورسەتەدى. توك كوزىن پايدالانىپ ءۇيدى جىلىتامىز، نان پىسىرەمىز، كىر جۋامىز. ەلەكتر توك كوزىنىڭ ارقاسىندا اۋىر جۇمىستى جەڭىلدەتەمىز، ياعني اپالارىڭنىڭ، اپكەلەرىڭنىڭ، انالارىڭنىڭ جانە وزدەرىڭنىڭ قولدارىڭ بوسايدى. قولى بوستىڭ ارقاسىندا ءۇندى، تۇرىك سەريالدى كينولارىن ۇزبەي كورەسىڭدەر. ەندى ءبىز وسى ەلەكتر توگىن ۇنەمدەۋدى بىلەمىز بە؟ ءبىز ەلەكتر توگىن تەگىن پايدالانىپ جۇرگەنىمىز جوق، اي سايىن اقشاسىن تولەپ وتىرامىز. نەگىزىندە بۇل اقشاعا بايلانىستى ەمەس. ەگەر دە ءبىز تەلەديداردان ەلەكتر ەنەرگياسىن ءسوندىرىپ جۇرىڭدەر دەسە، وندا ءبىز كەشكە ەلەكتر شامى جاعىلىپ قالىپ كەتكەن جوق پا؟ دەپ شامداردى ءوشىرىپ جۇرەمىز، بۇل جەردە ءبىز ۇنەمدەگىمىز كەلگەنىمىزبەن، تولىق قالاي ۇنەمدەۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەيمىز جانە تۇسىنبەيمىز. ايتسەدە دە ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋدىڭ اسا ماڭىزدى رەزەرۆتەرىنىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ ءارقايسىمىزدىڭ سانامىزدا جاتىر. ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋ تەكتەن – تەك جانىپ تۇرعان شامنان دا تۇسىنۋگە بولادى. ءبىراق ءبىز كوبىنەسە ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋدى، ساتىپ الاتىن ەلەكتر پريبورلارىنىڭ نۇسقاۋ قاعازىنا قاراپ، ولاردىڭ تۇتىناتىن قۋاتى جونىندە ءبىلۋىمىز كەرەك.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
«شولاققورعان» جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
-
جوبب شيپوۆ ورتا مەكتەبىنىڭ تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
