InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: تۋعان جەردىڭ سۇلۋلىعىن سۋرەتتەيتىن كومپوزيتور مۋزىكاسى. م. پ. مۋسورگسكيي، ە. گريگ
مۋزىكا ساۋاتى: سيۋيتا
جاڭا ءان: العاشقى ۇستاز.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا شەتەل كومپوزيتورلارىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ. شىعارمالارىن تىڭداتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ مۋزىكالىق ساۋاتتارىن اشۋ. ونەرگە باۋلۋ.
كورنەكىلىك: وقۋلىق، داپتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءۇنتاسپا، كومپوزيتورلاردىڭ سۋرەتتەرى، بايان اسپابى.
ءادىس - ءتاسىل: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ.

ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.(امانداسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ)
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
- كاۆكاز حالىقتارىنا قاي حالىقتار جاتادى؟
- اشۋگ دەگەنىمىز نە؟
- گۋسان دەگەنىمىز نە؟
- گرۋزين حالقىنىڭ قانداي اسپاپتارىن بىلەسىڭدەر؟
- ا. ي. حاچاتۋريان كىم؟ قاي حالىقتىڭ كومپوزيتورى؟
- ا. ي. حاچاتۋرياننىڭ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر؟
- ق. قوجامياروۆ كىم؟ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر؟
- قىرعىز حالقىنىڭ نەگىزگى اسپابى قالاي اتالادى؟
- قىرعىز حالقىندا جىردى ورىندايتىن ادامدى كىم دەيدى؟
- وزبەك حالقىنىڭ قانداي اسپاپتارىن بىلەسىڭدەر؟
- جارايسىڭدار.

3. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ.
- ءبىز ساباق سايىن ءارتۇرلى حالىق مۋزىكالارىن، كومپوزيتورلاردىڭ دا شىعارمالارىن تىڭداۋمەن قاتار، اندەر دە ۇيرەندىك. باسقا ادامدار سياقتى كومپوزيتور دا ءومىردى قانشالىقتى سۇيەتىن بولسا، اينالاداعى تىرشىلىكتى دە سونشالىقتى قورعاپ، ونداعى ادامدارعا جاقسىلىق جاساۋعا تالپىنادى. مۋزىكانىڭ جاقسى شىعۋى ءۇشىن كومپوزيتور بار سەزىمىمەن، جان - تانىمەن شابىتتانۋى كەرەك. سوندا عانا ادام اسەر بەرەتىن ادەمى مۋزىكا شىعادى. بۇگىن ساباعىمىزدا تۋعان جەرىنىڭ اسەم تابيعاتىن مۋزىكا ارقىلى كەرەمەت سۋرەتتەگەن كومپوزيتورلاردىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىمەن تانىساتىن بولامىز.

مودەست پەتروۆيچ مۋسورگسكيي 1839جىلدىڭ 21 ناۋرىزىندا پسكوۆ جەرىندەگى توروپەسكيي ۋەزى كاريەۆ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ورىستىڭ ۇلى كومپوزيتورى. بايقۋاتتى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن مودەست پەن ونىڭ اعاسى فيلارەت 10جاسقا دەيىن ءبىلىمدى ۇيدەن الادى. مۋزىكاعا قابىلەتىنىڭ جاقسى ەكەنىن سەزگەن اناسى كىشكەنتاي مودەستكە پيانينو اسپابىندا ويناۋدى ۇيرەتەدى. 1849جىلى مودەستتىڭ وتباسى پەتەربۋرگكە كوشىپ كەلىپ، اسكەري وقۋعا ءتۇسىپ، 1856جىلى اياقتايدى. ودان كەيىن اسكەري قىزمەتتە بولادى. اسكەري قىزمەتتە جۇرگەندە اسكەريلەرگە ارنالعان وركەستر قۇرامىنا الىنادى. سول جەردە انتون گەركە دەگەن اتاقتى پيانيستتەن اسپاپتا شەبەر ورىنداۋدى ۇيرەنەدى جانە ءوزىنىڭ قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا كەرەمەت مۋزىكانت بولادى. وسىدان باستاپ مودەستىڭ مۋزىكاعا دەگەن قۇشتارلىعى ارتا تۇسەدى. ونىڭ بىرنەشە اندەرگە جازعان مۋزىكالارى، سيمفونيالىق كارتينالارى، اتاقتى «بوريس گودۋنوۆ» وپەراسىمەن قاتار 1872جىلى «حوۆانششينا»وپەراسىن جازعان. وپەرا بىرنەشە بولىمنەن تۇرادى. وپەرانىڭ كىرىسپەسى «موسكۆا وزەنىندەگى تاڭ» دەپ اتالادى. ءقازىر ءبىز تاماشالايتىن كليپتە م. پ. مۋسورگسكييدىڭ «حوۆانششينا» وپەراسىنداعى كىرىسپەدە كونە ماسكەۋدىڭ جانە شىركەۋ ارحيتەكتۋراسى كورىنىس تابادى.
م. پ. مۋسورگسكيي 1881 جىلى 28ناۋرىزدا نەبارى 42 جاسىندا سانكت - پەتەربۋرگتە قايتىس بولادى.
مۋزىكا تىڭداۋ. كليپ «حوۆانششينا» وپەراسىنان كىرىسپە. «موسكۆا وزەنىندەگى تاڭ»

ەدۆارد حاگەرۋپ گريگ 1843جىلى 15 ماۋسىمدا نورۆەگيانىڭ بەرگەن قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. گريگتىڭ مۋزىكاعا اۋەستەنۋىنە سەبەپشى بولعان كومپوزيتور ولە بۋلل بولدى. ول گريگتىڭ ۇيىنە قوناققا كەلگەندە گريگكە فورتەپيانو تارتقىزىپ، بالانىڭ قابىلەتىن بايقاعان. گريگ 12جاسىنان مۋزىكا شىعارا باستاعان. 14جاسىندا لەيپسيك كونسەرۆاتورياسىندا وقىپ، جوعارى
دارەجەلەردەن كورىنە باستايدى. ول نورۆەگ كومپوزيتورى، پيانيست، ديريجەر. ونىڭ 637 ءان مەن رومانسى، 20شاقتى پەساسى، ت. ب. شىعارمالارى وتە كوپ.
ەدۆارد گريگ 1907جىلى 4قىركۇيەكتە بەرگەن قالاسىندا قايتىس بولعان.

مۋزىكا تىڭداۋ. «پەر گيۋنت» سيۋيتاسىنان كىرىسپە. «تاڭ»
• بۇل شىعارمالاردان قانداي اسەر الدىڭدار؟
• ەكى شىعارمانى سالىستىرىڭدار.
- ءبىز ە. گريگتىڭ «پەر گيۋنت» سيۋيتاسىنان ءۇزىندى تىڭدادىق.

سيۋيتا - ءتۇرلى قاراما - قايشىلىقتى سيپاتتاعى بىرنەشە مۋزىكالىق بولىمدەردەن تۇراتىن شىعارما. فرانسۋز تىلىنەن اۋدارعاندا «تىزبەلەۋ»دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.

وقۋلىقپەن جۇمىس. ءماتىندى مانەرلەپ وقۋ.
- ءقازىر تاعى دا ءوزىمىزدىڭ ماڭعاز ماڭعىستاۋىمىزدىڭ كەرەمەت تابيعات كورىنىسىن بىرگە تاماشالايىق. كورىنىس «كاسپيي تىنىسى» دەپ اتالادى.
كورىنىس «كاسپيي تىنىسى»

جاڭا ءان ۇيرەنۋ. العاشقى ۇستاز.
ك. ىبىراي ۇلى
1. قولىما الىپپە ۇستاتقان،
العاشقى ۇستازىم ءوزىڭسىڭ.
تاربيەلەپ بىزدەردى وسىرگەن،
ءارىپتى، جازۋدى ۇيرەتكەن.
قايىرماسى:
قاتەلىك بولسا كەشىرگەن،
تەنتەكتىكتى تۇسىنگەن.
مەيىرىم توكتىڭ بىزدەرگە،
ايالى ىستىق جۇرەكتەن.
2. سامايىڭدى اعارتىپ،
ءبىلىم بەردىڭ بىزدەرگە.
العىس ايتام وزىڭە،
شاكىرت - بالا كەزىمنەن.
قايىرماسى:
3. نە دەسەك تە، بىزدەرگە،
ۇستاز بولىپ قالارسىز.
ءتالىمىن ءتۇيىپ جۇرەككە،
ومىرگە قانات قاعامىز.
قايىرماسى:

قورىتىندى:
- بۇگىنگى جاڭا ساباق سەندەرگە ۇنادى ما؟ ولاي بولسا، شەتەل كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىمەن قاتار، قازاق كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىن تىڭداۋدى ومىرلىك تاپسىرما رەتىندە بەرەمىن. ساباققا جاقسى قاتىستىڭدار.