تۋعان جەرگە ارناۋ
اشىق ساباق 5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تۋعان جەرگە ارناۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان ولكە، تۋعان جەر تاريحىن ءبىلىپ، ءتۇسىنىپ، وعان قانداي قۇرمەت كورسەتىپ ءجۇرمىز، تۋعان جەرگە ارنالعان اندەر مەن ولەڭدەردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنىپ، ويعا ءتۇيىپ، تۇسىنىكتى جيناقتاۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىعى: الداعى ۋاقىتتا ولكە تاريحىن ءبىلىپ، كەز - كەلگەن ورتادا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ عىلىميلىعى: تۋعان ولكە تاريحى عىلىمدا زەرتتەلەتىنىن، ارى قاراي الىپ ءجۇرۋ وسى وقۋشىلار ارقاسىندا جۇزەگە اساتىنىن ءتۇسىنىپ جۇرۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كارتا، ت. ب ماتەريالدار.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تەلەحابار رەتىندە جۇرەدى.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ادەبيەت، بەينەلەۋ، دۇنيەتانۋ، ءوزىن - ءوزى تانۋ، گەوگرافيا
قولدانىلاتىن قۇرالدار: ميني ديسك، دومبىرا، اۋىل كارتاسى، كەپپەشوپتەر، تاريحي جادىگەرلەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارعا ساباقتىڭ باعدارلاما رەتىندە جۇرەتىنىن، ارنايى بولىنگەن ۋاقىت بويىنشا باعدارلامانى دۇرىس ءتۇسىنىپ وتىرۋىمىز كەرەك ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ. باعدارلامانىڭ جۇرگىزۋشىسى مەن گاۋحار ءجۇسىپ قىزى ساباعىمىزدى باستايىق.
جەر جاھانعا ءمالىم اتى،
الىس كەتسەم ساعىناتىن.
اينالايىن، اتامەكەن،
جۇرەگىمنەن تابىلاتىن.
ءان جوق شىعار ارنالماعان،
جان جوق شىعار تولعانباعان.
اينالايىن تۋعان ەلىم،
باقىت بولىپ قونعان ماعان.
تاريحقا شولۋ.
اۋىلىمىزدىڭ تاريحى ەرتەدەن باستالادى. كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە 3، 4ت ءۇي بولىپ وتىرعان ادامداردى شومىشكول كولىنىڭ جاعالاۋىنا ورنالاستىرعان. 1926 - 28 جىلدارى اۋىلىمىز كولدەن بالىق اۋلاپ، تاماعىن ايىرادى، كەيىن «شومىشكول» كولحوزى بولادى، اۋىلىمىزدى «اردانالار» اۋىلى دەپ اتايدى.
شومىشكول تابيعاتى تاماشا ەكى كولدىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان، «شومىشكول» مەن «قازانكولدى» وزەك جالعاستىرىپ جاتىر. ول بەينە ءبىر ءشومىشتىڭ سابى سەكىلدى. كولدەردىڭ « ءشومىش» جانە «قازان» اتاۋى تابيعاتتىڭ وسى ءبىر سىرىنا بايلانىستى بولسا كەرەك. سۋى ءمولدىر، 1970 جىلعا دەيىن سۋى تۇششى بولعان دەيدى ۇلكەندەر.
اۋىل كارتاسىمەن جۇمىس. اۋىل قارياسى ساتىبايەۆ قوبىلان اعادان العان مالىمەتتەرمەن تانىستىرۋ.
اۋىل ماڭىندا وسەتىن تابيعي شوپتەر، ولاردىڭ قاسيەتىنە توقتالۋ.
ولاي بولسا تۋعان جەرىمىز شومىشكولگە ارنالعان ولەڭ شۋماقتارىنا كەزەك بەرەيىك.
وڭتالاپ نۇرماحانوۆ. شومىشكولگە.
كەشقۇرىم قويۋلانىپ، قان قالاشتان،
يگىلىك يەكتەگەن جارمانى اشقان.
«قونجاردىڭ» توبەسىنەن قاراساڭىز،
ءبىر اۋىل كول بەتىندە ورنالاسقان.
تىنىسىن تىرشىلىكتىڭ تىڭداپ بابام،
«كۇلشىققان» تاريحىنان ءتىل قاتپاعان.
ءالدي ءانىن ايتادى قايىق تەربەپ،
ەكى كول، ءبىر اۋىلدى قۇنداقتاعان.
باقىتىن بەينەتىمەن بۇتىندەگەن،
قوس كولدىڭ تۇبەگىندە تۇتىندەگەن.
شومىشكول، قازانكولگە قايىق سالعان،
ءجۇز ۇيدەن قاناعاتتىڭ قۇتىن كورەم.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تۋعان جەرگە ارناۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان ولكە، تۋعان جەر تاريحىن ءبىلىپ، ءتۇسىنىپ، وعان قانداي قۇرمەت كورسەتىپ ءجۇرمىز، تۋعان جەرگە ارنالعان اندەر مەن ولەڭدەردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنىپ، ويعا ءتۇيىپ، تۇسىنىكتى جيناقتاۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىعى: الداعى ۋاقىتتا ولكە تاريحىن ءبىلىپ، كەز - كەلگەن ورتادا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ عىلىميلىعى: تۋعان ولكە تاريحى عىلىمدا زەرتتەلەتىنىن، ارى قاراي الىپ ءجۇرۋ وسى وقۋشىلار ارقاسىندا جۇزەگە اساتىنىن ءتۇسىنىپ جۇرۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كارتا، ت. ب ماتەريالدار.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تەلەحابار رەتىندە جۇرەدى.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ادەبيەت، بەينەلەۋ، دۇنيەتانۋ، ءوزىن - ءوزى تانۋ، گەوگرافيا
قولدانىلاتىن قۇرالدار: ميني ديسك، دومبىرا، اۋىل كارتاسى، كەپپەشوپتەر، تاريحي جادىگەرلەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارعا ساباقتىڭ باعدارلاما رەتىندە جۇرەتىنىن، ارنايى بولىنگەن ۋاقىت بويىنشا باعدارلامانى دۇرىس ءتۇسىنىپ وتىرۋىمىز كەرەك ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ. باعدارلامانىڭ جۇرگىزۋشىسى مەن گاۋحار ءجۇسىپ قىزى ساباعىمىزدى باستايىق.
جەر جاھانعا ءمالىم اتى،
الىس كەتسەم ساعىناتىن.
اينالايىن، اتامەكەن،
جۇرەگىمنەن تابىلاتىن.
ءان جوق شىعار ارنالماعان،
جان جوق شىعار تولعانباعان.
اينالايىن تۋعان ەلىم،
باقىت بولىپ قونعان ماعان.
تاريحقا شولۋ.
اۋىلىمىزدىڭ تاريحى ەرتەدەن باستالادى. كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە 3، 4ت ءۇي بولىپ وتىرعان ادامداردى شومىشكول كولىنىڭ جاعالاۋىنا ورنالاستىرعان. 1926 - 28 جىلدارى اۋىلىمىز كولدەن بالىق اۋلاپ، تاماعىن ايىرادى، كەيىن «شومىشكول» كولحوزى بولادى، اۋىلىمىزدى «اردانالار» اۋىلى دەپ اتايدى.
شومىشكول تابيعاتى تاماشا ەكى كولدىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان، «شومىشكول» مەن «قازانكولدى» وزەك جالعاستىرىپ جاتىر. ول بەينە ءبىر ءشومىشتىڭ سابى سەكىلدى. كولدەردىڭ « ءشومىش» جانە «قازان» اتاۋى تابيعاتتىڭ وسى ءبىر سىرىنا بايلانىستى بولسا كەرەك. سۋى ءمولدىر، 1970 جىلعا دەيىن سۋى تۇششى بولعان دەيدى ۇلكەندەر.
اۋىل كارتاسىمەن جۇمىس. اۋىل قارياسى ساتىبايەۆ قوبىلان اعادان العان مالىمەتتەرمەن تانىستىرۋ.
اۋىل ماڭىندا وسەتىن تابيعي شوپتەر، ولاردىڭ قاسيەتىنە توقتالۋ.
ولاي بولسا تۋعان جەرىمىز شومىشكولگە ارنالعان ولەڭ شۋماقتارىنا كەزەك بەرەيىك.
وڭتالاپ نۇرماحانوۆ. شومىشكولگە.
كەشقۇرىم قويۋلانىپ، قان قالاشتان،
يگىلىك يەكتەگەن جارمانى اشقان.
«قونجاردىڭ» توبەسىنەن قاراساڭىز،
ءبىر اۋىل كول بەتىندە ورنالاسقان.
تىنىسىن تىرشىلىكتىڭ تىڭداپ بابام،
«كۇلشىققان» تاريحىنان ءتىل قاتپاعان.
ءالدي ءانىن ايتادى قايىق تەربەپ،
ەكى كول، ءبىر اۋىلدى قۇنداقتاعان.
باقىتىن بەينەتىمەن بۇتىندەگەن،
قوس كولدىڭ تۇبەگىندە تۇتىندەگەن.
شومىشكول، قازانكولگە قايىق سالعان،
ءجۇز ۇيدەن قاناعاتتىڭ قۇتىن كورەم.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تالانتتى جانە دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋ (سلايد)
-
«اقتاستى ورتا مەكتەپ مەكتەپكە دەيىنگى شاعىن ورتالىعىمەن»
