تۇڭعىش ەلشى
الاشتان شىققان تۇڭعىش ەلشى — كورنەكتى الاش قايراتكەرى، عالىم ءنازىر تورەقۇل ۇلى. (1892-1937جج).
ءنازىرتانۋشى تايىر مانسۇروۆ جازعانداي، ماسكەۋدەگى (كۇشىعىس) ورتالىق باسپانىڭ ءتوراعاسى بولىپ قىزمەت ىستەپ جۇرگەندە-اق ءنازىر نكيد (سىرتقى ىستەر حالىق كوميسساريتانىنىڭ) رەزەرۆىنە قويىلعان بولاتىن. نكيد باسشىلىعىنىڭ ن.تورەقۇلوۆتى كسرو-نىڭ ساۋد كورولدىگىنە وكىلەتتى وكىلى ەتىپ تاعايىنداۋ ماسەلەسىنە وراي ۆكپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس حاتشىسى ستالينگە جازعان ارنايى قىزمەتتىك حاتىندا ونىڭ «مۇسىلمان الەمى مەن دۇنيەتانىمىنىڭ اسا بىلگىرى جانە حيدجازداعى ءبىزدىڭ وكىلدەرىمىزدەن تالاپ ەتىلەتىن كۇردەلى دە نازىك ساياساتتى جۇرگىزۋگە بارىنشا لايىق تا قابىلەتتى ەكەندىگى» اتاپ كورسەتىلدى. باس حاتشى بۇل ۇسىنىستى قولدادى. ءسويتىپ، تورەقۇلوۆ 1927 جىلعى 15 جەلتوقساندا حيدجاز، نەدجى جانە قوسىلعان وبلىستار كورولدىگىندەگى (سول كەزدە ساۋد مەملەكەتى وسىلاي اتالعان) وكىلەتتى وكىل بولىپ تاعايىندالدى.
ءنازىردىڭ توتەنشە جانە وكىلەتتى مييستر رەتىندەگى (قازىرگى ەلشىنىڭ) سەنىم گراموتاسىن تاپسىرۋ ءراسىمى مەككەدە 26.02.1930 جىلى جەرگىلىكتى ۋاقىت بويىنشا ساعات 22:00-دە وتكىزىلىپ، بۇكىل مۇسىلماندار ءۇشىن قاسيەتتى تاعداردى ايقىندايتىن – «ءلايلاتۇل ءقادىر» تۇنىمەن سايكەستەندىرىلدى.
ءنازىر شەتەلدىك ديپلوماتتار اراسىندا بەدەلىنىڭ وسۋىنە ءبىر جاعىنان كورول سارايى تاراپىنان وعان كورسەتىلگەن ەرەكشە قۇرمەت تە ىقپال ەتتى.
ساۋدا-ەكونوميكا سالاسىنداعى مۇنداي تابىستى قادامعا قولجەتكىزۋگە نەگىزىنەن، تورەقۇلوۆتىڭ جان-جاقتى ويلاستىرىپ، ساۋد ارابياسىنا 1932 جىلى جانارمايدىڭ ءىرى اپرتياسىن 50 مىڭ جاشىك بەنزين مەن سونشا مولشەردەگى كەروسين جەتكىزىپ بەرۋ جونىندەگى كەلىسىم جاساتتىرىپ، ونى جۇزەگە اسىرتقان، ايگىلى «بەنزين مامىلەسى» ىقپال ەتكەن ەدى.
1932 جىلى سول ۋاقىتتاعى ەكى جاقتى كەڭەس-ساۋد قاتىناسىنىڭ جوعارى دەڭگەيىن بىلدىرەتىندەي ءىرى وقيعا ورىن الدى. ساۋد ارابياسىنىڭ بولاشاق كورولى، حانزادا فەيسال كسرو-عا رەسمي ساپارمەن كەلىپ قايتتى.
م.كالينين، ۆ.مولوتوۆ جانە ن.كرەستينسكييدىڭ قاتىسۋىمەن جۇرگىزىلگەن حاتتامالىق شارالار بارىسىندا ەكى تاراپتان دا بىر-بىرلەرىنە دەگەن شىنايى دوستىق پەن ادالدىق تۋرالى ايتادى.
ءنازىر تورەقۇلۇلىنداي ديپلومات، ءتىلشى-عالىمدى كورە الماعان ستالين ونى ماسكەۋگە الدىرتىپ، ارتىنان قۇعىنعا ۇشىراتتى.
You Might Also Like
-
— ستامبۇلداعى دولماباحچا سارايىنىڭ قۇرىلىسىنا قارىزعا الىنعان 9 توننا التىن جانە 41 توننا كۇمىس قولدانىلعان.
-
ءساۋىر ايىنىڭ 4-5 كۇندەرى ارالىعىندا الماتى قالاسىنداعى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە فارابي ورتالىعىنىڭ 30-جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «ءتىل فيلوسوفياسى جانە ءابۋ ناسىر ءال-...
