تۇراقتى تىركەستەر
تاقىرىبى: تۇراقتى تىركەستەر
ماقساتى: بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا تۇراقتى تىركەستەردىڭ ماعىناسىن مىسالدار كەلتىرۋ ارقىلى ءتۇسىندىرىپ، جاتتىعۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ ءتىلىن، ەستە ساقتاۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى دۇرىس سويلەي بىلۋگە، ۇقىپتىلىققا، بايقاعىشتىققا، جىلدامدىققا، ويىن اشىق، ەركىن جەتكىزۋگە، ءوز ءبىلىمىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، جاتتىعۋ، وي جيناقتاۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباق ءتيپى: جاڭا ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت
ساباق بارىسى: ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلاردى ساباق پروسەسىنە دايىنداۋ
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
109 - جاتتىعۋ. وزدەرىڭ حالىق اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرىنەن، كوركەم ادەبيەتتەردەن ەۆفەميزم، ديسفەميزم قۇبىلىستارىنا مىسال تاۋىپ جازىڭدار.
ەرەجەلەردى جاتتاۋ.
قايتالاۋ سۇراقتارى:
تابۋ دەگەنىمىز نە؟
ەسفەميزم دەگەنىمىز نە؟
ديسفەميزم دەگەن نە؟
ب) جاڭا ساباق
ەكى نەمەسە بىرنەشە ءسوزدىڭ تىركەسۋى ارقىلى جاسالىپ، ءبىر عانا ماعىنانى بىلدىرەتىن تىركەستەر تۇراقتى تىركەستەر دەپ اتالادى. تۇراقتى تىركەستەردىڭ ورنىن اۋىستىرۋعا نەمەسە باسقا سوزبەن
الماستىرۋعا كەلمەيدى. مىسالى: تايعا تاڭبا باسقانداي دەگەندى جىلقىعا تاڭبا باسقانداي دەپ ءبىر ءسوزىن الماستىرىپ ايتۋعا بولمايدى. وندا ول فرازەولوگيزم بولا المايدى، تۇراقتى تىركەستەر دايىن كۇيىندە جۇمسالادى، سويلەمنىڭ قۇرامىنا ءبىر ءبۇتىن تۇلعا رەتىندە كىرەدى.
تۇراقتى تىركەستەردىڭ سينونيمدىك بالامالارى بولادى، ياعني ولار ماعىناسى جاقىن سوزدەر. م/لى: قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي - اسەم، كورىكتى. كوركەم، ال يت تەرىسىن باسىنا قاپتادى - ۇرىستى، سوكتى. كەيبىر تۇراقتى تىركەستەر ءبىر - بىرىمەن ءوزارا سينونيم بولىپ كەلەدى: كوز ىلمەدى، كورەر تاڭدى كوزىمەن اتىردى، ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولدى. تۇراقتى تىركەستەر ءمان - ماعىناسى جاعىنان ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى، ياعني انتونيم دە بولا الادى. مىسالى: بەتىنەن وتى شىقتى - بەتى بۇلك ەتپەدى، ايى وڭىنان تۋدى - جولى بولمادى، يت تەرىسىن باسىنا قاپتادى - باسىنان سيپادى.
وقۋشى نازارىن تاقتاداعى مىسالدارعا اۋدارتۋ.
تۇراقتى تىركەستەر
↓
تۇتاسىپ ءبىر ماعىنانى بىلدىرەدى
قۇرامىنداعى ءسوز باسقا سوزبەن اۋىستىرىلمايدى
ءبىر عانا سۇراققا جاۋاپ بەرەدى
ءبىر سويلەم مۇشەسى بولادى
ۆ) جاتتىعۋ جۇمىستارى
بەرىلگەن تۇراقتى تىركەستەردىڭ ماعىناسىن تاۋىپ جازىڭدار.
توبەسى كوككە جەتۋ -
يت ولگەن جەر -
جانى مۇرنىنىڭ ۇشىنا كەلۋ -
توبە شاشى تىك تۇرۋ -
111 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقىپ، تۇراقتى تىركەستەرىن تەرىپ جازىڭدار.
«بۋىن، بۋىن» ويىنى
كوزگە ىلمەۋ، جۇلدىزى جاراسقان، جولىن كەسۋ، اتى شۋلى - تۇراقتى تىركەستەردى بۋىنعا ءبولىپ، تۇرلەرىنە تالداۋ جاساتۋ
ۇلگى: كوز - گە (ب. ب - ا. ب) ءىل - مەۋ (ت. ب - ب. ب)
تۇراقتى تىركەستەردىڭ ماعىنالارىن بالاما سوزدەرمەن اشىڭدار.
ۇلگى: كوزگە ىلمەۋ - نازار اۋدارماۋ
تالداۋ - تابىس كىلتى
بەرىلگەن تۇراقتى تىركەستەردىڭ قاي ءسوز تابى مەن قانداي سويلەم مۇشەسى ەكەندىگىن تالداڭدار.
تاۋىپ جازىڭدار.
ايدىننىڭ ول حاباردى ەستىگەندە جۇرەگى زۋ ەتە قالدى.
كوزدى اشىپ - جۇمعانشا جىلدام حابار العىزدى.
اۋزى - مۇرنى قيسايماي وتىرىك ايتتى.
اكەمنىڭ نەشە جىلعى ەڭبەگى ەش بولدى.
گ) بەكىتۋ
تۇراقتى تىركەس دەگەن نە؟
ونىڭ بەلگىلەرى قانداي؟
د) ۇيگە تاپسىرما
112 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقىپ، ات قويىڭدار.
ە) باعالاۋ
ماقساتى: بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا تۇراقتى تىركەستەردىڭ ماعىناسىن مىسالدار كەلتىرۋ ارقىلى ءتۇسىندىرىپ، جاتتىعۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ ءتىلىن، ەستە ساقتاۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى دۇرىس سويلەي بىلۋگە، ۇقىپتىلىققا، بايقاعىشتىققا، جىلدامدىققا، ويىن اشىق، ەركىن جەتكىزۋگە، ءوز ءبىلىمىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، جاتتىعۋ، وي جيناقتاۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباق ءتيپى: جاڭا ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت
ساباق بارىسى: ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلاردى ساباق پروسەسىنە دايىنداۋ
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
109 - جاتتىعۋ. وزدەرىڭ حالىق اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرىنەن، كوركەم ادەبيەتتەردەن ەۆفەميزم، ديسفەميزم قۇبىلىستارىنا مىسال تاۋىپ جازىڭدار.
ەرەجەلەردى جاتتاۋ.
قايتالاۋ سۇراقتارى:
تابۋ دەگەنىمىز نە؟
ەسفەميزم دەگەنىمىز نە؟
ديسفەميزم دەگەن نە؟
ب) جاڭا ساباق
ەكى نەمەسە بىرنەشە ءسوزدىڭ تىركەسۋى ارقىلى جاسالىپ، ءبىر عانا ماعىنانى بىلدىرەتىن تىركەستەر تۇراقتى تىركەستەر دەپ اتالادى. تۇراقتى تىركەستەردىڭ ورنىن اۋىستىرۋعا نەمەسە باسقا سوزبەن
الماستىرۋعا كەلمەيدى. مىسالى: تايعا تاڭبا باسقانداي دەگەندى جىلقىعا تاڭبا باسقانداي دەپ ءبىر ءسوزىن الماستىرىپ ايتۋعا بولمايدى. وندا ول فرازەولوگيزم بولا المايدى، تۇراقتى تىركەستەر دايىن كۇيىندە جۇمسالادى، سويلەمنىڭ قۇرامىنا ءبىر ءبۇتىن تۇلعا رەتىندە كىرەدى.
تۇراقتى تىركەستەردىڭ سينونيمدىك بالامالارى بولادى، ياعني ولار ماعىناسى جاقىن سوزدەر. م/لى: قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي - اسەم، كورىكتى. كوركەم، ال يت تەرىسىن باسىنا قاپتادى - ۇرىستى، سوكتى. كەيبىر تۇراقتى تىركەستەر ءبىر - بىرىمەن ءوزارا سينونيم بولىپ كەلەدى: كوز ىلمەدى، كورەر تاڭدى كوزىمەن اتىردى، ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولدى. تۇراقتى تىركەستەر ءمان - ماعىناسى جاعىنان ءبىر - بىرىنە قاراما - قارسى، ياعني انتونيم دە بولا الادى. مىسالى: بەتىنەن وتى شىقتى - بەتى بۇلك ەتپەدى، ايى وڭىنان تۋدى - جولى بولمادى، يت تەرىسىن باسىنا قاپتادى - باسىنان سيپادى.
وقۋشى نازارىن تاقتاداعى مىسالدارعا اۋدارتۋ.
تۇراقتى تىركەستەر
↓
تۇتاسىپ ءبىر ماعىنانى بىلدىرەدى
قۇرامىنداعى ءسوز باسقا سوزبەن اۋىستىرىلمايدى
ءبىر عانا سۇراققا جاۋاپ بەرەدى
ءبىر سويلەم مۇشەسى بولادى
ۆ) جاتتىعۋ جۇمىستارى
بەرىلگەن تۇراقتى تىركەستەردىڭ ماعىناسىن تاۋىپ جازىڭدار.
توبەسى كوككە جەتۋ -
يت ولگەن جەر -
جانى مۇرنىنىڭ ۇشىنا كەلۋ -
توبە شاشى تىك تۇرۋ -
111 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقىپ، تۇراقتى تىركەستەرىن تەرىپ جازىڭدار.
«بۋىن، بۋىن» ويىنى
كوزگە ىلمەۋ، جۇلدىزى جاراسقان، جولىن كەسۋ، اتى شۋلى - تۇراقتى تىركەستەردى بۋىنعا ءبولىپ، تۇرلەرىنە تالداۋ جاساتۋ
ۇلگى: كوز - گە (ب. ب - ا. ب) ءىل - مەۋ (ت. ب - ب. ب)
تۇراقتى تىركەستەردىڭ ماعىنالارىن بالاما سوزدەرمەن اشىڭدار.
ۇلگى: كوزگە ىلمەۋ - نازار اۋدارماۋ
تالداۋ - تابىس كىلتى
بەرىلگەن تۇراقتى تىركەستەردىڭ قاي ءسوز تابى مەن قانداي سويلەم مۇشەسى ەكەندىگىن تالداڭدار.
تاۋىپ جازىڭدار.
ايدىننىڭ ول حاباردى ەستىگەندە جۇرەگى زۋ ەتە قالدى.
كوزدى اشىپ - جۇمعانشا جىلدام حابار العىزدى.
اۋزى - مۇرنى قيسايماي وتىرىك ايتتى.
اكەمنىڭ نەشە جىلعى ەڭبەگى ەش بولدى.
گ) بەكىتۋ
تۇراقتى تىركەس دەگەن نە؟
ونىڭ بەلگىلەرى قانداي؟
د) ۇيگە تاپسىرما
112 - جاتتىعۋ. ءماتىندى وقىپ، ات قويىڭدار.
ە) باعالاۋ
You Might Also Like
-
بۇل وقۋ قىزمەتى ءارتۇرلى ءادىس - تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ، بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ ولاردىڭ جاڭا دىبىس پەن ءارىپتى ەستە اقتاۋلارىنا كومەكتەسەدى.
