InfoHub Logo

قىزىلوردى وبلىسى شيەلى اۋدانى ن. بەكەجانوۆ اۋىلى
№156 ن. بەكەجانوۆ اتىنداعى قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ
وقۋشىسى الىشەر ايگەرىم باعلان قىزى

ادەتتە ءتۇس تۇلكىنىڭ بوعى دەپ جاتادى. ءتورت مينۋتتىڭ ىشىندە ادام بالاسى الۋان ءتۇرلى وقيعالارعا تاپ بولعان جاعدايدا تاڭىرقاپ، ونى جاقسىعا بالاپ جاتامىز. مىسالى: كوپتەگەن جىلان ءسىزدىڭ تابالدىرىعىڭىزدا جاتسا — سىزدەر ۇيگە نەسىبە كەلدى دەيسىزدەر،  ال قىزىل كويلەك كيىپ، قۇلپىرىپ جۇرسەڭىز قىپ-قىزىل اقشا ەكەنىنە سەنەمىز. ارينە! سەنىم سەنى ءاردايىم بيىككە جەتەلەيدى. ءتۇستى ءار ادام بالاسى جاقسى جاققا قاراي جوري ءبىلۋى كەرەك.سوندا سەنىڭ ءومىرىڭ جارىق جولعا باعىتتالادى.

— كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە اقتوتى ەسىمدى كەلىنشەك تۇنىمەن دوڭبەكشىپ شىعادى. تاڭ اتا  ۇيقىسىنان شوشىپ ويانىپ، ءتۇسجورۋشىعا بارۋدى ويلايدى. ونىڭ ويىندا  ءتۇسىنىڭ سىرى نەدە ەكەنىن ءبىلۋ ەدى. اۋىلدان الىسىراق ورنالاسقان قاسيەتتى قاسيەت ەسىمدى ءتۇس جورۋشىنىڭ ءۇيىن ۇزاق ىزدەيدى. ءتۇس اۋار ۋاقىتتا دوپتەگەن ۇيىنە دە كەلەدى.

— سالەم بەردىك! — دەپ ءۇيدى وڭ اياعىمەن اتتاعان اقتوتى، قالىڭ ءارى مامىق قۇراق  كورپەشەنىڭ ۇستىندە وتىرعان جيرەن شاشتى كەيۋانانى كورەدى.

— تورلەت، كەلىنشەك! دامنەن اۋىز تي — دەپ ءوز اسىن ۇسىنعان كەيۋانا قاسيەتتى ءتۇسجورۋشىنىڭ ايەلى ەكەن.اقتوتى قىپىلىقتاپ، جان-جاعىنا قارايلاي بەردى.

سوندا كەيۋانا؛

— قانداي ماسەلەمەن كەلگەنىڭدى كوزىڭنەن كورىپ تۇرمىن اينالايىن! بۇگىن عانا جولداسىم قاسيەت اۋىل-ايماقتاردى ارالاۋعا  كەتكەن ەدى.جاقىن ارادا قايتا قويماس.سوندىقتان سەنىڭ كورگەن ءتۇسىڭدى مەن جورىپ كورەيىن —، دەيدى دە  تىسقارىدا تۇرعان ءوزىنىڭ قامشىسىن قولىنا الادى.

اقتوتى نە ايتارىن بىلمەي ساسىپ قالادى.

— ءتۇسجورۋشىنىڭ ايەلىدە مەنىڭ كورگەن ءتۇسىمدى بايان ەتەر،— دەپ ءوز ءتۇسىن ايتا باستايدى.

— اينالايىن! اپاۋ، تۇنىمەن  دوڭبەكشىپ ۇيىقتاي المادىم. تۇسىمدە ەكى ومىراۋىمدى ەكى قاسقىر تالاپ جاتىر ەكەن.مەن بايعۇستىڭ ەكى كوزىم  كول بوپ اعىپ جەردە اق ۋىزدىڭ توگىلىپ جاتقانىن كوردىم.

— ەەە، قاراعىم، سەنىڭ كورگەن كۇنىڭنەن كورەر كۇنىڭ ساناۋلى.ساعان ايان بەرۋدە.جاقىن ارادا ومىرىڭمەن قوش ايتىساسىڭ.تۋعان—تۋىسقاندارىڭا العىسىڭدى جاۋدىرىپ،كەشىرىمدەرىن ال اينالايىن! كورگەن ءتۇسىڭ اينا قاتەسىز ورىندالادى— دەگەندە اقتوتىنىڭ كوزىنەن جاس اعىپ، جىلاي باستادى. ارقاسىنان قاعىپ، ماڭدايىنان ءسۇيىپ اقتوتىنى كەيۋانا شىعارىپ سالادى.جول بويى ءوزىنىڭ ءومىرىنىڭ قىسقا ۋاقىتتا قيىلاتىنىنا سەنبەي،ۇزاق جىلايدى.

جۇما كۇنى قاسيەت ءوز ۇيىنە كەلىپ، كەيۋانا ەكەۋى ارقا—جارقا بولىپ وتىرعاندا ەنتىگىپ كەلگەن كەلگەن جاس بالا:

— اسسالاۋماعااللەيكۋم! كورشى اۋىلدا جاس كەلىنشەك قايتىس بولىپتى.جۇرتتىڭ ايتۋى بويىنشا قاسقىر تالاپ ولتىرگەن كورىنەدى – دەپ قارالى حاباردى جەتكىزەدى. كەيۋانا ۇزاق ويلانىپ

— وتاعاسى-اۋ، وسىدان ەكى كۇن بۇرىن سول كەلىنشەك كەلگەن ەدى.ءوزىنىڭ تۇسىندە ەكى ومىراۋىن ەكى قاسقىر تالاپ جاتقانىن،جەردە اق ۋىزدىڭ توگىلىپ جاتقانىن ايتقان بولاتىن. مەن بولسام وعان ءومىرىنىڭ وسى جەردەن قيىلاتىنىن بايان ەتتىم —، دەپ ايتقان كەيۋاناعا ءتۇسجورۋشى اشۋلانىپ

— ەيي، قاتىن! ءتۇس ساعان ويىنشىق ەمەس. ورىمدەي جاس كەلىنشەكتىڭ ءومىرىن قالاي عانا  ءبىر اۋىز سوزىڭمەن قياسىڭ. شەكەسى تورسىقتاي ەكى ۇل بالانىڭ دۇنيەگە كەلتىنى. ومىرگە اق نيەتتىڭ، بەيبىتشىلىكتىڭ كەلەتىنىنىڭ بەلگىسى  ەمەس پە؟! — دەپ ءتۇسجورۋشى قاتتى قاپالانادى.

دەمەك، ءتۇس ادام ءومىرىنىڭ ايناسى. سەنىڭ بويىڭداعى جاقسى قاسيەتتەرگە باستاۋشى. ياعني سەن ونى جاقسى جاققا قاراي جورىساڭ، سول جاققا قاراي قىلديلايدى. ءوز ءومىرىمىز ءوز قولىمىزدا. قاراپايىم تۇسكە قاراپايىم كوزقاراسپەن قارامايىق.

---