تۇيعىن
انا ءتىلى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «تۇيعىن»
بىلىمدىلىگى: ءماتىندى وقىپ، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ. تاقىرىپتىڭ مازمۇنىنا كوشۋ. ءسوزجۇمباقتار شەشىپ، سوزدىك جۇمىستارىن جۇرگىزۋ. قازاقستاندىق سپورتشىلارمەن تانىستىرۋ. سۋرەتپەن جۇمىستار جۇرگىزۋ. ءماتىندى بولىككە ءبولىپ وقىتىپ جوسپار قۇرۋ. وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
دامىتۋشىلىعى: ىسكەرلىك داعدىنى جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىن، سوزدىك قورلارىن، تولىق جاۋاپ بەرۋ داعدىلارىن دامىتۋ. مانەرلەپ سانالى وقۋعا توسەلدىرۋ.
تاربيەلىگى: ەپتىلىككە، ىنتالى بولۋعا، قىراعى، تالاپتى بولۋعا ءوز وي پىكىرلەرىن ايتا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: لاشىن(قۇس) ۆەلوسيپەد، سپورت تۇرلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، كىتاپشالار. سپورتشىلاردىڭ سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءتۇرى، ءادىسى: جاڭا ساباق، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق جاۋاپ، وي ءبولىسۋ.
ستراتەگيالار: ءتۇرتىپ الۋ، بولجاۋ، تاقىرىپقا قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، وي قوزعاۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. توپپەن جۇمىس ىستەۋ.
2. توپ باسشىسىن تاعايىنداۋ.
ءى - توپ. ف. وڭعارسىنوۆا تۋرالى ايتۋ.
ف. وڭعارسىنوۆا 1939 جىلى 25 ءحىى گۋريەۆ وبل. نوۆوگات اۋدانى ماناش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. گۋريەۆ پەد. ينست. بىتىرگەننەن كەيىن مەكتەپتە ءمۇعالىم، وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مەكتەپ ديرەكتورى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. اقىندىق ونەرى ەرتە قالىپتاسىپ، ءتۇرلى گازەت جۋرنالداردىڭ باستى رەداكتورى بولىپ جاساعان. ق. ر. پارلامەنت دەپۋتاتتىعىنا دەيىن كوتەرىلگەن.
ءىى - توپ. انا تۋرالى ءماتىن قۇراستىرۋ.
اجە تۋرالى ءماتىن قۇراستىرۋ.
دۇنيەدە اناسىز ادام بولمايدى. ەرتەڭ انامىز اجە بولادى. بارىمىزدە انادان تۋىپ، انالاردىڭ كوكىرەگىنەن ءنار الدىق. بىزگە ءوز تىلىمىزدە دۇرىس سويلەۋدى ۇيرەتەتىن انا. ءبىز انالارىمىزدى تىڭداپ، رەنجىتپەي اۋىرماي ءاردايىم قاسىمىزدا بولعانىن قالايمىز.
ءىىى - توپ. اجە دەگەن ءبىزدىڭ قامقورشىمىز. قاي ۋاقىتتا دا بىزگە بار ءتاتتىسىن بەرىپ، تەنتەك بولساق جاسىرىپ، جاقسى نارسەمىزدى ايتىپ، ماقتاپ وتىرادى. بىزگە ەرتەگى، قىزىقتى اڭگىمە، ولەڭ ايتۋدان جالىقپايدى. سوندىقتان ءار وتباسىنداعى شاڭىراعىمىزدىڭ باسشىسى، تىرەگى، ءسانى. اجەلەرىمىز امان بولسىن دەيمىز!
ءىىى. جاڭا ساباق:
ءسوزجۇمباق شەشۋ:
سيىر،،، پورتفەل،،،، (سپورت) ۆەلوسيپەد.
- بالالار سەندەر سپورتتىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
سپورت - ۆولەيبول، ۆەلوسيپەد، بوكس، حوككەي، كۇرەس، باسكەتبول، فۋتبول، سۋدا ءجۇزۋ.
- سپورتتىڭ ادامعا قانداي پايداسى بار؟
سپورت ادامنىڭ دەنەسىن شىنىقتىرىپ، دەنساۋلىعىن جاقسارتادى. سپورتپەن اينالىسقان ادام ەپتى، شاپشاڭ، مىقتى، كۇشى كوپ بولادى. قازاقستاندا ەلگە تانىلىپ، ەل نامىسىن قورعاپ، جۇلدەگەر اتانىپ چەمپيون اتاعىن العان سپورتشىلارىمىز دا كوپ. ولار: ب. ساتتارحانوۆ، ب. ارتايەۆ، ءا. تۇياقوۆ، د. تۇرلىحانوۆ، ا. حراپاتىي، ۆ. سميرنوۆ، ۆ. ۆوحميانين، س. قوناقبايەۆ. اتىراۋدىڭ سپورتشىلارىمەن تانىستىرۋ. ۆەلوسيپەدشى ۆ. ۆيناكۋروۆ تۋرالى ايتۋ.
بۇگىنگى وتەتىن ءماتىنىمىزدىڭ مازمۇنى سپورت، سونىڭ ىشىندە ۆەلوسيپەد جارىسى تۋرالى ايتىلادى. ونىڭ نەگىزگى كەيىپكەرى كىشكەنتاي تۇيعىن دەگەن بالا تۋرالى ايتىلادى.
بەردىقۇلوۆ. سپورت تاقىرىبىنا العاش تىڭ جول سالعان، سۇيكىمدى قالامگەر. ول 1933 ج. الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانىندا تۋعان قازاق سوۆەت جازۋشىسى كازگۋ-دى بىتىرگەن. لەنينشىل جاس «جالىن» باسپالارىندا جۇمىس جاساعان. ونىڭ شىعارمالارى شەت تىلدەرىنە اۋدارىلعان.(پولياك، يسپان، ۆەنگر ت. ب). ش. ايتماتوۆتىڭ ە. حەمينگۋەيدىڭ شىعارمالارىن قازاقشاعا اۋدارعان. بەردىقۇلوۆ – جازۋشى، ءارى اۋدارماشى.
تۇيعىن دەگەن نە؟ ول قانداي ماعىنا بەرەدى؟
تۇيعىن قاز، ۇيرەك اۋلاپ قورەكتەنەتىن لاشىن تۇقىمداس جىرتقىش قۇس. لاشىننىڭ تۇيعىن، كوكجەندەت دەيتىن تۇرلەرى بار. بۇل قۇس العىر، سەزىمتال، قىراعى بەرىك قۇس. ماحامبەتتىڭ «قىزعىش قۇس» دەگەن ولەڭىندە. سەنى كولدەن ايىرعان حان جاڭگىردىڭ ەكپىنى. مەنى كولدەن ايىرعان لاشىن قۇستىڭ تەكپىنى دەگەن جولدار بار. سوندا لاشىن تەگەۋرىنى قاتتى، تەپكىسى كۇشتى قۇس ەكەن. لاشىن قازىرگى كەزدە سيرەك كەزدەسەدى. سوندىقتان ونى «قىزىل كىتاپقا» ەنگىزىپ قورعاۋعا الىنعان، بالاعا اتتى اتا - اناسى بولاشاقتا وسى قۇستاي سامعاپ، بيىككە شىعىپ، ورلەي بەرسىن دەگەن نيەتپەن قويعان دا بولار.
IV. ءماتىننىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
ءماتىننىڭ نەگىزگى كەيىپكەرى كىشكەنتاي تۇيعىن تۋرالى ايتىلادى. ول كىشكەنتايىنان باستاپ ۆەلوسيپەد تەبۋدى جاقسى كورگەن. ول ۆەلوسيپەدتى قوسالقى كاسىپ ەتەمىن دەپ ويلاماعاندا ەدى. ءبىر كۇنى ولار ويناپ جۇرگەندە قاستارىنان قازداي ءتىزىلىپ ۆەلوسيپەدشى قىزدار وتە شىعادى. بالالاردا ۆەلوسيپەدتەرىنە ءمىنىپ، ارتتارىنان قۋادى. ولار شارشاپ قالا بەرەدى. تۇيعىن عانا قىزداردىڭ ارتارىنان ەرىپ، اقىرى جەتەدى. قىزدار وعان تاڭ قالادى. سوندا قىزداردىڭ بىرەۋى ارقاسىنان قاعىپ، جىگىتتىڭ سۇلتانى بولسىن دەيدى. ايتقانداي تۇيعىن بۇكىل ەلدى قۋانتىپ، چەمپيون اتانادى.
V. ءماتىندى وقۋ: (وقۋلىقپەن جۇمىس)
تۇسىنىكسىز سوزدەردى ءتۇرتىپ وتىرىپ بەلگىلەۋ.
VI. سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
ەكپىنىپ قۋدى - شاپشاڭ قۋدى.
كوزگە ءىلىندى - كوزگە كورىندى.
قوزى كوش جەر - جاقىن جەر.
مۇسىندەپ سوققان - ادەمىلەپ سوققان.
VII. وقۋشىلارعا وقىتۋ، بولىمگە ءبولۋ. جوسپار:
1. العاشقى سىيلىق.
2. ۆەلوسيپەدشىلەردىڭ سوڭىنان قۋۋ.
3. قىزدارمەن بولعان اڭگىمە.
4. تۇيعىن - چەمپيون.
VIII. ماتىندەگى جەر اتتارى: «ءبۇعىمۇيىز»، بوگەتى، قاۋىمشىل.
IX. سۋرەتپەن جۇمىس.
الىنعان سۋرەتتەر بويىنشا اڭگىمەلەۋ.
فۋتبول، ۆولەيبول، كونكي، حوككەي، موتوسيكل جارىسى.
تۇيعىنعا مىنەزدەمە بەرۋ.
تۇيعىن - قايسار، تالاپتى، ادەپتى، چەمپيون.
ءحى. ۇيگە:
ءحىى. باعالاۋ:
ءحىىى. قورىتىندىلاۋ:
ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى قورىتىندىلاۋ.
تۇيعىن ------------------ ۇقساستىعى --------- تۇيعىن
ادامنىڭ اتى. -------------------------------- قۇستىڭ اتى،
بالا، ادام. ----------------------------------جىرتقىش قۇس،
------------------------- ءتىرى تابيعات.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «تۇيعىن»
بىلىمدىلىگى: ءماتىندى وقىپ، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ. تاقىرىپتىڭ مازمۇنىنا كوشۋ. ءسوزجۇمباقتار شەشىپ، سوزدىك جۇمىستارىن جۇرگىزۋ. قازاقستاندىق سپورتشىلارمەن تانىستىرۋ. سۋرەتپەن جۇمىستار جۇرگىزۋ. ءماتىندى بولىككە ءبولىپ وقىتىپ جوسپار قۇرۋ. وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
دامىتۋشىلىعى: ىسكەرلىك داعدىنى جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىن، سوزدىك قورلارىن، تولىق جاۋاپ بەرۋ داعدىلارىن دامىتۋ. مانەرلەپ سانالى وقۋعا توسەلدىرۋ.
تاربيەلىگى: ەپتىلىككە، ىنتالى بولۋعا، قىراعى، تالاپتى بولۋعا ءوز وي پىكىرلەرىن ايتا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: لاشىن(قۇس) ۆەلوسيپەد، سپورت تۇرلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، كىتاپشالار. سپورتشىلاردىڭ سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ ءتۇرى، ءادىسى: جاڭا ساباق، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق جاۋاپ، وي ءبولىسۋ.
ستراتەگيالار: ءتۇرتىپ الۋ، بولجاۋ، تاقىرىپقا قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ، وي قوزعاۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. توپپەن جۇمىس ىستەۋ.
2. توپ باسشىسىن تاعايىنداۋ.
ءى - توپ. ف. وڭعارسىنوۆا تۋرالى ايتۋ.
ف. وڭعارسىنوۆا 1939 جىلى 25 ءحىى گۋريەۆ وبل. نوۆوگات اۋدانى ماناش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. گۋريەۆ پەد. ينست. بىتىرگەننەن كەيىن مەكتەپتە ءمۇعالىم، وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مەكتەپ ديرەكتورى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. اقىندىق ونەرى ەرتە قالىپتاسىپ، ءتۇرلى گازەت جۋرنالداردىڭ باستى رەداكتورى بولىپ جاساعان. ق. ر. پارلامەنت دەپۋتاتتىعىنا دەيىن كوتەرىلگەن.
ءىى - توپ. انا تۋرالى ءماتىن قۇراستىرۋ.
اجە تۋرالى ءماتىن قۇراستىرۋ.
دۇنيەدە اناسىز ادام بولمايدى. ەرتەڭ انامىز اجە بولادى. بارىمىزدە انادان تۋىپ، انالاردىڭ كوكىرەگىنەن ءنار الدىق. بىزگە ءوز تىلىمىزدە دۇرىس سويلەۋدى ۇيرەتەتىن انا. ءبىز انالارىمىزدى تىڭداپ، رەنجىتپەي اۋىرماي ءاردايىم قاسىمىزدا بولعانىن قالايمىز.
ءىىى - توپ. اجە دەگەن ءبىزدىڭ قامقورشىمىز. قاي ۋاقىتتا دا بىزگە بار ءتاتتىسىن بەرىپ، تەنتەك بولساق جاسىرىپ، جاقسى نارسەمىزدى ايتىپ، ماقتاپ وتىرادى. بىزگە ەرتەگى، قىزىقتى اڭگىمە، ولەڭ ايتۋدان جالىقپايدى. سوندىقتان ءار وتباسىنداعى شاڭىراعىمىزدىڭ باسشىسى، تىرەگى، ءسانى. اجەلەرىمىز امان بولسىن دەيمىز!
ءىىى. جاڭا ساباق:
ءسوزجۇمباق شەشۋ:
سيىر،،، پورتفەل،،،، (سپورت) ۆەلوسيپەد.
- بالالار سەندەر سپورتتىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
سپورت - ۆولەيبول، ۆەلوسيپەد، بوكس، حوككەي، كۇرەس، باسكەتبول، فۋتبول، سۋدا ءجۇزۋ.
- سپورتتىڭ ادامعا قانداي پايداسى بار؟
سپورت ادامنىڭ دەنەسىن شىنىقتىرىپ، دەنساۋلىعىن جاقسارتادى. سپورتپەن اينالىسقان ادام ەپتى، شاپشاڭ، مىقتى، كۇشى كوپ بولادى. قازاقستاندا ەلگە تانىلىپ، ەل نامىسىن قورعاپ، جۇلدەگەر اتانىپ چەمپيون اتاعىن العان سپورتشىلارىمىز دا كوپ. ولار: ب. ساتتارحانوۆ، ب. ارتايەۆ، ءا. تۇياقوۆ، د. تۇرلىحانوۆ، ا. حراپاتىي، ۆ. سميرنوۆ، ۆ. ۆوحميانين، س. قوناقبايەۆ. اتىراۋدىڭ سپورتشىلارىمەن تانىستىرۋ. ۆەلوسيپەدشى ۆ. ۆيناكۋروۆ تۋرالى ايتۋ.
بۇگىنگى وتەتىن ءماتىنىمىزدىڭ مازمۇنى سپورت، سونىڭ ىشىندە ۆەلوسيپەد جارىسى تۋرالى ايتىلادى. ونىڭ نەگىزگى كەيىپكەرى كىشكەنتاي تۇيعىن دەگەن بالا تۋرالى ايتىلادى.
بەردىقۇلوۆ. سپورت تاقىرىبىنا العاش تىڭ جول سالعان، سۇيكىمدى قالامگەر. ول 1933 ج. الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانىندا تۋعان قازاق سوۆەت جازۋشىسى كازگۋ-دى بىتىرگەن. لەنينشىل جاس «جالىن» باسپالارىندا جۇمىس جاساعان. ونىڭ شىعارمالارى شەت تىلدەرىنە اۋدارىلعان.(پولياك، يسپان، ۆەنگر ت. ب). ش. ايتماتوۆتىڭ ە. حەمينگۋەيدىڭ شىعارمالارىن قازاقشاعا اۋدارعان. بەردىقۇلوۆ – جازۋشى، ءارى اۋدارماشى.
تۇيعىن دەگەن نە؟ ول قانداي ماعىنا بەرەدى؟
تۇيعىن قاز، ۇيرەك اۋلاپ قورەكتەنەتىن لاشىن تۇقىمداس جىرتقىش قۇس. لاشىننىڭ تۇيعىن، كوكجەندەت دەيتىن تۇرلەرى بار. بۇل قۇس العىر، سەزىمتال، قىراعى بەرىك قۇس. ماحامبەتتىڭ «قىزعىش قۇس» دەگەن ولەڭىندە. سەنى كولدەن ايىرعان حان جاڭگىردىڭ ەكپىنى. مەنى كولدەن ايىرعان لاشىن قۇستىڭ تەكپىنى دەگەن جولدار بار. سوندا لاشىن تەگەۋرىنى قاتتى، تەپكىسى كۇشتى قۇس ەكەن. لاشىن قازىرگى كەزدە سيرەك كەزدەسەدى. سوندىقتان ونى «قىزىل كىتاپقا» ەنگىزىپ قورعاۋعا الىنعان، بالاعا اتتى اتا - اناسى بولاشاقتا وسى قۇستاي سامعاپ، بيىككە شىعىپ، ورلەي بەرسىن دەگەن نيەتپەن قويعان دا بولار.
IV. ءماتىننىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
ءماتىننىڭ نەگىزگى كەيىپكەرى كىشكەنتاي تۇيعىن تۋرالى ايتىلادى. ول كىشكەنتايىنان باستاپ ۆەلوسيپەد تەبۋدى جاقسى كورگەن. ول ۆەلوسيپەدتى قوسالقى كاسىپ ەتەمىن دەپ ويلاماعاندا ەدى. ءبىر كۇنى ولار ويناپ جۇرگەندە قاستارىنان قازداي ءتىزىلىپ ۆەلوسيپەدشى قىزدار وتە شىعادى. بالالاردا ۆەلوسيپەدتەرىنە ءمىنىپ، ارتتارىنان قۋادى. ولار شارشاپ قالا بەرەدى. تۇيعىن عانا قىزداردىڭ ارتارىنان ەرىپ، اقىرى جەتەدى. قىزدار وعان تاڭ قالادى. سوندا قىزداردىڭ بىرەۋى ارقاسىنان قاعىپ، جىگىتتىڭ سۇلتانى بولسىن دەيدى. ايتقانداي تۇيعىن بۇكىل ەلدى قۋانتىپ، چەمپيون اتانادى.
V. ءماتىندى وقۋ: (وقۋلىقپەن جۇمىس)
تۇسىنىكسىز سوزدەردى ءتۇرتىپ وتىرىپ بەلگىلەۋ.
VI. سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
ەكپىنىپ قۋدى - شاپشاڭ قۋدى.
كوزگە ءىلىندى - كوزگە كورىندى.
قوزى كوش جەر - جاقىن جەر.
مۇسىندەپ سوققان - ادەمىلەپ سوققان.
VII. وقۋشىلارعا وقىتۋ، بولىمگە ءبولۋ. جوسپار:
1. العاشقى سىيلىق.
2. ۆەلوسيپەدشىلەردىڭ سوڭىنان قۋۋ.
3. قىزدارمەن بولعان اڭگىمە.
4. تۇيعىن - چەمپيون.
VIII. ماتىندەگى جەر اتتارى: «ءبۇعىمۇيىز»، بوگەتى، قاۋىمشىل.
IX. سۋرەتپەن جۇمىس.
الىنعان سۋرەتتەر بويىنشا اڭگىمەلەۋ.
فۋتبول، ۆولەيبول، كونكي، حوككەي، موتوسيكل جارىسى.
تۇيعىنعا مىنەزدەمە بەرۋ.
تۇيعىن - قايسار، تالاپتى، ادەپتى، چەمپيون.
ءحى. ۇيگە:
ءحىى. باعالاۋ:
ءحىىى. قورىتىندىلاۋ:
ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى قورىتىندىلاۋ.
تۇيعىن ------------------ ۇقساستىعى --------- تۇيعىن
ادامنىڭ اتى. -------------------------------- قۇستىڭ اتى،
بالا، ادام. ----------------------------------جىرتقىش قۇس،
------------------------- ءتىرى تابيعات.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: پۋبليسيستيكالىق ستيل (3 ساع)
