ۇعىم
اتىراۋ وبلىسى،
يساتاي اۋدانى، زينەدەن سەلوسى،
يۋ.گاگارين اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى شاماحوۆا ءلاززات قۇرمەت قىزى
10- سىنىپ. قوعامدىق ءبىلىم نەگىزدەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇعىم
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: ۇعىمنىڭ جالپى سيپاتتاماسى، مازمۇنى مەن كولەمى، ۇعىمنىڭ تۇرلەرى، ۇعىمدار اراسىنداعى قاتىناستار تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: تاقىرىپ بويىنشا العان بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ جانە ولاردى پايدالانا ءبىلۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ب) تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى ۇجىمشىلدىققا تاربيەلەۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك سحەمالار
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ وتكىزۋ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق-جاۋاپ. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ مەن جازۋ تەحنولوگياسى
ءپان ارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، ادەپتانۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ.
2.سىنىپتىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3.وقۋشىلار نازارىن جاڭا ساباققا اۋدارۋ.
ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ.
لوگيكا عىلىمى جانە ونىڭ ماڭىزى
1. لوگيكا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟
2. فورمالدى لوگيكا دەگەنىمىز نە؟
3. لوگيكانى مەڭگەرۋدىڭ ماڭىزى نەدە؟
ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ.
جاڭا ساباق.
جوسپارى.
1. ۇعىمنىڭ جالپى سيپاتتاماسى
2. ۇعىمنىڭ مازمۇنى مەن كولەمى
3. ۇعىمنىڭ تۇرلەرى
4. ۇعىمدار اراسىنداعى قاتىناستار
ۇعىمنىڭ جالپى سيپاتتاماسى.
ۇعىم - وبەكتيۆتى ناعىزدىق نارسەلەرىن جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرىن كورسەتەتىن ابستراكتىلى ويلاۋ فورمالارىنىڭ ءبىرى.
بەلگىلەر دەگەنىمىز - زاتتاردىڭ بىر-بىرىنە ۇقساستىقتارى نەمەسە ايىرماشىلىقتارى (ولاردىڭ قاسيەتتەرى مەن اراقاتىناستارى دا بەلگىگە جاتادى)
ءبىر زاتتا ەكىنشى ءبىر زات يەلەنگەن قاسيەتتەردىڭ جوق بولۋى دا بەلگىگە جاتادى (مىسالى، جولاۋشىنىڭ بىرەۋىندە جول بيلەتى بولسا،
ۇعىمنىڭ مازمۇنى دەپ سول ۇعىم تۋرالى ويلاعاندا، الدىمەن ويعا ورالاتىن زاتتىڭ ءماندى بەلگىلەرىنىڭ جيىنتىعىن ايتامىز. مىسالى: «كۆادرات»
ۇعىم كولەمى سول ۇعىم تۋرالى ويعا ورالاتىن زاتتاردىڭ جيىنتىعى بولىپ تابىلادى. مىسالى: «كىتاپ»
ۇعىمنىڭ تۇرلەرى.
دارا - كولەمى جاعىنان بولىنبەيتىن ءبىر عانا زاتتى بىلدىرەتىن ۇعىم. مىسالى: قازاقستان رەسپۋبليكاسى
جالپى - كوپتەگەن ءبىر تەكتى زاتتاردى بىلدىرەتىن ۇعىمدى ايتامىز.مىسالى: «كىتاپ»، «بولمە»
تىركەلەتىن ۇعىم - ەسەپكە الۋعا، تىركەۋگە بولاتىن كوپتەگەن ويعا سياتىن ەلەمەنتتەردى قامتيتىن ۇعىمداردى ايتامىز. مىسالى: قازاقستان قالالارى، اباي شىعارمالارى
تىركەلمەيتىن ۇعىم - سانىن انىقتاۋعا بولمايتىن زاتتاردى قامتيتىن ۇعىمدار جاتادى. مىسالى: «ادام» تەڭ ماعىنالى
1. ءتۇرلى تىركەستەرمەن ايتىلسا دا، تەك ءبىر زات قانا ويعا ورالسا، ولار تەڭ ماعىنالى ۇعىمدار اراسىنداعى قاتىناستار بولادى. مىسالى، «مۇحتار اۋەزوۆ»(ا) جانە «اباي جولى» رومانىنىڭ اۆتورى (ۆ) ۇعىمدارى.
2. بىرەۋىنىڭ كولەمى جارتىلاي ەكىنشىسىنىڭ كولەمىمەن قيىلىسىپ كەلەتىن زاتتاردى بىلدىرەتىن ۇعىمدار بىر-بىرىمەن قيىلىسۋ قاتىناسىندا بولادى.مىسالى، ستۋدەنت(ا)ۇعىمى مەن سپورتشى (ۆ).
3. بىرەۋىنىڭ كولەمى ەكىنشىسىنىڭ كولەمىنە تولىعىمەن قامتىلىپ جاتقان زاتتار اراسىنداعى قاتىناستاردى بىلدىرەتىن ۇعىمدار بىر-بىرىمەن باعىنىشتىلىق قاتىناستا بولادى. مىسالى،«جوعارى وقۋ ورىندارى»(ا) جانە «ۋنيۆەرسيتەت»
4. ەگەر جالپى جانە دارا ۇعىمدار بىر-بىرىمەن باعىنىشتىلىق قاتىناستا بولسا، وندا جالپى باعىندىرۋشى بولادى دا ال دارا ۇعىم باعىنىشتى بولادى. مىسالى، «عارىشكەر»، جانە «ت.اۋباكىروۆ»
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
1. تومەندەگى تىركەستەر ايتىلعاندا ويعا نەشە زات ورالادى، ولاردىڭ اراسىندا تەڭ ماعىنالىق بار ما؟
ءسابيت مۇقانوۆ «بوتاگوز» رومانى، اتىراۋ وبلىسى يساتاي اۋدانى، ماحامبەت وتەمىس ۇلى «ەرەۋىل اتقا ەر سالماي»، «اكە – اسقار تاۋ، انا – بۇلاق، بالا – جاعاسىنداعى قۇراق»، «اعاسى باردىڭ - جاعاسى بار».
2. تومەندەگى ۇعىمدار كولەمى جاعىنان بىر-بىرىمەن قيىلىسا ما، بولسا دالەلدە.
وقۋشى - عالىم، وقۋشى - ستۋدەنت، وقۋشى - ونەرپاز، وقۋشى اقىن، وقۋشى –ۇزدىك، وقۋشى - ناتۋراليست، وقۋشى - سۋرەتشى، وقۋشى - بيزنەسمەن، وقۋشى - بەلسەندى.
3. تومەندەگى ۇعىمدار اراسىنان باعىندىرۋشى ۇعىم(ا) مەن باعىنىشتى ۇعىمداردى تاپ(ۆ).
قازاقستان رەسپۋبليكاسى، باتىس ءوڭىرى، اتىراۋ وبلىسى، يساتاي اۋدانى، زينەدەن سەلوسى، ق.قۋانىشبايەۆ كوشەسى №7.
4.تومەندەگى ۇعىمداردىڭ ىشىنەن دارا باعىنىشتى ۇعىمداردى تابىڭدار.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتا زاڭى،
قاhارمان باۋىرجان مومىش ۇلى، تەڭگە – ۇلتتىق ۆاليۋتا، كومپوزيتور ءشامشى قالداياقوۆ، وتان - وتباسىنان باستالادى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. ادام، باتىر، قورقاق، رەسپۋبليكا، قۇقىق، الماتى، ازامات ۇعىمدارىنا لوگيكالىق سيپاتتاما بەرۋ.
باعالاۋ.
يساتاي اۋدانى، زينەدەن سەلوسى،
يۋ.گاگارين اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى شاماحوۆا ءلاززات قۇرمەت قىزى
10- سىنىپ. قوعامدىق ءبىلىم نەگىزدەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇعىم
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: ۇعىمنىڭ جالپى سيپاتتاماسى، مازمۇنى مەن كولەمى، ۇعىمنىڭ تۇرلەرى، ۇعىمدار اراسىنداعى قاتىناستار تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: تاقىرىپ بويىنشا العان بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ جانە ولاردى پايدالانا ءبىلۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ب) تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى ۇجىمشىلدىققا تاربيەلەۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك سحەمالار
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ وتكىزۋ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق-جاۋاپ. سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ مەن جازۋ تەحنولوگياسى
ءپان ارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، ادەپتانۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ.
2.سىنىپتىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3.وقۋشىلار نازارىن جاڭا ساباققا اۋدارۋ.
ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ.
لوگيكا عىلىمى جانە ونىڭ ماڭىزى
1. لوگيكا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟
2. فورمالدى لوگيكا دەگەنىمىز نە؟
3. لوگيكانى مەڭگەرۋدىڭ ماڭىزى نەدە؟
ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ.
جاڭا ساباق.
جوسپارى.
1. ۇعىمنىڭ جالپى سيپاتتاماسى
2. ۇعىمنىڭ مازمۇنى مەن كولەمى
3. ۇعىمنىڭ تۇرلەرى
4. ۇعىمدار اراسىنداعى قاتىناستار
ۇعىمنىڭ جالپى سيپاتتاماسى.
ۇعىم - وبەكتيۆتى ناعىزدىق نارسەلەرىن جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرىن كورسەتەتىن ابستراكتىلى ويلاۋ فورمالارىنىڭ ءبىرى.
بەلگىلەر دەگەنىمىز - زاتتاردىڭ بىر-بىرىنە ۇقساستىقتارى نەمەسە ايىرماشىلىقتارى (ولاردىڭ قاسيەتتەرى مەن اراقاتىناستارى دا بەلگىگە جاتادى)
ءبىر زاتتا ەكىنشى ءبىر زات يەلەنگەن قاسيەتتەردىڭ جوق بولۋى دا بەلگىگە جاتادى (مىسالى، جولاۋشىنىڭ بىرەۋىندە جول بيلەتى بولسا،
ۇعىمنىڭ مازمۇنى دەپ سول ۇعىم تۋرالى ويلاعاندا، الدىمەن ويعا ورالاتىن زاتتىڭ ءماندى بەلگىلەرىنىڭ جيىنتىعىن ايتامىز. مىسالى: «كۆادرات»
ۇعىم كولەمى سول ۇعىم تۋرالى ويعا ورالاتىن زاتتاردىڭ جيىنتىعى بولىپ تابىلادى. مىسالى: «كىتاپ»
ۇعىمنىڭ تۇرلەرى.
دارا - كولەمى جاعىنان بولىنبەيتىن ءبىر عانا زاتتى بىلدىرەتىن ۇعىم. مىسالى: قازاقستان رەسپۋبليكاسى
جالپى - كوپتەگەن ءبىر تەكتى زاتتاردى بىلدىرەتىن ۇعىمدى ايتامىز.مىسالى: «كىتاپ»، «بولمە»
تىركەلەتىن ۇعىم - ەسەپكە الۋعا، تىركەۋگە بولاتىن كوپتەگەن ويعا سياتىن ەلەمەنتتەردى قامتيتىن ۇعىمداردى ايتامىز. مىسالى: قازاقستان قالالارى، اباي شىعارمالارى
تىركەلمەيتىن ۇعىم - سانىن انىقتاۋعا بولمايتىن زاتتاردى قامتيتىن ۇعىمدار جاتادى. مىسالى: «ادام» تەڭ ماعىنالى
1. ءتۇرلى تىركەستەرمەن ايتىلسا دا، تەك ءبىر زات قانا ويعا ورالسا، ولار تەڭ ماعىنالى ۇعىمدار اراسىنداعى قاتىناستار بولادى. مىسالى، «مۇحتار اۋەزوۆ»(ا) جانە «اباي جولى» رومانىنىڭ اۆتورى (ۆ) ۇعىمدارى.
2. بىرەۋىنىڭ كولەمى جارتىلاي ەكىنشىسىنىڭ كولەمىمەن قيىلىسىپ كەلەتىن زاتتاردى بىلدىرەتىن ۇعىمدار بىر-بىرىمەن قيىلىسۋ قاتىناسىندا بولادى.مىسالى، ستۋدەنت(ا)ۇعىمى مەن سپورتشى (ۆ).
3. بىرەۋىنىڭ كولەمى ەكىنشىسىنىڭ كولەمىنە تولىعىمەن قامتىلىپ جاتقان زاتتار اراسىنداعى قاتىناستاردى بىلدىرەتىن ۇعىمدار بىر-بىرىمەن باعىنىشتىلىق قاتىناستا بولادى. مىسالى،«جوعارى وقۋ ورىندارى»(ا) جانە «ۋنيۆەرسيتەت»
4. ەگەر جالپى جانە دارا ۇعىمدار بىر-بىرىمەن باعىنىشتىلىق قاتىناستا بولسا، وندا جالپى باعىندىرۋشى بولادى دا ال دارا ۇعىم باعىنىشتى بولادى. مىسالى، «عارىشكەر»، جانە «ت.اۋباكىروۆ»
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
1. تومەندەگى تىركەستەر ايتىلعاندا ويعا نەشە زات ورالادى، ولاردىڭ اراسىندا تەڭ ماعىنالىق بار ما؟
ءسابيت مۇقانوۆ «بوتاگوز» رومانى، اتىراۋ وبلىسى يساتاي اۋدانى، ماحامبەت وتەمىس ۇلى «ەرەۋىل اتقا ەر سالماي»، «اكە – اسقار تاۋ، انا – بۇلاق، بالا – جاعاسىنداعى قۇراق»، «اعاسى باردىڭ - جاعاسى بار».
2. تومەندەگى ۇعىمدار كولەمى جاعىنان بىر-بىرىمەن قيىلىسا ما، بولسا دالەلدە.
وقۋشى - عالىم، وقۋشى - ستۋدەنت، وقۋشى - ونەرپاز، وقۋشى اقىن، وقۋشى –ۇزدىك، وقۋشى - ناتۋراليست، وقۋشى - سۋرەتشى، وقۋشى - بيزنەسمەن، وقۋشى - بەلسەندى.
3. تومەندەگى ۇعىمدار اراسىنان باعىندىرۋشى ۇعىم(ا) مەن باعىنىشتى ۇعىمداردى تاپ(ۆ).
قازاقستان رەسپۋبليكاسى، باتىس ءوڭىرى، اتىراۋ وبلىسى، يساتاي اۋدانى، زينەدەن سەلوسى، ق.قۋانىشبايەۆ كوشەسى №7.
4.تومەندەگى ۇعىمداردىڭ ىشىنەن دارا باعىنىشتى ۇعىمداردى تابىڭدار.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتا زاڭى،
قاhارمان باۋىرجان مومىش ۇلى، تەڭگە – ۇلتتىق ۆاليۋتا، كومپوزيتور ءشامشى قالداياقوۆ، وتان - وتباسىنان باستالادى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. ادام، باتىر، قورقاق، رەسپۋبليكا، قۇقىق، الماتى، ازامات ۇعىمدارىنا لوگيكالىق سيپاتتاما بەرۋ.
باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: وتتەكتى ورگانيكالىق قوسىلىستار تاراۋىن قورىتىندىلاۋ.
-
بايقوڭىر قالاسى، مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى
