ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلار
دۇنيە ءجۇزى تاريحى
7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ ناتيجەسى
ساباقتىڭ ماقساتى
بىلىمدىلىك: 1. ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ ناتيجەسىمەن تانىستىرۋ.
2. ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ سەبەپتەرى مەن زاردابى تۋرالى بىلىمدەرىن بەكىتۋ.
تاربيەلىك: 1. وقۋشىلاردىڭ ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلار ءداۋىرى جانە تەڭىزگە جۇزۋشىلەر تۋرالى عىلىمي كوزقاراستارىن جەتىلدىرۋ.
2. وزگە حالىقتاردىڭ تاريحىنا قۇرمەتپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
3. ۇجىمداسا جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ كارتامەن جانە قوسىمشا مالىمەت كوزدەرىمەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، كارتامەن جۇمىس، تەست، بايانداۋ
كورنەكىلىگى: كارتا، سۋرەتتەر، سىزبالار، سلايد
ءپان ارالىق بايلانىس: گەوگرافيا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ.
• امانداسۋ؛
• كەزەكشىمەن ديالوگ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
پروبلەمالىق سۇراق: ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ XV عاسىردا ورىن الۋى جايدان - جاي بولدى ما؟
تەست
تاقتاعا: XV – XVII عع. ورتاسى – ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلار ءداۋىرى - دەپ جازامىن. (كادر № 2)
1. نە سەبەپتى XV ع. تەڭىز ساياحاتتارىنا دەگەن قىزىعۋشىلىق تۋىندادى؟ (كادر № 3)
ا / باتىس ەۋروپادا حالىقتىڭ كوبەيۋى؛
ب / قالالاردىڭ ءوسۋى؛
ۆ / ساۋدانىڭ دامۋى (اسىرەسە شىعىسپەن)؛
گ / اسىل زاتتار مەن ءتۇرلى دامدەۋىشتەردى ساتىپ الۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ پايدا بولۋى؛
د / ەۋروپادا اقشانىڭ جەتىسپەۋى؛
ە / وسمان يمپەرياسىنىڭ جەرورتا تەڭىزىن جاۋلاپ الۋى، ءۇندىستانعا باراتىن تەڭىز جولىنان ايىرىلۋ.
2. XV ۇزاق تەڭىز ساپارلارىنا اتتانۋعا نە مۇمكىندىك تۋعىزدى؟
ا/ تەڭىزدە قاشىقتى پەن ەندى ولشەۋگە كومپاستى، استروليابيانى قولدانۋ، جەلكەندەردىڭ جاڭا تۇرلەرى – قيسىق جانە شارشى تۇرىندەگى جەلكەندەر قاراما - قارسى جەل بولعاندا باعىتتى وزگەرتۋگە مۇمكىندىك بەردى (كادر № 4)
ب /كەمەلەردىڭ جاڭا تۇرلەرى – كاراۆەللالار – ۇزىندىعى 30 م، ەنى 8م، وندا ونداعان ادام جانە سۋ مەن ازىقتىڭ كوپ مولشەرى سىيعان، گاليون – كولەمى اس ۇلكەن كەمە (كادر № 5)
ۆ / ازيا، ەۋروپا، سولتۇستىك افريكا بارىنشا انىق كورسەتىلگەن، ەندىكتەر مەن بويلىقتار ايقىن كارتالارپايدا بولدى. پاولو توسكانەللي – ليسسابوننىڭ تەڭىزدەرى ارقىلى ءۇندىستانعا جول سىزىلعان كارتانى جاسادى.(كادر № 6)
ءىىى جاڭا ساباق
ساباق جوسپارى
1. XIV ع الەم تۋرالى كوزقاراستار.
2. ساياحاتتارمەن ەسىمدەرى بايلانىستى تاريحي كەيىپكەرلەر.
3. ەۋروپالىقتاردىڭ وتارلىق يەلىكتەرى.
4. ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ ناتيجەسى.
نەگىزگى ۇعىمدار: ۆەليكيە گەوگرافيچەسكيە وتكرى ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلار، كونكيستادورلار، وتار. بارتولومەۋ دياش، حريستوفور كولۋمب، فەرنان ماگەللان، ۆاسكو دا گاما. 1488ج.، 1492ج.، 1497ج.، 1519.
1. XV - XVI عع كارتالاردى قاراستىرامىز.
ولاردىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بولدى؟ ولاردىڭ قازىرگى كارتالاردان ەرەكشەلىگى نەدە؟
2. ەسىمدەرى ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلارمەن بايلانىسى تۇلعالار مەن ولاردىڭ ساياحاتتارىنىڭ باعىتتارىن قاراستىرايىق.
“پرەزەنتاسياداعى” سلايدتاردى قارايمىز (كادر № 7 – 16)
3. تاقتاعا ساياحاتشىلاردىڭ سۋرەتتەرى ىلىنەدى. وقۋشىلار ولار ساياحاتتارى باستالعان جىلداردى دۇرىس تاۋىپ، سۋرەتتەردىڭ استىنا جازۋلارى كەرەك.
پورترەتتەر: ۆاسكو دا گامما – 1497ج.
حريستوفور كولۋمب - 1492.
فەرناندو ماگەللان – 1519 ج.
بارتولومەو دياش 1488 ج.
سۇراققا جاۋاپ بەرىڭدەر: 1. وتار دەگەن نە؟ 2. بۇل جەرلەردى جاۋلاپ الۋ كەزەڭى قالاي اتالادى؟ (كون كيستا) (كادر № 17 – 18)
داپتەرلەرىڭە ** پورتۋگالدىقتاردىڭ *** – يسپاندىقتاردىڭ يەلىكتەرىن جازىپ قويىڭدار.
ۆىپيشيتە ۆ تەتراد وسوبەننوستي كولونيزاسيي ەتيح تەرريتوريي. چتو نوۆوگو ۆى ۋزنالي يز راسسكازا؟
IV بەكىتۋ. ءبىز ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ سوڭىنا جەتتىك. گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ وڭ ناتيجەسىن اتاڭدار.
ا/ الەم تۋرالى ەسكى كوزقاراستاردى تۇپكىلىكتى وزگەرتتى؛
بجەر تۋرالى جاڭا مالىمەت الىندى – ونىڭ ءپىشىنى شار تارىزدەس؛
ۆ/ جەرلەر، قۇرلىقتار، ول تەرريتوريالاردىڭ تۇرعىندارى تۋرالى جاڭا مالىمەتتەر الىندى؛
گ/ گەوگرافيا، استرونوميا، تاريح عىلىمدارى دامىدى؛
ە/ ورتاق الەمدىك رىنوك قالىپتاسادى؛
ج/ باستى تەڭىز جولدارى تەڭىزدەن مۇحيتتارعا اۋىستى؛
ز/ ليسسابون، لوندون، امستەردام ءتارىزدى پورتتار پايدا بولدى؛
ي/ ەۋروپادا جاڭا ازىق تۇرلەرى پايدا بولدى (كادر № 19).
تەرىس ناتيجەسىن اتاڭدار.
ا/ جاڭا وتارلار قۇرىلدى؛
ب/ جاڭا الەمنىڭ ەجەلگى مادەنيەتىنىڭ جويىلۋى؛
ۆ/ باعاداعى توڭكەرىس؛
گ/ كوپتەگەن شىعىندار، ساياحاتشىلاردىڭ، بەيبىت حالىقتىڭ ءولۋى (كادر № 20).
1. ب3ز ەندى قاندا نەگىزگە سۇراققا جاۋاپ بەرە الامىز؟
2. پروبلەمالىق سۇراق: ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ XV عاسىردا ورىن الۋى جايدان - جاي بولدى ما؟
V ۇيگە تاپسىرما.
1. تاقىرىپتىڭ سوڭىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ ازىرلەۋ
2. ساياحاتتاردىڭ بىرىنە قاتىسقان تەڭىزشىنىڭ اتىنان ەسسە جازۋ.
3. «ۇلى ساياحاتشىلار» تاقىرىبىندا بۋكلەت ازىرلەۋ.
VI قورىتىندىلاۋ.
VII باعالاۋ. وقۋشىلاردى ساباققا قاتىسىمىنا بايلانىستى باعالاۋ جانە باعالارىنا تۇسىنىك بەرۋ.
7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ ناتيجەسى
ساباقتىڭ ماقساتى
بىلىمدىلىك: 1. ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ ناتيجەسىمەن تانىستىرۋ.
2. ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ سەبەپتەرى مەن زاردابى تۋرالى بىلىمدەرىن بەكىتۋ.
تاربيەلىك: 1. وقۋشىلاردىڭ ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلار ءداۋىرى جانە تەڭىزگە جۇزۋشىلەر تۋرالى عىلىمي كوزقاراستارىن جەتىلدىرۋ.
2. وزگە حالىقتاردىڭ تاريحىنا قۇرمەتپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
3. ۇجىمداسا جۇمىس جاساۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ كارتامەن جانە قوسىمشا مالىمەت كوزدەرىمەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، كارتامەن جۇمىس، تەست، بايانداۋ
كورنەكىلىگى: كارتا، سۋرەتتەر، سىزبالار، سلايد
ءپان ارالىق بايلانىس: گەوگرافيا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ.
• امانداسۋ؛
• كەزەكشىمەن ديالوگ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
پروبلەمالىق سۇراق: ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ XV عاسىردا ورىن الۋى جايدان - جاي بولدى ما؟
تەست
تاقتاعا: XV – XVII عع. ورتاسى – ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلار ءداۋىرى - دەپ جازامىن. (كادر № 2)
1. نە سەبەپتى XV ع. تەڭىز ساياحاتتارىنا دەگەن قىزىعۋشىلىق تۋىندادى؟ (كادر № 3)
ا / باتىس ەۋروپادا حالىقتىڭ كوبەيۋى؛
ب / قالالاردىڭ ءوسۋى؛
ۆ / ساۋدانىڭ دامۋى (اسىرەسە شىعىسپەن)؛
گ / اسىل زاتتار مەن ءتۇرلى دامدەۋىشتەردى ساتىپ الۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتىڭ پايدا بولۋى؛
د / ەۋروپادا اقشانىڭ جەتىسپەۋى؛
ە / وسمان يمپەرياسىنىڭ جەرورتا تەڭىزىن جاۋلاپ الۋى، ءۇندىستانعا باراتىن تەڭىز جولىنان ايىرىلۋ.
2. XV ۇزاق تەڭىز ساپارلارىنا اتتانۋعا نە مۇمكىندىك تۋعىزدى؟
ا/ تەڭىزدە قاشىقتى پەن ەندى ولشەۋگە كومپاستى، استروليابيانى قولدانۋ، جەلكەندەردىڭ جاڭا تۇرلەرى – قيسىق جانە شارشى تۇرىندەگى جەلكەندەر قاراما - قارسى جەل بولعاندا باعىتتى وزگەرتۋگە مۇمكىندىك بەردى (كادر № 4)
ب /كەمەلەردىڭ جاڭا تۇرلەرى – كاراۆەللالار – ۇزىندىعى 30 م، ەنى 8م، وندا ونداعان ادام جانە سۋ مەن ازىقتىڭ كوپ مولشەرى سىيعان، گاليون – كولەمى اس ۇلكەن كەمە (كادر № 5)
ۆ / ازيا، ەۋروپا، سولتۇستىك افريكا بارىنشا انىق كورسەتىلگەن، ەندىكتەر مەن بويلىقتار ايقىن كارتالارپايدا بولدى. پاولو توسكانەللي – ليسسابوننىڭ تەڭىزدەرى ارقىلى ءۇندىستانعا جول سىزىلعان كارتانى جاسادى.(كادر № 6)
ءىىى جاڭا ساباق
ساباق جوسپارى
1. XIV ع الەم تۋرالى كوزقاراستار.
2. ساياحاتتارمەن ەسىمدەرى بايلانىستى تاريحي كەيىپكەرلەر.
3. ەۋروپالىقتاردىڭ وتارلىق يەلىكتەرى.
4. ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ ناتيجەسى.
نەگىزگى ۇعىمدار: ۆەليكيە گەوگرافيچەسكيە وتكرى ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلار، كونكيستادورلار، وتار. بارتولومەۋ دياش، حريستوفور كولۋمب، فەرنان ماگەللان، ۆاسكو دا گاما. 1488ج.، 1492ج.، 1497ج.، 1519.
1. XV - XVI عع كارتالاردى قاراستىرامىز.
ولاردىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بولدى؟ ولاردىڭ قازىرگى كارتالاردان ەرەكشەلىگى نەدە؟
2. ەسىمدەرى ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلارمەن بايلانىسى تۇلعالار مەن ولاردىڭ ساياحاتتارىنىڭ باعىتتارىن قاراستىرايىق.
“پرەزەنتاسياداعى” سلايدتاردى قارايمىز (كادر № 7 – 16)
3. تاقتاعا ساياحاتشىلاردىڭ سۋرەتتەرى ىلىنەدى. وقۋشىلار ولار ساياحاتتارى باستالعان جىلداردى دۇرىس تاۋىپ، سۋرەتتەردىڭ استىنا جازۋلارى كەرەك.
پورترەتتەر: ۆاسكو دا گامما – 1497ج.
حريستوفور كولۋمب - 1492.
فەرناندو ماگەللان – 1519 ج.
بارتولومەو دياش 1488 ج.
سۇراققا جاۋاپ بەرىڭدەر: 1. وتار دەگەن نە؟ 2. بۇل جەرلەردى جاۋلاپ الۋ كەزەڭى قالاي اتالادى؟ (كون كيستا) (كادر № 17 – 18)
داپتەرلەرىڭە ** پورتۋگالدىقتاردىڭ *** – يسپاندىقتاردىڭ يەلىكتەرىن جازىپ قويىڭدار.
ۆىپيشيتە ۆ تەتراد وسوبەننوستي كولونيزاسيي ەتيح تەرريتوريي. چتو نوۆوگو ۆى ۋزنالي يز راسسكازا؟
IV بەكىتۋ. ءبىز ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ سوڭىنا جەتتىك. گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ وڭ ناتيجەسىن اتاڭدار.
ا/ الەم تۋرالى ەسكى كوزقاراستاردى تۇپكىلىكتى وزگەرتتى؛
بجەر تۋرالى جاڭا مالىمەت الىندى – ونىڭ ءپىشىنى شار تارىزدەس؛
ۆ/ جەرلەر، قۇرلىقتار، ول تەرريتوريالاردىڭ تۇرعىندارى تۋرالى جاڭا مالىمەتتەر الىندى؛
گ/ گەوگرافيا، استرونوميا، تاريح عىلىمدارى دامىدى؛
ە/ ورتاق الەمدىك رىنوك قالىپتاسادى؛
ج/ باستى تەڭىز جولدارى تەڭىزدەن مۇحيتتارعا اۋىستى؛
ز/ ليسسابون، لوندون، امستەردام ءتارىزدى پورتتار پايدا بولدى؛
ي/ ەۋروپادا جاڭا ازىق تۇرلەرى پايدا بولدى (كادر № 19).
تەرىس ناتيجەسىن اتاڭدار.
ا/ جاڭا وتارلار قۇرىلدى؛
ب/ جاڭا الەمنىڭ ەجەلگى مادەنيەتىنىڭ جويىلۋى؛
ۆ/ باعاداعى توڭكەرىس؛
گ/ كوپتەگەن شىعىندار، ساياحاتشىلاردىڭ، بەيبىت حالىقتىڭ ءولۋى (كادر № 20).
1. ب3ز ەندى قاندا نەگىزگە سۇراققا جاۋاپ بەرە الامىز؟
2. پروبلەمالىق سۇراق: ۇلى گەوگرافيالىق اشۋلاردىڭ XV عاسىردا ورىن الۋى جايدان - جاي بولدى ما؟
V ۇيگە تاپسىرما.
1. تاقىرىپتىڭ سوڭىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ ازىرلەۋ
2. ساياحاتتاردىڭ بىرىنە قاتىسقان تەڭىزشىنىڭ اتىنان ەسسە جازۋ.
3. «ۇلى ساياحاتشىلار» تاقىرىبىندا بۋكلەت ازىرلەۋ.
VI قورىتىندىلاۋ.
VII باعالاۋ. وقۋشىلاردى ساباققا قاتىسىمىنا بايلانىستى باعالاۋ جانە باعالارىنا تۇسىنىك بەرۋ.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: ماماندىق تاڭداۋعا باعىت بەرۋ جۇمىسىنىڭ جوسپارى، مازمۇنى، ناتيجەسى
