ۇلتتىق قۇندىلىقتار
الەۋمەتتىك-تاريحي تاجىريبە ءاربىر جاڭا ۇرپاق ءوز حالقىنىڭ وتكەن تاجىريبەسىن قايتا ويلاپ، ۇلتتىق دامۋدىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىن ايقىنداۋىمەن قاتار، ونىڭ پەرسپەكتيۆالارىن تۇجىرىمداپ، ناقتى ۋاقىتتا ۇلتقا ءتان ساياسي، يدەولوگيالىق، ەكونوميكالىق، مادەني باعدارلاردى، قازىرگى زامانعى الەمگە سايكەس ۇلتتىق سانا-سەزىمدى قالىپتاستىراتىنىن كورسەتەدى. بۇل پروسەسس ۇلت تاريحىنىڭ اسا كۇردەلى، سىنۋ كەزەڭدەرىندە قارقىندى جۇرەدى. ۇلتتىق سانا-سەزىم ۇلت پەن ادام رەتىندە، وسى قاۋىمداستىقتىڭ مۇشەسى رەتىندە سيپاتتالاتىن ماڭىزدى فاكتور بولىپ تابىلادى. جەكە تۇلعا ءوزىن ۇلتتىڭ اجىراماس بولشەگى رەتىندە سەزىنە وتىرىپ، ءوز حالقىنىڭ تاريحىن، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جازۋ، ۇلتتىق ءتىل، رۋحاني مادەنيەت پەن ۇلتتىق مەنتاليتەت، حالىقتىڭ الەمدىك مادەنيەت قازىناسىنا قوسقان ۇلەسىن باعالاپ، ونىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. ۇلتتىق سانا-سەزىمنىڭ دامۋى ءينديۆيدتىڭ ءوز ىرىمدارىن، داستۇرلەرىن، ياعني ەتنيكالىق تامىرىن بىلۋىمەن بايلانىسقان، سونىمەن بىرگە وسى ۇدەرىستە ادامگەرشىلىك جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى تانۋ ماڭىزدى. ياعني، ۇلتتىق سانا-سەزىمدى دامىتۋداعى ماڭىزدى تاراپ ونداعى ەتنوستىق، ۇلتتىق جانە جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردىڭ اراقاتىناسى بولىپ تابىلادى. جەكە تۇلعانىڭ ۇلتتىق سانا-سەزىمىنە ءوزىنىڭ ۇلتتىق قاتىستىلىعى تۋرالى سۋبەكتىنى تانىستىرۋ، ءوزىنىڭ ەتنيكالىعىن ءپوزيتيۆتى قابىلداۋ، ۇلتتىڭ تاريحي وتكەنىنە، ونىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعىنا دەگەن كوزقاراس، انا ءتىلىن مەڭگەرۋدەگى بەلسەندىلىك، حالىق مادەنيەتىن زەردەلەۋدەگى بەلسەندىلىك، ۇلتتىق مۇددەلەر مەن قۇندىلىق باعدارلارىن ۇعىنۋ جانە قابىلداۋ، باسقا دا ەتنيكالىق قاۋىمداستىقتارعا قارىم-قاتىناستى قالىپتاستىرۋ، ونىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىن ساقتاۋعا دايىندىق،نىڭ بايلىعىن ارتتىرۋعا ۇمتىلۋ كىرەدى.
ۇلتتىق قۇندىلىقتار – ولاردىڭ تاريحي وزىندىك ەرەكشەلىگى وتان، ءتىل، تاريح، ونەر، ادەبيەت جانە تاعى باسقالار سياقتى كورىنىس تاپقان قانداي دا ءبىر ەتنوستىق قاۋىمداستىق وكىلدەرىنىڭ رۋحاني يدەالدارىنىڭ جيىنتىعى.
ءار ۇلتتىڭ دۇنيەتانىمى، ويلاۋ ءتۇرى، تەمپەرامەنتى، ۇلتتىق ساناسى جانە ت. ب. بەلگىلى ءبىر جولمەن ۇيلەسەدى. جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتار ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا دا ءتان ورنىقتىلىق جانە تۇراقتىلىقپەن سيپاتتالادى. ۇلتقا جانە جەكە تۇلعاعا قاتىستى مەنتاليتەت باستاپقىدا ادەتتەگى-ەموسيونالدى تۇرگە يە بولدى دەپ ايتۋعا بولادى، تەك ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، مادەني دامۋعا نەگىزدەلگەن قۇندىلىقتاردىڭ پايدا بولۋىمەن عانا ول كوپ قىرلى دۇنيەتانىمدىق سيپاتقا يە بولادى. ۇلتتىق مەنتاليتەت ادامنىڭ رۋحاني جانە ماتەريالدىق قۇندىلىقتارىن تاريحي ىرىكتەۋ ناتيجەسىندە قورشاعان الەمگە قارىم-قاتىناس جۇيەسىندە كورىنىس تابادى.
جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە ۇلتتىق قۇندىلىقتار - قۇلىق پەن قۇندىلىقتار تۇرىندە وڭ تاجىريبەنى ساقتاۋشى ۇلتتىڭ ءوزىن دامىتۋ شاراسى بولىپ، ينديۆيد پەن ەتنوس ءومىرىنىڭ دەربەس فاكتورى بولىپ تابىلادى. قوعامدىق قاتىناستاردىڭ ناقتى جۇمىس ىستەۋى ونىڭ دەڭگەيىنە بايلانىستى. ۇلتتىق جانە امبەباپ جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتار ۇلت سۋبەكتىسىنىڭ قورشاعان شىندىققا دەگەن شىعارماشىلىق قاتىناسىن كورسەتەدى. ادام ءوزىن-وزى تانۋعا، ءوزىن-وزى جەتىلدىرۋگە، بەلگىلى ءبىر ەتنوس وكىلى رەتىندە ءوزىن-وزى دامىتۋعا قابىلەتتى جارقىن دارالىق رەتىندە جاسايدى.
تايتولەۋ كاميلا بالقاش قالاسى
You Might Also Like
-
— قالايسىز، رۋحيا اپكە؟ ءسىزدى ونەردەگى ۇلگى تۇتار جاندارىمنىڭ قاتارىندا سانايمىن. سول سەبەپتى وزىڭىزبەن سۇحباتتاسقىم كەلىپ ەدى، قالاي قارايسىز؟
