ۇستازدىڭ باعاسى
ومىردە تالاي اقىن، جازۋشى، باتىر وتكەن. ءبىراق سولاردىڭ بارلىعى ۇستازدان ءتالىم العان. ۇستاز وقۋشىعا ءبىلىم بەرىپ، ۇيرەتىپ جول نۇسقاۋشى. ادام بالاسىنىڭ ءبىرىنشى ءۇيى ءوز ءۇيى، ال ەكىنشى ءۇيى مەكتەپ. سول سياقتى بالاعا ءبىرىنشى اتا - اناسى تاربيە بەرسە، ەكىنشى ۇستاز تاربيەلەيدى. وڭى مەن سولىن كورسەتەدى، باعىت - باعدار بەرەدى. ءبىراق سول ۇستازدىڭ ءقادىر - قاسيەتىن شىن مانىندە ءبىلىپ ءجۇرمىز بە؟
وسى ورايدا بوەسيدىڭ مىنا ءبىر ءسوزىن كەلتىرە كەتسەك：“شاكىرت بولىپ جارىتپاعان ادام، ۇستاز بولىپ تا جارىتپايدى”. مەن بۇعان تولىقتاي قوسىلامىن. سەبەبى ءوزى مىقتى ءبىلىم الماعان ادام، ول ەشكىمدى دە ۇيرەتە المايدى. مەن قوعامدا ورىن الىپ جۇرگەن بىرنەشە ماسەلەنى ايتا كەتسەم：
ءبىرىنشى ماسەلە：كوپشىلىك ۇستاز ناشار تۇسىندىرگەندىكتەن بالالار ناشار ءبىلىم الادى دەپ ويلايدى. ال مەن بىلاي ويلايمىن：بالا ءوزى ىزدەنسە، سىنىپتان تىس وقىسا، ال سىنىپتا ونى قايتالاسا، ول ءبارىن تۇسىنەدى. ول ءۇشىن ءمۇعالىمدى كىنالاۋعا بولمايدى.
ەكىنشى ماسەلە：مۇعالىممەن قارىم - قاتىناس. وقۋشىلار - مۇز سياقتى： قىسىپ ۇستاسا سىنىپ قالادى، ايالاپ ۇستاسا ەرىپ كەتەدى. قايتپەك كەرەك؟ ءمۇعالىم بارلىق وقۋشىمەن تىعىز بايلانىستا بولۋى قاجەت. قاتەلىگىن جايمەن ايتىپ، جاقسىلىعىن ايتىپ قۋانتىپ وتىرۋى قاجەت. “ۇيرەتۋ ءۇشىن ۇرسۋدىڭ، پايدالى بولۋ ءۇشىن نامىسقا ءتيۋدىڭ قاجەتى جوق” دەپ لاروشفۋكونىڭ ايتقان ءسوزى وسىعان سايادى.
ءۇشىنشى ماسەلە：ءمۇعالىمدى كوپ كىسىلەر تەك جاقسى وقيتىنداردى عانا جاقسى كورەدى دەپ ويلايدى. تاعى دا قاتە پىكىر. سەبەبى مۇعالىمگە وقۋشىلاردىڭ ءبارى بىردەي. تەك وقۋشىلارعا ەڭبەكتەنۋ جەتىسپەيدى.
ءتورتىنشى ماسەلە：باعا قويۋ كەزىندەگى كەلىسپەۋشىلىك. بۇنى قالاي تۇسىنەمىز？كەي وقۋشىلار ۇشتىك نەمەسە ەكىلىك السا مۇعالىمگە رەنجىپ جاتادى.
بەسىنشى ماسەلە：جوعارىداعى ايتىلعان اڭگىمەگە پەرپەنديكۋليار ءبىر ماسەلە بار. ول - ساباقتا مۇقيات بولماۋشىلىق، شۋلاۋ. ءوزىڭىز ويلاڭىزشى ءمۇعالىم تۇنىمەن داپتەر تەكسەرىپ شارشاپ وتىرسا، مىنا جاقتان سونشاما بالا شۋلاپ وتىرسا نە بولادى؟ وسىناۋ شۋلاۋ مەن مۇقيات بولماۋشىلىق كەسىرىنەن تۇسىنىسپەۋشىلىك ورىن الادى. بۇل جەردە ءمۇعالىم ەڭبەگى ەلەنبەيدى. قاراپ وتىرساق تۇيىتكىلدى ماسەلەلەر وتە كوپ.
وسى ماسەلەلەرگە قاراپ تۇرساق ءمۇعالىمدى سىيلاماۋشىلىق بايقالادى. ولاي بولسا، كوپكە توپىراق شاشۋدان اۋلاقپىن كەيبىر ادامدار ۇستاز دەگەن ۇلاعاتتى ۇعىمنىڭ ءمان - ماعناسىن جەتە ءتۇسىنىپ، ۇعا الماي ءجۇر. سونىڭ كەسىرىنەن قوعامدا جاڭساق پىكىرلەر قالىپتاسىپ جاتىر. ءبىراق بۇل پىكىرلەردىڭ بارلىعى قۇدىقتىڭ ىشىندە جاتىپ دۇنيە دەگەن وسى عانا ەكەن دەپ ويلايتىن باقا سياقتى، ءوز كوزىمەن كورمەي، ءوز قۇلاعىمەن ەستىمەي جاتىپ اسىعىس شەشىم شىعارۋ بولىپ تابىلادى. بۇنداي پىكىرلەردى تۋدىرماۋ ءۇشىن، بىرىنشىدەن اسىعىس شەشىم قابىلداماۋ كەرەك، ەكىنشىدەن ءمۇعالىمنىڭ ەڭبەگىن ەسكەرە بىلگەن ءجون.
مەن مۇنىمەن نە ايتقىم كەلەدى؟ مەن ءمۇعالىمنىڭ قوعامعا تيگىزەتىن اسەرىن، ماڭىزدىلىعىن ايتقىم كەلدى. ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى ءمۇعالىم - بارلىق ادام بالاسىنىڭ ۇيرەتۋشىسى. بولاشاقتى جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ بارلىعى ءبىلىم ارقىلى كەلەر بولسا، وندا ءبىلىم ۇيرەتۋشى - ۇستاز. ونىڭ ەڭبەگىن ۇمىتۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى ادامعا ءبىلىم دەگەن قاسيەتتى نارسەنى ۇقتىرۋشى، ءبىلدىرۋشى - ۇستاز. سوندىقتان ۇستازدى ۇمىتپاۋ ءھام ۇلىقتاۋ ءبىزدىڭ قاسيەتتى پارىزىمىز دەپ بىلەمىن.
وسى ورايدا بوەسيدىڭ مىنا ءبىر ءسوزىن كەلتىرە كەتسەك：“شاكىرت بولىپ جارىتپاعان ادام، ۇستاز بولىپ تا جارىتپايدى”. مەن بۇعان تولىقتاي قوسىلامىن. سەبەبى ءوزى مىقتى ءبىلىم الماعان ادام، ول ەشكىمدى دە ۇيرەتە المايدى. مەن قوعامدا ورىن الىپ جۇرگەن بىرنەشە ماسەلەنى ايتا كەتسەم：
ءبىرىنشى ماسەلە：كوپشىلىك ۇستاز ناشار تۇسىندىرگەندىكتەن بالالار ناشار ءبىلىم الادى دەپ ويلايدى. ال مەن بىلاي ويلايمىن：بالا ءوزى ىزدەنسە، سىنىپتان تىس وقىسا، ال سىنىپتا ونى قايتالاسا، ول ءبارىن تۇسىنەدى. ول ءۇشىن ءمۇعالىمدى كىنالاۋعا بولمايدى.
ەكىنشى ماسەلە：مۇعالىممەن قارىم - قاتىناس. وقۋشىلار - مۇز سياقتى： قىسىپ ۇستاسا سىنىپ قالادى، ايالاپ ۇستاسا ەرىپ كەتەدى. قايتپەك كەرەك؟ ءمۇعالىم بارلىق وقۋشىمەن تىعىز بايلانىستا بولۋى قاجەت. قاتەلىگىن جايمەن ايتىپ، جاقسىلىعىن ايتىپ قۋانتىپ وتىرۋى قاجەت. “ۇيرەتۋ ءۇشىن ۇرسۋدىڭ، پايدالى بولۋ ءۇشىن نامىسقا ءتيۋدىڭ قاجەتى جوق” دەپ لاروشفۋكونىڭ ايتقان ءسوزى وسىعان سايادى.
ءۇشىنشى ماسەلە：ءمۇعالىمدى كوپ كىسىلەر تەك جاقسى وقيتىنداردى عانا جاقسى كورەدى دەپ ويلايدى. تاعى دا قاتە پىكىر. سەبەبى مۇعالىمگە وقۋشىلاردىڭ ءبارى بىردەي. تەك وقۋشىلارعا ەڭبەكتەنۋ جەتىسپەيدى.
ءتورتىنشى ماسەلە：باعا قويۋ كەزىندەگى كەلىسپەۋشىلىك. بۇنى قالاي تۇسىنەمىز？كەي وقۋشىلار ۇشتىك نەمەسە ەكىلىك السا مۇعالىمگە رەنجىپ جاتادى.
بەسىنشى ماسەلە：جوعارىداعى ايتىلعان اڭگىمەگە پەرپەنديكۋليار ءبىر ماسەلە بار. ول - ساباقتا مۇقيات بولماۋشىلىق، شۋلاۋ. ءوزىڭىز ويلاڭىزشى ءمۇعالىم تۇنىمەن داپتەر تەكسەرىپ شارشاپ وتىرسا، مىنا جاقتان سونشاما بالا شۋلاپ وتىرسا نە بولادى؟ وسىناۋ شۋلاۋ مەن مۇقيات بولماۋشىلىق كەسىرىنەن تۇسىنىسپەۋشىلىك ورىن الادى. بۇل جەردە ءمۇعالىم ەڭبەگى ەلەنبەيدى. قاراپ وتىرساق تۇيىتكىلدى ماسەلەلەر وتە كوپ.
وسى ماسەلەلەرگە قاراپ تۇرساق ءمۇعالىمدى سىيلاماۋشىلىق بايقالادى. ولاي بولسا، كوپكە توپىراق شاشۋدان اۋلاقپىن كەيبىر ادامدار ۇستاز دەگەن ۇلاعاتتى ۇعىمنىڭ ءمان - ماعناسىن جەتە ءتۇسىنىپ، ۇعا الماي ءجۇر. سونىڭ كەسىرىنەن قوعامدا جاڭساق پىكىرلەر قالىپتاسىپ جاتىر. ءبىراق بۇل پىكىرلەردىڭ بارلىعى قۇدىقتىڭ ىشىندە جاتىپ دۇنيە دەگەن وسى عانا ەكەن دەپ ويلايتىن باقا سياقتى، ءوز كوزىمەن كورمەي، ءوز قۇلاعىمەن ەستىمەي جاتىپ اسىعىس شەشىم شىعارۋ بولىپ تابىلادى. بۇنداي پىكىرلەردى تۋدىرماۋ ءۇشىن، بىرىنشىدەن اسىعىس شەشىم قابىلداماۋ كەرەك، ەكىنشىدەن ءمۇعالىمنىڭ ەڭبەگىن ەسكەرە بىلگەن ءجون.
مەن مۇنىمەن نە ايتقىم كەلەدى؟ مەن ءمۇعالىمنىڭ قوعامعا تيگىزەتىن اسەرىن، ماڭىزدىلىعىن ايتقىم كەلدى. ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى ءمۇعالىم - بارلىق ادام بالاسىنىڭ ۇيرەتۋشىسى. بولاشاقتى جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ بارلىعى ءبىلىم ارقىلى كەلەر بولسا، وندا ءبىلىم ۇيرەتۋشى - ۇستاز. ونىڭ ەڭبەگىن ۇمىتۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى ادامعا ءبىلىم دەگەن قاسيەتتى نارسەنى ۇقتىرۋشى، ءبىلدىرۋشى - ۇستاز. سوندىقتان ۇستازدى ۇمىتپاۋ ءھام ۇلىقتاۋ ءبىزدىڭ قاسيەتتى پارىزىمىز دەپ بىلەمىن.
You Might Also Like
-
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن ورتاعا سالۋ، ونەرلەرىن تاماشالاۋ، مادەنيەتتىلىككە تاربيەلەۋ، قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
