ۆ ەسەبى
ۆ ەسەبى
تىزبەكتەلگەن ساباقتار توپتاماسىنان الىنعان ءبىر ساباق بويىنشا رەفلەكسيۆتىك ەسەپ
ءمۇعالىمنىڭ ويى
ترەنەردىڭ پىكىرى
وسى باعدارلامانىڭ نەگىزگى مىندەتى – قازاقستاندىق مۇعالىمدەرگە پەداگوگيكالىق تاجىريبەسىن جەتىلدىرۋ مەن باعالاۋعا كومەكتەسۋ. باعدارلامانىڭ نەگىزگى قاعيداتى تاجىريبەلىك قىزمەتتى ناقتى عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ دالەلدەنگەن ناتيجەلەرىمەن كىرىكتىرۋ بولىپ تابىلادى. بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى مازمۇنى جەكە جەتى مودۋل تۇرىندە بەرىلگەن، ولار وقىتۋ بارىسىندا ارالاس تۇرىندە ۇسىنىلادى(نۇسقاۋلىق 12 بەت) جەتى ءمودۋلدى ىقپالداستىرۋ ماقساتىندا تاجيرىبە كەزىندە 1 «ا»سىنىبىندا، انا ءتىلى پانىنەن وتكىزگەن ءبىر ساباعىم بويىنشا رەفلەكسيۆتىك ەسەبىم.
ساباق تاقىرىبى: «ۇزىنسارى».
ساباقتىڭ ماقساتى: ءماتىندى مانەرلەپ وقىپ، مازمۇنىن ءتۇسىنۋ، ۇزىنسارى ناۋرىزدىڭ ۇزاق سارى كۇنى ەكەنىن ءبىلۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءماتىندى مانەرلەپ وقيدى، مازمۇنىن، ءمانىن تۇسىنەدى، ويلارىن ايتا الادى، ءوزارا پىكىر الماسادى، سوزدىك قورى ارتادى، ومىرمەن بايلانىستىرا الادى.
ساباقتى ىنتىماقتاستىق احۋال ورناتۋدان باستادىم. ماقساتى: جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى وقۋشىلار ءبىر – بىرىنە جىلى لەبىز سوزدەر جانە تىلەكتەر تىلەي وتىرىپ، سەرىكتەستىك قارىم – قاتىناس جاساۋعا، وقۋشىلاردىڭ كوڭىل كۇيىن كوتەرۋ، ىنتىماقتاستىق ورتا قۇرۋ (شەڭبەرگە تۇرىپ، ءبىر – بىرىنە جىلى لەبىزدەرىن ايتادى، ساتتىلىك تىلەيدى.) بارلىعى قايتالاپ ايتادى.
قانە، شەڭبەر قۇرايىق،
دوڭگەلەنە تۇرايىق.
ۇناعان فيگۋرانى تاڭداپ اپ،
توبىمىزدى تابايىق.
ىنتىماقتاستىق ورتاسىن قالىپتاستىرۋدا بالالاردىڭ بويىندا كوڭىل كۇيلەرىنىڭ كوتەرىلگەنىن، بويلارىندا سەنىمدىلىك، ۇيالشاق، تۇيىق بالالاردىڭ اشىلۋىن بايقادىم.
كەزدەسكەن كەدەرگىلەردە بولدى، بالالاردىڭ ۇيالشاقتىعى، تەرەڭ ويلاماۋلىعى، تىلدەرىنىڭ ازدىعى. وسى كەدەرگىلەردەن شىعۋ ءۇشىن الداعى ۋاقىتتا كوپ ىزدەنۋدى تالاپ ەتەدى جانە ءتيىمدى جولدارىن قاراستىرۋ كەرەك دەپ ءتۇيدىم. جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى لوگيكالىق ويلاۋ مەن ۆيزۋالدى قابىلداۋعا، گەومەتريالىق فيگۋرالار ارقىلى توپقا بىرىگەدى.(شەڭبەر، ءۇشبۇرىش، ءتورتبۇرىش). سىنىپ وقۋشىلارىن توپتارعا ءبولىپ وقىتۋدىڭ تيىمدىلىگى، ناشار وقيتىن وقۋشىلار كوپشىلىكتىڭ كولەڭكەسىندە قالمايدى، ءار وقۋشى ءوز بەتىمەن جۇمىس جاسايدى جانە شىعارماشىلىقپەن باسەكەلەستىكتى قالىپتاستىرادى، ءوزىن - ءوزى باعالاۋعا ۇيرەنەدى، وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتادى، كوڭىل كۇيلەرىن كوتەرىلىپ جانە ساباققا دەگەن بەلسەندىلىگىن ارتادى دەگىم كەلەدى. ويتكەنى، ءداستۇرلى ساباقتا ۇلگەرىمى تومەن وقۋشىلار ارتقى پارتادا جىل بويى وتىرىپ قالاتىن، ال قازىرگى جاڭاشا وقۋدا كۇنىنە بىرنەشە رەت اۋىستىرادى جانە سىنىپتاستارىمەن قارىم - قاتىناس جاساۋعا، ارەكەت جاسايدى. وقۋشىلارعا ۇناعانى سونداي، كەلەسى ساباقتا قانداي توپتاستىرۋ بولار ەكەن؟ - دەپ كۇندە اسىعا كۇتەتىن بولدى. وقۋشىلارىمنىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعى، بەلسەندىلىگى ارتقانى كورىندى. توپ ءوزارا پىكىرلەسىپ سىنىپتاعى ۇيالشاق، ورتاشا وقيتىن وقۋشىلاردى توپ باسشىسى ەتىپ تاعايىندادى. ونداعى ماقساتىم، ناشار وقۋشىلاردى سويلەتۋ، جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ، ۇيالشاقتىقتان ارىلتۋ بولدى. بۇل جەردەن وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر ورىن الىپ وتىر، ياعني ديالوگ ارقىلى وقىتۋ، توپ باسشىسىن سايلاۋداعى پىكىر – تالاس.
- بۇگىن توپ باسشى ن بولادى، ويتكەنى وتكەن ساباقتا ا بولدى، عوي
- بۇگىن م بولسىن، ويتكەنى ول دا ۇيرەنسىن – دەگەن ا وقۋشىنىڭ ۇسىنىسىن، بارلىعى كەلىسىپ، توپتىق اڭگىمە قۇردى.
كەلەسى كەزەڭدى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋدان باستادىم. ماقساتى: وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ جانە نە بىلگەنىن ءتۇسىنۋ. ويىن ارقىلى وقۋشىلار اراسىندا قارىم – قاتىناس ورناتۋ، ۇياڭ بالالاردىڭ بويىنداعى قورقىنىش پەن ۇيالشاقتىقتان ارىلتۋ.
بۇل جەردە وقۋشىعا ءۇي تاپسىرماسىن «قاعىپ ال دا، جاۋاپ بەر» ءادىسى بويىنشا، دوپتى سەرپي وتىرىپ، ءبىر وقۋشىعا لاقتىرامىن، سول وقۋشى جاۋابىن ايتىپ كەلەسى وقۋشىعا لاقتىرادى، ويىن وسىلايشا جالعاس بەرەدى، بالالار ءبىر – بىرىنە سۇراق قويدى. مىسالى:
- جىل مەزگىلدەرىن اتا؟
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
- كوكتەم ايلارىن اتا؟
- كوكتەمنىڭ نەشىنشى ايى؟
- نە وزگەردى؟ نەگە؟ - دەگەن سۇراقتار بويىنشا وقۋشىلار جاۋاپ ىزدەدى.
ولار مۇنداي ويىن ءتۇرىن كورمەنگەندىكتەن، ۇيالشاقتىق تانىتتى. ءوزىمنىڭ شاقىرۋىم ارقىلى سىنىپتاعى ورتاشا وقيتىن وقۋشىم ا وقۋشىمدى شاقىردىم. بۇل تاپسىرمانى ورىنداۋ بارىسىندا سۇراق قويعان، دوپتى قاعىپ العان وقۋشى جاۋاپ بەرە الماسا، ءوزى جاۋاپ بەرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىردىم. بالالار سۇراق قويۋعا اسىعىس ۇستىندە بولدى. كەلەسى شاقىرعان وقۋشىم سىنىپتاعى ناشار وقيتىن وقۋشى م وقۋشى ەدى. ول بەرىلگەن سۇراقتارعا ءوزىنىڭ شاماسى كەلگەنشە بەلسەندىلىك تانىتىپ، ياعني ساباققا قىزىعۋشىلىعى بار ەكەنىن كورسەتىپ، ءسال دە بولسا ويىن جۇيەلەپ جاۋاپ بەردى. بۇل جەردە ايتا كەتەتىنىم جاس ەرەكشەلىكتەرىنە سايكەس مودۋلى وزىنەن ءوزى كورىنىس تاۋىپ وتىر، سەبەبى ا وقۋشىنىڭ جاۋاپ بەرۋى م وقۋشىعا سالىستىرا قاراعاندا جاۋابى دالەلدى، ويى جيناقى، ساباققا بەلسەندى ويتكەنى ول قىز بالا، ال م وقۋشى بىردەن ساباققا كىرىسىپ كەتە المادى، سەبەبى ويىنداعىسىن ايتقىسى كەلەدى، ءبىراق ءتىلى قىسقا، ياعني ا وقۋشى؛ جىل مەزگىلدەرى تورتەۋ، قىس، جاز، كوكتەم، كۇز دەپ جاۋاپ بەرسە، م وقۋشى ءقازىر كوكتەم مەزگىلى دەپ قىسقا جاۋاپ ايتتى. دجەروم برۋنەر جاڭالىق اشۋ ارقىلى وقۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتىپ، اقىل وي ۇدەرىسىنىڭ وقىتۋمەن ءوزارا بايلانىسۋ مۇمكىندىكتەرىن زەرتتەگەن، ياعني بالالاردىڭ بەلسەندى قاتىسۋىن اتاپ وتەدى، ءتىپتى باستاۋىش مەكتەپ جاسىنداعى بالالار وقۋ مەن دامۋ ءۇشىن باستاماشىلىق ەتەدى دەپ سەندىردى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
تىزبەكتەلگەن ساباقتار توپتاماسىنان الىنعان ءبىر ساباق بويىنشا رەفلەكسيۆتىك ەسەپ
ءمۇعالىمنىڭ ويى
ترەنەردىڭ پىكىرى
وسى باعدارلامانىڭ نەگىزگى مىندەتى – قازاقستاندىق مۇعالىمدەرگە پەداگوگيكالىق تاجىريبەسىن جەتىلدىرۋ مەن باعالاۋعا كومەكتەسۋ. باعدارلامانىڭ نەگىزگى قاعيداتى تاجىريبەلىك قىزمەتتى ناقتى عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ دالەلدەنگەن ناتيجەلەرىمەن كىرىكتىرۋ بولىپ تابىلادى. بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى مازمۇنى جەكە جەتى مودۋل تۇرىندە بەرىلگەن، ولار وقىتۋ بارىسىندا ارالاس تۇرىندە ۇسىنىلادى(نۇسقاۋلىق 12 بەت) جەتى ءمودۋلدى ىقپالداستىرۋ ماقساتىندا تاجيرىبە كەزىندە 1 «ا»سىنىبىندا، انا ءتىلى پانىنەن وتكىزگەن ءبىر ساباعىم بويىنشا رەفلەكسيۆتىك ەسەبىم.
ساباق تاقىرىبى: «ۇزىنسارى».
ساباقتىڭ ماقساتى: ءماتىندى مانەرلەپ وقىپ، مازمۇنىن ءتۇسىنۋ، ۇزىنسارى ناۋرىزدىڭ ۇزاق سارى كۇنى ەكەنىن ءبىلۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءماتىندى مانەرلەپ وقيدى، مازمۇنىن، ءمانىن تۇسىنەدى، ويلارىن ايتا الادى، ءوزارا پىكىر الماسادى، سوزدىك قورى ارتادى، ومىرمەن بايلانىستىرا الادى.
ساباقتى ىنتىماقتاستىق احۋال ورناتۋدان باستادىم. ماقساتى: جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى وقۋشىلار ءبىر – بىرىنە جىلى لەبىز سوزدەر جانە تىلەكتەر تىلەي وتىرىپ، سەرىكتەستىك قارىم – قاتىناس جاساۋعا، وقۋشىلاردىڭ كوڭىل كۇيىن كوتەرۋ، ىنتىماقتاستىق ورتا قۇرۋ (شەڭبەرگە تۇرىپ، ءبىر – بىرىنە جىلى لەبىزدەرىن ايتادى، ساتتىلىك تىلەيدى.) بارلىعى قايتالاپ ايتادى.
قانە، شەڭبەر قۇرايىق،
دوڭگەلەنە تۇرايىق.
ۇناعان فيگۋرانى تاڭداپ اپ،
توبىمىزدى تابايىق.
ىنتىماقتاستىق ورتاسىن قالىپتاستىرۋدا بالالاردىڭ بويىندا كوڭىل كۇيلەرىنىڭ كوتەرىلگەنىن، بويلارىندا سەنىمدىلىك، ۇيالشاق، تۇيىق بالالاردىڭ اشىلۋىن بايقادىم.
كەزدەسكەن كەدەرگىلەردە بولدى، بالالاردىڭ ۇيالشاقتىعى، تەرەڭ ويلاماۋلىعى، تىلدەرىنىڭ ازدىعى. وسى كەدەرگىلەردەن شىعۋ ءۇشىن الداعى ۋاقىتتا كوپ ىزدەنۋدى تالاپ ەتەدى جانە ءتيىمدى جولدارىن قاراستىرۋ كەرەك دەپ ءتۇيدىم. جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى لوگيكالىق ويلاۋ مەن ۆيزۋالدى قابىلداۋعا، گەومەتريالىق فيگۋرالار ارقىلى توپقا بىرىگەدى.(شەڭبەر، ءۇشبۇرىش، ءتورتبۇرىش). سىنىپ وقۋشىلارىن توپتارعا ءبولىپ وقىتۋدىڭ تيىمدىلىگى، ناشار وقيتىن وقۋشىلار كوپشىلىكتىڭ كولەڭكەسىندە قالمايدى، ءار وقۋشى ءوز بەتىمەن جۇمىس جاسايدى جانە شىعارماشىلىقپەن باسەكەلەستىكتى قالىپتاستىرادى، ءوزىن - ءوزى باعالاۋعا ۇيرەنەدى، وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتادى، كوڭىل كۇيلەرىن كوتەرىلىپ جانە ساباققا دەگەن بەلسەندىلىگىن ارتادى دەگىم كەلەدى. ويتكەنى، ءداستۇرلى ساباقتا ۇلگەرىمى تومەن وقۋشىلار ارتقى پارتادا جىل بويى وتىرىپ قالاتىن، ال قازىرگى جاڭاشا وقۋدا كۇنىنە بىرنەشە رەت اۋىستىرادى جانە سىنىپتاستارىمەن قارىم - قاتىناس جاساۋعا، ارەكەت جاسايدى. وقۋشىلارعا ۇناعانى سونداي، كەلەسى ساباقتا قانداي توپتاستىرۋ بولار ەكەن؟ - دەپ كۇندە اسىعا كۇتەتىن بولدى. وقۋشىلارىمنىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعى، بەلسەندىلىگى ارتقانى كورىندى. توپ ءوزارا پىكىرلەسىپ سىنىپتاعى ۇيالشاق، ورتاشا وقيتىن وقۋشىلاردى توپ باسشىسى ەتىپ تاعايىندادى. ونداعى ماقساتىم، ناشار وقۋشىلاردى سويلەتۋ، جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ، ۇيالشاقتىقتان ارىلتۋ بولدى. بۇل جەردەن وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر ورىن الىپ وتىر، ياعني ديالوگ ارقىلى وقىتۋ، توپ باسشىسىن سايلاۋداعى پىكىر – تالاس.
- بۇگىن توپ باسشى ن بولادى، ويتكەنى وتكەن ساباقتا ا بولدى، عوي
- بۇگىن م بولسىن، ويتكەنى ول دا ۇيرەنسىن – دەگەن ا وقۋشىنىڭ ۇسىنىسىن، بارلىعى كەلىسىپ، توپتىق اڭگىمە قۇردى.
كەلەسى كەزەڭدى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋدان باستادىم. ماقساتى: وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ جانە نە بىلگەنىن ءتۇسىنۋ. ويىن ارقىلى وقۋشىلار اراسىندا قارىم – قاتىناس ورناتۋ، ۇياڭ بالالاردىڭ بويىنداعى قورقىنىش پەن ۇيالشاقتىقتان ارىلتۋ.
بۇل جەردە وقۋشىعا ءۇي تاپسىرماسىن «قاعىپ ال دا، جاۋاپ بەر» ءادىسى بويىنشا، دوپتى سەرپي وتىرىپ، ءبىر وقۋشىعا لاقتىرامىن، سول وقۋشى جاۋابىن ايتىپ كەلەسى وقۋشىعا لاقتىرادى، ويىن وسىلايشا جالعاس بەرەدى، بالالار ءبىر – بىرىنە سۇراق قويدى. مىسالى:
- جىل مەزگىلدەرىن اتا؟
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
- كوكتەم ايلارىن اتا؟
- كوكتەمنىڭ نەشىنشى ايى؟
- نە وزگەردى؟ نەگە؟ - دەگەن سۇراقتار بويىنشا وقۋشىلار جاۋاپ ىزدەدى.
ولار مۇنداي ويىن ءتۇرىن كورمەنگەندىكتەن، ۇيالشاقتىق تانىتتى. ءوزىمنىڭ شاقىرۋىم ارقىلى سىنىپتاعى ورتاشا وقيتىن وقۋشىم ا وقۋشىمدى شاقىردىم. بۇل تاپسىرمانى ورىنداۋ بارىسىندا سۇراق قويعان، دوپتى قاعىپ العان وقۋشى جاۋاپ بەرە الماسا، ءوزى جاۋاپ بەرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىردىم. بالالار سۇراق قويۋعا اسىعىس ۇستىندە بولدى. كەلەسى شاقىرعان وقۋشىم سىنىپتاعى ناشار وقيتىن وقۋشى م وقۋشى ەدى. ول بەرىلگەن سۇراقتارعا ءوزىنىڭ شاماسى كەلگەنشە بەلسەندىلىك تانىتىپ، ياعني ساباققا قىزىعۋشىلىعى بار ەكەنىن كورسەتىپ، ءسال دە بولسا ويىن جۇيەلەپ جاۋاپ بەردى. بۇل جەردە ايتا كەتەتىنىم جاس ەرەكشەلىكتەرىنە سايكەس مودۋلى وزىنەن ءوزى كورىنىس تاۋىپ وتىر، سەبەبى ا وقۋشىنىڭ جاۋاپ بەرۋى م وقۋشىعا سالىستىرا قاراعاندا جاۋابى دالەلدى، ويى جيناقى، ساباققا بەلسەندى ويتكەنى ول قىز بالا، ال م وقۋشى بىردەن ساباققا كىرىسىپ كەتە المادى، سەبەبى ويىنداعىسىن ايتقىسى كەلەدى، ءبىراق ءتىلى قىسقا، ياعني ا وقۋشى؛ جىل مەزگىلدەرى تورتەۋ، قىس، جاز، كوكتەم، كۇز دەپ جاۋاپ بەرسە، م وقۋشى ءقازىر كوكتەم مەزگىلى دەپ قىسقا جاۋاپ ايتتى. دجەروم برۋنەر جاڭالىق اشۋ ارقىلى وقۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتىپ، اقىل وي ۇدەرىسىنىڭ وقىتۋمەن ءوزارا بايلانىسۋ مۇمكىندىكتەرىن زەرتتەگەن، ياعني بالالاردىڭ بەلسەندى قاتىسۋىن اتاپ وتەدى، ءتىپتى باستاۋىش مەكتەپ جاسىنداعى بالالار وقۋ مەن دامۋ ءۇشىن باستاماشىلىق ەتەدى دەپ سەندىردى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
