ءحىح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت وكىلدەرىنىڭ شىعارمالارىنداعى ۇلتتىق رۋح
ورىنداعان: قابىلاشيموۆا ايگەريم
وي تولعاۋ
ءحىح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت وكىلدەرىنىڭ شىعارمالارىنداعى ۇلتتىق رۋح
ۇلتتىق رۋح دەگەن نە؟ ەلىنە دەگەن، جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن بويىنا سىڭىرگەن، شىن مانىندە ەلىنە جاناشىرلىقپەن قارايتىن، ۇلتتىق رۋحى بەرىك ادامدى عانا ناعىز ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى دەيمىز. وسىنداي ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولا بىلگەن جاندار - ءحىح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت وكىلدەرى.
مۇرات موڭكە ۇلى ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن اڭساپ، بوداندىققا قارسى جىر تولعادى. زار زامان اقىنى اتاندى. اتا قونىسىنىڭ وتارلاۋشى تالاۋىنا تۇسكەنىنە نالىعان اقىن ءوزى تۋىپ وسكەن دالانىڭ كەشەگى كۇنىن ساعىنىشپەن ەسكە العان. ونىڭ «اۋەلى جەڭىپ ورىس ەدىلدى الدى، سارىتاۋ، اشتارحاننىڭ جەرىن الدى. ءتامامى سۋ مەن نۋدى ورىس ۇستاپ، قازاقتىڭ مۇنان تۇتاپ شالىنعانى»، «قازاقتىڭ جەر مۇراسى»، «كەڭ قونىس قايدان ىزدەپ تاپتىرادى» دەگەن جىر جولدارى اقىننىڭ وتانشىلدىق رۋحىنا دالەل بولادى.
اقىننىڭ باستى شىعارماسى «ءۇش قيان». وتارلاۋ ناتيجەسىندە تۇرمىسى ناشارلاعان حالىقتى كوز الدىڭا ەلەستەتىپ، تەبىرەنەسىڭ.
ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ «جاڭگىرگە»، «بايماعامبەت سۇلتانعا» ارناعان 106 ولەڭدەرى حان - سۇلتانداردىڭ بەت پەردەسىن اشاتىن جىرلار بولدى. ول جاڭگىردىڭ قول استىندا جۇمىس جاساۋعا، ساراي اقىنى بولۋعا كەلىسپەدى. ءارقاشان حالىق جاعىندا بولدى. يساتاي باستاعان شارۋالار كوتەرىلىسىنە دە قاتىستى، ادىلدىكتى جاقتادى. ولاي بولسا، ماحامبەت وتەمىس ۇلى ەلىنىڭ قورعانى، پاتريوتى دەپ ايتا الامىز.
ءدال وسىنداي ۇلتتىق رۋحقا تولى شىعارمالاردى دۇنيەگە اكەلگەن ءسۇيىنباي ارون ۇلى بولاتىن. ول ءوز ولەڭدەرىندە قوقان بيلەۋشىلەرى مەن جەرگىلىكتى ادىلەتسىز سۇلتان، تورەلەردەن، باي - بولىستاردان جاسقانباي، تۋراسىن جازدى.
«ءبورىلى مەنىڭ بايراعىم» ولەڭىنىڭ ورنى بولەك. ءبورىلى بايراقتى كورگەندە قانى قايناپ، قايراتى تاسىپ، بويىن نامىس كەرنەيتىن ەرلىكتىڭ، ەلدىكتىڭ جىرى. وندا كوك بورىگە سيىنعان، تۇلپار ءمىنىپ، ەلىن قورعاعان قازاق حالقىنىڭ رۋحى ەسىپ تۇر.
زار زامان اقىنى دۋلات باباتاي ۇلى بولسا ءوز تۋعان جەرى اياگوزگە ارناپ، «اياگوز قايدا باراسىڭ؟» ولەڭىن جازدى. اقتامبەردى جىراۋ جىرلاعانداي «توبىلعىلى توسكەيى ىرىسقا تولعان» اياگوزدى وزگەلەردەن قيماي تۇرعانىن اڭعارامىز. تۋعان ولكەسىنە ارناپ جازعان ساعىنىشقا تولى وسى ولەڭىنەن ونىڭ وتانعا دەگەن، جەرىنە، ەلىنە دەگەن ىستىق ماحابباتىن بايقاعاندايمىن.
ناعىز پاتريوت وسىنداي - اق بولسىن!
وي تولعاۋ
ءحىح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت وكىلدەرىنىڭ شىعارمالارىنداعى ۇلتتىق رۋح
ۇلتتىق رۋح دەگەن نە؟ ەلىنە دەگەن، جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن بويىنا سىڭىرگەن، شىن مانىندە ەلىنە جاناشىرلىقپەن قارايتىن، ۇلتتىق رۋحى بەرىك ادامدى عانا ناعىز ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى دەيمىز. وسىنداي ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولا بىلگەن جاندار - ءحىح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت وكىلدەرى.
مۇرات موڭكە ۇلى ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن اڭساپ، بوداندىققا قارسى جىر تولعادى. زار زامان اقىنى اتاندى. اتا قونىسىنىڭ وتارلاۋشى تالاۋىنا تۇسكەنىنە نالىعان اقىن ءوزى تۋىپ وسكەن دالانىڭ كەشەگى كۇنىن ساعىنىشپەن ەسكە العان. ونىڭ «اۋەلى جەڭىپ ورىس ەدىلدى الدى، سارىتاۋ، اشتارحاننىڭ جەرىن الدى. ءتامامى سۋ مەن نۋدى ورىس ۇستاپ، قازاقتىڭ مۇنان تۇتاپ شالىنعانى»، «قازاقتىڭ جەر مۇراسى»، «كەڭ قونىس قايدان ىزدەپ تاپتىرادى» دەگەن جىر جولدارى اقىننىڭ وتانشىلدىق رۋحىنا دالەل بولادى.
اقىننىڭ باستى شىعارماسى «ءۇش قيان». وتارلاۋ ناتيجەسىندە تۇرمىسى ناشارلاعان حالىقتى كوز الدىڭا ەلەستەتىپ، تەبىرەنەسىڭ.
ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ «جاڭگىرگە»، «بايماعامبەت سۇلتانعا» ارناعان 106 ولەڭدەرى حان - سۇلتانداردىڭ بەت پەردەسىن اشاتىن جىرلار بولدى. ول جاڭگىردىڭ قول استىندا جۇمىس جاساۋعا، ساراي اقىنى بولۋعا كەلىسپەدى. ءارقاشان حالىق جاعىندا بولدى. يساتاي باستاعان شارۋالار كوتەرىلىسىنە دە قاتىستى، ادىلدىكتى جاقتادى. ولاي بولسا، ماحامبەت وتەمىس ۇلى ەلىنىڭ قورعانى، پاتريوتى دەپ ايتا الامىز.
ءدال وسىنداي ۇلتتىق رۋحقا تولى شىعارمالاردى دۇنيەگە اكەلگەن ءسۇيىنباي ارون ۇلى بولاتىن. ول ءوز ولەڭدەرىندە قوقان بيلەۋشىلەرى مەن جەرگىلىكتى ادىلەتسىز سۇلتان، تورەلەردەن، باي - بولىستاردان جاسقانباي، تۋراسىن جازدى.
«ءبورىلى مەنىڭ بايراعىم» ولەڭىنىڭ ورنى بولەك. ءبورىلى بايراقتى كورگەندە قانى قايناپ، قايراتى تاسىپ، بويىن نامىس كەرنەيتىن ەرلىكتىڭ، ەلدىكتىڭ جىرى. وندا كوك بورىگە سيىنعان، تۇلپار ءمىنىپ، ەلىن قورعاعان قازاق حالقىنىڭ رۋحى ەسىپ تۇر.
زار زامان اقىنى دۋلات باباتاي ۇلى بولسا ءوز تۋعان جەرى اياگوزگە ارناپ، «اياگوز قايدا باراسىڭ؟» ولەڭىن جازدى. اقتامبەردى جىراۋ جىرلاعانداي «توبىلعىلى توسكەيى ىرىسقا تولعان» اياگوزدى وزگەلەردەن قيماي تۇرعانىن اڭعارامىز. تۋعان ولكەسىنە ارناپ جازعان ساعىنىشقا تولى وسى ولەڭىنەن ونىڭ وتانعا دەگەن، جەرىنە، ەلىنە دەگەن ىستىق ماحابباتىن بايقاعاندايمىن.
ناعىز پاتريوت وسىنداي - اق بولسىن!
You Might Also Like
-
شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى (1858 — 1931) — اقىن، جازۋشى، اۋدارماشى، كومپوزيتور، تاريحشى جانە فيلوسوف.
