ءححى عاسىر مايتالمانى
ساباق تاقىرىبى: ءححى عاسىر مايتالمانى.
ساباق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرىپ،
7، 8، 9 - سىنىپتاردا وتكەندەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ. الدا ۇلكەن سىن كۇتىپ تۇرعانىن ەسكە ءتۇسىرۋ
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: كومپيۋتەر، ۆيدەوپروەكتور، سلايدتار، جەتوندار
ساباق ءتۇرى: جارىس تۇرىندەگى ساباق
ساباق ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ.
ساباق بارىسى:
قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى ءبىلىمدى ازاماتتىڭ قولىندا ەكەنى وزدەرىڭىزگە بەلگىلى. بۇگىنگى ءبىلىمدى شاكىرت ەرتەڭگى ەل تۇتقاسىن ۇستايتىن ازامات. سول ازامات بويىندا تاپقىرىقتى، العىرلىقتى قالىپتاستىرۋ مەكتەپ قابىرعاسىنان باستالادى. بۇگىنگى «ءححى عاسىر مايتالمانى» اتتى ينتەلەكتۋالدىق سايىسىمىزعا قاتىسۋشى وقۋشىلارمەن تانىس بولىڭىزدار.
--------------------
ءادىلقازى القاسىن تاعايىنداۋ
------------
جارىس 4 بولىمنەن تۇرادى:
I. كوسموس
1. قانداي ۋاقىتتا جەر كۇندى تولىق ءبىر اينالىم جاسايدى؟ (365 تاۋلىك)
2. بىزگە ەڭ جاقىن جۇلدىز؟ (كۇن)
3 ءبىرىنشى عارىشكەر يۋ. ا. گاگاريننىڭ وربيتاعا ۇشۋ ساپارىنداعى كوسموستىق كەمەسى قالاي اتالدى؟ (ۆوستوك)
4. 1969 جىلى 21 شىلدەدە ايدىڭ بەتىنە العاش قادام باسقان، مىنا امەريكاندىق استروناۆت. (ن. ارمسترونگ)
5. 2006 جىلى وتكەن اسسامبلەيانىڭ III حالىقارالىق استرونومدار بىرلەستىگىندە ول پلانەتا دەگەن ستاتۋسىنان ايىرىلدى، ءبىراق كوپتەگەن استرونومدار ول شەشىممەن كەلىسپەي ءوز نارازىلىعىن بىلدىرگەن بولاتىن (پلۋتون)
II. عالىمدار
1. كلاسسيكالىق مەحانيكانىڭ نەگىزىن سالۋشى؟ (ي. نيۋتون)
2. ۆاننادان شىعا سالا، “ەۆريكا” دەپ ايقايلاعان عالىم؟ (ارحيمەد)
3. ساموس ارالىندا دۇنيەگە كەلگەن ۇلى ماتەماتيك جانە فيلوسوف، سونىمەن قاتار وليمپيادا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازىن اتا؟ (پيفاگور)
4. فيزيكا تاريحىنا ەنگەن عالىم، اعىلشىن بوتانيگى؟ (بروۋن)
5. ونىڭ “باستامالارىندا” گەومەتريا جانە تەوريالىق اريفمەتيكانىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارى تۋرالى ايتىلعان؟ (ەۆكليد)
III. فيزيكا تابيعاتتا
1. اسا قاجەت ومىرگە حالىق ءۇشىن، پايدالانامىن كۇن سايىن جارىق ءۇشىن (ەلەكتر توگى)
2. گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا “ەلەكترون” قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟ (يانتار)
3. اعاشتاردىڭ قايسىسى ورنىقتى تەپە - تەڭدىك قالىپتا بولا الادى؟ (ەمەن)
4. ادامنىڭ قان اينالىم جۇيەسىندەگى قىسىمى مم. سىن. باع. نەشەگەن تەڭ؟ (جوعارعى قان اينالىم قىسىمى 100 - 120 مم سىن. باع.)
5. 4 تۇلىكتىڭ قايسىسى تاپتالعان جانە باتپاقتى جەرلەردە تەز جۇرەدى؟ (سيىر)
IV. جىلۋ
1. پليتاداعى جارتى ليترلىك ىدىستاعى سۋدىڭ ۇلكەن شاينەكتەگى سۋعا قاراعاندا تەز قايناۋ سەبەبى نەدە؟ (وعان از جىلۋ قاجەت)
2. قايناپ تۇرعان سۋعا وسىمدىك مايىن قۇيسا ەشتەڭە بولمايدى، ال قايناپ تۇرعان مايعا سۋ تامىزسا، شاشىراپ كەتەتىنى نەلىكتەن؟
(مايعا قاراعاندا سۋدىڭ بۋلانۋى جىلدام. سۋ مايدىڭ استىنا وتەدى دە تەز بۋلانادى)
3. كوسموستا سالقىن با؟ ءسىز كەمەنى تاستاپ، اشىق كوسموستا تەرمومەتردى الدىم دەپ ويلاڭىز. ول نەنى كورسەتەدى؟ (تەمپەراتۋرانى ۆاكۋۋمدە ولشەۋگە بولمايدى)
4. قار جاۋعان كەزدە اۋانىڭ جىلىنىپ كەتۋ سەبەبى نەدە؟ (كريستاليزاسيا جىلۋ ءبولۋ ارقىلى جۇرەدى)
5. قالايىنى سۋدا بالقىتۋعا بولاما؟ (ءيا، ەگەر ىشكى قىسىمدى ۇلعايتساق)
V. ولشەم بىرلىكتەر
1. سي جۇيەسىندەگى ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (مەتر)
2. قۋاتتىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (ۆاتت)
3. ەلەكتر ءورىسى كەرنەۋلىگىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (ۆولت بولىنگەن مەتر)
4. زات مولشەرىنىڭ سي جۇيەسىندەگى ولشەم بىرلىگى (مول)
5. ۆاكۋۋمداعى جارىق جىلدامدىعىنىڭ ولشەم بىرلىگى (مەتر بولىنگەن سەكۋند)
VI. فيزيكا جۇمباعى
1. كۇننەن دە كۇشتى، جەلدەن ءالسىز، اياعى جوق جۇرەدى، كوزى جوق، جىلايدى؟ (بۇلت)
2. جەردە جاتادى: بوياي المايسىڭ، قۇلاتا المايسىڭ، باسا المايسىڭ؟ (كولەڭكە)
3. قىزىقتى سۇراق (10 سىنىپ وقۋشىسى قىزىقتى تاجىريبە كورسەتىپ، سۇراق قويادى)
4. مامىقتاي ۇلپا، قانتتاي اپپاق،
قىستا جەر بەتىن باسادى.
جازدا سايعا قاراي قاشادى
(قار)
5. اياعى جوق، قولى جوق، ءبىراق ۇيگە كىرەدى
(جىلۋ مەن سۋىق)
وكىنىشكە وراي وسى بولىمنەن سوڭ ەڭ از بالل جيناعان 4 وقۋشى ويىندى جالعاستىرا المايدى. ولار:
ءىىى ءبولىم: «كىم جىلدام؟» (وقۋشىلار بەرىلگەن 3 فورمۋلادان فورمۋلا تۇرلەندىرەدى، ءار دۇرىس فورمۋلا 1 بالمەن باعالانادى)
ءىV ءبولىم: «بايگە» (30 سەكۋندا 10 سۇراق وقىلادى، ءاربىر دۇرىس جاۋاپ 1 بالدىق جۇيەمەن باعالانادى)
1. كەمەنىڭ تومەنگى بولىگى باتاتىن تەرەڭدىكتىڭ اتالۋى؟ (ۆاتەر سىزىعى)
2. ۆاتت نەنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (قۋات)
3. فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (فيزيكالىق قۇبىلىستاردى)
4. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە بىلتىر نەشە جىل بولدى؟ (20 جىل)
5. استرونوميا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟ (اسپان دەنەلەرىن)
6. قازاقستاندا قولدانىلاتىن كۇنتىزبە؟ (گريگوريان)
7. م/س - نەنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (جىلدامدىق)
8. سۇيىقتىڭ كولەمىن ولشەۋگە ارنالعان قۇرال؟ (مەنزۋركا)
9. سۇرىنگەن ادام قالاي قاراي قۇلايدى؟ (العا)
10. دەنەگە باسقا دەنەلەر ارەكەت ەتپەسە نەمەسە ولاردىڭ ارەكەتى تەڭگەرىلگەن بولسا، وندا دەنە نە تىنىشتىقتاعى كۇيىن ساقتايدى، نە ءتۇزۋسىزىقتى جانە ءبىرقالىپتى قوزعالىسىن جالعاستىرادى. بۇل نيۋتوننىڭ نەشىنشى زاڭى؟ (1 زاڭ)
1. كۇشتى ولشەيتىن قۇرال؟ (دينامومەتر)
2. فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (فيزيكالىق قۇبىلىستاردى)
3. م/س2 - نەنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (ۇدەۋ)
4. كۇن جۇيەسىندەگى پلانەتالاردىڭ وربيتاسى نە تارىزدەس بولىپ كەلەدى؟ (ەلليپس)
5. ادام جوعارى قاراي بيىكتەگەن سايىن نە اسەر ەتەدى؟ (قىسىم)
6. يزوپروسەستەردىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ (3 - ءتۇرى)
7. بۋلانۋعا كەرى پروسەسس؟ (كوندەنساسيا)
8. نيۋتون زاڭدارى ورىندالاتىن ساناق جۇيەسى؟ (ينەرسيالىق ساناق جۇيەسى)
9. زاتتىڭ 3 كۇيىن اتا؟ (قاتتى، سۇيىق، گاز)
10. دەنەدە تۋىندايتىن ۇدەۋ وعان ارەكەت ەتۋشى كۇشكە تۋرا پروپورسيونال، ال ونىڭ ماسساسىنا كەرى پروپورسيونال. بۇل نيۋتوننىڭ نەشىنشى زاڭى؟ (2 زاڭ)
وسىمەن سايىسىمىزدا ءوز مارەسىنە جەتتى، ءادىل - قازىلار الدارىڭىزداعى ۇپاي سانىن ەسەپتەڭىزدەر، ەڭ كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشى جەڭىسكە جەتەدى.
قۇرمەتتى وقۋشىلار!
الدارىڭدا تۇرعان ۇلكەن سىننان سۇرىنبەي وتۋلەرىڭە تىلەكتەسپىن. قانداي سىن بولماسىن، قاسقايا قارسى تۇرا بىلىڭىزدەر!!!
«ءححى عاسىر مايتالمانى» اتتى سايىسىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى، كەلگەن كورەرمەندەرگە العىس ايتا وتىرىپ كەشىمىزدى اياقتايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار!
ساباق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرىپ،
7، 8، 9 - سىنىپتاردا وتكەندەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ. الدا ۇلكەن سىن كۇتىپ تۇرعانىن ەسكە ءتۇسىرۋ
كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: كومپيۋتەر، ۆيدەوپروەكتور، سلايدتار، جەتوندار
ساباق ءتۇرى: جارىس تۇرىندەگى ساباق
ساباق ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ.
ساباق بارىسى:
قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى ءبىلىمدى ازاماتتىڭ قولىندا ەكەنى وزدەرىڭىزگە بەلگىلى. بۇگىنگى ءبىلىمدى شاكىرت ەرتەڭگى ەل تۇتقاسىن ۇستايتىن ازامات. سول ازامات بويىندا تاپقىرىقتى، العىرلىقتى قالىپتاستىرۋ مەكتەپ قابىرعاسىنان باستالادى. بۇگىنگى «ءححى عاسىر مايتالمانى» اتتى ينتەلەكتۋالدىق سايىسىمىزعا قاتىسۋشى وقۋشىلارمەن تانىس بولىڭىزدار.
--------------------
ءادىلقازى القاسىن تاعايىنداۋ
------------
جارىس 4 بولىمنەن تۇرادى:
I. كوسموس
1. قانداي ۋاقىتتا جەر كۇندى تولىق ءبىر اينالىم جاسايدى؟ (365 تاۋلىك)
2. بىزگە ەڭ جاقىن جۇلدىز؟ (كۇن)
3 ءبىرىنشى عارىشكەر يۋ. ا. گاگاريننىڭ وربيتاعا ۇشۋ ساپارىنداعى كوسموستىق كەمەسى قالاي اتالدى؟ (ۆوستوك)
4. 1969 جىلى 21 شىلدەدە ايدىڭ بەتىنە العاش قادام باسقان، مىنا امەريكاندىق استروناۆت. (ن. ارمسترونگ)
5. 2006 جىلى وتكەن اسسامبلەيانىڭ III حالىقارالىق استرونومدار بىرلەستىگىندە ول پلانەتا دەگەن ستاتۋسىنان ايىرىلدى، ءبىراق كوپتەگەن استرونومدار ول شەشىممەن كەلىسپەي ءوز نارازىلىعىن بىلدىرگەن بولاتىن (پلۋتون)
II. عالىمدار
1. كلاسسيكالىق مەحانيكانىڭ نەگىزىن سالۋشى؟ (ي. نيۋتون)
2. ۆاننادان شىعا سالا، “ەۆريكا” دەپ ايقايلاعان عالىم؟ (ارحيمەد)
3. ساموس ارالىندا دۇنيەگە كەلگەن ۇلى ماتەماتيك جانە فيلوسوف، سونىمەن قاتار وليمپيادا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازىن اتا؟ (پيفاگور)
4. فيزيكا تاريحىنا ەنگەن عالىم، اعىلشىن بوتانيگى؟ (بروۋن)
5. ونىڭ “باستامالارىندا” گەومەتريا جانە تەوريالىق اريفمەتيكانىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارى تۋرالى ايتىلعان؟ (ەۆكليد)
III. فيزيكا تابيعاتتا
1. اسا قاجەت ومىرگە حالىق ءۇشىن، پايدالانامىن كۇن سايىن جارىق ءۇشىن (ەلەكتر توگى)
2. گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا “ەلەكترون” قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟ (يانتار)
3. اعاشتاردىڭ قايسىسى ورنىقتى تەپە - تەڭدىك قالىپتا بولا الادى؟ (ەمەن)
4. ادامنىڭ قان اينالىم جۇيەسىندەگى قىسىمى مم. سىن. باع. نەشەگەن تەڭ؟ (جوعارعى قان اينالىم قىسىمى 100 - 120 مم سىن. باع.)
5. 4 تۇلىكتىڭ قايسىسى تاپتالعان جانە باتپاقتى جەرلەردە تەز جۇرەدى؟ (سيىر)
IV. جىلۋ
1. پليتاداعى جارتى ليترلىك ىدىستاعى سۋدىڭ ۇلكەن شاينەكتەگى سۋعا قاراعاندا تەز قايناۋ سەبەبى نەدە؟ (وعان از جىلۋ قاجەت)
2. قايناپ تۇرعان سۋعا وسىمدىك مايىن قۇيسا ەشتەڭە بولمايدى، ال قايناپ تۇرعان مايعا سۋ تامىزسا، شاشىراپ كەتەتىنى نەلىكتەن؟
(مايعا قاراعاندا سۋدىڭ بۋلانۋى جىلدام. سۋ مايدىڭ استىنا وتەدى دە تەز بۋلانادى)
3. كوسموستا سالقىن با؟ ءسىز كەمەنى تاستاپ، اشىق كوسموستا تەرمومەتردى الدىم دەپ ويلاڭىز. ول نەنى كورسەتەدى؟ (تەمپەراتۋرانى ۆاكۋۋمدە ولشەۋگە بولمايدى)
4. قار جاۋعان كەزدە اۋانىڭ جىلىنىپ كەتۋ سەبەبى نەدە؟ (كريستاليزاسيا جىلۋ ءبولۋ ارقىلى جۇرەدى)
5. قالايىنى سۋدا بالقىتۋعا بولاما؟ (ءيا، ەگەر ىشكى قىسىمدى ۇلعايتساق)
V. ولشەم بىرلىكتەر
1. سي جۇيەسىندەگى ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (مەتر)
2. قۋاتتىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (ۆاتت)
3. ەلەكتر ءورىسى كەرنەۋلىگىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (ۆولت بولىنگەن مەتر)
4. زات مولشەرىنىڭ سي جۇيەسىندەگى ولشەم بىرلىگى (مول)
5. ۆاكۋۋمداعى جارىق جىلدامدىعىنىڭ ولشەم بىرلىگى (مەتر بولىنگەن سەكۋند)
VI. فيزيكا جۇمباعى
1. كۇننەن دە كۇشتى، جەلدەن ءالسىز، اياعى جوق جۇرەدى، كوزى جوق، جىلايدى؟ (بۇلت)
2. جەردە جاتادى: بوياي المايسىڭ، قۇلاتا المايسىڭ، باسا المايسىڭ؟ (كولەڭكە)
3. قىزىقتى سۇراق (10 سىنىپ وقۋشىسى قىزىقتى تاجىريبە كورسەتىپ، سۇراق قويادى)
4. مامىقتاي ۇلپا، قانتتاي اپپاق،
قىستا جەر بەتىن باسادى.
جازدا سايعا قاراي قاشادى
(قار)
5. اياعى جوق، قولى جوق، ءبىراق ۇيگە كىرەدى
(جىلۋ مەن سۋىق)
وكىنىشكە وراي وسى بولىمنەن سوڭ ەڭ از بالل جيناعان 4 وقۋشى ويىندى جالعاستىرا المايدى. ولار:
ءىىى ءبولىم: «كىم جىلدام؟» (وقۋشىلار بەرىلگەن 3 فورمۋلادان فورمۋلا تۇرلەندىرەدى، ءار دۇرىس فورمۋلا 1 بالمەن باعالانادى)
ءىV ءبولىم: «بايگە» (30 سەكۋندا 10 سۇراق وقىلادى، ءاربىر دۇرىس جاۋاپ 1 بالدىق جۇيەمەن باعالانادى)
1. كەمەنىڭ تومەنگى بولىگى باتاتىن تەرەڭدىكتىڭ اتالۋى؟ (ۆاتەر سىزىعى)
2. ۆاتت نەنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (قۋات)
3. فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (فيزيكالىق قۇبىلىستاردى)
4. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە بىلتىر نەشە جىل بولدى؟ (20 جىل)
5. استرونوميا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟ (اسپان دەنەلەرىن)
6. قازاقستاندا قولدانىلاتىن كۇنتىزبە؟ (گريگوريان)
7. م/س - نەنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (جىلدامدىق)
8. سۇيىقتىڭ كولەمىن ولشەۋگە ارنالعان قۇرال؟ (مەنزۋركا)
9. سۇرىنگەن ادام قالاي قاراي قۇلايدى؟ (العا)
10. دەنەگە باسقا دەنەلەر ارەكەت ەتپەسە نەمەسە ولاردىڭ ارەكەتى تەڭگەرىلگەن بولسا، وندا دەنە نە تىنىشتىقتاعى كۇيىن ساقتايدى، نە ءتۇزۋسىزىقتى جانە ءبىرقالىپتى قوزعالىسىن جالعاستىرادى. بۇل نيۋتوننىڭ نەشىنشى زاڭى؟ (1 زاڭ)
1. كۇشتى ولشەيتىن قۇرال؟ (دينامومەتر)
2. فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (فيزيكالىق قۇبىلىستاردى)
3. م/س2 - نەنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ (ۇدەۋ)
4. كۇن جۇيەسىندەگى پلانەتالاردىڭ وربيتاسى نە تارىزدەس بولىپ كەلەدى؟ (ەلليپس)
5. ادام جوعارى قاراي بيىكتەگەن سايىن نە اسەر ەتەدى؟ (قىسىم)
6. يزوپروسەستەردىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ (3 - ءتۇرى)
7. بۋلانۋعا كەرى پروسەسس؟ (كوندەنساسيا)
8. نيۋتون زاڭدارى ورىندالاتىن ساناق جۇيەسى؟ (ينەرسيالىق ساناق جۇيەسى)
9. زاتتىڭ 3 كۇيىن اتا؟ (قاتتى، سۇيىق، گاز)
10. دەنەدە تۋىندايتىن ۇدەۋ وعان ارەكەت ەتۋشى كۇشكە تۋرا پروپورسيونال، ال ونىڭ ماسساسىنا كەرى پروپورسيونال. بۇل نيۋتوننىڭ نەشىنشى زاڭى؟ (2 زاڭ)
وسىمەن سايىسىمىزدا ءوز مارەسىنە جەتتى، ءادىل - قازىلار الدارىڭىزداعى ۇپاي سانىن ەسەپتەڭىزدەر، ەڭ كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشى جەڭىسكە جەتەدى.
قۇرمەتتى وقۋشىلار!
الدارىڭدا تۇرعان ۇلكەن سىننان سۇرىنبەي وتۋلەرىڭە تىلەكتەسپىن. قانداي سىن بولماسىن، قاسقايا قارسى تۇرا بىلىڭىزدەر!!!
«ءححى عاسىر مايتالمانى» اتتى سايىسىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى، كەلگەن كورەرمەندەرگە العىس ايتا وتىرىپ كەشىمىزدى اياقتايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار!
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
