حيميالىق رەاكسيا تيپتەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: حيميالىق رەاكسيا تيپتەرى
ماقساتى: ا) بىلىمدىك - حيميالىق رەاكسيا تيپتەرى جايلى ءبىلىم بەرۋ.
ب) تاربيەلىك – عىلىمي - سانالىلىققا تاربيەلەۋ
ۆ) دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ ەرىك پەن دەربەستىگىن دامىتۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى يگەرتۋ
ءتۇرى: لابوراتوريالىق، «لاگۋن» قۇپياسىن زەرتتەۋ
ءادىسى: پروبلەمالاۋ، دەمونستراسيالاۋ، جۇمباق ويىن
تەحنيكالىق قۇرالدار:ەلەكتروندىق ديسك (تاجىريبەلەر)؛ ينتەراكتيۆتى تاقتا.
كورنەكىلىگى: ديداكتيكالىق ماتەريالدار، «لاگۋن» كارتاسى
ءپان ارالىق بايلانىس:ماتەماتيكا، گەوگرافيا
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى: I ۇيىمداستىرۋ (امانداسۋ،كەزەكشىمەن جۇمىس)
II كىرىسپە «ەلەستەتۋ ستراتەگياسى» بالالار! سىزدەر ساياحاتقا شىعۋعا، قۇپيا سىرىن اشۋعا قىزىعاسىزدار ما؟ارينە، كەز-كەلگەن ادام جاسىنا قاراماستان ساياحاتقا 7شىعۋعا، قۇپيانى اشۋعا قۇمار كەلەدى. ەندەشە، «حيميا» كەمەسىمەن ءبىلىم الەمىنىڭ كوكجيەگىنە شارىقتاپ كورەيىك.مەن، كەمە كاپيتانى، سىزدەر جولاۋشىلار. كەزدەيسوق «حيميالىق لاگۋنگە» تاپ بولدىق . قۇپيا «لاگۋن» - ءبىزدىڭ مەكەنىمىزدەگى سۋقويماسى.ءبىز بىلەتىن قانداي قوسىلىس بىزگە سەرىك بولا الادى؟ اشىق مۇحيتتا قالىپ قويدىق.بىزگە سۋ سەرىك بولىپ، لاگۋن تۇرعىنى قارسى الدى.سۋدىڭ اڭگىمەسىن تىڭدايىق جانە ۇيگە قايتار جولدى كورسەتۋدى سۇرايىق.
كەلىسىم شارت: - ءبىر - ءبىرىمىزدى تىڭدايمىز
- ويىمىزدى اشىق، ەركىن ايتامىز.
سۋ: بىزدەر حيميالىق قوسىلىستار، «لاگۋن» تۇرعىندارى.ءبىز ءبىر كەزدە قانداي ەدىك؟ بىر-بىرىمىزبەن تۋىس ەدىك، تاتۋ ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتتىق. ءبىزدىڭ ءومىرىمىز وتە قىزىقتى ەدى.بىرىمىزگە - ءبىرىمىز باۋىر باسقان اعايىن، تۋما-تۋىس بولاتىنبىز. اينالامىزعا جىلۋ تاراتىپ، ءتۇرلى-تۇستى وزگەرىستەرگە ۇشىراپ، حيميالىق اينالۋلار جۇرگىزىپ، بىر-بىرىمىزگە قوناققا باراتىنبىز.ءبىر كۇنى پەرى سيقىرشى ءبىزدىڭ تۋىسقاندىق ەسىمىزدى ۇرلاپ الدى.سودان بەرى ءبىر تۋعانىمىزدى، اتىمىزدى ۇمىتىپ، ەسىمىزدەن ايىرىلدىق. ءبىز كىمبىز؟ ءبىز بىر-بىرىمىزبەن قالاي قارىم-قاتىناس جاسايمىز، قوناققا قالاي بارامىز، ءبارىن ۇمىتتىق. قوسىلىستاردى سيقىرلاپ تاستاعان. ناتيجەسىندە ءبارىمىز بولەك-بولەك تۇرامىز، اۋىلدارىمىزدا بولەك.ءبىراق ءالى ۇمىتتەنەمىز . تۋىسقاندىق جاقىندىعىمىزدى قايتادان قالپىنا كەلتىرگىمىز كەلەدى. ول ءۇشىن بىزگە پەرى سيقىرشىنىڭ 3 تىلەگىن ورىنداپ، كومەك بەرسەڭىزدەر ەكەن. بىزگە كومەكتەسەتىن قايىرىمدى جاندار تابىلار ما ەكەن؟ ءبىز سىزدەرگە اداسپايتىن ءبىلىم جولىن كورسەتەمىز. ىسكە ءسات!
ءمۇعالىم: بالالار، ەندى ءبىزدىڭ شىعار جولىمىز جوق.بىلىمدەرىمىزبەن «لاگۋن» تۇرعىندارىنا كومەك بەرەيىك. كەلىسەسىزدەر مە؟ ەندەشە، پەرى سيقىرشىنىڭ ءبىرىنشى تىلەگىن تىڭدايىق.سۋ «لاگۋن» سۋ قويماسىنىڭ كارتاسىن كورسەتەدى.مىنا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.«زات مولشەرى» دەگەن نە؟
«موليارلىق ماسسا» دەگەن شاما نەنى ورنەكتەيدى؟
III جاڭا ءبىلىم بەرۋ اۋىلدىڭ اتى نەگە وزگەشە؟
الگوريتمى:
1.قوسىلۋ رەاكسياسى
2. ايىرىلۋ رەاكسياسى
3.ورىنباسۋ رەاكسياسى
4. الماسۋ رەاكسياسى
Fe+S=FeS؛ CaO+H2O=Ca(OH)2؛ Cu(OH)2=CuO+H2O؛
CaCO3= CaO+CO2
Fe+CuCl2= Cu+FeCl2
Zn+2HCl= ZnCl2+H2
CuO+H2 SO4= CuSO4+H2 O
IV ەكىنشى تىلەگى: كارتاداعى قوسىلىستاردى شەشۋ
مىنا رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن تەڭەستىرىڭدەر، كوەففيسيەنتتەرىن قويىندار، تيپتەرىن انىقتاپ، تەڭدەۋدەن سول جانىنا جازىپ قويىندار:
C +2 H2→CH4: 2HgO →2 Hg+ O2
2KOH + H2 SO4→ K2 SO4+ 2H2 O الماسۋ
V ءۇشىنشى تىلەگى: سيقىرشى ءار اۋىلعا كارتوچكا قالدىرىپ كەتكەن.سونى شەشۋ كەرەك.
مىناداي رەاكسيا تەڭدەۋلەردەگى سۇراۋ بەلگىسىنىڭ ورنىنا ءتيىستى زاتتىڭ فورمۋلاسىن جازىپ تەڭەستىرىڭدەر، ءارى رەاكسيا تيپتەرىن انىقتاڭدار:
1.Mg+ ؟ → MgO:
2.Fe(OH)3 → Fe2 O3+؟
3.Zn+ ؟→ Cu + ZnCl2
4.؟+ HCl→ ZnCl2+ ؟
سۋ:حيميالىق «لاگۋن» تۇرعىندارى سيقىرشىنىڭ قورشاۋىنان بوسادى.ءبىز قايتادان بىر-بىرىمىزبەن تابىسىپ، حيميالىق بايلانىسقا تۇستىك. مەن سىزدەردىڭ جولدارىڭىزدى كورسەتەيىن، بەلسەندى قاتىسقان وقۋشىلارعا سىيلىعىم بار.
VI باعدارلامالىق تاپسىرما كود قۇرۋ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ 8 7 1 2 2
حيميا ءپانى قاي سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى؟ (8)
ۆالەنتتىلىك سانى (7)
سۋتەك نەشە ۆالەنتتى (1)
نو فورمۋلاسىنداعى ۆالەنتتىلىككە سايكەس قانداي يندەكس قويىلادى؟ (2)
وتتەك نەشە ۆالەنتتى (2)
VII ءۇي تاپسىرماسى § 18. №8،9
76ب №5
ساباقتان العان اسەرى جايلى قىزىقتى اڭگىمە، ءسوزجۇمباق جازۋ.
VIII وقۋشىلاردى باعالاۋ:
حيميانىڭ قىر-سىرىن تانىپ بىلگەن، ەلەمەنتتەن باسىن قاتتى شارشادى
ۇشقىر وي، بەلسەندىلىك تانىتتىڭ سەن، قۇپيانى ىزدەدىڭ سەن تىم قاتتى
«لاگۋن» قۇپياسىن اشىپ بەرىپ، تاۋىپ الىپ ءماز بولىپ ەڭ قاراشى
ءبىلىمىڭدى كورسەتتىڭ «5» - تىككە سەن «4»- تىك باعا الدىڭ مىنە شاتتانىپ.
قيىن بولار حيميانىڭ قۇپياسى،
ىزدەنسەڭ، تالاپتانساڭ جول اشادى.
كوپ وقىپ ءبىلىمىڭدى شىڭداي بەرگىن،
«3»- تىككە ريزا بول قيناي كەلگەن.
ساباقتىڭ اياقتالۋى. 60ب،61ب№4
بۇل ساباقتا مىناداي ناتيجەگە قول جەتكىزدىم:
- وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگى ارتتى،
- ساباق جوعارى دارەجەدە ۇعىنىقتى ءوتتى،
- ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بولدى.
ماقساتى: ا) بىلىمدىك - حيميالىق رەاكسيا تيپتەرى جايلى ءبىلىم بەرۋ.
ب) تاربيەلىك – عىلىمي - سانالىلىققا تاربيەلەۋ
ۆ) دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ ەرىك پەن دەربەستىگىن دامىتۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى يگەرتۋ
ءتۇرى: لابوراتوريالىق، «لاگۋن» قۇپياسىن زەرتتەۋ
ءادىسى: پروبلەمالاۋ، دەمونستراسيالاۋ، جۇمباق ويىن
تەحنيكالىق قۇرالدار:ەلەكتروندىق ديسك (تاجىريبەلەر)؛ ينتەراكتيۆتى تاقتا.
كورنەكىلىگى: ديداكتيكالىق ماتەريالدار، «لاگۋن» كارتاسى
ءپان ارالىق بايلانىس:ماتەماتيكا، گەوگرافيا
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى: I ۇيىمداستىرۋ (امانداسۋ،كەزەكشىمەن جۇمىس)
II كىرىسپە «ەلەستەتۋ ستراتەگياسى» بالالار! سىزدەر ساياحاتقا شىعۋعا، قۇپيا سىرىن اشۋعا قىزىعاسىزدار ما؟ارينە، كەز-كەلگەن ادام جاسىنا قاراماستان ساياحاتقا 7شىعۋعا، قۇپيانى اشۋعا قۇمار كەلەدى. ەندەشە، «حيميا» كەمەسىمەن ءبىلىم الەمىنىڭ كوكجيەگىنە شارىقتاپ كورەيىك.مەن، كەمە كاپيتانى، سىزدەر جولاۋشىلار. كەزدەيسوق «حيميالىق لاگۋنگە» تاپ بولدىق . قۇپيا «لاگۋن» - ءبىزدىڭ مەكەنىمىزدەگى سۋقويماسى.ءبىز بىلەتىن قانداي قوسىلىس بىزگە سەرىك بولا الادى؟ اشىق مۇحيتتا قالىپ قويدىق.بىزگە سۋ سەرىك بولىپ، لاگۋن تۇرعىنى قارسى الدى.سۋدىڭ اڭگىمەسىن تىڭدايىق جانە ۇيگە قايتار جولدى كورسەتۋدى سۇرايىق.
كەلىسىم شارت: - ءبىر - ءبىرىمىزدى تىڭدايمىز
- ويىمىزدى اشىق، ەركىن ايتامىز.
سۋ: بىزدەر حيميالىق قوسىلىستار، «لاگۋن» تۇرعىندارى.ءبىز ءبىر كەزدە قانداي ەدىك؟ بىر-بىرىمىزبەن تۋىس ەدىك، تاتۋ ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتتىق. ءبىزدىڭ ءومىرىمىز وتە قىزىقتى ەدى.بىرىمىزگە - ءبىرىمىز باۋىر باسقان اعايىن، تۋما-تۋىس بولاتىنبىز. اينالامىزعا جىلۋ تاراتىپ، ءتۇرلى-تۇستى وزگەرىستەرگە ۇشىراپ، حيميالىق اينالۋلار جۇرگىزىپ، بىر-بىرىمىزگە قوناققا باراتىنبىز.ءبىر كۇنى پەرى سيقىرشى ءبىزدىڭ تۋىسقاندىق ەسىمىزدى ۇرلاپ الدى.سودان بەرى ءبىر تۋعانىمىزدى، اتىمىزدى ۇمىتىپ، ەسىمىزدەن ايىرىلدىق. ءبىز كىمبىز؟ ءبىز بىر-بىرىمىزبەن قالاي قارىم-قاتىناس جاسايمىز، قوناققا قالاي بارامىز، ءبارىن ۇمىتتىق. قوسىلىستاردى سيقىرلاپ تاستاعان. ناتيجەسىندە ءبارىمىز بولەك-بولەك تۇرامىز، اۋىلدارىمىزدا بولەك.ءبىراق ءالى ۇمىتتەنەمىز . تۋىسقاندىق جاقىندىعىمىزدى قايتادان قالپىنا كەلتىرگىمىز كەلەدى. ول ءۇشىن بىزگە پەرى سيقىرشىنىڭ 3 تىلەگىن ورىنداپ، كومەك بەرسەڭىزدەر ەكەن. بىزگە كومەكتەسەتىن قايىرىمدى جاندار تابىلار ما ەكەن؟ ءبىز سىزدەرگە اداسپايتىن ءبىلىم جولىن كورسەتەمىز. ىسكە ءسات!
ءمۇعالىم: بالالار، ەندى ءبىزدىڭ شىعار جولىمىز جوق.بىلىمدەرىمىزبەن «لاگۋن» تۇرعىندارىنا كومەك بەرەيىك. كەلىسەسىزدەر مە؟ ەندەشە، پەرى سيقىرشىنىڭ ءبىرىنشى تىلەگىن تىڭدايىق.سۋ «لاگۋن» سۋ قويماسىنىڭ كارتاسىن كورسەتەدى.مىنا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.«زات مولشەرى» دەگەن نە؟
«موليارلىق ماسسا» دەگەن شاما نەنى ورنەكتەيدى؟
III جاڭا ءبىلىم بەرۋ اۋىلدىڭ اتى نەگە وزگەشە؟
الگوريتمى:
1.قوسىلۋ رەاكسياسى
2. ايىرىلۋ رەاكسياسى
3.ورىنباسۋ رەاكسياسى
4. الماسۋ رەاكسياسى
Fe+S=FeS؛ CaO+H2O=Ca(OH)2؛ Cu(OH)2=CuO+H2O؛
CaCO3= CaO+CO2
Fe+CuCl2= Cu+FeCl2
Zn+2HCl= ZnCl2+H2
CuO+H2 SO4= CuSO4+H2 O
IV ەكىنشى تىلەگى: كارتاداعى قوسىلىستاردى شەشۋ
مىنا رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن تەڭەستىرىڭدەر، كوەففيسيەنتتەرىن قويىندار، تيپتەرىن انىقتاپ، تەڭدەۋدەن سول جانىنا جازىپ قويىندار:
C +2 H2→CH4: 2HgO →2 Hg+ O2
2KOH + H2 SO4→ K2 SO4+ 2H2 O الماسۋ
V ءۇشىنشى تىلەگى: سيقىرشى ءار اۋىلعا كارتوچكا قالدىرىپ كەتكەن.سونى شەشۋ كەرەك.
مىناداي رەاكسيا تەڭدەۋلەردەگى سۇراۋ بەلگىسىنىڭ ورنىنا ءتيىستى زاتتىڭ فورمۋلاسىن جازىپ تەڭەستىرىڭدەر، ءارى رەاكسيا تيپتەرىن انىقتاڭدار:
1.Mg+ ؟ → MgO:
2.Fe(OH)3 → Fe2 O3+؟
3.Zn+ ؟→ Cu + ZnCl2
4.؟+ HCl→ ZnCl2+ ؟
سۋ:حيميالىق «لاگۋن» تۇرعىندارى سيقىرشىنىڭ قورشاۋىنان بوسادى.ءبىز قايتادان بىر-بىرىمىزبەن تابىسىپ، حيميالىق بايلانىسقا تۇستىك. مەن سىزدەردىڭ جولدارىڭىزدى كورسەتەيىن، بەلسەندى قاتىسقان وقۋشىلارعا سىيلىعىم بار.
VI باعدارلامالىق تاپسىرما كود قۇرۋ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ 8 7 1 2 2
حيميا ءپانى قاي سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى؟ (8)
ۆالەنتتىلىك سانى (7)
سۋتەك نەشە ۆالەنتتى (1)
نو فورمۋلاسىنداعى ۆالەنتتىلىككە سايكەس قانداي يندەكس قويىلادى؟ (2)
وتتەك نەشە ۆالەنتتى (2)
VII ءۇي تاپسىرماسى § 18. №8،9
76ب №5
ساباقتان العان اسەرى جايلى قىزىقتى اڭگىمە، ءسوزجۇمباق جازۋ.
VIII وقۋشىلاردى باعالاۋ:
حيميانىڭ قىر-سىرىن تانىپ بىلگەن، ەلەمەنتتەن باسىن قاتتى شارشادى
ۇشقىر وي، بەلسەندىلىك تانىتتىڭ سەن، قۇپيانى ىزدەدىڭ سەن تىم قاتتى
«لاگۋن» قۇپياسىن اشىپ بەرىپ، تاۋىپ الىپ ءماز بولىپ ەڭ قاراشى
ءبىلىمىڭدى كورسەتتىڭ «5» - تىككە سەن «4»- تىك باعا الدىڭ مىنە شاتتانىپ.
قيىن بولار حيميانىڭ قۇپياسى،
ىزدەنسەڭ، تالاپتانساڭ جول اشادى.
كوپ وقىپ ءبىلىمىڭدى شىڭداي بەرگىن،
«3»- تىككە ريزا بول قيناي كەلگەن.
ساباقتىڭ اياقتالۋى. 60ب،61ب№4
بۇل ساباقتا مىناداي ناتيجەگە قول جەتكىزدىم:
- وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگى ارتتى،
- ساباق جوعارى دارەجەدە ۇعىنىقتى ءوتتى،
- ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بولدى.
You Might Also Like
-
ا) بالالاردىڭ اراسىندا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ.
