InfoHub Logo

يمام بۇحاري (810-870) — حاديس عالىمدارىنىڭ ەڭ ۇستەمى جانە اۋليە. قۇران كارىمنەن كەيىنگى ەڭ قۇندى كىتاپ سانالاتىن «ساحيح بۇحاري» (جامي ۋس-ساحيح) اتتى ءماشحۇر حاديس كىتابىن جازعان ۇلى يسلام عالىمى. ەسىمى مۇحاممەد بين يسمايل بين يبراھيم بين مۇعيرا بين بەرديزبەح ءال-جافي ءال-بۇحاري. كۇنيەسى (لاقابى) ءابۋ ابدۋللاھ.

حاديس ىلىمىندە وتە جوعارى دارەجەدە بولدى. ءوز زامانىندا كىتاپ جانە سۇننەتتىڭ ماعىنالارىن تۇسىنۋدە، فيقح ىلىمىندە، يجتيھادتا جانە يستينبادتا (ۇكىم شىعارۋدا) تەڭدەسى بولماعان. اكەسى دە حاديس ءىلىمىنىڭ عالىمى بولعان. اكەسى جاس كەزىندە قايتىس بولىپ، باۋىرى ەكەۋىن اناسى وسىرەدى.

يمام بۇحاري جاس كەزىنەن عالىمداردان ءبىلىم الىپ، زەرەكتىگىمەن كوزگە تۇسەدى. العاشقى كەزدەن-اق حاديس ءىلىمىن ۇيرەنۋگە قۇشتارلىعى بايقالادى. ونبەس جاسقا تولماي تۇرىپ جەتپىس مىڭ حاديس جاتقا ءبىلدى. سونىمەن قاتار بۇل حاديستەر كىم تاراپىنان ريۋايات ەتىلگەندىگى جانە ول ادامداردىڭ تۋعان جانە قايتىس بولعان كۇندەرىن دە جاتقا ءبىلدى. ساناسىنىڭ كۇشتىلىگى سونشالىقتى، ءبىر رەت ەستىگەن نەمەسە وقىعان حاديستەرىن سول ساتتە جاتتاپ الاتىن. حاديس عىلىمىن ۇيرەنۋ ءۇشىن 16 جاسىنان باستاپ ساياحاتتارعا شىعادى. 40 جاسىنا دەيىن مەككە، ءمادينا، باعدات، باسرا، كۋفا، مىسىر، شام ت.ب. كوپتەگەن قالالاردى ارالادى. بارعان جەرلەرىندە ءماشحۇر حاديس عالىمدارىمەن كەزدەسىپ، ولاردان حاديس شاريفتەر تىڭدادى.

حاديس شاريفتەردى ريۋايات ەتكەن ادامداردى كوپ زەرتتەپ، ءدىننىڭ امىرلەرىنە ساي بولماعان ارەكەتى بار، مىنەزىندە كەمشىلىگى بولعان ادامداردىڭ ريۋاياتتارىن المايتىن.

يمام بۇحاري: «ساحيح بۇحاري كىتابىن 600000 حاديس ىشىنەن تاڭدادىم، ءار ءبىرىن جازباستان بۇرىن عۇسىل دارەت الىپ، ەكى راكات يستيحارا نامازىن وقىدىم. ودان كەيىن جازدىم. بۇل كىتاپتى 16 جىلدا ءبىتىردىم»- دەگەن.

يمام بۇحاري سامارقاندتىڭ جانىنداعى حارتەنك اۋىلىندا رامازان ايت تۇنىندە قايتىس بولدى. ءقابىرى سول جەردە.

---