InfoHub Logo

مولدابەك تالشىن نۇرلانعالي قىزى

كىرىسپە

زاماناۋي اقپاراتتىق قوعامدى قالىپتاستىرۋداعى جاھاندىق پروسەستەرى اسەرىنەن ادامداردىڭ اقپاراتتىق قوعامى اياسىندا دامۋىنا جانە كوپتەگەن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى ءتيىمدى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. الايدا، مۇنداي اقپاراتتىق قوعامىنىڭ كەڭىستىگىندە قاجەتتى ءبىلىم مەن باعدارلاۋ داعدىلارىن مەڭگەرگەن قوعام مۇشەلەرى عانا وسى اتالعان زاماناۋي اقپاراتتىق سالانى تولىق پايدالانا الادى. سوندىقتان مەكتەپ كەزدەن باستاپ ءبىلىم بەرۋدىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى وسكەلەڭ ۇرپاققا ينفورماتيكا ءپانىن جانە ونىڭ دۇنيەتانىمدىق دەڭگەيىن جان-جاقتى ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋ بولىپ تابىلادى. بۇل ماسەلەنى شەشۋدەگى ماڭىزدى ءرول ينفورماتيكا ءپانىنىڭ مەكتەپتە بەرىلۋى وقىتۋ ادىسىنە تيەسىلى.

كىلت سوزدەر:  ينفورماتيكا، جاھاندانۋ، ينتەرنەت، ماتەماتيكا، كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيا، ءپانارالىق،

ورتا مەكتەپتە ينفورماتيكانى وقىتۋدىڭ پروبلەمالارى مەن پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى ايتپاس بۇرىن، باستى ماسەلە – وقۋشىلاردىڭ ينفورماتيكانىڭ ءپان رەتىندە ماڭىزدىلىعىن، سونداي-اق سالانىڭ ناقتى سيپاتتاماسىن، ونىڭ ماقساتتارىن ءبىلۋى. ينتەرنەت، الەۋمەتتىك جەلىلەر، بلوگتار، ەلەكتروندى كىتاپحانالار، ەلەكتروندى كىتاپتار جانە ساندىق اۋديو-ۆيدەو فوتوسۋرەتتەر، ۇيالى تەلەفوندار، جەدەل حابار الماسۋ قۇرالدارى (ۋاتساپ، ۆايبەر)، IP-تەلەفونيا، قالتا كومپيۋتەرلەرى جانە كوممۋنيكاتورلار،  قازىرگى مەكتەپ وقۋشىسى ءۇشىن 20 جىل بۇرىن ءبىز ءابسوليۋتتى اقپاراتتىق ۆاكۋۋمدا بولعانى جانە، وندا كەدەرگىلەردەن باسقا (الەۋمەتتىك، گەوگرافيالىق، ساياسي) ەشتەڭە بولعان جوق. الايدا، ءقازىر جاھاندانۋدىڭ اياسىندا بۇل كەدەرگىلەردەن باستان كەشىرىپ وتىرمىز.

ينفورماتيكا  - بۇل جالپى ءبىلىم بەرەتىن ءپان جانە وعان جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن مىندەتتەرىنەن تۋىنداعان جۇيەلىك تۇرعىدان قاراۋ كەرەك. ونى قاراپايىم وقۋشىنىڭ قابىلداۋى قيىندىقتارىنىڭ ءبىرى – ءپاننىڭ مىندەتتەرى باسقا پاندىك سالالارىنا-فيزيكا، ماتەماتيكا، استرونوميا جانە ت.ب. قاتىستى، سوندىقتان ينفورماتيكا ءپانارالىق سيپاتقا يە.

سونىمەن قاتار، ينفورماتيكا – بۇكىل اقپاراتتىق قوعامدى ايقىندايدى. قازىرگى ۋاقىتتا بالالار كومپيۋتەردىڭ بار ەكەنىن ءبىلىپ قانا قويماي، ول تۋرالى جاي عانا تۇسىنىككە يە بولىپ قانا قويماي، ونىمەن جۇمىس ىستەي ءبىلۋى كەرەك، وسى تەحنيكانى قولدانا ءبىلۋى كەرەك. ينفورماتيكا – بۇل پاندەر نەمەسە پروسەستەر تۋرالى ەمەس، ولاردى اۆتوماتتاندىرۋ، قۇرۋ جانە جۇمىس ىستەۋ ادىستەرى، قۇرالدارى مەن تەحنولوگيالار تۋرالى عىلىم. بۇل ءپان ونى تەرەڭ زەردەلەۋدى عانا ەمەس، سونداي-اق تەوريالىق ءبىلىمدى، بىلىكتىكتى جانە داعدىلاردى ءىس جۇزىندە قولدانۋدى كوزدەيدى.

بالالارعا ارنالعان وقىتۋدىڭ نەگىزگى پروبلەمالارىنىڭ ءبىرى – كومپيۋتەرلىك ويىننان وقۋعا كۇرت وزگەرتۋى (اسىرەسە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن). وقۋ ىس-ارەكەتىنىڭ قالىپتاسۋى كوبىنەسە بالانىڭ ويىن قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس كەلمەيدى جانە ونى وتە اۋىر قابىلدايدى ناتيجەسىندە پانگە قىزىعۋشىلىق قالىپتاسپايدى. بۇل كەزەڭدە ويىن ديداكتيكالىق كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالاردى قولدانا وتىرىپ، نەگىزىنەن ويىن ارەكەتىنەن، ينفورماتيكالىق  بىلىمگە بىرتىندەپ كوشۋدى ۇيىمداستىرۋ قاجەت.

وقۋشىنىڭ لوگيكالىق جانە جۇيەلىلىك ويلاۋدان باسقا، تاپقىرلىقپەن شىعارماشىلىقتى قالىپتاستىرۋشى، ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى. سونىمەن بىرگە وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قيالىن، شىنايى عىلىميلىقپەن ۇيلەستىرىپ دامىتۋعا باعىتتايتىن شىعارماشىلىق قىزمەت ءتۇرى رەتىندە ينفورماتيكانىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.

قورىتىندى

ينفورماتيكا عىلىمي-پەداگوگيكالىق سالا رەتىندە، قوعامنىڭ ودان ءارى دامۋ پروسەستەرىنە كوبىرەك اسەر ەتەدى. بۇل قوعامنىڭ جالپى الەۋەتىن جانە ونىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارىن انىقتايتىن باسىم فاكتورعا اينالدى. قوعامدى اقپاراتتاندىرۋ قازىرگى وركەنيەتتىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى بولىپ تابىلادى، ول اقپاراتتىق-كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ جوعارى دەڭگەيىمەن جانە دامىعان اقپاراتتىق قۇرىلىمدارمەن سيپاتتالدى. ينفورماتيكا ءىس جۇزىندە تەحنيكالىق جاعىنان تابيعات پەن قوعامداعى اقپارات پەن اقپاراتتىق پروسەستەر تۋرالى ىرگەلى عىلىمعا اينالدى.

 پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:                                                                                                  

1. گولدين ا.  وبرازوۆانيە:  ۆزگلياد  پەداگوگا.  [ەلەكتروندىق  رەسۋرس]: كومپيۋتەررا–ونلاين،  2009  –  رەجيم  دوستۋپا: http://www.computerra.ru/readitorial/393364/
2. ەرشوۆ ا.پ. ينفورماتيزاسيا: وت كومپيۋتەرنوي گراموتنوستي شكولنيكوۆ ك ينفورماسيوننوي كۋلتۋرە وبششەستۆا // كوممۋنيست، 1988. – №2. – س. 82-92.
3. ينفورماسيوننايا گراموتنوست: مەجدۋنارودنىە پەرسپەكتيۆى / پود رەد. ح. لاۋ. پەر. س انگل. م.: مسبس، 2010. – س. 240.

---