ينفورماتيكا ساباعىندا ويىن ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ نەگىزىندە، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ شەشىمىمەن «ءححى عاسىر – اقپاراتتاندىرۋ عاسىرى» دەپ اتالادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى عىلىمي - تەحنيكالىق پروگرەستىڭ نەگىزگى بەلگىسى – قوعامدى اقپاراتتاندىرۋعا بولاتىن جاڭا كەزەڭگە ەندى. قوعام مۇعالىمنەن جوعارى ءبىلىمدى، ساپالى مامان بولۋىمەن قاتار جان-جاقتى، قوعام جاعدايىندا ومىرگە تولىققاندى ادام تاربيەلەۋدى تالاپ ەتەدى. ءار ءمۇعالىم زامان تالابىنا ساي ءبىلىم بەرۋدە شىعارماشىلىقپەن اينالىسىپ، وقۋ-تاربيە پروسەسىندە جاڭا تەحنولوگيانى شەبەر قولدانعاندا عانا ءبىلىمى مەن بىلىگى جوعارى جەتەكشى تۇلعا تاربيەلەپ شىعا الادى.
جالپى ينفورماتيكا ءپانى وقۋشىلاردىڭ قورشاعان الەم تۋرالى ءبىلىمىن لوگيكالىق فاكتورمەن بايلانىستىرۋ، وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ مۇمكىندىكتەرىن اشادى. ينفورماتيكا ساباعىندا وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ويىن ەلەمەنتتەرىن دۇرىس پايدالانۋ وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتەدى جانە تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرادى. ءبىراق ويىندى وقۋ پروسەسىنە ۇنەمى پايدالانۋ جانە ۇزاق ۋاقىت الاتىنداي ەتىپ سوزۋعا بولمايدى.
ۇجىمدىق ويىندار وقۋشىلاردىڭ ۇجىممەن قارىم – قاتىناسىن جەتىلدىرىپ، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ ماقساتىن كوزدەيدى. ويىن بارىسىنداعى وقۋشىلاردىڭ ارەكەتى دوستىق، جولداستىق، ءوزارا تۇسىنىكتىك قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋعا اسەر ەتەدى. سونىمەن قاتار ساباقتا ويىن ەلەمەنتتەرىن قولدانۋ ءارى بىلىمدىلىك، ءارى تاربيەلىك ماقساتتارىمەن ۇشتاستىرىلادى. ساباق جوسپارىن ويلاستىرعان كەزدە، باسقا ارەكەتتەر سياقتى ساباقتاعى ويىن ارەكەتى دە بەلگىلى ءبىر ماقساتقا نەگىزدەلىپ، وقۋشىلار ونىڭ قاجەتتىگىن سەزىنۋلەرى كەرەك. ول ءۇشىن ءمۇعالىم وقۋشىلاردىڭ پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرىپ، ويىننىڭ ماقساتى، مىندەتى، مازمۇنى مەن ءجۇرىسىن انىقتاپ الۋى قاجەت. وقۋ ويىندارىنىڭ مازمۇنى قىزىقتى، بالالاردى تارتاتىنداي بولۋى جانە ءاربىر ويىن ارەكەتى وقۋشىلار ءۇشىن قۇندى، بەلگىلى ءبىر قورىتىندى الۋمەن ءبىتۋى قاجەت.
تاپسىرمالاردى ورىنداۋ كەزىندە بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعى جوعارى، بەلسەندى بولادى. تاجىريبە كورسەتكەندەي ادەتتەگى ءبىرسارىندى ساباقتا ۇندەمەي وتىراتىن وقۋشىلار ويىن كەزىندە وتە بەلسەندى بولاتىن كەزدەر ءجيى كەزدەسەدى. ولاردىڭ ارەكەتتەرى ەركىن جانە باتىل بولىپ، ويلاۋدىڭ تەرەڭدىگىن كورسەتە باستايدى. ويىن ەلەمەنتتەرىن ساباقتا دۇرىس پايدالانۋ ناتيجەسى وقۋشىلاردىڭ:
- ءوز بەتىمەن وقۋعا داعدىلانادى.
- شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە جەتەلەيدى.
- ءوز ىسىنە دەگەن سەنىم پايدا بولادى.
- ءار نارسەگە سىن كوزبەن قاراۋعا ۇيرەنەدى.
- سالىستىرۋعا، قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەنەدى.
- شىعارماشىلىق بەلسەندىلىك ارتادى.
ساباقتا قانداي ويىنداردى پايدالانۋ ءتيىستى ناتيجە بەرەدى؟
رەبۋس، ءسوزجۇمباق قۇرۋ – ينفورماتيكالىق تەرميندەردى تەز ەستە ساقتاۋ ماقساتىندا.
شىعارماشىلىق جۇمىستار – پراكتيكالىق جۇمىس كەزىندە بالالاردىڭ قيالىن دامىتۋ ماقساتىندا وزىندىك تاپسىرمالار مەن تاقىرىپتىق تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
«كىم جىلدام؟» - ءماتىندى تەز تەرۋ جىلدامدىعىن انىقتاۋ.
قورىتا كەلگەندە، ساباق بارىسىندا قولدانعان ويىن تۇرىندەگى قوسىمشا تاپسىرمالار وقۋشىنىڭ :
اقپاراتتىق قۇزىرەتتىلىك - ءوزىنىڭ وقۋ قىزمەتىن جوسپارلاۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اقپاراتتى قولدانۋعا، لوگيكالىق وپەراسيالاردى قولدانا وتىرىپ، اقپاراتتى وڭدەۋگە، ءوز بەتىنشە ماقسات قويۋعا جانە ونى نەگىزدەۋگە، ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن تانىمدىق قىزمەتتى جوسپارلاۋعا جانە جۇزەگە اسىرۋعا؛
كوممۋنيكاتيۆتىك قۇزىرەتتىلىك - وزىندىك پىكىرىن بىلدىرۋگە، ءتۇرلى كوزقاراس جانە ءارتۇرلى باعىتتاعى ادامدارمەن سۇحبات جۇرگىزە ءبىلۋ
پاندىك قۇزىرەتتىلىك - ماقساتقا جەتۋدە العان ءبىلىم، بىلىكتىگى مەن ومىرلىك تاجىريبەسىن بايلانىستىرۋ قابىلەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتەدى.
ينفورماتيكانى وقىتۋدا ويىنداردى ادىستەمەلىك تۇرعىدان دۇرىس پايدالانعان ءجون. مىسالى، ەگەر ساباقتىڭ العاشقى 25 مينۋتى ساباققا، قالعان 20 مينۋتى ويىنعا ارنالسا، وندا وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن ىنتاسى بىردەن تومەندەيدى.
جالپى ينفورماتيكا ءپانى وقۋشىلاردىڭ قورشاعان الەم تۋرالى ءبىلىمىن لوگيكالىق فاكتورمەن بايلانىستىرۋ، وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ مۇمكىندىكتەرىن اشادى. ينفورماتيكا ساباعىندا وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ويىن ەلەمەنتتەرىن دۇرىس پايدالانۋ وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتەدى جانە تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرادى. ءبىراق ويىندى وقۋ پروسەسىنە ۇنەمى پايدالانۋ جانە ۇزاق ۋاقىت الاتىنداي ەتىپ سوزۋعا بولمايدى.
ۇجىمدىق ويىندار وقۋشىلاردىڭ ۇجىممەن قارىم – قاتىناسىن جەتىلدىرىپ، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ ماقساتىن كوزدەيدى. ويىن بارىسىنداعى وقۋشىلاردىڭ ارەكەتى دوستىق، جولداستىق، ءوزارا تۇسىنىكتىك قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋعا اسەر ەتەدى. سونىمەن قاتار ساباقتا ويىن ەلەمەنتتەرىن قولدانۋ ءارى بىلىمدىلىك، ءارى تاربيەلىك ماقساتتارىمەن ۇشتاستىرىلادى. ساباق جوسپارىن ويلاستىرعان كەزدە، باسقا ارەكەتتەر سياقتى ساباقتاعى ويىن ارەكەتى دە بەلگىلى ءبىر ماقساتقا نەگىزدەلىپ، وقۋشىلار ونىڭ قاجەتتىگىن سەزىنۋلەرى كەرەك. ول ءۇشىن ءمۇعالىم وقۋشىلاردىڭ پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرىپ، ويىننىڭ ماقساتى، مىندەتى، مازمۇنى مەن ءجۇرىسىن انىقتاپ الۋى قاجەت. وقۋ ويىندارىنىڭ مازمۇنى قىزىقتى، بالالاردى تارتاتىنداي بولۋى جانە ءاربىر ويىن ارەكەتى وقۋشىلار ءۇشىن قۇندى، بەلگىلى ءبىر قورىتىندى الۋمەن ءبىتۋى قاجەت.
تاپسىرمالاردى ورىنداۋ كەزىندە بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعى جوعارى، بەلسەندى بولادى. تاجىريبە كورسەتكەندەي ادەتتەگى ءبىرسارىندى ساباقتا ۇندەمەي وتىراتىن وقۋشىلار ويىن كەزىندە وتە بەلسەندى بولاتىن كەزدەر ءجيى كەزدەسەدى. ولاردىڭ ارەكەتتەرى ەركىن جانە باتىل بولىپ، ويلاۋدىڭ تەرەڭدىگىن كورسەتە باستايدى. ويىن ەلەمەنتتەرىن ساباقتا دۇرىس پايدالانۋ ناتيجەسى وقۋشىلاردىڭ:
- ءوز بەتىمەن وقۋعا داعدىلانادى.
- شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە جەتەلەيدى.
- ءوز ىسىنە دەگەن سەنىم پايدا بولادى.
- ءار نارسەگە سىن كوزبەن قاراۋعا ۇيرەنەدى.
- سالىستىرۋعا، قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەنەدى.
- شىعارماشىلىق بەلسەندىلىك ارتادى.
ساباقتا قانداي ويىنداردى پايدالانۋ ءتيىستى ناتيجە بەرەدى؟
رەبۋس، ءسوزجۇمباق قۇرۋ – ينفورماتيكالىق تەرميندەردى تەز ەستە ساقتاۋ ماقساتىندا.
شىعارماشىلىق جۇمىستار – پراكتيكالىق جۇمىس كەزىندە بالالاردىڭ قيالىن دامىتۋ ماقساتىندا وزىندىك تاپسىرمالار مەن تاقىرىپتىق تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
«كىم جىلدام؟» - ءماتىندى تەز تەرۋ جىلدامدىعىن انىقتاۋ.
قورىتا كەلگەندە، ساباق بارىسىندا قولدانعان ويىن تۇرىندەگى قوسىمشا تاپسىرمالار وقۋشىنىڭ :
اقپاراتتىق قۇزىرەتتىلىك - ءوزىنىڭ وقۋ قىزمەتىن جوسپارلاۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اقپاراتتى قولدانۋعا، لوگيكالىق وپەراسيالاردى قولدانا وتىرىپ، اقپاراتتى وڭدەۋگە، ءوز بەتىنشە ماقسات قويۋعا جانە ونى نەگىزدەۋگە، ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن تانىمدىق قىزمەتتى جوسپارلاۋعا جانە جۇزەگە اسىرۋعا؛
كوممۋنيكاتيۆتىك قۇزىرەتتىلىك - وزىندىك پىكىرىن بىلدىرۋگە، ءتۇرلى كوزقاراس جانە ءارتۇرلى باعىتتاعى ادامدارمەن سۇحبات جۇرگىزە ءبىلۋ
پاندىك قۇزىرەتتىلىك - ماقساتقا جەتۋدە العان ءبىلىم، بىلىكتىگى مەن ومىرلىك تاجىريبەسىن بايلانىستىرۋ قابىلەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتەدى.
ينفورماتيكانى وقىتۋدا ويىنداردى ادىستەمەلىك تۇرعىدان دۇرىس پايدالانعان ءجون. مىسالى، ەگەر ساباقتىڭ العاشقى 25 مينۋتى ساباققا، قالعان 20 مينۋتى ويىنعا ارنالسا، وندا وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن ىنتاسى بىردەن تومەندەيدى.
You Might Also Like
-
اق وردانىڭ، موعولستاننىڭ، ءابىلقايىر حاندىعىنىڭ، نوعاي ورداسىنىڭ مەملەكەتتىك - اكىمشىلىك قۇرىلىسى
