وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ جولدارى
استانا گۋمانيتارلىق كوللەدجىنىڭ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
مۋحامەدييەۆا شاينۇر قالەن قىزى
كوللەدجدە بەرىلەتىن ءبىلىم مازمۇنى تاربيەلەۋ مەن سەزىمدى دامىتۋدىڭ بارلىق ءورىسىن ەسكەرە وتىرىپ، وقىتۋداعى نەگىزگى سالماقتى وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ويلاۋى مەن ەڭبەكتەنۋى ماقساتىنا اۋدارماق.
شىعارماشىلىق ءسوزىنىڭ توركىنى - «شىعارۋ»،«ىزدەنۋ»، «ويلاپ تابۋ» دەگەنگە كەلىپ سايادى. دەمەك، بۇرىن تاجىريبەدە بولماعان جاڭا نارسە ويلاپ تابۋ، جەتىستىككە قول جەتكىزۋ دەگەن ءسوز.
ۇلكەن ەنسيكلوپەديالىق سوزدىكتە «شىعارماشىلىق دەگەن قايتالانبايتىن تاريحي قوعامدىق ءمانى بار، جوعارى سالاداعى جاڭالىق اشاتىن ىس-ارەكەت»،- دەپ تۇجىرىمدالادى.ل.س.ۆىگوتسكيي «شىعارماشىلىق» دەپ جانالىق ويلاپ تاباتىن ءىس – ارەكەتتى اتاعان. ال شىعارماشىلىق ماسەلەسىن تەرەڭ زەرتتەگەن يا.ن. پوناماريەۆ ونى «دامۋ» ۇعىمىمەن قاتار قويادى. ويتكەنى ءاربىر جاڭالىق ، اسىرەسە، ينتەللەكتۋالدىق تۇرعىدان، بالانى جاقسى تەحنيكالىق ساناعا كوتەرەدى.
ىزدەنىمپازدىق – شىعارماشىلىققا اپاراتىن بىردەن–ءبىر جول. شىعارماشىلىق تۇلعا قالىپتاستىرۋ ءۇشىن وقۋشىنىڭ ءوزىن–ءوزى تانۋىنا وزىندىك «مەنىن» قالىپتاستىرۋعا، سول «مەننەن» شىعارماشىلىق تۇلعاعا جەتۋىنە ىقپال جاساۋ ءار ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى.
ينفورماتيكا ساباعىندا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيلەرىن شىعارماشىلىق دەڭگەيگە دەيىن جەتكىزۋ ماقساتىنداعى ءىس–ارەكەتتەردىڭ ءبىرى – شىعارماشىلىق تاپسىرمالار بولىپ تابىلادى.
شىعارماشىلىق تاپسىرمالاردىڭ ءوزىن ستۋدەنتتەردىڭ قابىلەتىنە، پانگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىنە بايلانىستى وقۋعا قويىلاتىن تالاپتارىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، جۇرگىزگەن ءجون. ول ءۇشىن ونى تۇرلەندىرە ءارى ورىنداۋعا جەڭىل ەتىپ بەرگەن ءتيىمدى بولماق. ءبىر ساباقتىڭ وزىندە بىرنەشە تاپسىرما ۇسىنىپ، تاڭداپ ورىنداۋدى بالانىڭ ءوز قالاۋىنا قالدىرۋ كەرەك. وتە جەمىستى تاسىلدەردىڭ ءبىرى – تاپسىرمالاردى جۇيەگە ءبولىپ، وقۋشىنىڭ بىلىمىنە، قابىلەتىنە بايلانىستى ۇسىنۋعا بولادى.
وقۋشىلارعا قويىلاتىن تالاپ:
الدىنا ماقسات قويا ءبىلۋ جانە جەتۋگە ۇمتىلۋ؛
قورىتىندى جاساپ وتىرۋ.
قوسىمشا ماتەريالدار تابۋ، ىزدەنۋ.
ءوزىن - ءوزى تالداۋدى، ءوزىن - ءوزى باعالاي ءبىلۋدى مەڭگەرۋ؛
وقۋشىنىڭ بولاشاقتا ماماندىق تاڭداۋ، ياعني كاسىبي تاعدىرى تەك قانا جاقسى مۇعالىمگە بايلانىستى. بۇل ماقساتتا جاڭاشىل پەداگوگتەردىڭ يننوۆاسيالىق تاجىريبەسىن شىعارماشىلىق ىنتامەن مەڭگەرۋ جانە پايدالانۋ قاجەت. جاڭاشىل پەداگوگتەر وقۋشىنىڭ جەكە تۇلعالىق ابرويىن بارىنشا قۇرمەتتەۋگە، ونىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرى مەن بەيىمدىلىكتەرىن، وزدىگىمەن ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋعا، جاعىمدى ەموسيونالدىق پەداگوگيكالىق ءۇردىستى قالىپتاستىرۋ.
ۇلى ويشىل پلۋتارح كەزىندە بىلاي دەپتى: “…كوپتەگەن تابيعي تالانت دارىنسىز ۇستازداردىڭ كەسىرىنەن جويىلىپ كەتەدى. ولار دارىننىڭ تابيعي قۇبىلىسىنا تەرەڭ بويلاي الماي، تۇپاردى ەسەككە اينالدىرىپ قۇرتىپ تىنادى”. مىنە، ۇستاز وسىنداي كەلەڭسىزدىككە جول بەرمەۋى كەرەك.
جاڭاشىل پەداگوگتاردىڭ تاجىريبەسى مىنا ەرەجەلەرگە نەگىزدەلەدى:
وقىتۋدى ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ ءوزارا شىعارماشىلىق قارىم-قاتىناسى رەتىندە قابىلداۋ.
كۇردەلى ماقسات يدەياسى (وقۋشىنىڭ الدىنا بارىنشا كۇردەلى ماقسات قويىلىپ، ونى ورىنداي الاتىندىعىنا سەنىمىن نىعايتۋ)؛
وزىندىك تالداۋ (وقۋشىلاردىڭ جۇمىس ناتيجەلەرىن جەكە جانە ۇجىمدىق تالداۋ)؛
ەرىكتى تاڭداۋ (ءمۇعالىمنىڭ وقۋ ماتەريالىنىڭ جاقسى مەڭگەرىلۋى ماقساتىندا ساباق ۋاقىتىن ءوز بەتىنشە پايدالانۋى)؛
وقۋشىلاردىڭ ءوزىن-وزى شىعارماشىلىق باسقارۋى؛
تاربيەگە جەكە تۇلعا تۇرعىسىنان قاراۋ؛
اتا-انالارمەن ىنتىماقتاستىق قۇرۋ؛
سونىمەن، وسى قاسيەتتەر تولىق بولعان جاعدايدا عانا تۇلعانى دامىتۋدا ىزگىلىك جانە شىعارماشىلىق كوزقاراسقا نەگىزدەلگەن ادىستەر مەن جۇيەسىن قۇرايدى.
ءمۇعالىمنىڭ بىلىمىنە قويىلاتىن تالاپتار:
ءوزىنىڭ ساباق بەرەتىن ءپانىن مەملەكەتتىك ستاندارت دەڭگەيىنەن جوعارى دەڭگەيدە ءبىلۋ؛
قازىرگى زامانعا ساي وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ءبىلۋ؛
ءبىلىم بەرۋ، تاربيەلەۋ ۇردىسىندە ۇلگىرىمگە عانا كوڭىل بولمەي ونىڭ باسقا دا كورسەتكىشتەرىمەن بايلانىسىنا دا كوڭىل ءبولۋ؛
وقۋشىلاردىڭ قابلەتتەرىنىڭ ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ولارعا شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاسايتىن تاپسىرمالار دايىنداي ءبىلۋى.
كوبىنەسە “دارىندى وقۋشى – بۇل جاقسى وقيتىن وقۋشى” دەگەن پىكىر قالىپتاسقان. بەلگىلى اعىلشىن پسيحولوگى پ.توررانستىڭ زەرتتەۋلەرى بۇل پىكىردىڭ مۇعالىمدەر اراسىندا ءجيى كەزدەسەتىنىن انىقتادى. ولارعا وقۋدا قيىنشىلىق تۋعىزبايتىن، ءتارتىپتى، ۇيىمشىل، ءبىلىمدى، تۇراقتى، ۇعىمتال، ءوز ويىن ناقتى جانە تۇسىنىكتى جەتكىزە الاتىن وقۋشىلار كوبىرەك ۇنايدى. ال قيسىنسىز سۇراق قوياتىن، ءوز جۇمىسىمەن عانا اينالىساتىن، تاۋەلسىز، كوبىنە تۇسىنىسپەۋشىلىك تۋعىزاتىن، قيالي، ءار نارسەگە كوزقاراسى بولەك وقۋشىلار ۇنامايدى. پ.توررانستىڭ زەرتتەۋلەرى ناق وسى قاسيەتتەر وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق دارىندىلىعىن كورسەتەتىن جانە ونىڭ ناشار وقيتىن وقۋشىلاردىڭ اراسىندا دا از ەمەس ەكەندىگىن ايقىنداعان. سوندىقتان مۇعالىمدەر وسى زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىن ەستە ۇستاعانى ءجون.
ينفورماتيكا ساباعىندا قابلەتتى وقۋشىلارمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى- ولاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستا ءوزىنىڭ قابىلەتىن ىسكە اسىرۋعا دايىندىعىن قالىپتاستىرۋ. ال ماقساتقا جەتۋ وقۋ باعدارلاماسىن تەرەڭدەتىپ وقىتۋ جانە وقۋشىنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن ارتتىرىپ، ىنتالاندىرۋ ءۇشىن ساباقتاردى مىناداي جولدارمەن وتكىزۋگە بولادى:
1. ساباقتا كەڭ كولەمدە كورنەكى قۇرالداردى پايدالانۋ؛
2. ساباقتى تۇرلەندىرىپ وتكىزۋ؛
3. ساباقتا وقۋشىلار وزدەرى جاساعان سۋرەتتەر، سحەمالاردى پايدالانۋ؛
4. تەحنيكالىق قۇرالداردى ءتيىمدى قولدانۋ؛
5. ساباققا قاتىستى بەينەتاسپالاردى، فيلمدەردى كورسەتۋ.
قورىتا كەلگەندە، و.بالزاكتىڭ “ۇداي ەڭبەك ەتۋ - ونەردىڭ دە، ءومىردىڭ دە زاڭى” دەگەنىندەي، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتى مەن بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋدا مۇعالىمگە ۇنەمى ىزدەنۋگە، تۇراقتى ەڭبەك ەتۋدى مىندەتتەيدى. سوندىقتان، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ، وقۋشىلاردىڭ بىلىمىنە، ويلاۋ قابىلەتىنە ساي دەڭگەيلەپ وقىتۋ، عىلىمي - ىزدەنىس قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، بىزگە وي ءورىسى جوعارى دامىعان، زەردەلى، جان-جاقتى پاراساتتى ۇرپاق كەرەك ەكەنىن ءبىر ساتتە ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون.
قورىتا ايتقاندا، ىستەلگەن جۇمىستاردىڭ ناتيجەلەرى نەدەن كورىنەدى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم كورسەتكىشتەرىنىڭ ارتۋى؛
2. قوعامدىق جۇمىسقا بەلسەندىلىكتىڭ ارتۋى، ۇيىرمە، سىنىپتان تىس شارالار، ءار ءتۇرلى سايىستار ت.ب.؛
3. وتكىزىلگەن شارالاردىڭ ساپاسىنىڭ جاقسارۋى.
وتكەن عاسىردا جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ: «ساباق بەرۋ – ۇيرەنشىكتى جاي عانا شەبەرلىك ەمەس، ول – جاڭادان جاڭانى تاباتىن ونەر» دەگەن ەكەن. وسى ماقساتپەن وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قاسيەتىن دامىتۋ - باستى قاعيدام. وقۋشى تۇلعاسىنىڭ دامۋىنا، قابىلەتىنىڭ ارتۋىنا جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ەرەكشە ىقپال ەتەتىنى ءسوزسىز جانە ءاربىر ءادىس ءتاسىلدىڭ ۇستازدار ءۇشىن ماڭىزى وتە زور.
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
مۋحامەدييەۆا شاينۇر قالەن قىزى
كوللەدجدە بەرىلەتىن ءبىلىم مازمۇنى تاربيەلەۋ مەن سەزىمدى دامىتۋدىڭ بارلىق ءورىسىن ەسكەرە وتىرىپ، وقىتۋداعى نەگىزگى سالماقتى وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ويلاۋى مەن ەڭبەكتەنۋى ماقساتىنا اۋدارماق.
شىعارماشىلىق ءسوزىنىڭ توركىنى - «شىعارۋ»،«ىزدەنۋ»، «ويلاپ تابۋ» دەگەنگە كەلىپ سايادى. دەمەك، بۇرىن تاجىريبەدە بولماعان جاڭا نارسە ويلاپ تابۋ، جەتىستىككە قول جەتكىزۋ دەگەن ءسوز.
ۇلكەن ەنسيكلوپەديالىق سوزدىكتە «شىعارماشىلىق دەگەن قايتالانبايتىن تاريحي قوعامدىق ءمانى بار، جوعارى سالاداعى جاڭالىق اشاتىن ىس-ارەكەت»،- دەپ تۇجىرىمدالادى.ل.س.ۆىگوتسكيي «شىعارماشىلىق» دەپ جانالىق ويلاپ تاباتىن ءىس – ارەكەتتى اتاعان. ال شىعارماشىلىق ماسەلەسىن تەرەڭ زەرتتەگەن يا.ن. پوناماريەۆ ونى «دامۋ» ۇعىمىمەن قاتار قويادى. ويتكەنى ءاربىر جاڭالىق ، اسىرەسە، ينتەللەكتۋالدىق تۇرعىدان، بالانى جاقسى تەحنيكالىق ساناعا كوتەرەدى.
ىزدەنىمپازدىق – شىعارماشىلىققا اپاراتىن بىردەن–ءبىر جول. شىعارماشىلىق تۇلعا قالىپتاستىرۋ ءۇشىن وقۋشىنىڭ ءوزىن–ءوزى تانۋىنا وزىندىك «مەنىن» قالىپتاستىرۋعا، سول «مەننەن» شىعارماشىلىق تۇلعاعا جەتۋىنە ىقپال جاساۋ ءار ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى.
ينفورماتيكا ساباعىندا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيلەرىن شىعارماشىلىق دەڭگەيگە دەيىن جەتكىزۋ ماقساتىنداعى ءىس–ارەكەتتەردىڭ ءبىرى – شىعارماشىلىق تاپسىرمالار بولىپ تابىلادى.
شىعارماشىلىق تاپسىرمالاردىڭ ءوزىن ستۋدەنتتەردىڭ قابىلەتىنە، پانگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىنە بايلانىستى وقۋعا قويىلاتىن تالاپتارىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، جۇرگىزگەن ءجون. ول ءۇشىن ونى تۇرلەندىرە ءارى ورىنداۋعا جەڭىل ەتىپ بەرگەن ءتيىمدى بولماق. ءبىر ساباقتىڭ وزىندە بىرنەشە تاپسىرما ۇسىنىپ، تاڭداپ ورىنداۋدى بالانىڭ ءوز قالاۋىنا قالدىرۋ كەرەك. وتە جەمىستى تاسىلدەردىڭ ءبىرى – تاپسىرمالاردى جۇيەگە ءبولىپ، وقۋشىنىڭ بىلىمىنە، قابىلەتىنە بايلانىستى ۇسىنۋعا بولادى.
وقۋشىلارعا قويىلاتىن تالاپ:
الدىنا ماقسات قويا ءبىلۋ جانە جەتۋگە ۇمتىلۋ؛
قورىتىندى جاساپ وتىرۋ.
قوسىمشا ماتەريالدار تابۋ، ىزدەنۋ.
ءوزىن - ءوزى تالداۋدى، ءوزىن - ءوزى باعالاي ءبىلۋدى مەڭگەرۋ؛
وقۋشىنىڭ بولاشاقتا ماماندىق تاڭداۋ، ياعني كاسىبي تاعدىرى تەك قانا جاقسى مۇعالىمگە بايلانىستى. بۇل ماقساتتا جاڭاشىل پەداگوگتەردىڭ يننوۆاسيالىق تاجىريبەسىن شىعارماشىلىق ىنتامەن مەڭگەرۋ جانە پايدالانۋ قاجەت. جاڭاشىل پەداگوگتەر وقۋشىنىڭ جەكە تۇلعالىق ابرويىن بارىنشا قۇرمەتتەۋگە، ونىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرى مەن بەيىمدىلىكتەرىن، وزدىگىمەن ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋعا، جاعىمدى ەموسيونالدىق پەداگوگيكالىق ءۇردىستى قالىپتاستىرۋ.
ۇلى ويشىل پلۋتارح كەزىندە بىلاي دەپتى: “…كوپتەگەن تابيعي تالانت دارىنسىز ۇستازداردىڭ كەسىرىنەن جويىلىپ كەتەدى. ولار دارىننىڭ تابيعي قۇبىلىسىنا تەرەڭ بويلاي الماي، تۇپاردى ەسەككە اينالدىرىپ قۇرتىپ تىنادى”. مىنە، ۇستاز وسىنداي كەلەڭسىزدىككە جول بەرمەۋى كەرەك.
جاڭاشىل پەداگوگتاردىڭ تاجىريبەسى مىنا ەرەجەلەرگە نەگىزدەلەدى:
وقىتۋدى ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ ءوزارا شىعارماشىلىق قارىم-قاتىناسى رەتىندە قابىلداۋ.
كۇردەلى ماقسات يدەياسى (وقۋشىنىڭ الدىنا بارىنشا كۇردەلى ماقسات قويىلىپ، ونى ورىنداي الاتىندىعىنا سەنىمىن نىعايتۋ)؛
وزىندىك تالداۋ (وقۋشىلاردىڭ جۇمىس ناتيجەلەرىن جەكە جانە ۇجىمدىق تالداۋ)؛
ەرىكتى تاڭداۋ (ءمۇعالىمنىڭ وقۋ ماتەريالىنىڭ جاقسى مەڭگەرىلۋى ماقساتىندا ساباق ۋاقىتىن ءوز بەتىنشە پايدالانۋى)؛
وقۋشىلاردىڭ ءوزىن-وزى شىعارماشىلىق باسقارۋى؛
تاربيەگە جەكە تۇلعا تۇرعىسىنان قاراۋ؛
اتا-انالارمەن ىنتىماقتاستىق قۇرۋ؛
سونىمەن، وسى قاسيەتتەر تولىق بولعان جاعدايدا عانا تۇلعانى دامىتۋدا ىزگىلىك جانە شىعارماشىلىق كوزقاراسقا نەگىزدەلگەن ادىستەر مەن جۇيەسىن قۇرايدى.
ءمۇعالىمنىڭ بىلىمىنە قويىلاتىن تالاپتار:
ءوزىنىڭ ساباق بەرەتىن ءپانىن مەملەكەتتىك ستاندارت دەڭگەيىنەن جوعارى دەڭگەيدە ءبىلۋ؛
قازىرگى زامانعا ساي وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ءبىلۋ؛
ءبىلىم بەرۋ، تاربيەلەۋ ۇردىسىندە ۇلگىرىمگە عانا كوڭىل بولمەي ونىڭ باسقا دا كورسەتكىشتەرىمەن بايلانىسىنا دا كوڭىل ءبولۋ؛
وقۋشىلاردىڭ قابلەتتەرىنىڭ ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ولارعا شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاسايتىن تاپسىرمالار دايىنداي ءبىلۋى.
كوبىنەسە “دارىندى وقۋشى – بۇل جاقسى وقيتىن وقۋشى” دەگەن پىكىر قالىپتاسقان. بەلگىلى اعىلشىن پسيحولوگى پ.توررانستىڭ زەرتتەۋلەرى بۇل پىكىردىڭ مۇعالىمدەر اراسىندا ءجيى كەزدەسەتىنىن انىقتادى. ولارعا وقۋدا قيىنشىلىق تۋعىزبايتىن، ءتارتىپتى، ۇيىمشىل، ءبىلىمدى، تۇراقتى، ۇعىمتال، ءوز ويىن ناقتى جانە تۇسىنىكتى جەتكىزە الاتىن وقۋشىلار كوبىرەك ۇنايدى. ال قيسىنسىز سۇراق قوياتىن، ءوز جۇمىسىمەن عانا اينالىساتىن، تاۋەلسىز، كوبىنە تۇسىنىسپەۋشىلىك تۋعىزاتىن، قيالي، ءار نارسەگە كوزقاراسى بولەك وقۋشىلار ۇنامايدى. پ.توررانستىڭ زەرتتەۋلەرى ناق وسى قاسيەتتەر وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق دارىندىلىعىن كورسەتەتىن جانە ونىڭ ناشار وقيتىن وقۋشىلاردىڭ اراسىندا دا از ەمەس ەكەندىگىن ايقىنداعان. سوندىقتان مۇعالىمدەر وسى زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىن ەستە ۇستاعانى ءجون.
ينفورماتيكا ساباعىندا قابلەتتى وقۋشىلارمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى- ولاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستا ءوزىنىڭ قابىلەتىن ىسكە اسىرۋعا دايىندىعىن قالىپتاستىرۋ. ال ماقساتقا جەتۋ وقۋ باعدارلاماسىن تەرەڭدەتىپ وقىتۋ جانە وقۋشىنىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن ارتتىرىپ، ىنتالاندىرۋ ءۇشىن ساباقتاردى مىناداي جولدارمەن وتكىزۋگە بولادى:
1. ساباقتا كەڭ كولەمدە كورنەكى قۇرالداردى پايدالانۋ؛
2. ساباقتى تۇرلەندىرىپ وتكىزۋ؛
3. ساباقتا وقۋشىلار وزدەرى جاساعان سۋرەتتەر، سحەمالاردى پايدالانۋ؛
4. تەحنيكالىق قۇرالداردى ءتيىمدى قولدانۋ؛
5. ساباققا قاتىستى بەينەتاسپالاردى، فيلمدەردى كورسەتۋ.
قورىتا كەلگەندە، و.بالزاكتىڭ “ۇداي ەڭبەك ەتۋ - ونەردىڭ دە، ءومىردىڭ دە زاڭى” دەگەنىندەي، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتى مەن بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋدا مۇعالىمگە ۇنەمى ىزدەنۋگە، تۇراقتى ەڭبەك ەتۋدى مىندەتتەيدى. سوندىقتان، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ، وقۋشىلاردىڭ بىلىمىنە، ويلاۋ قابىلەتىنە ساي دەڭگەيلەپ وقىتۋ، عىلىمي - ىزدەنىس قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، بىزگە وي ءورىسى جوعارى دامىعان، زەردەلى، جان-جاقتى پاراساتتى ۇرپاق كەرەك ەكەنىن ءبىر ساتتە ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون.
قورىتا ايتقاندا، ىستەلگەن جۇمىستاردىڭ ناتيجەلەرى نەدەن كورىنەدى:
1. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم كورسەتكىشتەرىنىڭ ارتۋى؛
2. قوعامدىق جۇمىسقا بەلسەندىلىكتىڭ ارتۋى، ۇيىرمە، سىنىپتان تىس شارالار، ءار ءتۇرلى سايىستار ت.ب.؛
3. وتكىزىلگەن شارالاردىڭ ساپاسىنىڭ جاقسارۋى.
وتكەن عاسىردا جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ: «ساباق بەرۋ – ۇيرەنشىكتى جاي عانا شەبەرلىك ەمەس، ول – جاڭادان جاڭانى تاباتىن ونەر» دەگەن ەكەن. وسى ماقساتپەن وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قاسيەتىن دامىتۋ - باستى قاعيدام. وقۋشى تۇلعاسىنىڭ دامۋىنا، قابىلەتىنىڭ ارتۋىنا جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ەرەكشە ىقپال ەتەتىنى ءسوزسىز جانە ءاربىر ءادىس ءتاسىلدىڭ ۇستازدار ءۇشىن ماڭىزى وتە زور.
You Might Also Like
