InfoHub Logo

قوعامىمىزدا بولىپ جاتقان الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق وزگەرىستەر مەن ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە ءوتۋى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا، سونىڭ ىشىندە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ۋاقىت تالابىنا ساي وزگەرىستەر ەنگىزۋدى تالاپ ەتىپ وتىر.

قازىرگى كەزەڭدە ءبىلىم عىلىم  سالاسىندا يننوۆاسيالىق پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار قانشالىقتى  ماڭىزدى بولسا، تاربيە باعىتىندا دا زاماناۋي تەحنولوگيالار ۇعىمى كەڭىنەن قولدانىلاتىن ۇعىمداردىڭ بىرىنە اينالدى.

بولاشاق قۇزىرەتتى مامانداردى ءوسىرىپ، دامىتۋ ماسەلەسى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ وتىر. جاڭا زامان مامانى ەرتەڭگى ەلىمىزدىڭ بولاشاعى. كاسىبي قۇزىرەتتى ماماندى قالىپتاستىرىپ، دامىتۋ ءۇشىن، تۇلعانىڭ ىشكى دۇنيەسى مەن ونىڭ قىر سىرىن انىقتاپ، مۇمكىنشىلىكتەرى مەن قابىلەتىنىڭ دامۋىنا جاعداي تۋعىزۋ قاجەت.

ارينە، ول ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە ستۋدەنتتەردىڭ جەكە باسىنىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋىندا پەداگوگتاردىڭ زاماناۋي تاربيە تەحنولوگيالارىن قولدانا ءبىلۋ ساۋاتتىلىعىنا دا بايلانىستى. سوندىقتان، تاربيەنىڭ جاڭا  پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ نەگىزىندە كەلەشەك ۇرپاقتىڭ ەركىن دامۋىنا، جان-جاقتى ءبىلىم الۋىنا، بەلسەندى، شىعارماشىل بولۋىنا جاعداي جاساۋ قازىرگى  تاڭداعى ءاربىر پەداگوگتىڭ مىندەتى.

زاماناۋي تاربيە تەحنولوگياسى – تاربيە ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن وقىتۋ فورمالارىنىڭ، ادىستەرىنىڭ، جولدارىنىڭ، تاسىلدەرىنىڭ جانە تاربيە قۇرالدارىنىڭ جيىنتىعى. بۇل دامىتۋ، وقىتۋ جانە تاربيە پروسەستەرىنە ىقپال ەتەتىن تاسىلدەردىڭ ءبىرى.

كوللەدجدەگى تاربيە جۇمىسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – دەنى ساۋ، ۇلتتىق سانا-سەزىمى ويانعان، رۋحاني ويلاۋ دارەجەسى بيىك، مادەنيەتتى، پاراساتتى، ەڭبەكقور، ىسكەر، بويىندا ىزگى قاسيەتتەر قالىپتاسقان، دۇنيەتانىمى مول تۇلعا، كوشباسشىلىق قاسيەتتەردى مەڭگەرگەن جەكە تۇلعانى  قالىپتاستىرۋ.

كوللەدجدە «جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ» مودەلىنە ساي رۋحاني-ادامگەرشىلىك تاربيەنىڭ باعىتتارىنا نەگىزدەلگەن تاربيە جۇمىسى جۇرگىزىلىپ، جان-جاقتى دامىعان، قۇزىرەتتى، جىگەرلى دە قايسار، بەلسەندى جاستار تاربيەلەنىپ، قازىرگى ستۋدەنت، ەرتەڭگى ءمۇعالىمنىڭ ۇلتتىق ساناسىن، پاتريوتتىق سەزىمىن قالىپتاستىرۋ باعىتىندا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىلەدى. وقۋ ورنىندا كوللەدج ديرەكتورى، پ.ع.د. ش.ح.قۇرمانالينانىڭ اۆتورلىعىمەن جاساقتالعان «جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ مودەلى» اتتى تاربيەلىك جۇمىس جۇيەسى جولعا قويىلىپ، ءار ستۋدەنتتىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىنا اسەر ەتەدى. مودەلدىڭ 5 ءبولىمى (جانۇيا، ۇجىم، قوعام، الەم، مەن – جەكە تۇلعا) رۋحاني-ادامگەرشىلىك تاربيەنىڭ 11 باعىتى (مەنىڭ ەلىمنىڭ تاريحى، «مەنىڭ ارمانىم، ماقساتىم جانە مەنىڭ بولاشاعىم»، «مەن بولماسام، كىم؟»،  «ۇلتارالىق قارىم-قاتىناس مادەنيەتى»، «گەندەرلىك كوزقاراس»، «قارىم-قاتىناس ەتيكاسى»، «مەنىڭ ومىرىمدەگى ءدىن»،  «مەن جانە قورشاعان ورتا»، «مەنىڭ حالقىمنىڭ سالت-داستۇرلەرى»، «تۋعان ءتىل»، «مەنىڭ وتباسىم») بويىنشا جان-جاقتى دامىعان قۇزىرەتتى مامانداردى تاربيەلەۋدە بىرنەشە تاربيەلىك شارالار جۇزەگە اسىرىلدى. تاربيەنىڭ جاڭا مودەلى قوعام ومىرىندەگى ەرەجەلەر مەن سالت-داستۇرلەرگە سايكەس  جەكە تۇلعانىڭ سانا-سەزىمىن، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن دامىتۋعا، رۋحاني-ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋعا، سونىمەن بىرگە قارىم-قاتىناس ەتيكاسى مەن مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋعا جاعداي جاسايدى.

تاربيە تەحنولوگيالار مەن يننوۆاسيالىق قۇرالدار كوللەدجدە جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، وزىندىك باعىتتارى مەن ماقساتتارى بار ەكەندىگى ءمالىم.

ءبىرىنشى كۋرستا «ءتىل تابىسۋعا ۇيرەنەمىز!» باعىتى بويىنشا ستۋدەنتتەردى قوعامدىق ومىرگە بەيىمدەۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلعان كەشەندى ءىس- شارالار جەكە تۇلعانىڭ ينتەللەكتۋالدىق، الەۋمەتتىك  پسيحولوگيالىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋعا باعىتتالدى. بۇل باعىتتاعى جۇمىستار «ءبىزدىڭ كوللەدج ج.دوسمۇحامەدوۆ اتىندا» ستۋدەنتتەردى كوللەدج قاعيدالارىمەن تانىستىرۋ، «ءوزىن-وزى تانۋ – ءومىر تالابى» پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر، «ماماندىعىم - ماقتانىشىم» سەمينار، «قىزعا قىرىق ۇيدەن تيىم» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل، ستۋدەنتتەردىڭ ىشىنەن مۋزىكا، ۆوكال، بي، ونەر، كوركەم ءسوز وقۋ نوميناسيالارى بويىنشا ەڭ دارىندىلاردى انىقتاۋ ءۇشىن «سەنىڭ جۇلدىزدى ءساتىڭ» فەستيۆالى جىل سايىن ءداستۇرلى تۇردە وتكىزىلەدى.

ەكىنشى كۋرستا «ويلاۋعا ۇيرەنەمىز» باعىتى بويىنشا «ماتەماتيكالىق رەگاتا»، «قىزىقتى ينفورماتيكا»، «ينتەللەكت-شوۋ»، «بۇگىنگى ستۋدەنت – ەرتەڭگى قۇزىرەتتى مامان» تاقىرىبىندا وتكىزىلگەن سايىستار اقپاراتتىق وقۋ الاڭىن قۇرۋعا باعىتتالدى. ستۋدەنتتەردىڭ  شىعارماشىلىق، ينتەللەكتۋالدىق قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا «تاپقىر دوستار» ينتەللەكتۋالدى سايىسى، قۇقىقتىق تاربيە بەرۋ ماقساتىندا «قۇقىق – ادىلەت پەن پاراسات جولى»،  پاتريوتتىق تاربيە بەرۋدە «تاۋەلسىز ەلىم - باقىتىم» اتتى شارالار ۇيىمداستىرىلدى.

ۇستازدار جانە ارداگەرلەر كۇنىنە وراي «ارداگەرلەر – اقىلدىڭ كورىگى ەكەن، ۇستازدارىم – ۇلاعات سەرىگى ەكەن» اتتى مەرەكەلىك شارا جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى. بارلىق توپتاردا پەداگوگيكالىق ەڭبەك ارداگەرلەرى جانە كوللەدج جانىنان قۇرىلعان «ۇرپاقتار ساباقتاستىعى» كلۋبى مۇشەلەرىمەن كەزدەسۋ وتكىزىلدى. وسىنداي شارالار «ويلاۋعا ۇيرەنەمىز» ۇرانىن باسشىلىققا الىپ، ستۋدەنتتەردى قالىپتان تىس جاعدايدان جول تاۋىپ شىعۋعا، وقۋ باعدارلاماسىن مودەلدەۋگە، اقپاراتتىق وقۋ الاڭىن قۇرۋعا ۇيرەتۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسىرىلدى.

ءۇشىنشى كۋرستا «شىعارماشىلىققا، ءوزىن-وزى باسقارۋعا ۇيرەنەمىز!» باعىتىندا وتكىزىلگەن تاربيە شارالارى ستۋدەنتتەردىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنۋىنە، پىكىرىن اشىپ ايتۋعا كەز- كەلگەن جاعدايدان جول تاۋىپ شىعۋىنا ۇيرەتۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلدى. «جاھانشا جاستارى» كتك توبى وبلىستىق جارىستارعا قاتىستى.  حالىقارالىق ستۋدەنتتەر كۇنىنە ارنالعان «ستۋدەنتتىك ءومىر» اتتى شارا وتكىزىلدى. ستۋدەنتتەردىڭ ديپلوم الدى ماشىققا دايىندىعىن بايقاۋ ماقساتىندا «ەركىن ەلدىڭ بولاشاعى» اتتى سايىس وتكىزىلدى. ناتيجەسىندە ستۋدەنتتەر ءۇش جىل بويى مەڭگەرگەن بىلىمدەرىن كورسەتىپ، كاسىبي بىلىكتەرىنىڭ جوعارى ەكەنىن بايقاتتى. ستۋدەنتتەردىڭ كاسىبي بىلىكتەرىن ارتتىرۋ ماقساتىندا «ماماندىعىم - ماقتانىشىم»، «پەداگوگيكالىق وسكار» اتتى شارالار داستۇرگە اينالدى.

«جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ» مودەلى كوللەدج ستۋدەنتتەرىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە، جەكە  تۇلعانىڭ  الەۋمەتتىك،  ادامگەرشىلىك،  ەتيكالىق   قاسيەتتەرىن  قالىپتاستىرۋعا باعىتتالدى.

جوعارىدا كورسەتىلگەن شارالاردى وتكىزۋ بارىسىندا قولدانىلاتىن پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ بىرنەشە تۇرىنە توقتالايىق.

ويىن ارقىلى وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ماقساتى ديداكتيكالىق، تاربيەلىك، دامىتۋشىلىق، الەۋمەتتەندىرۋشىلىك ماقساتقا جەتۋ. ويىن تەحنولوگياسىنىڭ ەرەكشەلىگى ويىندىق ىس-ارەكەتتىڭ پسيحولوگيالىق مەحانيزمى جەكە باستىڭ وزىندىك تالاپ-تالعامدارىنا سۇيەنەدى. ستۋدەنتتىڭ بويىنداعى بىلىمدىلىك، تانىمدىق، شىعارماشىلىق قاسيەتتەرىن اشا ءتۇسۋدى كوزدەيدى. ىسكەرلىك جانە تاعى باسقادا ويىندار ستۋدەنتتەرگە ومىردە كەزدەسكەن قيىنشىلىقتاردى جەڭۋ جولىن ۇيرەتىپ قانا قويمايدى، ولاردىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتتەرىن دە قالىپتاستىرادى.

ويىن-الەۋمەتتىك قىزمەت. ول ستۋدەنتتىڭ جاسىنا قاراي ءوزىن قورشاعان ورتانى تانىپ بىلۋگە قۇشتارلىعىن ارتتىرادى.

پروبلەمالىق وقىتۋ تەحنولوگياسى - ستۋدەنتتىڭ ءوز بەتىمەن ىزدەنۋگە ۇيرەتۋ، تانىمدىق جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ياعني، ستۋدەنتتەردىڭ بەلسەندىلىگى ارتتىرۋ، شاراعا قىزىقتىراتىنداي ماسەلە تۋدىرۋ، ستۋدەنت ماتەريالدى سەزىم مۇشەلەرى  ارقىلى عانا قابىلداپ قويمايدى، بىلىمگە دەگەن قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرۋ ماقساتىندا مەڭگەرەدى.

وزدىگىنەن دامۋ تەحنولوگياسى - بۇل ستۋدەنتتى جان-جاقتى دامىتۋ، دەربەستىككە تاربيەلەۋ، ساناسىندا نارسەلەر الەمى مەن  ويلاۋ ارەكەتىنىڭ بىرىگۋى، مۇندا تاربيە ءۇردىسى ستۋدەنتتىڭ دامۋىنا سايكەس تابيعي بولۋى كەرەك، سوندا عانا ول ءوزىن دامىتا الادى.

بۇل تەحنولوگيانىڭ ەرەكشەلىگى وقىتۋدىڭ ءبىرىڭعاي باعدارلاماسى بولمايدى، اركىم تابيعات بەرگەن دامۋ جولىمەن جۇرەدى. ءار ستۋدەنتتىڭ ىس-ارەكەتى ءوز ەڭبەگىنە وراي ۇلكەندەردىڭ، قۇربىلار تاراپىنان باعالانادى. مۇنداعى باستى ماسەلە ستۋدەنت ءوزىن-وزى باعالايدى.

ىنتىماقتاستىق پەداگوگيكاسى - پەداگوگتىڭ تالاپ ەتۋ پەداگوگيكاسىنان قارىم-قاتىناس پەداگوگيكاسىنا كوشۋى. ستۋدەنتتكە ىزگىلىك تۇرعىسىنان قاراۋ، وقىتۋ مەن تاربيەنىڭ اجىراماس بىرلىگى: پەداگوگ - ستۋدەنت، ستۋدەنت-پەداگوگ، ستۋدەنت-ستۋدەنت، ياعني ستۋدەنت تە پەداگوگ تە سۋبەكتىلەر بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار، ستۋدەنتتىڭ باسىنا ىزگىلىك قارىم-قاتىناس، ەكەۋنىڭ اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنۋشىلىك، ىنتىماقتاستىق قارىم-قاتىناس جاساۋ. بۇل تەحنولوگيانىڭ نەگىزگى ماقساتى - ستۋدەنتتى ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ، ولاردىڭ تانىمدىق كۇشىن قالىپتاستىرۋ جانە دامىتۋ، ستۋدەنتتىڭ جانى مەن جۇرەگىنە جىلىلىق ۇيالاتۋ.

دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى - ستۋدەنتتى وقىتا وتىرىپ، دامىتۋ. ونىڭ  بويىندا ەركىندىك، ماقساتكەرلىك، ار-نامىس، ماقتانىش سەزىم، دەربەستىك، ادامگەرشىلىك، ەڭبەكسۇيگىشتىك، بەلسەندىلىك ت.ب. قاسيەتتەر دامىتۋ.

سونىمەن قاتار، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندە يننوۆاسيالىق ءبىلىم بەرۋ قۇرالدارىن قولدانۋدىڭ دا ماڭىزى زور. يننوۆاسيالىق ءبىلىم بەرۋ قۇرالدارىنا: اۋديو، ۆيدەو، قۇرالدار، كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ينتەرنەت، مۋلتيمەديالىق قۇرال، ەلەكتروندىق وقۋلىقتار، مەن وقۋ ادىستەمەلىك كەشەندەر، يننوۆاسيالىق اقپاراتتىق بانك، يننوۆاسيالىق سايت جانە تاعى باسقالارى جاتادى. قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن ينتەراكتيۆتىك باعدارلامالىق بولىمدەر، قوزعالمالى وبەكتىلەر قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ۆەكتورلىق جانە گرافيكالىق جابدىقتار كوپتەپ شىعىپ، قولدانىس تابۋدا. وسىنداي قۇرالداردىڭ بىرى-مۋلتيمەديالىق وقۋلىقتاردى وقۋ وردالارى كەڭىنەن پايدالانۋ. بۇل جاعدايدا ءاربىر پەداگوگ ۇيىمداستىرىپ وتىرعان شاراسى ءارى قىزىقتى، ءارى ناتەجەلى بولادى، سونىمەن بىرگە مۋلتيمەديالىق قۇرالدار ارقىلى پەداگوگ ۋاقىتتى ءتيىمدى جانە ۇتىمدى پايدالانار ەدى.

ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەردە اقپاراتتىق كوممۋنيكاتيۆتىك تەحنولوگيا قۇرالدارىن قولدانۋداعى ماقسات – ءار ستۋدەنتتىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن قالىپتاستىرۋ. ستۋدەنتتىڭ تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتىڭ بولۋى ولاردىڭ شارالاردا بەلسەندىك تانىتۋعا، جاعىمدى مىنەز قۇلىقتارىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

پەداگوگ – ستۋدەنتتىڭ بويىنا ءبىلىم ءنارىن سەبەتىن، جان-جاقتى تاربيە بەرەتىن باستى تۇلعا. بولاشاقتا كوللەدج تۇلەكتەرىنەن جاڭاشىل پەداگوگ دايارلاۋعا قويىلاتىن تالاپتار ستۋدەنتتەردى وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالار تۇرلەرىمەن قارۋلاندىرا وتىرىپ، قازىرگى ۋاقىتتاعى كاسىپتىك داعدىلارىن يگەرۋگە باعىتتالعان وقىتۋدىڭ جاڭا جولدارىن ەنگىزۋدى كوزدەيدى.

ناقتى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى تۇلعانى دامىتۋ مەن الەۋمەتتەندىرۋدىڭ ۇدەرىسىنىڭ ماڭىزدى كەزەڭى، ايتا كەتسەك، ومىرشەڭ قاعيدالار مەن نەگىزگى قۇندىلىقتاردىڭ سانالى قالىپتاسۋ كەزەڭى ەكەنى بارشامىزعا ءمالىم. سونىمەن قاتار ول وقۋشىلاردىڭ سىرتقى ورتامەن قارىم-قاتىناس جاساۋ قابىلەتى، وزگەرمەلى ومىرگە بەيىمدەلۋ شارتى، جەكە باس قابىلەتتەرىن دامىتۋدىڭ تەتىگى، الەۋمەتتىك-مادەني دامۋىنىڭ ولشەمى، الەۋمەتتىك داعدىلارىن دامىتۋدىڭ نەگىزى، قاتىسىمدىق، اقپاراتتىق  پروبلەمالاردىڭ شەشىمىن تابۋ قۇزىرەتتىلىكتەرىنىڭ بىرلىگى، ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىنىڭ قۇزىرەتتىلىككە ۇلاسۋ جولى بولىپ تابىلاتىن فۋنكسيونالدى ساۋاتتىلىقتىڭ سيپاتتى بەلگىلەرىن دامىتۋعا ىقپال ەتۋ ماڭىزدى ءرول اتقارادى.

تۇلعانى قالىپتاستىرۋ جولىندا ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ورنى زور، سەبەبى نەگىزگى قۇندىلىقتار مەن ومىرلىك قاعيدالار وسى ۋاقىتتا قالىپتاسادى. مەكتەپ جاسىندا بالالار ءوزىنىڭ مادەني-ۇلتتىق، ەتنيكالىق قاجەتتىلىكتەرىن جۇزەگە اسىرىپ، ونىڭ بويىندا گۋمانيستىك، جالپى ادامزاتتىق قاسيەتتەردىڭ قالىپتاسۋىنا قولايلى جاعداي جانە ورتا جاسالادى.

بۇگىنگى تاڭدا ءمۇعالىمنىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتى – الەۋمەتتىك-بەلسەندى تۇلعا قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەتىن، جاعىمدى ءبىلىم بەرۋ جانە تاربيەلەۋ ورتاسىن قۇرۋدا الەمدىك مادەنيەت پەن جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى، ەتنوستار مەن حالىقتىڭ مادەني ءداستۇرىن ءبىلۋ جانە وزىندىك تاجىريبەسىن قولدانۋ.

زاماناۋي مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە وقۋ تاربيە ۇدەرىسىن ۇيىمداستىرۋدا كەلەسى مىندەتتەردى شەشۋ كومەكتەسەدى:

— وقۋشىلار بويىندا ۇلتجاندىلىقتى، ازاماتتىلىقتى جانە نامىسقورلىق قاسيەتتەردى جانە وتانشىلدىق سانانى قالىپتاستىرۋ، وتانعا دەگەن ماقتانىشقا تاربيەلەۋ.

— تۇلعانىڭ جالپىازاماتتىق قۇندىلىعىن، بەلسەندى ازاماتتىق ۇستانىمىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتۋى، رۋحاني-ادامگەرشىلىك ءداستۇردى ساقتاۋ جانە قايتا جاڭعىرتۋ؛

— جالپىادامزاتتىق قاسيەتتەردىڭ نەگىزىندە جان جاقتى مادەنيەتتى، وزگەرمەلى ءومىر جاعدايلارىنا بەيىم تۇلعانى قالىپتاستىرۋ.

— وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋ ۋاجدەرى مەن تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن قالىپتاستىرا وتىرىپ ويلاۋ مۇمكىندىكتەرىن دامىتۋ؛

— ومىرگە، ادامدارعا قۇرمەتكە تاربيەلەۋ؛

— ءوزىن ءوزى جەتىلدىرۋ باعدارلامالارىنىڭ كومەگىمەن مىنەز قۇلقىن تاربيەلەۋ؛

— سالاۋاتتى ءومىر سالتى تۋرالى كوزقارىسىن قالىپتاستىرۋ، مادەني-سپورتتىق ءىس شارالارعا قاتىسۋعا تارتۋ.

جەكە تۇلعانى تاربيەلەۋدە جوعارىدا كورسەتىلگەن مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ مەكتەپتەگى وقۋشىلاردىڭ اكادەميالىق پاندەرى، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ، بوس ۋاقىتتى ۇيىمداستىرۋ جانە الەۋمەتتىك ءومىردىڭ تاربيەلىك الەۋەتى ارقىلى ىسكە اسىرىلادى. سونىمەن قاتار تۇلعانىڭ نەگىزگى ساپالارى وتانشىلدىق، توزىمدىلىك، سەنىمدىلىك، جاۋاپكەرشىلىك، كرەاتيۆتىلىك، تاپقىرلىق، كوشباسشىلىق، ياعني فۋنكسيونالدىق ساۋاتتى ءتارتىپ قالىپتاسادى. تۇپكى ءماقساتبىلىم الۋشىلاردىڭ ءوزىن ءوزى جەتىلدىرۋ مەن دامىتۋعا جەتەلەيتىن، كەز كەلگەن جاعدايدا كوممۋنيكاتيۆتىك-قىزمەتتىك ارەكەتتەردى ءۇش تىلدە كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن بىرنەشە ءتىلدى مەڭگەرۋ، ءوزىنىڭ سالت ءداستۇرى مەن تاريحىن بىلەتىن، الەۋمەتتىك جانە ساياسي ءوزىن ءوزى انىقتاۋعا قولداۋ كورسەتەتىن كوپمادەنيەتتى تۇلعانى دامىتۋ.

بۇگىنگى تاڭدا وقۋ جانە تاربيە باعىتىندا نزم تاجىريبەسى رەسپۋبليكانىڭ مەكتەپتەرىنە تاراتىلۋدا. وسى رەتتە زياتكەرلىك مەكتەپتەردەگى تاربيە جۇيەسىن كەلتىرۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز. ونداعى ءىس شارالار شىعارماشىلىق جانە اسا ونەگەلى، باسەكەلى ورتادا تابىستى ارەكەت ەتۋگە قابىلەتتى، مادەنيەتى جوعارى جانە ازاماتتىق جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەگەن، ءوز وتانىنا بەرىلگەن جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان.

تاربيە جۇيەسى پاندىك وقۋ باعدارلامالارىنىڭ، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ، دەمالىس قىزمەتىنىڭ مازمۇنىن مىناداي باعىتتار ارقىلى ينتەگراسيالاۋ جولىمەن ىسكە اسىرىلۋدا: پاتريوتتىق تاربيە، ينتەللەكتۋالدى دامۋ، ادامگەرشىلىك تاربيە، فيزيكالىق جانە پسيحولوگيالىق دامۋ، الۋان مادەنيەتتى دامۋ، كوشباسشىلىق قاسيەتتى دامىتۋ، كوركەم-ەستەتيكالىق دامۋ. وقۋشىلاردىڭ ساباقتا جانە ساباقتان تىس قىزمەتتە ينتەگراسيالانۋى  الەۋمەتتىك-گۋمانيتارلىق سيكل پاندەرىندەگى «الاشتانۋ»، «ابايتانۋ» ۇلتتىق قۇرامداس بولىك، ءتۇيىندى ءپانارالىق تاقىرىپتار، «ونەر» جانە «دەنە تاربيەسى» پاندەرىن جانە قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن وقىتۋداعى كوزقاراستاردىڭ بايلانىسى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىنىڭ وسى ينتەگراسياسىنىڭ ناتيجەسىندە تاربيەلەۋ جۇمىسى نىساندار مەن ادىستەر كەشەنى ارقىلى ۇيىمداستىرىلادى، سونىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك جوبالار مەن پراكتيكالار، قازاقستان بويىنشا ولكەتانۋ ەكسپەديسيالارى، مۇددەلەر بويىنشا ساباقتار (سپورتتىق، كوركەم، تەحنولوگيالىق جانە ينتەللەكتۋالدى)، تاڭدامالى كۋرستار، وقۋشىلاردىڭ ءوزىن-وزى باسقارۋى مەن قوعامداستىقتار («شاڭىراق» جانە باسقالارى)، درامالىق جانە تەاتر كورسەتىلىمدەرى، ينتەللەكتۋالدى جانە ىسكەر ويىندار، جەلىلىك ءىس-شارالار جانە ت.ب.

نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىندە وقۋشىلار قاۋىمداستىعى «شاڭىراق» جوباسى نەگىزىندە ۇيىمداستىرىلادى. قاۋىمداستىقتىڭ ماقساتى – ءبىرىڭعاي توپتار قۇرۋ ارقىلى وقۋشىلاردى اۋىزبىرلىككە، ءبىرتۇتاستىققا بەيىمدەۋ، جوعارى سىنىپ پەن تومەنگى سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا باۋىرمالدىق، قامقورلىق قارىم-قاتىناس قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى. «شاڭىراق» وقۋشىلار قاۋىمداستىعىنا جاس ارالىعىنداعى جانە وقىتۋ ءتىلى ءارتۇرلى ەكى سىنىپ بىرىكتىرىلەدى (مىسالى، 12 جانە 9، 11 جانە 8، 10 جانە 7). ءار «شاڭىراقتىڭ» ءوز اتى، بەلگىلەرى، ۇرانى بار. «شاڭىراق» وقۋشىلار قاۋىمداستىعى اراسىندا ءارتۇرلى جارىستار مەن سايىستار (سپورتتىق، زياتكەرلىك، مادەني) وتەدى، قاتىسقانى مەن جەڭىستەرى ءۇشىن وقۋشىلاردىڭ ءار قاۋىمداستىعى ۇپاي ساندارىن جيناقتاپ جىل سوڭىندا جەڭىسكە جەتكەن توپقا «وركەن» كۋبوگى تاپسىرىلادى جانە «تۋعان ەلگە تاعزىم» ولكەتانۋلىق-زەرتتەۋ ەكسپەديسياسىنا جولداما بەرىلەدى. جان جاقتى دامىعان تۇلعا قالىپتاستىرۋداعى اتالعان قاۋىمداستىقتىڭ ارتىقشىلىقتارى ءار جاستاعى وقۋشىلاردىڭ ءوزارا ىنتىماقتاستىعى ارتادى، جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ تومەنگى سىنىپ وقۋشىلارىنا قامقورلىق تانىتۋى ءوزارا ارىپتەستىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرادى، كوشباسشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتادى، ساباققا دايىندىق بارىسىندا جانە ساباقتان تىس ۋاقىتتى ۇيىمداستىرۋدا بىر-بىرىنە كومەك كورسەتەدى، ءبىرتۇتاس كوماندا، كورپوراتيۆتى رۋح قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى. وسىنىڭ نەگىزىندە  تاۋەلسىز وقۋشى، ازاماتتىق ۇستانىمى بەلسەندى، ءوز ەلىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا ۇلەس قوسۋعا دايىن سەنىمدى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا قولداۋ كورسەتەتىنى انىق.

نۇر-سۇلتان قالاسى اقجول-را باستاۋىش مەكتەبى
يمانبايەۆا ايجان ەسەنوۆنا

---