InfoHub Logo

ءومىر — ادام بالاسىنا تارتۋ ەتكەن جاراتقاننىڭ باعا جەتپەس سىيلىعى.  ومىردەگى ءار كەزدەسكەن سىناق پەن سىي ءومىر مەكتەبىنەن وتكىزىپ، كەلەسى ساتىعا شىعۋعا جانە جاڭا بەلەڭ وزگەرىستەردى قولدان جاساۋعا كومەك كورسەتەتىن كەزەڭ.  ءيا، ءومىردىڭ ءار ساتىندە ۇستاز دەگەن ۇلى ەسىمنىڭ باعىت كورسەتۋمەن ءبىز مەكتەپتە العاش رەت قولىمىزعا قالام الىپ، جازۋدى ۇيرەنەمىز. ءارى ۇشقان ۇيامىزدى اياقتاپ، كەلەسى ءبىلىم ەتابىندا دا ۇستازدان ءبىلىم الىپ، ماماندىعىمىزعا بەيىمدەيتىن ءساتتى كەزەڭنەن ءومىر كەمەسىنە ءمىنىپ ساپار شەگەمىز.  

 

ۇستاز  — اياۋلى ساتتەردە جانىننان تابىلاتىن، قولداۋ مەن قامقور اتاۋىنىڭ سيمۆولىنا اينالعان، ءار شاكىرتكە مەيىرىمدىلىكتى تۋ ەتكەن ناعىز جاناشىر جان. مەنىڭ ويىمشا، ۇستاز تەك مەكتەپ پەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا نەمەسە ۇيىرمەلەر مەن كۋرستاردا عانا كەزدەسەتىن ادام ەمەس، ول ماڭگىلىك جانە ومىرلىك ۇستاز بولاتىن قاسيەتتى تۇلعا.  

كەشەگى حاكىم اباي مەن ءھام اقىن شاكارىم بابالارىمىزدىڭ كەزەڭىندە ۇستازدار مارتەبەسى ءاردايىم بيىك ءارى كيەلى سوزدەن قۇرالعان قاستەرلى ۇعىم دەپ سانايتىن ۋاقىت ەدى. «اۋىل مولداسىنان حات تانىپ» — دەپ باستالاتىن بۇل ۋاقىتتا حات تانىعان ساۋاتتى ادامداردى قۇرمەت تۇتقان. البەتتە ودان بەرگى قانشاما جىلداردى ارتقا تاستاپ، ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسىپ بۇگىندە تاريحتا اتى قالعان ۇلى تۇلعالاردا ۇستازدىڭ الدىنان وتكەنىن بىلەمىز. وسى ورايدا ۇستازداردىڭ بۇگىنى مەن كەشەگى قۇرمەت كورىنىسىن سيپاتتاپ جەتكىزگىم كەلەدى. ءيا، تاريحقا كوز جۇگىرتسەك اباي اۋىل مولداسىنان ءبىلىم السا، كەيىن كىتاپ جازىپ جاپپاي الەمگە ماڭگى تاۋسىلمايتىن ازىق قالدىرىپ كەتكەنىن بىلەمىز، تۇسىنەمىز. «ماعان جاقسى ءمۇعالىم بارىنەن دە قىمبات، ويتكەنى ءمۇعالىم — مەكتەپتىڭ جۇرەگى» — دەپ قازاقتىڭ اسا كورنەكتى اعارتۋشىسى، پەداگوگ،  جازۋشىسى ىبىراي التىنسارين جىرلاعانداي ول كەزەڭدە ۇستازدىڭ مارتەبەسى الدەقايدا بيىكتەپ، ءىرى تۇلعالاردىڭ ەرتەڭىن قالاۋعا كومەكتەسكەن ەدى. ءيا، XX-XXI عاسىر ارالىعىندا قوعامدا ايتۋلى وزگەرىستەر مەن داتالار تاريحتا قالعانىنىن سالدارىنان، كوپ ۇلتتى مەملەكەت بولۋعا جانە مەكتەپ قۇقىقتارىن وزگەرتۋ سالالارى بەلەن ورىن الىپ، ءبىلىم ساپاسى وزگەردى. ءبىلىم سالاسىنىڭ وزگەرۋى ءتۇرلى سەبەپ-سالدارعا الىپ كەلىپ، ۇستازبەن اتا-انا قۇقىعى تەڭەستى جانە وقۋشى مەن ۇستازدىڭ ساباق ءتۇسىندىرۋ مەتوديكاسى اۋىسپالى ءرولدى ۇستاعانىن بىلەمىز. سوڭىن سالدارىنان بولار بۇگىندە مەكتەپتەگى مۇعالىمدەر مەن جوعارى وقۋ ورنىندا ءبىلىم بەرەتىن ۇستازداردىڭ مارتەبەسى ەكى الەم. كوپ جاعدايدا ەرەسەك شاكىرتتەر ۋنيۆەرسيتەتتەگى ءبىلىم شكالاسىنا قاراي باللمەن وقۋدى ۇردىسكە اينالدىرسا جانە ءبىلىم گرانتىنا اۋىسۋعا نەمەسە گرانتتان قۇلاماس ءۇشىن قارسىلىق تانىتپاي وقىپ جاتاتىنىن بايقايمىز. ال،  كەرىسىنشە مەكتەپ وقۋشىلارىندا اتا-انا بالاسىن جاقتاپ، ۇستازى وقۋشىسىنىڭ كوزىنشە اتا-اناسىنا شاعىمىن جەتكىزىپ جاتاتىنى بۇل البەتتە تەرىس ۇعىم مەن قۇلشىنىستى جوياتىن توتە ءارى ناقتى جول. سوندىقتان مەنىڭ بۇگىنگى تۋىندىم ۇستازدىڭ قوعامداعى ءرولىن، ابىرويىن كوتەرۋ.  بۇل ءىس استە وڭاي ەمەس، دەگەنمەن بۇل تۋىندىنى وقۋ ارقىلى جاڭا سەرپىلىس بولاتىنىنا سەنەمىن.  

ءمىنسىز ءمۇعالىمنىڭ پورترەتى

عىلىم مەن تەحنولوگيا، ءبىلىم مەن ونەر سالاسىنىڭ جىل سايىن ءارتۇرلى تۇستە وزگەرىپ جاتقانىن بايقاساق، قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان كەز كەلگەن تۇلعا دامۋ ۇستىندە بولۋ كەرەكتىگىن بىلەمىز. اسىرەسە، ءبىلىم سالاسىندا جۇرگەن ۇستازدار مەن وقۋشىلار، ستۋدەنتتەر ۇيرەتە ءجۇرىپ، ۇيرەنەتىن سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى بولعانى ابزال. وسى ورايدا مەنىڭ ويىمداعى قوعامدا ۇندەستىك زاڭدىلىعىن ۇستاپ جۇرگەن اياۋلى ۇستازداردىڭ ءمىنسىز وبرازىن جازىپ شىقتىم.

1. ءبىلىمدى ۇستاز

جاڭا تەحنولوگيالار دامىپ جاتقان زاماندا ءاربىر ادام ءبىلىمدى ءارى زەرەك بولۋى ءتيىس. وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردىڭ ىزدەنىس جولىنا ءتۇسۋى ءۇشىن، ءوز سالاسىنىڭ تابۋى ءۇشىن ۇلەسىن قوسۋ ۇستازدىڭ ۇستازدىق مىندەتى. ماسەلەن،   «پەداگوگ» ءسوزىنىڭ تەرەڭ ۇعىمىنا ءمان بەرسەك، تالىم-تاربيە مەن باعىت-باعدار بەرىپ كومەكتەسەتىن تۇلعا دەگەن تولىق ماعىناداعى ۇعىم ەكەنىن بىلەمىز.  الدىنا كەلگەن ءتۇرلى شاكىرتكە تاربيە بەرىپ، ادىس-تاسىلدەرى ارقىلى ءبىلىم مەن تانىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋگە جول كورسەتەتىن تۇلعا.

2. امبەباپ پەداگوگ

ءيا، ءاربىر سوزىمىزگە ۇستازدىڭ جان-جاقتى بولۋى تۋرالى تىلگە تيەك ەتىپ جاتقانىمىز راس. بۇل بۇگىنگى ۇستازدار بويىندا جوق قابىلەت دەپ ايتا المايمىز، دەگەنمەن ءبىزدىڭ بولىمىمىزگە ساي كەلەشەك ۇستازداردىڭ ءمىنسىز وبرازىن تولىق اشۋ ءۇشىن ءارى ءبىز قالاعان مۇعالىمدەر قانداي بولادى سول تۋرالى انىقتاپ الۋدامىز. ۇستاز — جان-جاقتىلىقتىڭ ءارى قايسارلىق پەن دانىشپان ادامنىڭ سيمۆولى. ۇستاز — كەيدە انانىڭ وبرازىندا، كەيدە سىنىپتاس دوستىڭ قالپىندا، كەيدە ديرەكتوردىڭ قالپىنا ورالىپ وتىرعانى دۇرىس. ءارى بارلىق وقۋشى ءبىر سالانى قامتىپ وتپەيتىنى راس.

وقۋشىلارعا ماماندىق تاڭداۋ كەزەڭىندە كومەكتەسەتىن، ونىڭ قاي سالادا مىقتى ەكەنىن،  سۇيىكتى ءىسى ارقىلى ءوزىڭ تاباتىنىن جانە سۇيىكتى ماماندىعى ارقىلى اقشانىڭ 7 ءتۇرلى جولىن ءتىزىپ كورسەتىپ، گرانت از ماماندىق بولسا دا، گرانتقا تۇسەتىنىنە دەگەن سەنىمدىلىك پەن قۇشتارلىعىن وياتۋ كەرەك. ءبىرى: دارىگەر بولعىسى كەلسە،  ءبىرى: زاڭ سالاسىندا، ءبىرى تانىمال ادام بولعىسى كەلەتىنىن انگە داۋسى بارىن،  جازۋعا قابىلەتىنىڭ بارىن بايقاعان كەز كەلگەن ءمۇعالىم باعىت-باعدار بەرۋگە تيەسىلى جانە وقۋشىلاردىڭ بىر-بىرىمەن باسەكەلەس بولۋىنا ەمەس، ءبىر-بىرىن ۇمىتپايتىن ءاردايىم كومەك بەرىپ جۇرەتىن جاقىن دوستار رەتىندە قالىپتاسۋ ءۇشىن اتسالىسسا دەيمىن. جەتىستىكتەرىن كوپشىلىكتىڭ كوزىنشە ايتىپ، كەمشىلىگىن وزىڭە عانا ءتۇسىندىرىپ ايتىپ جاتسا، ول البەتتە امبەباپ، كوركەم مىنەزدى، اياۋلى ساتتەردىڭ كۋاسىن اشىپ كورسەتەتىن اياۋلى جان بولىپ جۇرەگىمىزدە ماڭگى ساقتالماق.

3. پسيحولوگ

ءمۇعالىمنىڭ الدىنا ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى وقۋشىلار جينالادى. دەڭگەيى ءارتۇرلى بولعانىمەن قوسا، ءارتۇرلى مىنەزدى جاسوسپىرىمدەر جينالىپ، ءبىر سىنىپ نەمەسە ءبىر گرۋپپا بولادى. سول ۋاقىتتا وقۋشىنىڭ دەڭگەيىنە ءتۇسىپ، ەكى نەمەسە ءۇش توپقا ىشتەي ءبولىپ، سولارعا ساي ءبىلىم تانىمدارىنا وراي پسيحولوگيالىق ادىس-تاسىلدەرىن قولدانۋدى جانە ءبىلىم بەرۋدى ءارى ۇستازبەن وقۋشىنىڭ دەڭگەيىندە ەمەس، انا مەن بالانىڭ وبرازىندا جاناشىرى رەتىندە سويلەسكەن ابزالىراق دەپ ويلايمىن. سەبەبى: ادام ەرەسەك كەزەڭگە وتكەندە داۋسى وزگەرىپ، مىنەزدەرى قۇبىلىپ، ءوزىڭ ىزدەۋ پروسەسسىنە وتكەن ۋاقىتتا وتباسىنداعى مۇشەلەردىڭ ءسوزىن كوتەرە الماي، ياكي قاتارلاستارىمەن سوزگە كەلىسپەي قالعان ۋاقىتتارىندا ۇستاز ونى جەكىپ سويلەمەي انىق-قانىعىن انىقتاپ، كەلەشەك جايلى جانە تۇلعا بولۋعا ىزدەنىس جولىنا ءتۇسۋ ءۇشىن كومەكتەسەتىن بىردەن-بىر تۇلعا ءول-مۇعالىم. ال، بىزدە كوپ جاعداي دا ۇستازدار ۇيىندەگى جاعدايلارىنا بايلانىستى بولۋى مۇمكىن نەمەسە جۇمىستاعى قاعاز باستىلىعىنىڭ سالدارىنان بولۋى مۇمكىن وقۋشىلارمەن اشىق سويلەسپەي، تاربيە ساعاتتارىندا داپتەر مەن سىنىپقا ايتىلعان سىن پىكىرلەردى جەتكىزىپ، ءبىر وقۋشىنىڭ قاتەلىگىن، 10 وقۋشىنىڭ كوزىنشە ورنىنان تۇرعىزىپ ءبىلىمى مەن تاربيەسى، اسىرەسە اۋىل ۇستازدارى اتا-اناسىنىڭ تاربيەسىنە قول سالىپ، جەكە شەكاراسىنا كىرىپ، ۇرسىپ باستايتىنىن بايقايمىز. ۇستاز — «ۇستاز» بولىپ ۇيرەنۋ كەرەك. ءار وقۋشىمەن ءارتۇرلى جۇمىس جاساپ، پسيحولوگيالىق ءبىلىمىن ارتتىرىپ، بۇگىنگى ترەنينگتەر مەن سەمينارلاردا ايتىلىپ جۇرگەن اقپاراتتاردى ءوز وقۋشىلارىنا تەگىن-اق ايتىپ جەتكىزەتىن بولسا، مىسالى، «ماقسات قويۋدىڭ 7 تەحنيكاسى»، «سامووسەنكانى كوتەرۋگە ارنالعان 5 مەتوديكاسى»، «ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك»، «جوسپاردى قالاي دۇرىس جازۋعا بولادى؟» جانە «ەستە ساقتاۋ قابىلەتىمدى قالاي ارتتىرامىن؟» — دەگەن سەكىلدى پسيحولوگيالىق سەمينار وتكىزسە نۇر ۇستىنە نۇر بولادى دەپ ويلايمىن. ءبىز يسلام دىنىندە بولعاندىقتان شاريعات بويىنشا ءتۇرلى دۇعالار مەن حاديستەردى مۇمكىندىك بولسا تىلگە تيەك ەتىپ وتكەنىمىز استە دۇرىس دەپ سانايمىن. مىسالى، «زەيىننىڭ اشىلۋىنا كومەكتەسەتىن 5 ايتۋلى دۇعا»، «ءبىلىم مەن ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋعا ارنالعان جيناقتار» دەپ قوسىپ، ساباق بارىسىندا تاربيە ساعاتتارى مەن اشىق ساباق ۋاقىتىندا، ياكي ساباقتان تىس ۋاقىتتاردا وقۋشىلارمەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىپ، اقىل-كەڭەسىن، ءبىلىمنىڭ پايداسىن ايتىپ وتكەن الدە قايدا ۇستازدىق قىزمەتىمىزگە جەڭىلدىك سىيلايدى.

4. ينتەلليگەنت 

«كيىمىنە قاراپ كۇتىپ الادى، بىلىمىنە قاراي شىعارىپ سالادى» — دەگەندەي وقۋشىلاردىڭ دا، اتا-انالاردىڭ دا وي ساناسىندا ۇستازدىڭ ءبىلىمىن ۇستىندەگى كيىمىمەن سالىستىرۋى مۇمكىن نەمەسە ەتيكاسىنا قاراي باعالاپ جاتاتىنى وتىرىك ەمەس. بۇل ورايدا بارلىق امالدى، جاۋاپكەرشىلىكتى مىندەتتەمەيمىن.  دەسەكتە، زاماننىڭ اعىمىنا قاراي كوپ وقۋشى، اتا-انا، ستۋدەنت ۇستازدىڭ ءبىر كيگەن كيىمدى قايتا كيۋىنە قاراي قۇرمەتتەيتىن سەكىلدى. بۇل سوزىمە دالەل رەتىندە، قازاقتىڭ وسى ءبىر ماقالىن تىلگە تيەك ەتىپ ايتىپ وتىرعانىم جالعان ەمەس. سوندىقتان ءاربىر ۇستاز ءبىلىمدى جانە جۇزىنەن شۋاق شاشىپ تۇراتىن اق نيەتتى ادال جان، كيىمى كورىكتى بولعانى وزىڭە دە، وزگەگە دە جارقىن كورىنەتىنى انىق. جان-جاقتى، سەگىز قىرلى ءبىر سىرلى، كيىم كيىسى مەن ءجۇرىس-تۇرىسى،  وقۋشىلار مەن ارىپتەستەرىمەن سىپايى قارىم-قاتىناس ۇستاعانىنا قاراي وقۋشىلار سول ۇستازدىڭ اۋزىنان تۇسكەن ءسوزدى قاعىپ الۋعا قۇمار كەلەتىنى، ۇلگى الارلىق تۇعىرى بيىك تۇلعا رەتىندە قارايتىنى شىندىق.  

5. زاماناۋي تەحنولوگيانى يگەرگەن زامان ادامى

ححI عاسىر — اقپارات ءداۋىرى. 1 مينۋتقا كەشىكپەيتىن اقپاراتتاردىڭ كۇنىگە ادام ميىنا نەگاتيۆ پەن ءپوزيتيۆتى اقپاراتتاردى جىبەرۋ ارقىلى قالىس قالماۋعا، ءبىلىم الۋعا، 1 كۇنىندى بوس وتكىزبەۋگە ۇيرەتىپ جاتقانىن بايقايمىز. سول سەبەپتى كومپيۋتەرلەر مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردى دامىتۋ ارقىلى جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ جاڭا سەرپىلىسى پايدا بولىپ، جاڭاشا ويلاناتىن ۇرپاق دۇنيەگە كەلىپ جاتقانىن بىلەمىز. ادام ميىنا كۇنىنە سان مىڭداعان قىزىقتى يدەيالار كەلىپ جاتادى. سول ساتتە ول بىرنەشە ادامنىڭ ميىنا كەلەتىن قۇبىلىس. ياعني، سەنىڭ ميىنا كەلگەن يدەيا باسقاعا دا كەلەدى، تەك ونى ۇلگەرىپ جازىپ، جۇيەلەپ جاساۋعا ارەكەت ەتكەنىمىز دۇرىس. قوعام ءبىزدى جىلدامدىققا، ۇزدىكسىز دامۋعا تاربيەلەپ جاتقانىن بىلەمىز. سوندىقتان كىتاپ وقۋدان گورى سايتتاردى اشا سالىپ وقي سالعانىمىز نەمەسە ونلاين پلاتفورمالاردى اشىپ، قوعامدىق كولىكتەردە نەمەسە ساباقتان تىس بوساي قالعان ۋاقىتىمىزدا سونى ورىندايتىنىمىز، كىتاپتى ارقالاپ جۇرگەننەن گورى، تەلەفوندى اشا سالىسىمەن ءتۇرلى سايتتار ارقىلى وقىعانىمىز وزىمىزگە ىڭعايلى بولعانىن بايقادىم. وسى ورايدا كىتاپتىڭ قۇندىلىعىن تۇسىندىرە وتىرىپ، زاماناۋي تەحنولوگيامەن ۇشتاستىرىپ، ۇيرەتكەنىمىز الدەقايدا ۇتىمدى دەپ ويلايمىن. 

ححI عاسىر بولعاندىقتان زاماناۋي ينفراقۇرىلعىلاردى ءبىلۋ، جاڭا وفيستىك باعدارلامالاردى ءبىلۋ، كومپيۋتەردىڭ ىشكى الەمىن ءتۇسىنىپ، جاڭا پروگراممالاردى ۇيرەنۋ كەرەك سىندى جانە ونىڭ نەگىزگى قۇندىلىعىن اتاپ ءوتىپ، قازاق ءتىلدى باسىلىمداردى وقۋعا شاقىرىپ، يا بولماسا شەتەلدىڭ تۋىندىلارىن قازاق تىلىنە اۋدارىپ، جاڭا كىتاپتى ومىرگە الىپ كەلۋ ارقىلى، جاڭا تابىس كوزىن تابۋعا جانە زاماناۋي تەحنولوگيانى مەڭگەرگەن زامان اعىمىنداعى تۇلعا رەتىندە ۇيرەتە ءجۇرىپ، ۇيرەنگەنىمىز استە جاقسى دەپ باعالايمىن.

6. كوڭىلدى ۇستاز

ۇستازدىڭ بويىندا بولۋ كەرەك تاعى ءبىر مىنەز-كوركەمدىك پەن ورتادا كوڭىلدى بولۋى، نەگاتيۆتى اۋرانى ەمەس، جاقسى كوڭىل-كۇي سىيلايتىن بولسا بارىمىزگە شۋاقتى ءساتتى، جايلىلىقتى، ىڭعايلى ءارى جىلى كورىنىستى سىيلايتىنىن بىلەمىز. سوندىقتان ۇستاز اركەز ۇستاز ەكەنىن، قاي عاسىردا بولسا دا ونىڭ ابىرويى بيىكتە ەكەنىن كورسەتىپ تۇرعانى قىمبات ەستەلىك سىيلايدى. قاي عاسىر بولماسىن — ۇستازدىڭ ورنى تاقتان بيىك! 

زاماناۋي پەداگوگتىڭ تابىستى بولۋ فورمۋلاسى

ءمۇعالىم — امبەباپ ماماندىقتىڭ ءبىرى بولعاندىقتان، ونىڭ تابىسى دا جان-جاقتان كەلىپ تۇرۋعا، ەڭبەگىنىڭ قارىمىن الۋعا لايىقتى تۇلعا. سوندىقتان بۇگىنگى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى بلوگەر بولىپ جۇرگەندەردىڭ ميللونداپ تابۋى، ال مەملەكەت قىزمەتكەرى ءارى كەلەشەك ۇرپاققا باعىت-باعدار بەرەتىن اياۋلى جاننىڭ از تابىس تابۋى ارينە قالىپتى جاعداي ەمەس جانە بۇل ءۇردىستى قالىپتى قابىلداۋعا دا بولمايتىنىن ەسكەرگەنىمىز دۇرىس. ارينە، مەملەكەت تاراپىنان ۇستازداردىڭ ابىرويى مەن مارتەبەسىن اسقاقتاتۋ بارىسىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆتىڭ دا تاپسىرماسىمەن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ يگى جۇمىستارى مەن جاقسى يدەياسىنىڭ ارقاسىندا بۇگىندە پەداگوگتاردىڭ اقشاسى جانە پەداگوگيكا سالاسىندا ءبىلىم الىپ جاتقان جاس مامانداردى شابىتتاندىرۋ ءۇشىن جوعارى ستەپەنديا الىپ جاتقانىن بىلەمىز. بۇل دا ءبىر ۇستازدىڭ ابىرويىن كوتەرەتىن جاقسى ءىس دەپ سانايمىن. ءيا، بۇدان بولەك جان-جاقتى بىلىمىنە ساي پەداگوگ الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى دا تابىس تابۋعا بولاتىنىن كورسەتكەنىمىز دۇرىس. وسى ورايدا تالداۋ جاساي وتىرا، جىلىكتەۋ جۇمىسىن جاساعىم كەلىپ وتىر.  

الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى تابىس تابۋ

بۇگىنگى ۋاقىتتا ينستاگرام الەۋمەتتىك جەلىسى قارقىندى دامىپ تۇرعان پلاتفورما. الەم — بلوگەرلەرلەر مەن الەۋمەتتىك جەلىگە قاراپ تۇرعانىن، سونداي كەزەڭ ەكەنىن ءبارىمىز انىق بىلەمىز. ال بۇل دەگەنىمىز ۇستازدىڭ دا كۇنى تۋعانىن، بىلىمدىلەر مەن جىلدام قيمىلداپ باستاعان كەز كەلگەن ادامنىڭ ءساتتى ءساتى ەكەنىن اڭعارعانىمىز دۇرىس. مىسالى، مەكتەپتە ءوز پانىنەن ۇزدىك بىلەتىن مامان سونى ەكىنشى تابىس كوزى رەتىندە قاراستىرسا بولادى. ياعني تاريح پانىنەن بەرەتىن ءمۇعالىم الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى تاريحتان ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋگە دايىنداۋعا نەمەسە مەملەكەتتىك ەمتيحانعا دايىنداۋعا، يا بولماسا ۋنيۆەرسيتەت ىشىندەگى ەمتيحاندارعا دايىنداۋ پروسەسسىن ۇيىمداستىرسا ماركەتينگتىك ءبىلىم السا ءتىپتى بولماسا وسى سالادا جۇرگەن مەنتورلارمەن اقىلداسا وتىرىپ، ۇستاز السا، سول ارقىلى الەۋمەتتىك جەلىنىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرىپ، قوسىمشا تابىس تابۋعا ىنتاسى دا اشىلماق.

مەنتور بولۋ

ۇستاز — ءبىلىم الىپ، ونى شاكىرتىنە ۇيرەتسە اركەز جاراسىمدى. سوندىقتان ول بۇل تۇستا تاعى دا جان-جاقتىلىعىن ىسكە قوسقانى دۇرىس. ماماندىقتى دۇرىس تاڭداۋعا ۇيرەتەتىن كۋرس جاساۋعا نەمەسە پسيحولوگيالىق جوبالار جاساۋعا جانە ماماندىعىنا دايىنداۋدى باسىنان سوڭىنا دەيىن كومەكتەسۋدى ۇيرەتەتىن تاجىربيەلى مامان رەتىندە مەنتور بولعانى دۇرىس. مەنتور دەگەنىمىز — باعىت-باعدار بەرەتىن، بىلمەگەنىن ۇيرەتەتىن مامان. مىسالى اعىلشىن ءتىلىن بىلەتىن ءمۇعالىم- وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە اعىلشىن ءتىلىن جەتىك ۇيرەتۋگە كومەكتەسەدى بۇل ۋاقىتتا وزگەلەرگە ۇيرەتۋ ارقىلى ءوزى دە ءبىلىمىن ءارى قاراي جەتىلدىرە تۇسەدى. اعىلشىن پانىنەن مۇعالىمدەر ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋگە، ەمتيحاندارعا دايىندىعىن سولاي جاساسا ولدا قوسىمشا تابىس ەكەنىن اڭعارامىز.  

ۇستازدىڭ اۆتورلىق كىتابىنىڭ شىعۋى

مىنە، بۇل جاقسى يدەيا بولعاندىقتان وسى تاقىرىپتى الدىم. ءيا، مەندە قاراپايىم عانا تاقىرىپتى الىپ، ۇستازدىڭ مارتەبەسى تۋرالى ايتىپ وتۋىمە بولادى. ءبىراق، ماقالاعا زەرتتەۋ جاساپ، ءمۇعالىمنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ تۋرالى زەرتتەگەنىم شىندىق.  ءاربىر ۇستازدىڭ اۆتورلىق ءتول تۋىندىسى بولاتىن بولسا، ول كەزدە ءمۇعالىم ۇتادى. ياعني اۆتورلىق تۋىندىسى بار مامان رەتىندە، تۇلعا رەتىندە وقۋشىلارعا دا مارتەبەسىن ارتتىرادى جانە سول كىتاپ ارقىلى ساتۋ سحەماسىن قۇرىپ، ءارى قاراي ءوزىنىڭ ساتىلىم جولىن قۇرۋعا باعىتتاۋعا بولاتىن سەكىلدى. ءتىپتى بولماسا ادىستەمەلىك قۇرالدار جازىپ، اۆتورلىق كىتاپ جازىپ، ونى قالىڭ وقىرمانعا ساتىپ، مەكتەپكە ەستەلىك رەتىندە قالدىراتىن بولسا بۇل ۇلكەن يگى ءىس بولماق. بۇل ارقىلى پەداگوگ دەگەن ۇلى ەسىمنىڭ ابىرويىن ارتتىرا وتىرىپ،  باقىتتى تۇلعانىڭ وبرازىندا تاريحتا ەسىمىڭىزدىڭ قالۋى، سوڭىنان ءىز قالدىرۋ اياۋلى ساتتەردەن ەكەنىن وزىڭە دە، وزگەگە دە دالەلدەۋ ارقىلى ۇستاز ءرولى بيىكتەي بەرمەك دەپ ويلايمىن.  

ادامنىڭ ادامشىلىعى — جاقسى ۇستازدان

ۇلى اعىلشىن اعارتۋشىسى ۋيليام ۋورد: "جاي ءمۇعالىم جالپىلاما باياندايدى، جاقسى ءمۇعالىم تۇسىندىرەدى، كەرەمەت ءمۇعالىم كورسەتەدى، ۇلى ءمۇعالىم شابىتتاندىرادى"، — دەيدى. ءيا، بۇل ماقالادا سىن دا ايتىلدى، ءمىنسىز كەيىپكە قالاي كەلەتىنىمىز جايلى، ۇستازداردىڭ ابىرويىن ارتتىرا وتىرىپ،  ونىڭ ەسىمىن ارداقتاپ مارتەبەسىن كوتەرىپ قاشاندا تاقتان بيىك ەكەنىن، توردەگى ورىن مۇعالىمدىكى ەكەنىن ءبىر ەسكە سالىپ، اعىمىزدان جارىلعان كۇننەن،  شىندىقتى جەتكىزگەن ماقالالاردان بولدى دەگەن ويدامىن. «ۇستازىما ماحابباتپەن» سەكىلدى الەۋمەتتىك چەللەندج جاساۋدى ءارى قاراي جالعاستىرىپ، كەيبىر مارافونداردى قولعا الىپ، بار ءومىرىن ۇستازدىق قىزمەتكە ارناعان ۇستازدارىمىزعا «التىن توسبەلگى» بەرىپ قانا قويماي، ونىڭ ەسىمىن تاريحتا قالدىرۋعا اتسالىسىپ، ۇستازعا قۇرمەت رەتىندە كوشەنىڭ ەسىمىن بەرۋدى قولعا الساق دەيمىن. ۇستازداردى ۇلىقتاۋدى، اسقاقتا تۇعىرلى تۇلعا ەكەنىن اتا-انا مەن وقۋشىلارعا سوزبەن ەمەس، ارەكەتى ارقىلى تۇسىندىرە بىلگەنىمىز ابزال دەپ سانايمىن. قاتارلاستارىم مەن سوڭىمنان ەرگەن ىنى-سىڭىلىلەرىمدى ۇستازدى قۇرمەتتەۋگە، مارتەبەسى بيىك ماماندىق ەكەنىن ۇعىنۋعا، جاقسى ادام- جاقسى ۇستازدىڭ تاربيەسىن كورگەندىگىن، جەتىستىككە جەتكەن كەز كەلگەن ادامنىڭ ءبىرىنشى ساتىسىن مۇعالىمنەن باستاۋ الاتىنىن، تاريحتا ەسىمى ويىپ تۇرىپ قالعان باقىتتى تۇلعالاردىڭ بارلىعى ۇستازدان ءبىلىم الىپ ۇستازدىڭ تاربيەسىن كورگەندىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ادال ەڭبەكتەرىنە نۇقسان كەلتىرىپ الماي، ونىڭ اق كوڭىلىنە داق تۇسىرمەي قادىرلەۋگە، قۇرمەت كورسەتۋگە، باعالاۋعا، سەگىز قىرلى ءبىر سىرلى مامان بولۋعا شاقىرامىن!!! 

ايگۇل ىسقاق

---