زاتقا قاراپ قارىنداشپەن سۋرەت سالۋ كەزەڭدەرى. ناتيۋرمورت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: زاتقا قاراپ قارىنداشپەن سۋرەت سالۋ كەزەڭدەرى. ناتيۋرمورت.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) اقپاراتتىق: ناتيۋرمورتتى سالدىرۋ ارقىلى جارىق پەن كولەڭكەنى، زاتتىڭ ءپىشىنىن دۇرىس سالۋ جولدارىن ۇيرەتۋ.
ءا) كوممۋنيكاتيۆتىك: وزىنە قاراپ سۋرەت سالۋدى، بەينەلەۋ زاڭدىلىقتارىن ودان ءارى قاراي مەڭگەرتۋ.
ب) پروبلەمانى شەشۋ: ساراماندىق تاپسىرمالار ارقىلى بەينەلىك ويلاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ، ونەرگە دەگەن ەستەتيكالىق قارىم - قاتىناسىن بايىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: اۋىزشا ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىكتەر، ماشىقتىق ءادىس.
كورنەكىلىگى: سلايد، سىزبالار، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
كىرىسپە. امانداسۋ، وقۋشىلاردى تەكسەرۋ، ساباققا ازىرلىگىن قاداعالاۋ. ساباق جوسپارىمەن تانىستىرۋ. كىرىسپە سۇراقتار قويۋ.
ءىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
بەلگىلى ءبىر نارسەلەردىڭ سۋرەتىن سالعاندا ولاردىڭ گەومەتريالىق دەنەلەرگە ۇقساس جەرىن سالىستىرىپ قاراۋ كەرەك. ياعني ءار ءتۇرلى گەومەتريالىق دەنەلەردى
جەكە - جەكە سالۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ولاردى دۇرىس بەينەلەۋىنە نەگىز قالانادى. كەز كەلگەن نارسەلەردىڭ بارلىعى گەومەتريالىق دەنەلەردەن تۇرادى وقۋشىلارعا كورنەكى قۇرالدارداعى كەزەڭ - كەزەڭگە ءبولىپ سالۋ ادىستەرىنە تالداۋ جاساۋدى ۇيرەتۋ.
قاراپايىم نارسە ءبىر عانا گەومەتريالىق دەنەدەن تۇرادى. مىسالى، بانكى - سيليندرگە، قوراپ - كۋبقا ۇق - ساس بولىپ كەلەدى.
ال كۇردەلى زاتتار قۇرىلىسى بىرنەشە گەومەتريا - لىق دەنەلەردەن تۇرادى. كۇردەلى نارسەلەردىڭ سۋرەتىن سالعاندا ەڭ الدىمەن نارسەنىڭ ءپىشىنى قانداي گەومەتريالىق دەنەلەردەن تۇراتىنىن انىقتاپ الۋ كەرەك، سونان كەيىن ءاربىر گەومەتريالىق دەنەگە ۇق - ساس بولشەكتەرىن بەلگىلەۋگە ۇيرەنەمىز. وقۋشى سۋ - رەتىن سالاتىن نارسەنىڭ تۇتاس قۇرىلىسىن انىقتاپ الۋى ءتيىس. ياعني زاتتىڭ قۇرىلىسى دەگەنىمىز ونىڭ كونسترۋكسياسى بولىپ تابىلادى.
ءاربىر نارسەنىڭ سۋرەتىن سالۋدا ەڭ اۋەلى ابدەن زەيىن اۋدارىپ، ونىڭ قۇرىلىسىن ءبىلىپ الۋعا ادەتتەنۋىمىز قاجەت. ءپىشىنى سيممەتريالى زاتتاردى بەينەلەۋدى وس سىزىعىن جۇرگىزۋدەن باستاۋ كەرەك. ال ءپىشىنى ءارتۇرلى بولىپ كەلەتىن زاتتاردى بەينەلەگەندە كومەكشى سىزىقتار پايدالانۋ سۋرەت سالۋدى جەڭىلدەتەدى.
سۋرەت سالۋ بارىسىندا نارسە بولىكتەرىنىڭ شاما جاعىنان ءوزارا قاتىناسىن انىقتاۋ پروپورسيا دەپ اتالادى. نارسەلەردىڭ پروپورسياسى – بيىكتىگىنىڭ كولدەنەڭىنە، ءبىر بولىگىنىڭ ەكىنشى بولىگىنە شاما جاعىنان قاتىناسى. نارسەنىڭ پروپورسيالارىن دۇرىس بەرۋ زاتتىڭ وزىنە قاراپ سۋرەت سالۋداعى باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. نارسەنىڭ وزىنە قاراپ سۋرەت سالعاندا ونىڭ پروپورسيالارىن تەكسەرۋدى وقۋشىلارعا ۇيرەتۋ قاجەت.
سۋرەت سالعاندا ەڭ الدىمەن زاتتىڭ جارىق كولەڭ - كەسىن انىقتاۋ كەرەك. جارىق دەپ زاتقا ساۋلە تۇسكەن بەتىن ايتامىز. كولەڭكە – زاتقا جارىق تۇسپەگەن بەتى. جارىق پەن كولەڭكە زاتتىڭ وڭىنە بايلانىستى شتريحتالادى. زاتتىڭ ءوڭىنىڭ قويۋ نەمەسە باسەڭ بولۋىنا بايلانىستى جارىق پەن كولەڭكە اراسىنداعى قاتىناس ءار ءتۇرلى بولىپ شىعادى.
زاتتىڭ جارىق كوزىنەن تاسا، ساۋلە تۇسپەيتىن جاقتارىن مەنشىكتى كولەڭكە دەپ اتايمىز.
جارىق ءتۇسىپ تۇرعان زاتتان ەكىنشى زاتتىڭ بەتىنە تۇسكەن كولەڭكە نەمەسە جەردەگى جازىقتىققا تۇسكەن كولەڭكە تۇسپە كولەڭكە دەپ اتالادى. ال جارتىلاي كولەڭكەگە اۋىسار جەرىن شالا كولەڭكە دەيمىز. جىل - تىر نەمەسە ءمولدىر زاتتىڭ بەتىنە تۇسكەن ەڭ جارىق داق جىلت بولىپ تابىلادى. بۇل جىلت زاتتاردىڭ دوڭەس قىرلارىندا جاقسى بايقالادى.
ءىىى. ماشىقتىق كەزەڭ.
گەومەتريالىق دەنەلەردەن قۇرالعان ناتيۋرمورتتى جاي قارىنداشپەن بەينەلەۋ.
IV. قورىتىندى.
بۇگىنگى ساباعىمىزدى سۇراق - جاۋاپ قورىتىندىلايمىز.
سۇراقتار:
1. ناتيۋرمورت دەگەنىمىز نە؟
2. زاتتىڭ جارىق كوزىنەن تاسا، ساۋلە تۇسپەيتىن جاقتارىنداعى كولەڭكەنى قالاي اتايمىز؟.
3. جىلتىر نەمەسە ءمولدىر زاتتىڭ بەتىنە تۇسكەن ەڭ جارىق داق قالاي اتالادى؟
V. ۇيگە تاپسىرما.
ناتيۋرمورت تاقىرىبىندا نوبايلاما ورىنداۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) اقپاراتتىق: ناتيۋرمورتتى سالدىرۋ ارقىلى جارىق پەن كولەڭكەنى، زاتتىڭ ءپىشىنىن دۇرىس سالۋ جولدارىن ۇيرەتۋ.
ءا) كوممۋنيكاتيۆتىك: وزىنە قاراپ سۋرەت سالۋدى، بەينەلەۋ زاڭدىلىقتارىن ودان ءارى قاراي مەڭگەرتۋ.
ب) پروبلەمانى شەشۋ: ساراماندىق تاپسىرمالار ارقىلى بەينەلىك ويلاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ، ونەرگە دەگەن ەستەتيكالىق قارىم - قاتىناسىن بايىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: اۋىزشا ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىكتەر، ماشىقتىق ءادىس.
كورنەكىلىگى: سلايد، سىزبالار، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
كىرىسپە. امانداسۋ، وقۋشىلاردى تەكسەرۋ، ساباققا ازىرلىگىن قاداعالاۋ. ساباق جوسپارىمەن تانىستىرۋ. كىرىسپە سۇراقتار قويۋ.
ءىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ.
بەلگىلى ءبىر نارسەلەردىڭ سۋرەتىن سالعاندا ولاردىڭ گەومەتريالىق دەنەلەرگە ۇقساس جەرىن سالىستىرىپ قاراۋ كەرەك. ياعني ءار ءتۇرلى گەومەتريالىق دەنەلەردى
جەكە - جەكە سالۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ولاردى دۇرىس بەينەلەۋىنە نەگىز قالانادى. كەز كەلگەن نارسەلەردىڭ بارلىعى گەومەتريالىق دەنەلەردەن تۇرادى وقۋشىلارعا كورنەكى قۇرالدارداعى كەزەڭ - كەزەڭگە ءبولىپ سالۋ ادىستەرىنە تالداۋ جاساۋدى ۇيرەتۋ.
قاراپايىم نارسە ءبىر عانا گەومەتريالىق دەنەدەن تۇرادى. مىسالى، بانكى - سيليندرگە، قوراپ - كۋبقا ۇق - ساس بولىپ كەلەدى.
ال كۇردەلى زاتتار قۇرىلىسى بىرنەشە گەومەتريا - لىق دەنەلەردەن تۇرادى. كۇردەلى نارسەلەردىڭ سۋرەتىن سالعاندا ەڭ الدىمەن نارسەنىڭ ءپىشىنى قانداي گەومەتريالىق دەنەلەردەن تۇراتىنىن انىقتاپ الۋ كەرەك، سونان كەيىن ءاربىر گەومەتريالىق دەنەگە ۇق - ساس بولشەكتەرىن بەلگىلەۋگە ۇيرەنەمىز. وقۋشى سۋ - رەتىن سالاتىن نارسەنىڭ تۇتاس قۇرىلىسىن انىقتاپ الۋى ءتيىس. ياعني زاتتىڭ قۇرىلىسى دەگەنىمىز ونىڭ كونسترۋكسياسى بولىپ تابىلادى.
ءاربىر نارسەنىڭ سۋرەتىن سالۋدا ەڭ اۋەلى ابدەن زەيىن اۋدارىپ، ونىڭ قۇرىلىسىن ءبىلىپ الۋعا ادەتتەنۋىمىز قاجەت. ءپىشىنى سيممەتريالى زاتتاردى بەينەلەۋدى وس سىزىعىن جۇرگىزۋدەن باستاۋ كەرەك. ال ءپىشىنى ءارتۇرلى بولىپ كەلەتىن زاتتاردى بەينەلەگەندە كومەكشى سىزىقتار پايدالانۋ سۋرەت سالۋدى جەڭىلدەتەدى.
سۋرەت سالۋ بارىسىندا نارسە بولىكتەرىنىڭ شاما جاعىنان ءوزارا قاتىناسىن انىقتاۋ پروپورسيا دەپ اتالادى. نارسەلەردىڭ پروپورسياسى – بيىكتىگىنىڭ كولدەنەڭىنە، ءبىر بولىگىنىڭ ەكىنشى بولىگىنە شاما جاعىنان قاتىناسى. نارسەنىڭ پروپورسيالارىن دۇرىس بەرۋ زاتتىڭ وزىنە قاراپ سۋرەت سالۋداعى باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. نارسەنىڭ وزىنە قاراپ سۋرەت سالعاندا ونىڭ پروپورسيالارىن تەكسەرۋدى وقۋشىلارعا ۇيرەتۋ قاجەت.
سۋرەت سالعاندا ەڭ الدىمەن زاتتىڭ جارىق كولەڭ - كەسىن انىقتاۋ كەرەك. جارىق دەپ زاتقا ساۋلە تۇسكەن بەتىن ايتامىز. كولەڭكە – زاتقا جارىق تۇسپەگەن بەتى. جارىق پەن كولەڭكە زاتتىڭ وڭىنە بايلانىستى شتريحتالادى. زاتتىڭ ءوڭىنىڭ قويۋ نەمەسە باسەڭ بولۋىنا بايلانىستى جارىق پەن كولەڭكە اراسىنداعى قاتىناس ءار ءتۇرلى بولىپ شىعادى.
زاتتىڭ جارىق كوزىنەن تاسا، ساۋلە تۇسپەيتىن جاقتارىن مەنشىكتى كولەڭكە دەپ اتايمىز.
جارىق ءتۇسىپ تۇرعان زاتتان ەكىنشى زاتتىڭ بەتىنە تۇسكەن كولەڭكە نەمەسە جەردەگى جازىقتىققا تۇسكەن كولەڭكە تۇسپە كولەڭكە دەپ اتالادى. ال جارتىلاي كولەڭكەگە اۋىسار جەرىن شالا كولەڭكە دەيمىز. جىل - تىر نەمەسە ءمولدىر زاتتىڭ بەتىنە تۇسكەن ەڭ جارىق داق جىلت بولىپ تابىلادى. بۇل جىلت زاتتاردىڭ دوڭەس قىرلارىندا جاقسى بايقالادى.
ءىىى. ماشىقتىق كەزەڭ.
گەومەتريالىق دەنەلەردەن قۇرالعان ناتيۋرمورتتى جاي قارىنداشپەن بەينەلەۋ.
IV. قورىتىندى.
بۇگىنگى ساباعىمىزدى سۇراق - جاۋاپ قورىتىندىلايمىز.
سۇراقتار:
1. ناتيۋرمورت دەگەنىمىز نە؟
2. زاتتىڭ جارىق كوزىنەن تاسا، ساۋلە تۇسپەيتىن جاقتارىنداعى كولەڭكەنى قالاي اتايمىز؟.
3. جىلتىر نەمەسە ءمولدىر زاتتىڭ بەتىنە تۇسكەن ەڭ جارىق داق قالاي اتالادى؟
V. ۇيگە تاپسىرما.
ناتيۋرمورت تاقىرىبىندا نوبايلاما ورىنداۋ.
You Might Also Like
