InfoHub Logo

Си­па­тын көр, то­сып ал да,

Жа­па­лақ­тап жауса қар.

Та­за тек­сер, көз­ді сал да,

Қан­дай оның тү­рі бар?

                                 Шәкәрім

 

«Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде» қар туралы қысқа ғана түсінік беріледі:

«Қар — қыста жауатын, ақ түсті кристалдардан тұратын атмосфералық жауын-шашын».

Ал әуелден жазда жайлауы құлпырған, қыста қалың қар басқан даламен етене өскен қазақ бұл атауға талай қосымшалар тіркеген. Солардың бірқатарына назар аударайық.

Ақша қар — жаңа жауған таза қар.

Алақанат қар — бір аумаққа жауып, бір аумаққа жаумай, жерге ала түскен қар.

Анжыр — қардың еріп қатуы. Қарғынға аралас қатқан қарлы мұз.

Боз қырау — күзгі күні тоңазудан болатын щық.

Жапалақ қар — ірі түйіршікті жапырақтап жауған қар.

Жылбысқы қар — ери жауған қар.

Көбік қар — жерге түскенде астыңғы қабаты ери беріп, беті көпіршіген жұмсақ қар.

Күпсек қар — қалың жауған ұлпа қар.

Күртік қар — беті қатқан, жаяу жүргенде ақсақ ойылатын қалың қар.

Қасат қар — ұзақ жатқан қалың қар.

Қиыршық қар — жентектелген түйіршік қар.

Қылау — ауадағы су буынан немесе салқын тұман тамшыларынан түрлі зат бетіне, ағаш бұтақтарына қонатын мұз қабаты.

Қырау — суық күзде тоңазыған дымқыл ауаның бір нәрсеге қар тәрізді ағарып қонған түрі.

Қырбық қар — жұқа жауған қар.

Мұздақ қар — үстін мұз торлаған, көкшіл түсті, беті жылтыр сырғанақ қар.

Омбы қар — ат бауырлайтын қалың қар.

Сонар қар — алғаш жауған қалың қар.

Сүрі қар — ерте түсіп, ерімей, қыс бойы қалыңдаған, тозаң топырақ сіңіп, беті күлгін тартқан нығыз қар.

Сіреу қар — ұзақ мезгіл мызғымай жатқан аяқ бастырмас, көлік жүрісіне бөгеу қатты қалың қар.

Ұлпа қар — түйіршіктері үлбіреген жеңіл үлпек қар.

Үйме қар — боранды жел сырғытып, бір жерге тау-төбе болып үйілген қар.

Үрме қар — жел үрлеп, жиынтықтанған тығыз қар.

Ал енді бізге ақ мамық боп көрінетін қар ұшқындарынның қайталанбас пішіндеріне жақыннан назар аударып көрейік.

© Алексей Клятов

 

© Алексей Клятов

 

© Алексей Клятов

 

© Андрей Осокин

 

© Алексей Клятов

 

© Алексей Клятов

 

© Андрей Осокин

 

© Алексей Клятов

 

© Андрей Осокин

 

© Алексей Клятов

 

© Андрей Осокин

 

© Алексей Клятов

 

© Алексей Клятов

 

© Андрей Осокин

 

© Алексей Клятов

---