Á árpimen, dybysymen tanystyrý
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy «á» dybysyn durys aıtýǵa úıretý, onyń sóz ishinde kelýin ańǵartý, sózderdi durys oqýǵa daǵdylandyrý. «Á» dybysynyń jińishke býyndy sózderde keletinin ańǵartý. «Áje» mátinin oqytý, túsingenin aıtqyzý, oqý daǵdysyn jetildirý.
Sonymen qatar sabaqty halyq pedagogıkasyna negizdep, ata - baba saltyn bala sanasyna jetkize otyryp, ony kúndelikti ómirde iske asyra bilýge baýlý.
Kórnekilikter: plakat «Dáriger», shıyrma «Áje aqyly», sýretter («Átesh», «Ámir nege jylady?», «Ájeler men Ásem», «Sary Áýlıe – Marat Isenbaev», «sáýkele»); plakat «Aıtylýy uqsas, maǵynasy bólek sózder». Abaı portreti, Muhtar Áýezov portreti, «Búrkitshi» sýreti, «Sıqyrly saǵat», oqýlyq, kespe áripter, býyndar, kasa, teksheler, taqta, bor.
Sabaqtyń túri: «Muhtar aýylyna» saıahat.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi.
a) Sergitý sáti «Qarlyǵash»
1 - 2 - 3 – Qarlyǵash bop ush,
4 - 5 - 6 – Qarlyǵash bop qalqy.
7 – Mynaý aýyl sheti,
8 - 9 - 10 – Óz ornyńa qon!
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
a) Óó árpi men dybysy. 105 - bet
á) Sýret boıynsha zattardy ata (órik, kóbelek, bódene. Órik aǵashy).(kezekpen atady).
b) Sýret boıynsha áńgime qurastyr.
- Órjan men Ómirbek baqqa bardy. Olar órik terdi.
- Jaqsy.
- Endi «Órik» óleńin kezek oqyńdar.
Oqýshylar kezekpen óleń joldaryn oqıdy.
Muǵalim: - Balalar, biz tanysqan «ó» dybysy qandaı dybys?
- Daýysty dybys.
- Iá, jińishke daýysty dybys.
- Balalar! Biz búgin Muhtar atamyzdyń, Abaı atamyzdyń aýylyna saıahatqa shyǵamyz! Qandaı kólikpen barsaq eken? – degen suraqqa balalar ártúrli kólikterdi atady (sonyń ishinde kóbisi atshanany qalady, 2 oqýshy taqtaǵa sýretin saldy).
Sonymen, jolǵa jınaldyq.
Búgin bizderge aq tilegin joldap otyrǵan Halyq emshisi Sary Áýlıe dinimizdi, áýlıe - ámbıelerimizdi, tilimizdi, dilimizdi umyta bastaǵan urpaqtarǵa jáne kishkentaı búldirshinderge:
«Árýaqtarǵa syıynǵan,
Jol tabady qıynnan»– dep, balalardyń barshasyna sáttilik tileıdi.
(Tań atty)
Saparǵa jınalyp, shanaǵa otyrarda balalarǵa myna suraqtardy qoıdym:
- Eń aldymen shanaǵa kimder otyrady?
- Úlken úıdiń balalary.
- Sodan keıin she?
- Otaý úıdiń balalary.
- Shanaǵa túgel otyrdyq pa?
- Iá.
- Onda qarap otyrmaıyq, - dep, tómendegideı ándi salyp, oıynǵa shaqyrdym:
- Al, balalar, oınaıyq,
Oınalyq ta oılalyq.
Qandaı jumbaq bolsa da,
Sheshpeı ony qoımaıyq!
1) Tanystyrar árippen,
Mynaý kitap, álippeń.
«Álippe» degen aty onyń
Bastalǵan qaı áripten?
- Jumbaqtyń sheshýin tap.
- «Á» árpi.
- Jaraısyńdar!
2) Tańdy ózi atyrǵandaı,
Maqtanyp shaqyrǵany - aı.
- Ol ne?
- Átesh.
- Sóz basynda qandaı dybys tur?
- «Á» dybysy
Osylaısha sabaq taqyrybymen tanystyrdym.
«Á» dybysy jińishke, ashyq, ezýlik daýysty dybys.
- «Á» dybysy qandaı sózderde jáne sózdiń qaı býynynda jazylady?
- «Á» dybysy jińishke sózderde jáne sózdiń alǵashqy býyndarynda jazylady.
- «Á» dybysynyń aıtylýyn kim aıtyp beredi?
- «Á» dybysyn aıtqanda til alǵa sozylady da, ushy astyńǵy tiske tıedi.
- Káne, balalar, «Á» dybysyna kim kóp sóz biledi, kim tez aıtady?
- Áje, áınek, dápter, álippe, dári, dáriger, dápter, Aqdári, t. b.
- Taǵy kim aıtady? Aıta ǵoı.
- Áńgime, ádil, álem, Ádil, Áset, Ásemgúl.
- Jaraısyń!
- Ásel, Ásem, Dáýren, ádemi, án, áke, ánshi.
- Jaqsy, jaraısyń!
- Ázil, átesh, dán, áýe, sábiz, sálem, t. b.
- Jaraısyńdar, balalar! Sender kóp sóz biledi ekensińder!
Sergitý sátin tómendegideı óleń jolymen jasattym: «Dámeli»
Erte turyp Dámeli,
Shynyqtyrdy deneni.
Mektebine barady,
Kúnde bestik alady.
- Balalar, «Á» dybysy kezdesetin sóz bar ma?
- Bar, «Dámeli» degen sózde sóz ortasynda, birinshi býynda (dybystyq taldaý jasaý)
Sóıtip shanada kele jatqanymyzda aldymyzdan Búrkitshi shyǵady. Ol bizdiń qaıda bara jatqanymyzdy surady. Jaýapqa oqýlyqtaǵy 106 bettegi tapsyrma oryndaýǵa berildi. Balalar oryndap berdi, sýrettegi zattardy, adamdardy atap, astyndaǵy sózderdi oqydy. Odan ári júrip kele jatqanda aldymyzdan «Aısulý» ertegisinen kórikti Aısulý shyqty.
- Eger oqýlyqtyń osy betindegi (106 - bet) «Áje» mátinin oqyp berseńiz «Muhtar aýylyna» ózim aparyp jol kórsetemin – dedi. Bul tapsyrma da oryndaldy.
Aýylǵa jaqyndaǵanda aldymyzdan Tapqyshbek shyqty. Ol býyndardy tolyqtyryp berýdi buıyrdy. Úlken úı men otaý úı balalary jarysa «Sıqyrly saǵat» arqyly býyndardy qurastyrdy, sózderdi oqyp berdi.
Sonymen qatar sabaqty halyq pedagogıkasyna negizdep, ata - baba saltyn bala sanasyna jetkize otyryp, ony kúndelikti ómirde iske asyra bilýge baýlý.
Kórnekilikter: plakat «Dáriger», shıyrma «Áje aqyly», sýretter («Átesh», «Ámir nege jylady?», «Ájeler men Ásem», «Sary Áýlıe – Marat Isenbaev», «sáýkele»); plakat «Aıtylýy uqsas, maǵynasy bólek sózder». Abaı portreti, Muhtar Áýezov portreti, «Búrkitshi» sýreti, «Sıqyrly saǵat», oqýlyq, kespe áripter, býyndar, kasa, teksheler, taqta, bor.
Sabaqtyń túri: «Muhtar aýylyna» saıahat.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi.
a) Sergitý sáti «Qarlyǵash»
1 - 2 - 3 – Qarlyǵash bop ush,
4 - 5 - 6 – Qarlyǵash bop qalqy.
7 – Mynaý aýyl sheti,
8 - 9 - 10 – Óz ornyńa qon!
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
a) Óó árpi men dybysy. 105 - bet
á) Sýret boıynsha zattardy ata (órik, kóbelek, bódene. Órik aǵashy).(kezekpen atady).
b) Sýret boıynsha áńgime qurastyr.
- Órjan men Ómirbek baqqa bardy. Olar órik terdi.
- Jaqsy.
- Endi «Órik» óleńin kezek oqyńdar.
Oqýshylar kezekpen óleń joldaryn oqıdy.
Muǵalim: - Balalar, biz tanysqan «ó» dybysy qandaı dybys?
- Daýysty dybys.
- Iá, jińishke daýysty dybys.
- Balalar! Biz búgin Muhtar atamyzdyń, Abaı atamyzdyń aýylyna saıahatqa shyǵamyz! Qandaı kólikpen barsaq eken? – degen suraqqa balalar ártúrli kólikterdi atady (sonyń ishinde kóbisi atshanany qalady, 2 oqýshy taqtaǵa sýretin saldy).
Sonymen, jolǵa jınaldyq.
Búgin bizderge aq tilegin joldap otyrǵan Halyq emshisi Sary Áýlıe dinimizdi, áýlıe - ámbıelerimizdi, tilimizdi, dilimizdi umyta bastaǵan urpaqtarǵa jáne kishkentaı búldirshinderge:
«Árýaqtarǵa syıynǵan,
Jol tabady qıynnan»– dep, balalardyń barshasyna sáttilik tileıdi.
(Tań atty)
Saparǵa jınalyp, shanaǵa otyrarda balalarǵa myna suraqtardy qoıdym:
- Eń aldymen shanaǵa kimder otyrady?
- Úlken úıdiń balalary.
- Sodan keıin she?
- Otaý úıdiń balalary.
- Shanaǵa túgel otyrdyq pa?
- Iá.
- Onda qarap otyrmaıyq, - dep, tómendegideı ándi salyp, oıynǵa shaqyrdym:
- Al, balalar, oınaıyq,
Oınalyq ta oılalyq.
Qandaı jumbaq bolsa da,
Sheshpeı ony qoımaıyq!
1) Tanystyrar árippen,
Mynaý kitap, álippeń.
«Álippe» degen aty onyń
Bastalǵan qaı áripten?
- Jumbaqtyń sheshýin tap.
- «Á» árpi.
- Jaraısyńdar!
2) Tańdy ózi atyrǵandaı,
Maqtanyp shaqyrǵany - aı.
- Ol ne?
- Átesh.
- Sóz basynda qandaı dybys tur?
- «Á» dybysy
Osylaısha sabaq taqyrybymen tanystyrdym.
«Á» dybysy jińishke, ashyq, ezýlik daýysty dybys.
- «Á» dybysy qandaı sózderde jáne sózdiń qaı býynynda jazylady?
- «Á» dybysy jińishke sózderde jáne sózdiń alǵashqy býyndarynda jazylady.
- «Á» dybysynyń aıtylýyn kim aıtyp beredi?
- «Á» dybysyn aıtqanda til alǵa sozylady da, ushy astyńǵy tiske tıedi.
- Káne, balalar, «Á» dybysyna kim kóp sóz biledi, kim tez aıtady?
- Áje, áınek, dápter, álippe, dári, dáriger, dápter, Aqdári, t. b.
- Taǵy kim aıtady? Aıta ǵoı.
- Áńgime, ádil, álem, Ádil, Áset, Ásemgúl.
- Jaraısyń!
- Ásel, Ásem, Dáýren, ádemi, án, áke, ánshi.
- Jaqsy, jaraısyń!
- Ázil, átesh, dán, áýe, sábiz, sálem, t. b.
- Jaraısyńdar, balalar! Sender kóp sóz biledi ekensińder!
Sergitý sátin tómendegideı óleń jolymen jasattym: «Dámeli»
Erte turyp Dámeli,
Shynyqtyrdy deneni.
Mektebine barady,
Kúnde bestik alady.
- Balalar, «Á» dybysy kezdesetin sóz bar ma?
- Bar, «Dámeli» degen sózde sóz ortasynda, birinshi býynda (dybystyq taldaý jasaý)
Sóıtip shanada kele jatqanymyzda aldymyzdan Búrkitshi shyǵady. Ol bizdiń qaıda bara jatqanymyzdy surady. Jaýapqa oqýlyqtaǵy 106 bettegi tapsyrma oryndaýǵa berildi. Balalar oryndap berdi, sýrettegi zattardy, adamdardy atap, astyndaǵy sózderdi oqydy. Odan ári júrip kele jatqanda aldymyzdan «Aısulý» ertegisinen kórikti Aısulý shyqty.
- Eger oqýlyqtyń osy betindegi (106 - bet) «Áje» mátinin oqyp berseńiz «Muhtar aýylyna» ózim aparyp jol kórsetemin – dedi. Bul tapsyrma da oryndaldy.
Aýylǵa jaqyndaǵanda aldymyzdan Tapqyshbek shyqty. Ol býyndardy tolyqtyryp berýdi buıyrdy. Úlken úı men otaý úı balalary jarysa «Sıqyrly saǵat» arqyly býyndardy qurastyrdy, sózderdi oqyp berdi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
