InfoHub Logo

Dúnıe túgel jaralyp bolǵannan keıin, jer betin alǵash mekendeýshilerge ómir súrý merzimi úlestirile bastapty. Bul habardy estigen adam ómir súrý merzimi úlestiriletin jerge basqalardan burynyraq barǵan eken, ómir súrý úlesin úlestirýshiler:

– Adam, – depti, mán-jaıdy túsindirip, – jer betin mekendeýshilerdiń ishinde seniń sıpatyń bólekshe, bárinen artyqsyń. Sen sóıleı alasyń, tórt músheń túgel óz qajetińe jumys isteıdi, oılaı da alasyń, aqylyń da mol. Basqa janýarlardyń bári senen kósh tómen, olardyń bári seniń muqtajyńdy óteıdi. Keıbireýi ashsań, alaqanyńda, jumsań, judyryǵyńda bolady. Bárine seniń úkimiń júredi. Saı-sala men qyr-qyrattaǵy jemis-jıdek, aǵashtyń máýesi, telegeı teńiz, aryndy ózen, shalqar kól, asqar taýlar – bárin sen ózińniń qajetińe jaratasyń. Sóıtip, qam-qaıǵysyz ómir keshesiń. Sondyqtan jer betindegi qyzyqty senen kóp kóretin eshkim joq. Osyny eskerip, saǵan otyz jyl ómir beremiz.

Adam buǵan razy bolmaı, bir shetke burylyp ketedi de ózine-ózi: «Eger men jer betiniń qojasy bolsam, maǵan álemdegi eń ádemi sıpat tıisti bolsa, tek otyz-aq jyl ómir súrgenniń ne qyzyǵy bar?» – dep, oılanyp turady da ómir súrý merzimin alyp jatqan jan-janýarlarǵa qyzyǵa qarap turady.

Bir mezgilde kezek esekke keledi. Ómir súrýdiń úlesin úlestirýshiler:

– Sen tirshiligińde kóp jazalanyp, aýyr azap shegesiń, – depti, aldaǵy kórer kúnin baıandap. – Ómir boıy aýyr júk tasısyń, qaljyrap sharshap, boldyryp júresiń. Sonda ornyńnan tura almaı jatsań da ústińe taıaq jaýady. Tynyshtyǵyń az bolady. Jeıtin jemge jarymaısyń, saǵan arnap shóp ázirlenbeıdi, timiskilenip júrip tapqanyńdy talǵajaý etesiń. Sondyqtan saǵan elý jyl ómir súrý úlesin beremiz.

Muny estigen soń, esek shóge túsip, tizerleı otyra qalyp:

– Aıańyzdar men baıǵusty, – dep jalbarynyp, zar eńireıdi. – Eger men bul dúnıede sonshama azap shegip, sansyrap júretin bolsam, ony qaıtem? Maǵan berilgen ómirdiń merzimin azaıtsańyzdar eken. Meniń úlesime bólingen sol ómirdiń jıyrma jylyn alyp qalyńyzdar. Qalǵany da jetedi. Ómir súrdi degen aty bolsyn.

Sol kezde muny estip turǵan adam ómir súrý úlesin úlestirip turǵandarǵa jetip baryp:

– Esektiń alǵysy kelmeı turǵan jıyrma jylyn maǵan, meniń ómir súrý merzimime qosýlaryńyzǵa bola ma? – dep surapty.

– Bolady, ala ǵoı, – depti ómir úlestirýshiler.

Odan keıin kezek ıtke kelipti. Ómir úlesin úlestirýshiler oǵan da aldaǵy bolatyn isin baıandap beripti:

– Seniń negizgi jumysyń – úı kúzetý, mal-múlikterdi qaraýyldaý. Bóten bireý kórinse úrip, jan-jaǵyńa habar taratasyń. Óziń jazda úıdiń kóleńkesinde, qysta shóp yǵynda jatasyń. Qalǵan-qutqan as iship, súıek kemiresiń. Seniń ómir súrý merzimiń qyryq jyl bolsyn.

Muny estigen ıt jerge bas uryp, zarlana aryz aıtypty:

– Eger men bul dúnıede sonshama qorlyq kórip, úı-barandy, mal-múlikti kúzetip, súıek-saıaq kemirip kúneltetin bolsam, maǵan ondaı ómirdiń qyzyǵy joq. Meniń jasymnan jıyrma jyldy alyp qalyńyzdar!

Sol ýaqytta adam qaıtadan júgirip kelip:

– Ittiń almaı qoıǵan jıyrma jylyn meniń jasyma qosyńyzdar! – dep ótinipti. Bul tilegi de oryndalypty.

Eń sońynda kezek maımylǵa kelipti. Onyń da bolashaq ómirine sholý jasalypty.

– Seniń syrtqy keıpiń adamǵa uqsaıdy. Biraq ómir boıy balaǵa uqsap aqymaq, ushqalaq, shalaǵaı bolasyń. Balalardyń ermegine aınalasyń. Úlken kisiler de oıynshyq qylyp, tálkek etedi. Sondyqtan saǵan alpys jyl ómir súrý úlesin beremiz, – depti ómir úlestirýshiler maımylǵa.

Muny estigende maımyl otyra qalyp, eńirep qoıa beripti:

– Eger syrtqy keıpim adamǵa uqsaǵanymen, ózim ómir boıy aqymaq bolyp ótsem, balalardyń ermegine, úlkenderdiń oıynshyǵyna aınalsam, onyń ne qadiri bar. Qorlyqpen ótem ǵoı. Meniń ómir súrý úlesimdi otyz jylǵa qysqartsańyzdar táýir bolar edi...

Maımyldyń zaryn estip turǵan adam taǵy da jetip keledi:

– Myna maımyldyń alǵysy kelmeı turǵan otyz jylyn meniń jasyma qosyp, maǵan berińizder! – dep surapty. Erinbeı, jalyqpaı ómir súrýge qumartyp júrgen adamǵa qalaýy beriledi, bul joly da tilegi oryndalypty.

Sodan soń barlyq jan-janýarlar aldaǵy ýaqytta ne isteıtinderin, qalaı kún kóretinderin bilip, ózderine bólingen ómir súrý merzimderin alyp, bet-betimen tarap ketipti.

Birtalaı jylǵa ıe bolǵan adam da qýanyshpen qaıtypty.

Sodan adam áýelden ózine bólingen otyz jyldyq ómiriniń ishinde qyzyqty da kóńildi dáýren súripti, eshbir ýaıym-muńsyz qylshyldaǵan jigit bolyp turypty. Odan keıingi otyz ben elý jasynyń aralyǵynda jumys istep jan baǵý úshin talaı-talaı qıynshylyqtardy bastan keshiripti. Kóp aýyrtpalyq kóripti. Tirshiligi úshin ár alýan sharýamen aınalysyp, qatty qınalypty. Sóıtse, bul qınalǵan merzimi esekten alǵan jıyrma jyly eken. Odan keıin adam elý men jetpis jastyń arasynda úıinen uzap eshqaıda shyqpaı, aýlyna aınalshyqtap, úı ishindegi kór-jerdi kúıittep, qybyrlaı beripti. Ne bolsa, soǵan renjip, árkimge tıisip, istegen isine, qylǵan qylyǵyna alara qaraıtyn bolypty. Shekesi tyrysyp, kim bolsa, soǵan aıqaılap, janjaldasýdan taıynbapty. Kúndelikti kirjińi kóbeıipti. Sóıtse, bul merzim adamnyń ıtten alǵan jasy eken. Jetpisten asqan soń, adam jeńiltek minez taýypty. Bala tárizdi oıynpaz bolyp ketipti. Bul ýaqytta beli búkireıip, kishkene balalarmen oınap, solardyń yrqyna kónipti. Bala qylyqtaryn ermek etip, balasha sóılep júripti. Onyń qylyǵyna basqalar kúletin bolypty. Keıbir úlken kisiler kúlý úshin sóıletedi eken. Osylaısha adam ózinen kishilerdiń áziline aınalypty. Sóıtse, bul adamnyń maımyldan alǵan jasy eken. Osylaısha adam tek óz úlesine tıgen ómir súrý merziminde ǵana aıbatty, aıbarly bolypty. Al qalǵan jasynda úlesterin surap alǵan janýarlardyń minez-qulyqtary baıqalyp qalady eken.

---